Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА 12-“ФОЙДА СОЛИҚЛАРИ” МҲХСИНИ ҚЎЛЛАШ ЖАРАЁНИДАГИ МУАММО ВА ЕЧИМЛАР'

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА 12-“ФОЙДА СОЛИҚЛАРИ” МҲХСИНИ ҚЎЛЛАШ ЖАРАЁНИДАГИ МУАММО ВА ЕЧИМЛАР Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
62
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИНГ ХАЛқАРО СТАНДАРТИ 12-ФОЙДА СОЛИқЛАРИ / МОЛИЯВИЙ ҲИСОБНИНГ ХАЛқАРО СТАНДАРТИ / ДОИМИЙ ФАРқЛАР / ВАқТИНЧАЛИК ФАРқЛАР / БУХГАЛТЕРИЯ ФОЙДАСИ / СОЛИққА ТОРТИЛАДИГАН ФОЙДА / КЕЧИКТИРИЛГАН СОЛИқ МАЖБУРИЯТЛАРИ / СОЛИқ КОДЕКСИ / СОЛИқЛАР

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ризаев Х.

2020 йил 24 февралда Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан "Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига ўтиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида"ги ПҚ-4611-сонли қарорни имзолади. Ушбу қарорга мувофиқ, 2021 йилдан бошлаб суғурта ташкилотлари, тижорат банклари, акциядорлик жамиятлари ва йирик солиқ тўловчиларга тегишли бўлган юридик шахслар МҲХС(молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари) бўйича бухгалтерия ҳисобини юритишлари шарт этиб белгиланди ва 2021 йилдан бошлаб халқаро стандартларга мувофиқ молиявий ҳисоботларни шакллантириш лозимлиги қайд этилди. Шу ўринда таъкидлаш лозимки, бухгалтерия ҳисобини бизнес тили дейишади. Бу бежиз эмас, чунки бозор иқтисодиёти шароитида хўжалик юритувчи субъектларни қизиқтирувчи унинг хўжалиги фойда берадими, йўқми, у ўз зиммасидаги мажбуриятларни уза оладими каби саволларга жавоб топишга тўғри келади. Бу саволларга бухгалтерия ҳисобини билиш ва унинг маълумотларини тўғри таҳлил қила олиш орқалигина жавоб олиш мумкин. Шу сабабли ҳам бухгалтерия ҳисоби юритиш жуда мухим. Вақт ўтгани сайин Ўзбекистонда солиқ ва молия ҳисоби кўпроқ бир-биридан фарқланяпти, бу аввало, фойдани аниқлашда акс этмоқда. Умуман олганда, солиқ ҳисоби молиявий ҳисобнинг маълумотларига асосланади, солиқ кодексининг аввалги барча таҳрирларида бутун бир модда шунга бағишланган эди. Бу янги тахрирдаги солиқ кодексининг 76-моддасида ҳам мавжуд. Бироқ айни вақтда кузатадиган бўлсак, молиявий ҳисобни амалга оширишда, маъсуллар мулкдорларга ёки инвесторларга хўжалик фаолиятининг ҳақиқий ҳолати тўғрисидаги маълумотни тақдим этиш мақсадларига эмас, балки кўпроқ солиқ солиш қоидаларига амал қилишга интилишади деб айтиш мумкин. Жумладан, фойда солиғи кўрсаткичларини тан олиш, баҳолаш ва уларнинг ҳисобини юритиш, солиқ солинадиган фойдага таъсир қилувчи харажатлар ҳисоби, кечиктирилган солиқ активлари ва мажбуриятлари ҳисоби, фойда солиғини ҳисоблашга асос бўлувчи кўрсаткичларнинг аудит таҳлили масалалари ўз ечимини тўлиқ топган эмас. Ушбу масалаларни илмий-амалий ечимини топиш мамлакатлар томонидан иқтисодиётга хорижий инвестицияларни кенг миқёсда жалб этиш шароитида долзарб аҳамиятга эгадир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROBLEMS AND SOLUTIONS IN THE PROCESS OF APPLYING THE 12TH "PROFIT TAXES" ISS IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

On February 24, 2020, the President of the Republic of Uzbekistan signed the decision No. PQ-4611 "On additional measures for the transition to international standards of financial reporting". According to this decision, starting from 2021, insurance organizations, commercial banks, joint-stock companies and legal entities belonging to large tax payers were required to keep accounting records according to the International Financial Reporting Standards (IFRS), and it was noted that starting from 2021, it was necessary to prepare financial reports in accordance with international standards. Here it should be noted that accounting is called the language of business. This is not for nothing, because in the conditions of the market economy, the economic entities interested in it have to find answers to such questions as whether their business will be profitable or not, whether it will be able to meet its obligations. These questions can be answered only by knowing accounting and being able to correctly analyze its data. This is why accounting is so important. Over time, tax and financial accounting in Uzbekistan are becoming more and more different from each other, which is primarily reflected in the determination of profits. In general, the tax calculation is based on the data of the financial account, in all previous revisions of the tax code, a whole article was devoted to it. This is also contained in article 76 of the new tax code. However, at the same time, it can be said that in the implementation of financial accounting, those in charge seek to follow the rules of taxation rather than the goals of providing information about the true state of economic activity to owners or investors. In particular, the issues of recognition, evaluation and accounting of profit tax indicators, calculation of expenses affecting taxable profit, calculation of deferred tax assets and liabilities, audit analysis of indicators that are the basis for calculation of profit tax have not been fully resolved. Finding a scientific-practical solution to these issues is of urgent importance in the context of large-scale attraction of foreign investments to the economy by countries.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА 12-“ФОЙДА СОЛИҚЛАРИ” МҲХСИНИ ҚЎЛЛАШ ЖАРАЁНИДАГИ МУАММО ВА ЕЧИМЛАР»

Ризаев Х.

Банк-молия академияси докторанти Узбекистон Республикаси

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА 12-"ФОЙДА СОЛЩЛАРИ" МХДСИНИ КУЛЛАШ ЖАРАЁНИДАГИ МУАММО ВА ЕЧИМЛАР

Аннотация: 2020 йил 24 февралда Узбекистон Республикаси Президенти томонидан "Молиявий уисоботнинг халцаро стандартларига утиш буйича цушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги ПК^-4611-сонли царорни имзолади. Ушбу царорга мувофиц, 2021 йилдан бошлаб сугурта ташкилотлари, тижорат банклари, акциядорлик жамиятлари ва йирик солиц туловчиларга тегишли булган юридик шахслар МХХС(молиявий уисоботнинг халцаро стандартлари) буйича бухгалтерия уисобини юритишлари шарт этиб белгиланди ва 2021 йилдан бошлаб халцаро стандартларга мувофиц молиявий уисоботларни шакллантириш лозимлиги цайд этилди. Шу уринда таъкидлаш лозимки, бухгалтерия уисобини бизнес тили дейишади. Бу бежиз эмас, чунки бозор ицтисодиёти шароитида хужалик юритувчи субъектларни цизицтирувчи унинг хужалиги фойда берадими, йуцми, у уз зиммасидаги мажбуриятларни уза оладими каби саволларга жавоб топишга тугри келади. Бу саволларга бухгалтерия уисобини билиш ва унинг маълумотларини тугри таулил цила олиш орцалигина жавоб олиш мумкин. Шу сабабли уам бухгалтерия уисоби юритиш жуда мухим. Вацт утгани сайин Узбекистонда солиц ва молия уисоби купроц бир-биридан фарцланяпти, бу аввало, фойдани аницлашда акс этмоцда. Умуман олганда, солиц уисоби молиявий уисобнинг маълумотларига асосланади, солиц кодексининг аввалги барча таурирларида бутун бир модда шунга багишланган эди. Бу янги тахрирдаги солиц кодексининг 76-моддасида уам мавжуд. Бироц айни вацтда кузатадиган булсак, молиявий уисобни амалга оширишда, маъсуллар мулкдорларга ёки инвесторларга хужалик фаолиятининг уациций уолати тугрисидаги маълумотни тацдим этиш мацсадларига эмас, балки купроц солиц солиш цоидаларига амал цилишга интилишади деб айтиш мумкин. Жумладан, фойда солизи курсаткичларини тан олиш, бауолаш ва уларнинг уисобини юритиш, солиц солинадиган фойдага таъсир цилувчи харажатлар уисоби, кечиктирилган солиц активлари ва мажбуриятлари уисоби, фойда солигини уисоблашга асос булувчи курсаткичларнинг аудит таулили масалалари уз ечимини тулиц топган эмас. Ушбу масалаларни илмий-амалий ечимини топиш мамлакатлар томонидан ицтисодиётга хорижий инвестицияларни кенг мицёсда жалб этиш шароитида долзарб ауамиятга эгадир.

Калит сузлар: Бухгалтерия уисобининг халцаро стандарти 12-фойда солицлари, Молиявий уисобнинг халцаро стандарти, доимий

фарцлар, вацтинчалик фарцлар, бухгалтерия фойдаси, солицца тортиладиган фойда, кечиктирилган солиц мажбуриятлари, солиц кодекси, солицлар.

Rizaev Kh. doctoral student Academy of Banking and Finance Republic of Uzbekistan

PROBLEMS AND SOLUTIONS IN THE PROCESS OF APPLYING THE 12TH "PROFIT TAXES" ISS IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

Annotation: On February 24, 2020, the President of the Republic of Uzbekistan signed the decision No. PQ-4611 "On additional measures for the transition to international standards of financial reporting". According to this decision, starting from 2021, insurance organizations, commercial banks, joint-stock companies and legal entities belonging to large tax payers were required to keep accounting records according to the International Financial Reporting Standards (IFRS), and it was noted that starting from 2021, it was necessary to prepare financial reports in accordance with international standards. Here it should be noted that accounting is called the language of business. This is not for nothing, because in the conditions of the market economy, the economic entities interested in it have to find answers to such questions as whether their business will be profitable or not, whether it will be able to meet its obligations. These questions can be answered only by knowing accounting and being able to correctly analyze its data. This is why accounting is so important. Over time, tax and financial accounting in Uzbekistan are becoming more and more different from each other, which is primarily reflected in the determination of profits. In general, the tax calculation is based on the data of the financial account, in all previous revisions of the tax code, a whole article was devoted to it. This is also contained in article 76 of the new tax code. However, at the same time, it can be said that in the implementation of financial accounting, those in charge seek to follow the rules of taxation rather than the goals of providing information about the true state of economic activity to owners or investors. In particular, the issues of recognition, evaluation and accounting of profit tax indicators, calculation of expenses affecting taxable profit, calculation of deferred tax assets and liabilities, audit analysis of indicators that are the basis for calculation of profit tax have not been fully resolved. Finding a scientific-practical solution to these issues is of urgent importance in the context of large-scale attraction of foreign investments to the economy by countries.

Keywords: International Accounting Standard 12 Income Taxes, International Standard of Financial Accounting, Permanent Differences,

temporary differences, accounting profit, taxable profit, deferred tax liabilities, tax code, taxes.

Кириш. Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига (МХ,ХС) утишни жадаллаштириш оркали хорижий инвесторларни зарур ахборот мухити билан таъминлаш ва халкаро молия бозорларига кириш имкониятларини кенгайтириш, шунингдек, хисоб ва аудит сохалари мутахассисларини халкаро стандартлар буйича тайёрлаш тизимини такомиллаштириш максадида(Уз.Р.ПК,-4611 24.02.2020) 2020 йил 24 февралда Узбекистон Президенти "Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига утиш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПК,-4611-сонли карорни имзолади. К,арорни ижро этиш жараёнида юзага келадиган саволларга ёим топиш учун бухгалтер ва соха мутахассислари молиявий хисобнинг халкаро стандартлари ва солик кодексининг мохиятини англаб етиши ута мухим. Жумладан, солик кодекси(СК) ва Бухгалтерия хисобининг миллий стандартлари(БХ,МС) коидалари регламентга оид ва мажбурий хисобланиб, низолар юзага келган холатда, шу жумладан судларда улардан фойдаланиш мумкин булади, молиявий хисобнинг халкаро стандартлари МХ,ХС эса концептуал хужжатдир. Муайян операцияларга нисбатан унинг коидаларидан фойдаланишда хужжат келиштирувчи тусга эга булади.

Турли вазиятларда МХ,ХСнинг кандай таомиллари ёки усуллари кулланилиши мумкин - бунда хужжатли тасдиклаш сохаси эмас, балки профессионал фикр-мулохазалар танланади. Масалан, профессионал бахолаш узок муддатли активларнинг фойдали фойдаланиш муддатини ва кадрсизланиши аломатларини аниклашда, гумонли дебиторлик карзини, дисконтлаш ставкаларини, суд мухокамасининг кандай тус олишини белгилашда зарур булади.

Узбекистонда айни вактда МХ,ХС жорий этиб борилиши билан МХ,ХС буйича хисобот ва солик тизими уртасида низолар булиши аник. Шу сабабли МХХС буйича хисоб юритишга утишда, молиявий хисобни юритиш учун МХ,ХС нормаларидан фойдаланиш коидаларини ва купгина йурикномаларни чикариш керак булади. Жумладан фойда солотини хисоблаб чикариш учун соликка тортиладиган фойда суммасини аниклашнинг молиявий хисобини солик кодексига уЙFунлашга холда, шу билан бирга бизнес эгалари ва инвесторлари учун фойдали куринишдаги тартибини ишлаб чикиш энг долзарб масалалар каторига киради.

Адабиётлар шархи. Узбекистонда МХ,ХС.га утиш буйича карор кабул килиниши билан мутахасислар томонидан бу борадаги хорижий ёндошувлар янада чукуррок урганила бошланди. Х,озирда халкаро амалиётда бу борада иккита глобал ёндашув кузатилади.

1. конун чикарувчи орган томонидан молиявий ва солик коидаларининг юкори даражадаги узаро алокадорлиги мавжуд булган тизим тузилади.

2. молиявий ва солик хисоби уртасида курсаткичларнинг боFликлик даражаси жуда паст булган, хакикатда хисоб юритишнинг икки тури, яъни молиявий ва солик хдсоби амал килади.

Биринчи ёндашув, яъни солик ва бухгалтерия коидаларининг юкори даражада узаро боFликлиги Гарбий Европа мамлакатларида амал килади. Ушбу мамлакатларда молиявий хисобот, биринчи навбатда, кредиторлар ва давлат органлари, шу жумладан солик органлари учун маълумот манбаи хисобланади. Узбекистонда бухгалтерия хисоби миллий стандартлари мана шу ёндашувга якинрок саналади.

Иккинчи ёндашув Буюк Британия, АК,Ш каби айрим мамлакатларга хос булиб, уларда хисобнинг иккита тизими - солик хисоби ва молиявий хисоб мавжуд.

Айникса фойда солотини хисоблаб чикаришда даромадлар ва жаражатларни тан олиш масаласида тадбиркор ва солик тизими уртасида куплаб бахслар юзага келади. Бу борада бухгалтерия хисоби талаблари ва солик кодекси талабларида хам фарклар мавжуд. Холатга ечим топиш максадида сохада амалга оширилган илмий изланишларга мурожаат киладиган булсак, бир катор тадкикотларни келтиришимиз мумкин. Жумладан З.Н.Курбановнинг фикрича, "Корхона харажатлари биринчидан, унинг молиявий натижаларини аниклашда катнашса, иккинчидан, соликка тортиш базасини аниклашда катнашади. Соликка тортиш базасини аниклашда катнашиши натижасида солик харажатлари тушунчаси намоён булади. "Солик харажатлари" тушунчаси янги иктисодий категория эмас, балки бу тушунчани биз купрок солик ва бошка мажбурий ажратмаларга туловлар сифатида куллаб келганмиз" (З.Н.^урбанов. 2016) Солик харажатига 12-сонли "Фойда соликлари" номли бухгалтерия хисобининг халкаро стандартида "Солик харажати - бу давр фойдаси ёки зарарини аниклашда хисобга олинган жорий ва муддати узайтирилган солик буйича умумий сумма" - деб таъриф берилган (БХ,ХС-12) Хорижий олимлардан Е.В.Егорованинг фикрича "солик мажбуриятлари корхоналар учун солик харажатлари булиб хисобланади"(Е.В.Егорова 2012). Бундан ташкари, Вадесанго Нюман, Таса Эдмор, К.Милондзо, Вадесанго Вонгаи Онгайи (2016), Энггар Арум (2018), Фуад Фуад, Агунг Жулиарто, Пужи Харто (2019)лар МХ,ХС ва молиявий хисобот сифати уртасидаги боFликлик буйича тадкикот утказишган. Салем Боумедиене (2016), Дипак Кумар Адхана (2020), Марзуки, М.М. ва Вахоб, Э.А.А. (2016) МХ,ХСни амалга оширишдаги тусикларни куриб чикишган. Анна Висотская ва Мария Прокофиева (2013) жуда мухим муаммо - мутахассисларнинг этишмаслиги ва уларни МХ,ХС дастури буйича тайёрлаш зарурияти; Анна Висотская (2014) глобаллашув

шароитида ривожланаётган мамлакатларда халкаро хисоб тизимини уЙFунлаштириш масалаларини урганиб чикишган. (Т.ДАРГАЧЕВА ва Т.ШАИДАНОВ. 2020) Молиявий хисобнинг халкаро стандартларини мамлакатимизда куллаш, жумладан фойда солоти курсаткичлари хисобининг айрим назарий ва методологик жихатлари, мамлакатимиз олимларидан Н.К.Ризаев, О.О.Баракаев, Д.Э.Норбеков, И.К.Очилов, Б.Уразов, З.Н.Курбанов каламига мансуб монографиялар, дарсликлар, укув кулланмалар ва илмий маколаларда ёритилган. Бирок чоп этилган ишларда фойда солиFи курсаткичларининг яхлит тизими ишлаб чикилмаган, жумладан улар буйича хисоб ва хисоботда ахборотларни тизимли шакллантириш масалалари етарли даражада тадкик килинмагани, илмий -амалий жихатдан ахамиятга моликлиги фойда солоти курсаткичлари хисобини молиявий хисоботнинг халкаро стандартлари (МХ,ХС)га мувофиклаштириш масалаларини чукур тадкик килишни объектив зарурат килиб куймокда.

Тадкикот методологияси. Тадкикотлар илмий тафаккур, индукция ва дедукция, тахлил ва синтез, тадкикот объектлари ва олинган натижаларни баён килиш каби усуллар асосида олиб борилди. Методологияда амалдаги конун хужжатларини урганиб чикиш ва халкаро нормалар билан солиштириш усулидан хам фойдаланилди.

Тахлил ва натижалар. «Фойда солоти хисоб-китоби» шаклида «солик базасига доимий равишда кушиладиган фарклар», «солик базасига вактинчалик кушиладиган фарклар» ва «солик базасидан вактинчалик чегириладиган фарклар» алохида каторларда курсатилсада, бирок уларга тузатилган фойда суммасига тегишли фойда солоти суммалари алохида -алохида аникланмайди. Ушбу курсаткичлар асосида факат бюджетга туланадиган фойда солиFи суммаси аникланади ва бу сумма, мос равишда, хисобланган фойда солиFи сифатида тан олинади. Хисобланган ва бюджетга туланадиган фойда соликлари уртасида фарк махсус аникланмаганлиги туфайли, мос равишда, хисоб-китобда «кечиктирилган солик активлари» ёки «вактинчалик фарклар буйича кечиктирилган фойда солоти» ва «фойда солоти буйича кечиктирилган мажбуриятлар» курсаткичлари фойда солиFи хисоб-китобида махсус каторларда акс эттирилмайди. Бундай тартибни конун хужжатлари билан белгиланиши фойда солотига доир «кечиктирилган солик активлари» ёки «вактинчалик фарклар буйича кечиктирилган фойда солоти» ва «фойда солоти буйича кечиктирилган мажбуриятлар» курсаткичларини молиявий хисоботнинг халкаро стандартлари асосида тузиладиган молиявий хисобот шаклларига туFри трансформация килинишига хам имкон беради. Юкоридаги курсаткичларини амалиётда ишлатилишига эришиш учун амалдаги фойда солиFи хисоб-китоби такомиллаштириш талаб этилади. Зеро, Буюк сохибкирон Амир Темур тузукларида таъкидланишича "Соликлар

давлатнинг иктисодий таянчидир". Демак, иктисодиётни тартибга солишда соликларни аник ва тартибли булиши хам мухим урин эгаллайди.

Муаммо. 2020 йил 24 февралда Узбекистон Президенти томонидан имзоланган "Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига утиш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПК,-4611-сонли карорида, Узбекистонда бухгалтерия хисобининг миллий стандартларини МХ,ХСга мувофик уЙFунлаштириш вазифаси белгиланган. Шу вазифалардан келиб чиккан холда Бухгалтерия хисобининг халкаро стандартлари ва Бухгалтерия хисобининг миллий стандартлари узаро солиштириб чикилганда Биз тахлил килаётган 12-сонли "Фойда соликлари" бухгалтерия хисобининг халкаро стандартига уЙFун миллий стандарт мавжуд эмаслиги, бу стандартда белгиланган меъёрлар миллий конунчиликда бошка меъёрий хужжатлар билан кисман тартибга солиб келиниши, фойда солиFини хисоблаш бухгалтерия хисоби солик кодексида белгиланган фойда солотини хисоблаш солик хисобини юритиш билан чекланганлигини куришимиз мумкин. Бу фойдадан соликлар бухгатерия хисобини юритишнинг асосий максади булган фойда солоти буйича бухгалтерия тартибини аниклаш тамойили талабларига тулик жавоб бермайди. Фойдадан соликлар хисобот ва маълумотларини инвесторларга такдим этишда, хисоботнинг солик хисоби асосида тайёрланиши, инвестор ва фойдаланувчилар фойдадан соликлар буйича халкаро талаблар асосидаги тулик маълумотлар билан таъминланмаслигига сабаб булади. Бундан ташкари Узбекистон Республикасининг янги тахрирдаги солик кодексининг 295-моддасида солик кодексида белгилаб берилган даромадлар ва харажатларнинг айирмасидаги мусбат фарк фойда солоти объекти деб эътироф этилади. Солик тулангунига кадар булган фойда Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 5 февралдаги 54-сон карори билан тасдикланган "Махсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чикариш ва сотиш харажатларининг таркиби хамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби туFрисида низом" талаблари асосида аникланган солик тулангунига кадар фойда ва солик кодекси талабларига асосан аникланган фойда уртасидаги тафовутларни хисобини юритиш зарурийми? Агар зарурат булса кайси меъёрларга мувофик хисоб юритилади?

Хулоса ва таклиф.

- Узбекистон учун амалдаги молиявий ва солик хисоби БХ,МС буйича бухгалтерия хисоби деярли солик хисобининг такроридир. Бу вазиятдан унумли фойдаланиб, "Бухгалтерия хисобининг халкаро стандарти 12-фойда соликлари" ва Миллий стандартлар буйича хисобнинг амалдаги Х,исобвараклар режаси негизида янги, солик кодекси талабларига кура кайта ишланган БХ,С кабул килинадиган булса, хавф-хатарлар даражаси пасаяди. Корхоналарнинг соликлар хисоб-китобига таъсир курсатадиган МХХС буйича хисобдаги низоли масалалар талкин этилишига нисбатан хавотирланишига хожат булмайди. Солик органлари

эса текширилган, хужжатлар билан тасдикланган, аник ва туFри курсаткичлар келтирилган хисоботни оладилар.

- 2020 йил 24 февралда Узбекистон Президенти томонидан кабул килинган "Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига утиш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПК-4611-сонли карорида белгиланган топшириклар ижросини таъминлаш максадида, Узбекистонда бухгалтерия хисобининг халкаро стандартларига уЙFунлашган ва бухгалтерия хисобида фойдаланиладиган хукукий-меъёрий хужжатни ишлаб чикиш, ушбу хужжат матнида солик ва бухгалтерия хисобида фойда солотини хисоблашдаги фаркларни хисобини олиб бориш тартибини белгилаш, инвестициялар окимига ва хужалик субъектлари ва солик хизмати органлари уртасида солик низоларини юзага келиш хавфини кискартиришга хизмат килади.

- Шунингдек фойда ва фойдадан соликларни хисобини юритиш самарадорлигини ошириш учун бухгалтерия фойдаси ва соликка тортиладиган фойда, жорий фойда солоти ва кечиктирилган фойда солотининг мохиятини олий таълим муассасалари талабалари, професионал бухгалтер ва аудиторлар уртасида хам кенгрок тушунтириб бориш, давра сухбатлари ташкил этиш, бухгалтерия хисобининг халкаро стандартларига уЙFунлашган ва миллий бухгалтерия хисобида фойдаланиладиган хукукий-меъёрий хужжатларни янгидан ишлаб чикишда катор яхши фикр ва таклифларни йиFиш имконини беради.

Адабиётлар руйхати:

1. Закон Республики Узбекистан « О бухгалтерском учете» в новой редакции от 13 апреля 2016 года № 404.

2. Узбекистон Республикасининг янги тахрирдаги солик кодекси. Узбекистон Республикаси К,онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 31.12.2019 й., 02/19/СК/4256-сон.

3. "Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига утиш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги Узбекистон Президентининг карори. 24.02.2020 №ПК-4611

4. Курбанов З.Н. Солик харажатлари хисобининг назарий масалалари."Тадбиркорликни ривожлантириш йулидаги тусикларни бартараф этиш хамда кулай ишбилармонлик мухитини шакллантиришда солик сиёсатининг урни" мавзусидаги конференция материаллари. Тошкент,2016.

5. Егорова, Е. В. Налоговый анализ как самостоятельный вид экономического анализа / Е. В. Егорова // Государственный университет Минфина России. Финансовый журнал. - 2012. - № 4.

6. Татяна ДАРГАЧЕВА ва Темур ШАЙДАНОВларнинг "Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue" журналидаги "On the issue of transition to IFRS in the Republic of Uzbekistan" номли маколаси- 2, №01 (2020) / ISSN 2181-1415

V. Темур тузуклари. Т.: ЧУлпон, 1991 й. 98 б.

S. Эргашева Ш.Т., Учебник. «Международные стандарты финансового отчетности» -Т.: ТГЭУ, 2020

9. Бухгалтерия уисо6ининг халкаро стандарти-12 "Фойда соликлари" Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан чоп этилган расмий таржима

10. Бакаев А.С. Международные стандарты / А.С. Бакаев. - М.: Аскери АССА, 2003.

11. Ташназаров С.Н., Ташназарова Д.С. Молиявий уисоботнинг халкаро стандартлари. СамИСИ, 2018. -421 б.

12. С.А^емаева, Е.И.ЛОДЫГИНА "Современный взгляд на применение ПБУ 18/02 «Учет расчетов по налогу на прибыль» в системе бухгалтерского учета организаций" Издательский дом ФИНАНСЫ и СТЕДИТ, 2017

13. Rizaev Nurbek Kadirovich, Khotamov Komil Rabbimovich. Methodology of transformation of financial reporting to international standards in Uzbekistan (evidence from commercial banks). International Journal of Marketing and Technology Vol. 11 Issue 10, October 2021 ISSN: 2249-105S Impact Factor: б.559 Journal Homepage: http://www.ijmra.us, Email: editorijmie@gmail.com

14. Ризаев H.K, Баракаев О.О. Узбекистонда молиявий уисоботнинг халкаро стандартлари (МХ,ХС уужжатлари) бyйичa янги матн кУллaнилмокдa "Инновацион ёндашув асосида молиявий уисоботнинг халкаро стандартларини жорий этиш" мавзусидаги халкаро илмий -амалий конференция материаллари тyплaми., Т.: 2022 йил. 5-9 б.

15. Rizaev N.K., Khotamov K.R. Experience of Japan in introducing International Financial Reporting Standards // Electronic-scientific journal "Finance and Banking". - Tashkent, 2020. №1, 105-11V p. http ://journal.bfa.uz/archive

16. Ризаев H.K, Баракаев О.О. Узбекистонда бухгалтерия уисобини халкаро стандартларга мувофиклаштиришнинг навбатдаги боскичига Утилди. "Ракамли иктисодиёт шароитида фискал сиёсатни такомиллаштириш муаммолари" мавзусида уалкаро конференция Узбекистон Республикаси Давлат солик кумитаси уузуридаги Фискал институти. 2022 йил 4 ноябрь.

1V. Lex.uz расмий сайти 1S. https://cyberleninka.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.