CC BY
0Ilmiy-nazariyvametodikjurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал 2024, №9(1)
Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
ZAMONAVIY RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR - PEDAGOGIKANING MUHIM KOMPONENTI
© I.M. Siddikov1H_
1Qo'qon davlat pedagogika instituti, Qo'qon,O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: maqolada pedagogikaning yangi shakli, ya'ni raqamli pedagogikaning shakllanishida axborot texnologiyalarining o'rni tahlil qilinadi va uning ta'lim jarayonidagi o'rni ko'rib chiqiladi.
MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - raqamli pedagogika tamoyillarini ta'lim jarayonida joriy qilish samaradorligini oshirish va talabalarni amaliy ko'nikmalarga tayyorlashda raqamli texnologiyalardan foydalanishning afzalliklarini aniqlashdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda raqamli pedagogika va uning zamonaviy ta'lim jarayonidagi qo'llanilishi bo'yicha ilmiy adabiyotlar tahlil qilindi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar raqamli texnologiyalarni ta'lim jarayoniga joriy qilish orqali talabalar bilim darajasining sezilarli darajada oshganini va ularning startap loyihalarda faol ishtirok etganini ko'rsatdi.
XULOSA: tadqiqot natijalari raqamli pedagogikani ta'lim jarayoniga tatbiq etish ta'limni yanada samarali, individual va innovatsion qilish imkonini berishini tasdiqladi.
Kalit so'zlar: raqamli texnologiyalar, raqamli pedagogika, loyiha faoliyati, sun'iy intellekt, ta'lim, startap.
Iqtibos uchun: Siddiqov I.M. Zamonaviy raqamli texnologiyalar - pedagogikaning muhim komponenti. // Inter education & global study. 2024. №9(1). B. 361-367.
СОВРЕМЕННЫЕ ЦИФРОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ - ВАЖНАЯ СОСТАВЛЯЮЩАЯ ПЕДАГОГИКИ_
© И.М. Сиддиков1И
1Кокандский государственный педагогический институт, Коканд, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в статье рассматривается роль информационных технологий в формировании новой формы педагогики - цифровой педагогики, а также её влияние на образовательный процесс.
ЦЕЛЬ: основная цель исследования — изучить влияние цифровых технологий на образовательный процесс, определить их роль в подготовке специалистов, обладающих современными цифровыми навыками, и выявить преимущества цифровой педагогики в развитии проектной деятельности студентов.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 9(1)
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №9(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании был проведен анализ научной литературы по цифровой педагогике, её компонентам и методам интеграции в образовательный процесс.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показали, что использование цифровой педагогики способствует не только повышению уровня знаний студентов, но и их участию в стартап-проектах, что развивает их личностные и профессиональные компетенции.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты исследования подтвердили, что внедрение цифровой педагогики в образовательный процесс способствует повышению его эффективности и адаптации к современным требованиям.
Ключевые слова: цифровые технологии, цифровая педагогика, проектная деятельность, искусственный интеллект, образование, стартап.
Для цитирования: Сиддиков И.М. Современные цифровые технологии -важная составляющая педагогики. // Inter education & global study. 2024. №9(1). С. 361-367.
MODERN DIGITAL TECHNOLOGIES - AN IMPORTANT COMPONENT OF PEDAGOGY_
© Ilkhomjon M. Siddikov1®
1 Kokand State Pedagogical Institute, Kokand, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: the article examines the role of digital technologies in the formation of a new pedagogical approach—digital pedagogy—and their influence on the educational process.
AIM: the main objective of the study is to analyze the impact of digital technologies on the educational process, explore their role in preparing specialists with modern digital skills, and identify the advantages of digital pedagogy in enhancing project-based learning.
MATERIALS AND METHODS: the study involved analyzing scientific literature on digital pedagogy, its components, and methods of integration into the educational process.
DISCUSSION AND RESULTS: the results showed that the implementation of digital pedagogy not only enhances students' knowledge levels but also promotes their participation in startup projects, fostering both personal and professional competencies.
CONCLUSION: the study results confirmed that integrating digital pedagogy into the educational process increases its efficiency and aligns it with modern demands.
Keywords: digital technologies, digital pedagogy, project activity, artificial intelligence, education, startup.
For citation: Ilkhomjon M. Siddikov. (2024) 'Modern digital technologies - an important component of pedagogy', Inter education & global study, (9(1)), pp. 361367.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 9(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Bugungi kunning haqiqati shundan iboratki, mavjud mehnat bozori mobil va Internet texnologiyalarini yaxshi biladigan, yangi zamonaviy bilimlarga ega bo'lgan mutaxassislarni talab qiladi. Axborot texnologiyalari jamiyatning barcha sohalariga -mehnat jarayonlariga, muloqotga, odamlarning hordiq chiqarishiga bosqichma-bosqich joriy etilmoqda. Ta'lim tizimi ham bundan mustasno emas [1]. 21 -asrning zamonaviy raqamli texnologiyalari aniqlik, avtomatlashtirish va boshqaruvning yangi imkoniyatlari tufayli davlatning iqtisodiy o'sishi uchun katta imkoniyatlarga ega. Raqamli transformatsiya, jumladan, ta'limni raqamlashtirish o'qituvchilar rolining o'zgarishiga olib keladi. Xodimlarning axborot texnologiyalaridan foydalanishga tayyorligi pedagogikadagi yangi raqamli paradigmada muvaffaqiyat kalitidir.
Maqolaning asosiy materiali taqdimoti.
Bugungi kunda insoniyat barcha jabhalarida IT-texnologiyalarining keng tarqalishi yoshlarning yangi kutilmagan ko'nikmalarni egallashini keltirib chiqarmoqda. Kelajakdagi mutaxassislar kasbiy muammolarni hal qilish uchun zarur bo'lgan fundamental tayyorgarlik darajasiga ega bo'lishi kerak. Biroq ularning ko'pchiligi universitetda ko'pgina o'quv fanlarini, xususan, umumta'lim fanlarini o'rganish maqsadini tushunmaydi, bir fanni o'rganishdan olingan bilimlarni boshqa fanlarda o'rganilayotgan jarayonlarni tushuntirish uchun qanday qo'llashni bilmaydi.
Zamonaviy mutaxassis - fanlararo aloqalarni chuqur biladigan fanlar chorrahasida joylashgan mutaxassis. Ushbu yondashuv pedagogikani ham o'z ichiga oladi. Pedagogikaning talab qilinadigan o'zgarishlarining ochiq muammosi uni axborot texnologiyalari bilan birlashtirishdir [2].
Axborot texnologiyalarining kundalik hayotga chuqur kirib borishi mutaxassislarni xavotirga solmoqda. Biroq, pedagogika uchun bu o'qitish sifatini oshirish omili bo'lishi mumkin [3].
Pedagogikaning asosiy vazifasi hamisha insoniy qadriyatlarga qaratilgan bo'lib, yangi voqeliklar sharoitida ularni asrab-avaylash zarur.
Raqamli pedagogika - ta'lim jarayonida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish, ta'lim xizmatlari sifatini oshirishda muhim omil bo'lmoqda.
Birinchidan, raqamli pedagogika ta'limni shaxsiylashtirish va uni har bir talabaning individual ehtiyojlariga moslashtirish imkonini beradi. Turli onlayn platformalar va dasturlardan foydalanib, har bir talabaning bilim darajasi va qiziqishlarini hisobga olgan holda o'quv materiallari, topshiriq va testlar yaratishingiz mumkin. Bu o'quvchilarga materialni yanada samarali o'rganishga va yaxshi natijalarga erishishga yordam beradi.
Ikkinchidan, raqamli pedagogika zamonaviy hayotning ajralmas qismi bo'lgan axborot va kommunikatsiyalar bilan ishlash ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Talabalar ma'lumotlarni qidirish, tahlil qilish va baholash tajribasiga ega bo'ladilar va turli onlayn vositalardan foydalangan holda samarali muloqot qilishni o'rganadilar. Ushbu ko'nikmalar tez o'zgaruvchan axborot jamiyatiga muvaffaqiyatli moslashish uchun kalit hisoblanadi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Uchinchidan, raqamli pedagogika ta'lim olish imkoniyatlarini kengaytiradi. Onlayn ta'lim yordamida siz istalgan vaqtda va istalgan joyda bilim va ko'nikmalarga ega bo'lishingiz mumkin, bu turli sabablarga ko'ra maktab yoki universitetga bora olmaydigan talabalar uchun ayniqsa muhimdir. Bu chekka va kam aholi punktlaridan kelgan talabalarga katta shaharlarga ko'chib o'tmasdan sifatli ta'lim olish imkonini beradi.
Bugungi kunda raqamli pedagogika mamlakatimiz ta'lim tizimining ajralmas qismiga aylandi. Ko'pgina maktablar va universitetlar interfaol doskalar, elektron darsliklar, onlayn kurslar va masofaviy ta'lim kabi turli xil raqamli texnologiyalardan foydalanadilar. O'qituvchilar o'z ishlarida Internet va ijtimoiy tarmoqlardan faol foydalanadilar, shuningdek, talabalar bilimini o'rgatish va nazorat qilish uchun turli dastur va ilovalardan foydalanadilar.
Respublika universitetlarida raqamlashtirish bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda va faol rivojlanmoqda. Raqamli pedagogikani amaliyotga tatbiq etish muayyan maqsad va vazifalarga erishish uchun ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalar va vositalardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Raqamli pedagogikani amaliyotga tatbiq etishning ba'zi usullari:
1. Qo'shimcha texnik komponentlardan foydalanish (interfaol doska va proyektorlar) kengroq auditoriya e'tiborini jalb qilishga yordam beradi, chunki u standart yozilgan ma'ruzalarga qaraganda talabalarni vizual jihatdan yanada jozibador qiladi.
2. Qiymati va foydasiga shubha qilib bo'lmaydigan onlayn resurslar va ta'lim platformalaridan foydalanish.
3. Hozirda o'quv gadjetlari va dasturiy ta'minotlaridan foydalanish yangi bosqichga ko'tarilmoqda, chunki o'quvchilarning o'zlari, agar kerak bo'lsa, bunday dasturlarni yozishlari mumkin.
4. Onlayn muloqot va hamkorlikdan foydalanish: pandemiya davrida keng qo'llanilgan muloqotning eng ommabop va keng tarqalgan shakli.
5. Individual ta'lim yo'lini shakllantirish uchun adaptiv texnologiyalardan foydalanish.
6. Gamifikatsiyadan foydalanish: Gamifikatsiya o'quv jarayonida o'yin elementlarini yaratish uchun qo'llaniladi, bu esa o'quvchilarning motivatsiyasini oshirish va ularning o'quv natijalarini yaxshilash imkonini beradi.
7. Onlayn baholash va qayta aloqa.
Raqamli pedagogikani to'liq joriy etish uchun kadrlarning axborot texnologiyalaridan foydalanishga tayyorligi masalasiga yana qaytish kerak. Texnologiyani ta'lim jarayoniga qanday qilib samarali integratsiya qilishni tushunish juda muhim va raqamli muhitda o'qitish uchun mavjud vositalar va resurslar haqida bilish kifoya, natijada ular to'g'ri qo'llanilsa, ta'lim sifatini sezilarli darajada yaxshilaydi va o'sish sur'atlarini oshiradi. talabalarning motivatsiyasi va samaradorligi [4].
Raqamli pedagogika an'anaviy o'qitish usullarining o'rnini bosmasligi, balki ta'lim jarayonidagi imkoniyatlarni kengaytiruvchi qo'shimcha bo'lishi kerak.
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал 2024, №9(1)
Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Raqamli pedagogikaning ko'rinishlaridan biri sifatida talabalarni startap tanlovida ishtirok etish orqali loyiha faoliyatiga jalb etish deb hisoblash mumkin.
Startap pedagogikaning yangi turi uchun yaxshi yordamdir. Ular yechimlari ilgari taklif qilinmagan muayyan muammolar uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Startaplarni qo'llab-quvvatlash mamlakatning innovatsion salohiyatini oshiradi. Jamoa loyiha ustida ishlamoqda, uning har bir a'zosi loyihaning ma'lum bir qismi uchun javobgardir. G'oyani amalga oshirish jarayonida talabalar fanlar o'rtasidagi bog'liqlik haqida tushunchani rivojlantiradilar, turli sohalarda ko'nikmalarni (muloqot ko'nikmalari, savdo bozorlarini baholash, biznesni rejalashtirish, biznesni prognozlash, rivojlanish istiqbollarini baholash, dasturlash) aniqlaydilar [5].
Startap loyihasiga shaxsan qiziqqan va yuqori motivatsiyaga ega talabalar ishtirok etadi. Startap raqobatbardosh bo'lishi kerak. Startap loyihasi g'oyasini amalga oshirish nafaqat universitetda fanlarni o'qitishning bir qismi sifatida baholash muammosini hal qilishdir. Musobaqa ishtirokchilarining tayyorgarlik darajasi yildan-yilga oshib, loyiha sifatiga qo'yiladigan talablar yildan-yilga ortib bormoqda. Shunday qilib, talabalar yangi echimlarni izlashga o'zlarini yaxshi rag'batlantiradilar va shu bilan hech bo'lmaganda IT ixtisosligi bo'yicha o'quv dasturining bir qismi sifatida rejalashtirilgan kurs hajmini qamrab oladilar va maksimal darajada ushbu sohadagi ko'plab bo'limlarni mustaqil ravishda o'rganadilar. Boshqa tomondan, startap o'quv jarayonini takomillashtirish hamda talabalar va o'qituvchilarning ehtiyojlarini qondirishga yordam beradigan innovatsion ta'lim platformalari, ilovalari va yechimlarini ishlab chiqishi mumkin. Masalan, masofaviy ta'lim uchun onlayn platformalar o'quv materiallari va topshiriqlariga kirishni ta'minlaydi, shuningdek, talabalar va o'qituvchilar o'rtasidagi o'zaro hamkorlikni qo'llab-quvvatlaydi. Yoki, masalan, ta'lim resurslariga kirishni osonlashtiradigan va talabalarga istalgan vaqtda va istalgan joyda o'qish imkonini beruvchi mobil ilovalar.
Talabalar va o'qituvchilarga fikr-mulohaza bildirish va ularning natijalarini yaxshilashga yordam berish uchun o'quv jarayoni haqidagi ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish uchun o'rganish tahlillari, shu jumladan, turli xil tahliliy g'oyalarning qiziqarli yangi sohasi. Ko'pincha o'quvchilarning o'rganayotgan faniga qiziqishi bevosita o'qituvchining ta'siriga, uning o'z faniga bo'lgan ishtiyoqiga va kasbiy mahoratiga bog'liq. Ta'lim jarayoniga startap loyihalarning kiritilishi o'rganilayotgan fanning jozibadorligiga qo'shimcha ijobiy "rang" qo'shadi. Bunday holda, loyiha ustida ravon jamoaviy ish, unda ishtirokchilarning rollarini taqsimlash va loyiha murabbiyining nozik rahbarligi tufayli ta'lim va to'liq huquqli shaxsni rivojlantirish jarayoniga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
Raqamli pedagogika ta'lim startaplariga innovatsion va samarali yechimlarni ishlab chiqish uchun keng imkoniyatlar beradi. Ammo shuni unutmaslik kerakki, bu sohadagi startap muvaffaqiyati nafaqat raqamli texnologiyalardan foydalanish, balki ta'lim mazmuni sifati va o'qishga yondashuvga ham bog'liq.
Raqamli pedagogika va sun'iy intellekt (AI) raqamli texnologiyalardan foydalanishni o'z ichiga olgan ikkita chambarchas bog'liq sohadir.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 9(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал 2024, №9(1)
Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Sun'iy intellekt sohasidagi ishlanmalar tobora kuchayib bormoqda va talabalar rivojlanishining ob'ektiga aylanib bormoqda. Ta'lim sohasida, kelajakda sun'iy intellektga moslashtirilgan ta'lim, o'quv jarayonini shaxsiylashtirish va talabalar faoliyatini baholash uchun ishlatilishi mumkin. AI yordamida talabalar va maktab o'quvchilarining o'quv ma'lumotlarini tahlil qilish va ularga bolaning o'ziga xos ehtiyojlari va qobiliyatlaridan kelib chiqqan holda individual tavsiyalar berish mumkin bo'ladi [6,7].
Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, raqamli texnologiyalardan foydalanish har doim ta'limda sun'iy intellektdan foydalanish bilan bog'liq axloqiy va maxfiy masalalarni ko'rib chiqishni talab qiladi. Raqamli texnologiyalar yo'nalishi jadal sur'atlar bilan rivojlanmoqda, taraqqiyotni to'xtatib bo'lmaydi, uning jamiyatga ta'siri faqat kuchayadi. Shu bilan birga, asosiy qarorlarni qabul qilishda tanlov har doim odamda qolishini tushunish kerak.
Xulosa. Raqamli pedagogika zamonaviy ta'limning muhim va dolzarb yo'nalishidir. Bu o'qituvchilar va talabalar uchun yangi imkoniyatlarni ochib, ta'lim sifatini oshirish va uni yanada interfaol, individual va samarali qilishga yordam beradi. Raqamli pedagogika talabalarga raqamli davrda talab qilinadigan ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Bunga axborot qobiliyatlari, tanqidiy fikrlash, muloqot, hamkorlik, texnologiya savodxonligi va kelajakdagi muvaffaqiyatli martaba uchun zarur bo'lgan boshqa vakolatlar kiradi. Raqamli texnologiyalar o'quvchilarning faol ta'limda ishtirok etishiga yordam beradi. Ular o'zlarining loyihalarini yaratishlari, materiallar va topshiriqlar bilan o'zaro aloqada bo'lishlari, o'qituvchilar va boshqa talabalar bilan muloqot qilishlari, o'z g'oyalari bilan o'rtoqlashishlari va onlayn muhokamalarda qatnashishlari mumkin. Shuningdek, ta'lim olish imkoniyati ham ortib bormoqda. Oxir oqibat, raqamli pedagogika raqamli texnologiyalardan foydalangan holda yanada samarali, qiziqarli va innovatsion ta'lim muhitini yaratishga yordam beradi va bu jarayonda asosiy ro'l o'ynaydi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Малацион, С.Ф. Цифровизация образования: охидания и риски / С.Ф. Малацион, С.М. Куценко // Russian Journal of Education and Psychology. - 2022. - Т. 13. - № 2-3. - С. 34-38.
2. Натальсон, А.В. Готовность современной образовательной системы технических вузов к оперативному реагированию на быстроизменяющиеся тренды развития информационных технологий / А.В. Натальсон // Russian Journal of Education and Psychology. - 2022. - Т. 13. - № 4-2. - С. 48-52
3. Хамитов, Р.М. Цифровизация образования и ее аспекты / Р.М. Хамитов // Современные проблемы науки и образования. - 2021. - № 3. - С. 8.
4. Хабибрахманова, А.И. Особенности мехличностных отношений в диаде преподаватель-студент / А.И. Хабибрахманова, // В сборнике: Внедрение научных исследований в образовательный процесс вуза. материалы II Мехдународного Круглого стола, посвященного Дню преподавателя высшей школы. - Казань. - 2023. - С. 267-270.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 9(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
5. Эшелиоглу, Р.И. Цифровые компетенции как обязательная компонента высшего образования / Р.И. Эшелиоглу, С.И. Бекетова, Е.А. Салтанаева // Russian Journal of Education and Psychology. - 2023. - Т. 14. - № 2-2. - С. 152-156.
6. Гафиятуллина, А.Р. Проблемы и методы построения индивидуальной образовательной траектории выпускника вуза в условиях индустрии 4.0 / А.Р. Гафиятуллина, Ю.В. Торкунова // Вестник РМАТ. - 2023. - № 1. - С. 37-41.
7. Siddiqov I.M., Abdurahmonov A.T. Sun'iy intellektning bugungi holati va rivojlanish tendetsiyalari. "Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalarni joriy etish samaradorligi" mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjuman materiallari. ChDpU, Chirchiq-2023, 20-oktabr, 446-451 bet.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Siddikov Ilxomjon Melikuziyevich, dotsent [Сиддиков Ильхомджон Меликузиевич, доцент], [Ilkhomjon M. Siddikov, associate professor Ph.D.]; manzil: Qo'qon shahar, Turon ko'chasi, 23-uy, [адре^ Г. Коканд, ул. Турана, д. 23], [address: Kokan town, Turon street, 23].
