Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА РАЙОНЛАШТИРИЛГАН АНЖИР НАВЛАРИНИНГ АГРОБИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА РАЙОНЛАШТИРИЛГАН АНЖИР НАВЛАРИНИНГ АГРОБИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

32
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
анжир / навлар / агробиологик хусусиятлар / ҳосилдорлик / меваларни пишиш муддатлари

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Шахзод Абдулла Ўғли Ғаниев

Анжир районлаштирилган навларини агробиологик хусусиятлари келтирилган. Навларнинг пишиш муддатлари, ҳосилдорлиги, атроф-муҳит ноқулай шароитларига чидамлик хусусиятлари кўрсатилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Шахзод Абдулла Ўғли Ғаниев

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА РАЙОНЛАШТИРИЛГАН АНЖИР НАВЛАРИНИНГ АГРОБИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ»

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

5-SHO'BA. MEVA VA UZUM MAHSULOTLARINI SAQLASH VA QAYTA ISHLASHDA ILG'OR, RESURSTEJAMKOR TEXNOLOGIYALAR

УЗБЕКИСТОНДА РАЙОНЛАШТИРИЛГАН АНЖИР НАВЛАРИНИНГ

АГРОБИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ

Шахзод Абдулла уFли Ганиев

Академик М.Мирзаев номидаги богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-

тадкикот институти

АННОТАЦИЯ

Анжир районлаштирилган навларини агробиологик хусусиятлари келтирилган. Навларнинг пишиш муддатлари, хосилдорлиги, атроф-мухит нокулай шароитларига чидамлик хусусиятлари курсатилган.

Калит сузлари: анжир, навлар, агробиологик хусусиятлар, хосилдорлик, меваларни пишиш муддатлари

Субтропик мевали усимликлар орасида анжир алохида ахамият касб этиб, навлар мажмуаси турли муддатларда пишиб етиладиган, меваларини ишлатилиши турлича булган навлардан иборат [5, 6].

Узбекистон Республикасининг анжир етиштириладиган минтакаларида Смирин кора анжири, Узбекистон сарик анжири, Чапла, Кримский 29, ^ора анжир ва Кадота навлари кенг таркалган булиб, уларнинг пишиш муддатлари июль ойининг учинчи ун кунлигидан то сентябрь ойининг иккинчи ун кунлигача давом этади (жадвал).

Жадвал. Районлаштирилган анжир навларининг пишиш муддатлари.

Ойлар ва декадалар Навлар номи Июль Август Сентябрь

I II III I II III I II III

Смирин кора анжири

Узбекистон сарик анжири

Чапла

Кримский 29

^ора анжир

Кадота

Анжир усимликнинг навларининг габитуси, агробиологик мевасининг хусусиятларига хусусиятлари,

15-iyun, 20221

Google Scholar

Respublika anjumani

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

хосилдорлиги, атроф-мухитнинг нокулай шароитларига чидамлиги ва бошка хусусиятлар киради [1-4]. Ушбу хусусиятлар куйидаги районлаштирилган анжир навларини руйхатида батафсил ёритилган.

Смирин кора анжири. Тупи ёйилиб усади, барглари корамтир-кукиш рангли, меваси ноксимон, корамтир-бинафша рангда, ковургали, юзаси мум губорли. Мазаси ширин, тупида сулиб колади. Янги териб олинган меваси салкин жойда 3-5 кун сакланади. Бир йилда икки марта хосил олинади. ^айта ишлаш ва куритиш учун кисман мос келади. Тошкент вилояти шароитида бир тупидан 45-50 кг гача хосил олиш мумкин.

Узбекистон сарик анжири. Нав халк селекцияси йули билан яратилган. Анжир дарахтининг буйи уртача булиб, кучати экилгандан сунг учинчи йили хосил бера бошлайди, шох-шаббаси думалок, таркок. Нав совукка чидамсиз, зараркунанда ва касалликлар билан зарарланади. Меваси йирик, уртача вазни 60-80 г, шакли ясси, ранги сарик. Бу нав бир йилда икки марта хосил беради. Меваси асосан янгилигида истеъмол килинади. Барча вилоятларда таркалган. Ушбу нав анжирзорларнинг 90% ни ташкил этади. Хосили уртача, ун ёшли бир тупидан 45-50 кг гача хосил олинади.

Чапла. Меваси уртача йирик - 35-40 г келади, юмалок, ноксимон булиб, оч ва тук жигарранг йуллари бор, пусти сарик, майда тук билан копланган. Эртапишар нав булиб, август ойининг урталарида пиша бошлайди. Урта ёшли дарахтлардан уртача 25-30 кг атрофида мева олинади.

Кримский 29. Никитин давлат ботаника богида яратилган. Дарахтнинг буйи уртача, шох-шаббаси думалок, калин, таркок, кучати экилгандан сунг иккинчи учинчи йили хосилга киради. Совукка, зараркунанда ва касалликларга чидамли. Нав кокибоп, меваси унчалик йирик эмас, уртача вазни - 28-30 г. Меваси августнинг биринчи ун кунлигида пишади. Мевасининг шакли думалок-ноксимон, ранги оч сарик. Эти кизил, майин, мазаси ширин. Хрсилдорлиги - хар бир тупидан 30-35 кг ни ташкил этади.

^ора анжир. Нав Узбекистон халки селекцияси натижасида яратилган. Дарахтнинг буйи уртача, шох-шаббаси думалок, калин, таркок, кучати экилгандан сунг учинчи йили хосилга киради. Нав совукка, зараркунанда ва касалликларга чидамли. Нав хураки ва кокибоп. Меваси августнинг учинчи ун кунлигида пишади, анжир меваси уртача, вазни эса 20-30 г. Ранги корамтир тук кизил. Эти тук кизил саргиш, майин, сершира, асалдек ширин. Оддий шароитда хул меваси купи билан 3-7 кун сакланади.

Google Scholar

15-iyun, 2022 Respublika anjumani

508

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

Кадота. Меваси уртача йирик (20-25 г), ноксимон, ранги сарик. Эти оч жигарранг тусда, мазаси ширин. Бир йилда икки марта хосил олинади, серхосил, бир ёшли тупидан 50-55 кг гача хосил олинади. Х,осили августнинг охирида пишади. Мевалари ширин ва куритилганда ундан яхши коки тушади. Энг яхши универсал нав хисобланади. Нав совукка, зараркунанда ва касалликларга унчалик чидамли эмас. Оддий шароитда хул меваси купи билан 2-3 кун сакланади. Хрсилдорлиги - 55-60 кг/туп, бир йилда икки марта хосил олинади.

Хулоса. Анжир навларини хилма-хиллиги шуни курсатадики, республикамизда районлаштирилган навлар орасида пишиш муддати июль ойининг учинчи ун кунлигидан то сентябрь ойининг иккинчи ун кунлигача давом этади. Анжир тупларининг хосилдорлиги ва мевасининг хилма-хиллигидан ишлаб чикаришда кенг фойдаланиш имкониятини яратади.

REFERENCES

1. Буриев Х.Ч., Ризаев Р.М. Мева-узум махсулотлари биокимёси ва технологияси. Т.: Мехнат, 1996. - Б. 37, 83.

2. Буриев Х.Ч., Байметов К.И, Жураев Р. Мева экинлари селекцияси ва навшунослиги. Т., 2001. - Б. 80.

3. Буриев Х.Ч., Жураев Р., Алимов О. Мева-сабзавотларни саклаш ва уларга ишлов бериш. Т., 2002. - Б. 136.

4. Витковский В.Л. Плодовые растения мира. Санкт-Петербург: Лань, 2003. -Б. 477.

5. Мирзаев М.М., Собиров МД. Богдорчилик. Т.: Узбекистон, 1987. - Б. 62.

6. Рибаков А.А., Остроухова С.А. Узбекистон мевачилиги. Т., 1981. - Б. 472.

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.