ЗАҢ ТЕХНИКАСЫ ҚАҒИДАЛАРЫН САҚТАУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ ЖАЙЫНДА Текст научной статьи по специальности «Право»

ЭОЖ 340.14:81'1

ЗАЦ ТЕХНИКАСЫ ЩАГИДАЛАРЫН САЦТАУДЬЩ МАЦЫЗДЫЛЫГЫ ЖАЙЫНДА

^ымбат Эбшкайыркызы Айнабаева

Казащстан Республикасыныц Зацнама жэне щущыщтыщ ащпарат институты Лингвистика орталыгыныц гылыми щызметкерг;

Нур-Султан щ., Цазащстан Республикасы; e-mail: e-mail: [email protected]

Аннотация. Зац техникасы зац жобалау щызметтде кецгнен щолданылып, белгш 6ip практика ЖYзiнде щалыптасатын дYние. Мащаладагы нег1зг1 ой нормативтт щущыщтыщ актшерде зац техникасы ережелертщ сащталмауы мэселелеpi болып табылады. Онда зац техникасыныц угымы мен оныц еpекшелiктеpi ашылады.

Мащалага негiз болган талдау щолданыстагы азаматтыщ, щор туралы зацнамага, сон-дай-ащ гылыми лингвистикалыщ сараптамага келт тYCкен жобаларга жасалды. Талдау барысында зац техникасын сащтау, терминдердщ бipiздi щолданылуы, щущыщтыщ актшер-ге езгер^тер мен толыщтырулар енгiзу тэpтiбi негiзге алынды. Айтылган талаптарды сащтамаудыц салдары нащты мысалдар келтipе отырып кеpсетiлдi. Мащалада зац техникасы щагидаларын сащтау, оныц талаптары, атап айтщанда, езгер^тер мен толыщтырулар енгiзу белiгiндегi талаптары бойынша мэселе кетеpiледi.

Зац техникасы децгешнщ темен болуы щабылданатын актшердщ сапасы мен тшмдш-гiне mpi эсерт тигiзетiнi де дэлелдендi.

Кущыщтыщ актiлеpдегi зац техникасы - щущыщтыщ актiлеpдiреЫмдеу тэсшдертщ, талаптары мен щагидаларыныц жиынтыгы. Егер беютшп бершген талаптар сащталмаса, зац шыгармашылыщ процестде зац техникасыныц щагидаларын елемей жiбеpiлетiн ща-телттер щущыщтыщ акттщ мазмунына ттелей эсер етт, айтарлыщтай нущсан келтipедi, Е сондай-ащ щущыщтыщ сипаттагы салдарга алып келеди Н

Автор зац техникасы щагидаларын сащтау мацыздылыгын теориялыщ жэне практи-калыщ тургыдан зерделеп щорытындылап, тэуелЫздттщ 30 жылдыгы щарсацында осы Н мэселе аясында w-шаралар щатарына тощталып етедi. Атап айтщанда, Президент И Казащстан Республикасы ТэуелЫздтнщ 30 жылдыгын мерекелеуге дайындыщ женiндегi мемлекеттт комиссияныц бipiншi отырысында «Тиiмдi зацдар щабылдау арщылы мацыз ды реформалардыц негiзi щаланады.»,- деп, mэлiмдiк, тэрбиелт мэт бар ащпаратты усы нып, журтты тартатын жаца сmильдi, жаца форматты кебipек енгiзу щажетттн кер

TYuiH свздер: зац техникасы, щущыщтыщ актШц мазмуны, зац ^rni, езгерктер жэне толыщтырулар енгiзу mэpmiбi, азаматтыщ зацнама, олщылыщтар.

О ВАЖНОСТИ СОБЛЮДЕНИЯ ПРАВИЛ ЮРИДИЧЕСКОЙ ТЕХНИКИ

Айнабаева Кымбат Абилхайровна

Научный сотрудник Центра лингвистики Института законодательства

и правовой информации Республики Казахстан,

г. Нур-Султан, Республика Казахстан; e-mail: [email protected]

Аннотация. Основной мыслью статьи являются вопросы несоблюдения правил юридической техники. В ней раскрывается понятие юридическая техника и ее особенности. Юридическая техника широко применяется при законопроектной деятельности и формируется на практике.

А

О

сеттг. ь

>

сг

В

СП А

>

го О го О

X

е о

"U

2 А

JZ

"и

NJ

о

NJ

Основой проведения анализа стали действующие гражданское законодательство, о фонде, а также проекты, поступившие на научную лингвистическую экспертизу. В ходе анализа были взяты за основу соблюдение правил юридической техники, единообразное применение терминов, порядок внесения изменений и дополнений в правовые акты. Последствия несоблюдения заявленных требований были показаны на конкретных примерах. В статье поднимается вопрос о соблюдении правил юридической техники, ее требований, в частности, в части внесения изменений и дополнений. Доказано также, что низкий уровень юридической техники негативно влияет на качество и эффективность принимаемых актов.

Юридическая техника в правовых актах - это совокупность способов, требований и правил оформления правовых актов. При несоблюдении закрепленных требований ошибки, допускаемые в процессе законотворчества, непосредственно влияют на содержание правового акта и тем самым наносят существенный ущерб, а также влечет за собой последствия правового характера.

Автор обобщает теоретическое и практическое изучение важности соблюдения принципов юридической техники и в преддверии 30-летия независимости отмечает ряд мероприятий в рамках данного вопроса. В частности, Президент на первом заседании Государственной комиссии по подготовке к празднованию 30-летия Независимости Республики Казахстан отметил, что посредством принятия эффективных законов будет заложена основа важных реформ и необходимо больше внедрять новый стиль и формат празднования, имеющий воспитательное значение для привлечения людей.

Ключевые слова: юридическая техника, содержание правового акта, юридический стиль, порядок внесения изменений и дополнений, гражданское законодательство, пробелы.

ON THE IMPORTANCE OF FOLLOWING THE RULES OF LEGAL TECHNOLOGY WRITING

T-)

IN

8 Ainabayeva Kymbat Abilkhairovna

£ Research associate Center for linguistics Institute

™ oflegislation and legal information Republic of Kazakhstan,

1 Nur-Sultan, Republic ofKazakhstan; e-mail: [email protected]

CL

s s

Abstract. The basis for the analysis was the current civil legislation on the fund, as well as o projects submittedfor scientific linguistic expertise. During the analysis, compliance with the rules g of legal technique, uniform application of terms, the procedure for amending and supplementing >g legal acts were taken as a basis. The consequences of non-compliance were illustrated by

0 specific examples. The article raises the issue of compliance with the rules of legal technology,

< its requirements, in particular with regard to the introduction of amendments and additions. It has also been proved that the low level of legal technology negatively affects the quality and

¡g effectiveness of the adopted acts.

k Legal technique in legal acts is a set of methods, requirements and rules for issuing legal w acts. In case of non-compliance with the prescribed requirements, errors made in the process ^ of lawmaking directly affect the content of the legal act and thereby cause significant damage, as

1 well as entail legal consequences.

The author summarizes the theoretical and practical study of the importance of observing

< the principles of legal technology and, in anticipation of the 30th anniversary of independence, |E notes a number of events within the framework of this issue. In particular, the President at the ^ first meeting of the State Commission on Preparations for the Celebration of the 30th Anniversary s of Independence of the Republic ofKazakhstan noted that through the adoption of effective laws, s the foundation of important reforms will be laid and it is necessary to introduce more a new style (5 and format of celebration, which has educational significance for attracting people.

Keywords: legal technique, content ofa legal act, legal style, procedure for making amendments and additions, civil legislation, gaps.

Юр1спе. Зац шыгару процес шыгар-машылык сипатка ие, ол - сырткы ортаныц eзгеруi мен дамуыныц кeрiнiсi гана емес, максатты эрi кукыктык турленудщ кYPделi процесi. Зац шыгару процесi мацызды фак-торларыныц бiрiне зац техникасы нормала-ры да жатады. Сондыктан талданып оты-рган такырып казiргi кукыктык мемлекет кершсшде езект1 болып табылады. Эзекп болуыныц басты себептерi - кукыктык ак-тiлер магынасыныц еюудай тYсiндiрiлуiн болгызбау, олардыц сапа децгейiн жаксарту, мемлекеттiц кукыкты реттеу функциясын сапалы нормативтiк актiлер аркылы жетш-дiре тYсу. Аталган мiндеттерге кол жетюзу-дiц бiрден-бiр жолы - зац техникасы талап-тарын сактау.

Осы зерттеу барысында зац техникасы-ныц кагидалары, колданыстагы зацнамада аныкталган олкылыктар, олардыц салда-ры теориялык жэне практикалык тургыдан зерделенедi. Зац техникасы угымы туралы кыскаша шолу жасалып, негiзгi ой теориялык тургыдан:

б1ртш1ден, кукыктык кужаттарды реам-деу тэсiлдерi мен талаптарында, eзгерiстер мен толыктырулар енгiзу тэртiбiнде кецей-тшедь Ол практикалык тургыдан осы та-лаптардыц сакталмауы салдары азаматтык жэне колданыстагы кейбiр зацнамада орын алган олкылыктарда кeрсетiледi;

еюнш1ден, терминдердщ магынасын бiрiздi колдану, зац стилше катысты мэсе-лелерде кецейтiледi. Практикалык тургы-дан оныц салдары ретшде кейбiр зацнама-лык кужаттардагы бiрiздiлiктi сактамаудагы кемшiлiктерi де кeрсетiледi.

Непзшен колданыстагы кукыктык зацна-ма, зац техникасы эдютемелш куралы бас-шылыкка алынды. Ецбекте кeтерiлген мэселенi шешу мiндеттерiнiц бiрi ретiнде ел тэуелаздшнщ 30 жылдык мерейтойы аясында ^зделген шаралар катары да орын алды.

Зац техникасыныц кагидалары зац жоба-сы кызметiнiц практикасында калыптасады. «Зац техникасы» терминш гылыми ортага немю галымы Р.Иеринг енгiзiп, ол «Зацды эзiрлеу - бул кYPделi жумыс, алдын-ала ой-ластырылып, ережелерге сэйкес жасалуга тшс» деп тужырымдады. Зац техникасы кагидаларын сактау - мацызды фактор.

1 «К^цыкщыц акттер туралы» 2016 жылы 6 Z1600000480

DOI: 10.52026/2788-5291_2021_65_2_159

Накты емес жэне адмесю уйгарым, кай-шылыктар кукыктык актшер мэтiндерiн ресiмдеуде жол берiлген олкылыктардан туындайды, ал техникасы жетiлдiрiлмеген зацдарды колдану кукык колдану кызметш-де киындыктар тугызады. Зац жобаларын, eзге де нормативтiк актiлер жобаларын эзiрлеу кезiнде зац техникасы кагидаларын сактау зацнаманы жетiлдiруде мацызды рeл аткарады.

Неггзгг бвлгм. кукыктык актiлер жeнiн-де зацнаманыц 1-бабы 9) тармакшасында зац техникасы дегенiмiз кукык актшерш ресiмдеу тэсiлдерi, талаптары жэне кагидалары жиынтыгы деп кeрсетiлген.1 Зацнама техникасыныц максаты - когамдык катына-сты утымды реттеу, олкылыкка жол бермеу, оларды жеткiлiктi дэрежеде накты, анык, айкын жэне кыска, Yнемдi, белгiлi дэрежеде бiр Yлгiде стандартты баяндау [1, 10-бет].

кукыктык актшерге катысты колданыстагы зацнамада акт мэтiнiнiц мазмуны мен оныц жазылу стилiне катысты оныц ере-желерi мейлiнше кыска, магынасы накты болу жэне еюудай тYсiндiруге жатпайтын магынаны камту талабы кeрсетiлген. Ал eзгерiстер жэне толыктырулар енгiзу тура- ш лы зац жобасын ресiмдеу тэртiбiн сактауда Т колданыстагы зацнамамен катар кукыктык К кужаттарды ресiмдеу жeнiндегi эдiстемелiк о усынымдардыц VI тарауын да назарга алган т дурыс.

Зацнама кужатыныц бастапкы нуска- 1 сында норма мэтiнiнен сeздердi, цифрлар- К ды, курылымдык бeлiктердi жэне т.б. алып о тастаган; сeздер, терминдер, цифрлар ауы- Д стырылган; оныц сол не баска курылым- Ш дык бeлiгi кYшi жойылды деп танылган; Ь колданыстагы редакциясы жаца нормамен В толыктырылган, колданыстагысы накты- И ланган; колданыстагы барлык редакция- р сы не оныц жекелеген бeлiгi eзгертiлген жагдайларда зацга тиiстi eзгерiстер мен то- о лыктырулар енгiзiледi [1, 60-б.]. И

Зацнамалык актiнiц бастапкы нускасы- Ф на eзгерiстер мен толыктырулар енпзуге Р аса кажеттiлiк болмаса, оларды енпзбеген Ц дурыс. кукыктык реттеудщ турактылыгын и болжайтын кукыктык айкындык кагидаты- к ныц бузылуына жол бермеу максатында тY- 1 зетулер мен толыктырулар енгiзу туралы зац ( жобаларына eзгерiстер мен толыктырулар — енгiзбеген абзал. о

<ртан Республикасыныц Зацы https://adilet.zan.kz/kaz/docs/ ^

гм о гм

IX

< IX

О в х

о

со О

СП <

< СП

ь .0

ш £

ч О X

0 <

т

1

х

Ь

Жаца нормалар кабылдау кажеттшп туындаган кезде тYзетулер енгiзу туралы жаца зац кабылдауды керек ететiн ерек-ше жагдайда, ягни тYзетулер енгiзу туралы нормативтш актiмен кабылданган, бiрак колданыска енпзшетш к^кьщ нормасына тYзетулер енгiзiлген жагдайда, зацнамалык к^жатка тиiстi eзгерiс, толыктырулар ен-гiзiледi. Кeрсетiлген жагдайлардыц бэршде зац техникасы талаптарын сактау мацызды. Осы тургыда теменде келтiрiлген мысал оныц дэлелi бола алады.

КР Азаматтык кодексiнiц жалпы бeлiмi бастапкы нускасыныц 256-бабында «по решению суда изымаются у собственника государством путем выкупа или продажи с публичных торгов» тужырымы «сот шешiмi бойынша сатып алу немесе жария сау-дага салып сату арцылы алуы мYмкiн» деп бершген (бiрiншi белш)2. Осы 256-бапка мYлiк мэселелерi бойынша езгерютер мен толыктырулар енгiзу туралы зацмен 2011 жылгы 1 наурызда езгерютер енгiзiлген3. Со-лардыц бiрi - аталган баптыц мына бeлiriн-де: «жария саудага салып сату аркылы алуы мYмкiн» деген сeздердi «жария сауда-сат-тыкта сатылады» деген сeздермен ауыстыру аркылы eзгерiс енгiзу. Ол eзгерiс орыс тшн-де «слово «продажи» заменить словом «продаются»» деп ^рсе^^рен. Эзгерю енпзш-геннен кешнп орыс тiлiндегi нускасы «по решению суда изымаются у собственника государством путем выкупа или продаются с публичных торгов.» болады. Ол колданы-стагы редакцияда «сот шешiмi бойынша сатып алу аркылы алып кояды немесе жария сауда-саттыкта сатылады» деп д^рыс берш-ген. Алайда, кeрсетiлген Зацга сэйкес eзгерiс енгiзiлетiн болса, онда ол «сот шешiмi бойынша сатып алу немесе жария сауда-сат-тыцта сатылады» болуы кажет. Осыдан 2011 жылгы 1 наурыздагы Зацмен айтылып отырган бeлiкке eзгерiс енгiзiлу барысында олкылыкка жол берiлгенiн байкауга болады. Ол енпзшген eзгерiс «немесе жария саудага салып сату аркылы алуы мYмкiн» деген сeздер «аркылы алып кояды немесе жария сауда-саттыкта сатылады» деген сeздермен ауыстырылсын» деп жазылуы тиiс.

Осыдан келiп, зац техникасы децгей-iнiц тeмен болуы кабылданатын актiлердiц

сапасы мен тиiмдiлiгiне керi эсерiн тигiзедi жэне зацнаманы жетiлдiру Yшiн зацнамалык жобаларды эзiрлеу барысында зац техникасы кагидаларын сактау кажет деген тужы-рым жасауга болады.

Зац кужаты мэтiнiнде жалпыга тYсiнiктi, орныккан, кецiнен колданылатын сeздердi пайдаланган дурыс. Субъектiлер eздерi-не арналган дYниелердi жецiл кабылдауы керек, ол Yшiн мэтiнде жиi колданылатын сeз орамдарын, мYмкiндiгiнше кыска сeй-лемдердi пайдалану утымды болып сана-лады. Сонымен катар бiрiздiлiк сактаудыц да орны ерекше. Оны сактамаган жагдайда зац мэтiнi киындыктар тугызуы эбден мYм-кiн. Мэселен, 1994 жылгы 27 желтоксанда кабылданган Азаматтык кодекстщ жалпы бeлiмiнiц мэтiнi бойынша4 «законодательные акты» -пркеа 1-баптыц 2, 4-тармакта-рында жэне баска да баптарында «зац к¥-жаттары», 2-бабы 2-тармагында жэне тиiстi баптарында «зацнамалык актшер» деп, ал 3-бабы 1-тармагында жэне тиiстi баптарында «зац актшерЬ» деп Yш тYрлi нускада колданылган. Осыган уксас жагдай «третье лицо» деген тiркестiц аудармасында да орын алган. Мэселен, ол 391-бапта, 66-бапта, 70-баптыц 4-тармагында, 141-баптыц 4-тар-магында жэне кейбiр баптарда «Yшiншi жак» деп аударылса, 73-баптыц 1-тармагы 3) тармакшасында, 229-бапта, 391-баптыц 5-тармагында «Yшiншi тулга», 289-баптыц «Yшiншi адам» деп колданылган. Сонымен катар ол 303-баптыц 1-тармагында «Yшiншi бiр жакка» айналса, 32-баптыц 3-тармагын-да «Yшiншi бiр адам» ретiнде колданылган.

Егер мэтшдеп сeздер, терминдер, циф-рлар ауыстырылса, ол да - зацга тшсп eзгерiстер мен толыктырулар енпзу се-бептерiнiц бiрi. Осындай кажеттiлiк туындаган жагдайда, мэселен, КР Азаматтык кодексiнде «законодательные акты» деген тсркес «нормативные акты» деген тсрке-спен ауыстырылган жагдайда казак тшндеп мэтiнде осы тiркестiц бiрнеше нускада кол-данылуына орай киындык тугызары сeзсiз. Ол eзгерiс орыс тшнде бiр гана тiркестiц ауысуына карамастан, казак тiлiнде «мэтiн бойынша «зац кужаттары», «зацнамалык актiлер», «зац актшерЬ» деген сeздер «нормативтiк актшер» деген сeздермен

2 Цазацстан Республикасыныц Азаматтыц кодекс. Жалпы бвлiмi. http://adilet.zan.kz/kaz/archive/docs/ К940001000 /24.12.2001

3 «Цазацстан Республикасыныц кейбiр зацнамалыц актыерте мемлекеттж мYлiк мэселелерi бойынша взгерiстер мен толыцтырулар енгiзу туралы» 2011 жылгы 1 наурыздагы Цазацстан Республикасыныц Зацы http://adilet.zan.kz/rus/docs/ Z1100000414/compare

4 1994 жылгы 27 желтоцсандагы Цазацстан Республикасыныц Азаматтыц кодека (Жалпы бвлiм). http://adilet.zan.kz/ rus/docs/K940001000_/compare

ауыстырылсын» деп керсетшедь Бул -бiрiздiлiк кдгидатын сактамаудыц бiрден-бiр салдары. Актiлер нысаны мен курылымы-ньщ бiркелкiлiгi, бiрiздiлiгi талабына сэй-кес актшердщ бiрыцFай деректемелерiн, стереотиптiк курылымды, бiрыцFай тер-минологияны, зацдык конструкциялар мен тужырымдарды, бiркелкi тiлдi пайдалану кезделедi [1, 8-б.]. Келтршген тужырымнан бiрiздiлiк талабын сактамаудыц олкылыкка алып келетiнi анык керiнедi.

Еылыми лингвистикалык сараптама зацнамалык актiлерге керсетiлген сарапта-маны жYргiзу каFидалары бойынша казак жэне орыс тiлдерiндегi мэтшдердщ тещуп-нускалылы^ын айкындау максатында5 жYр-пзшедь АталFан сараптаманы жYргiзу ба-рысында Лингвистика орталыFына келiп тYCкен жобаларда аныкталFан зац техникасы бойынша жiберiлген кателiктерге де токта-лып еткен жен.

Сейлемде сездер бiр-бiрiмен граммати-калык байланыста колданылып, сол байла-ныстыц негiзiнде сейлемдеп сездердщ ка-лыпты орын тэртiбi болады. ^азак тшнщ ережесi бойынша сейлемдеп ойдыц аякта-луын бiлдiретiн сейлем мYшесi - баяндауыш сейлем соцында орналастырылады. Алайда, сараптамадан еткен кейбiр жобаларда осы тэртiп сакталмайды, соныц салдарынан зац техникасыныц талаптары бузылады. Мы-салы, «Сактандыру нарыгын жэне баFалы каFаздар нарыFын реттеу мен дамыту мэсе-лелерi бойынша тузетулер енгiзу» женiнде зац жобасыныц 11-тармаFында6 2003 жылFы 3 маусымдаFы сактандыру телемдерiне кеп-шдш беру коры туралы колданыстаFы за^а езгерiстер енгiзу кезделген. Жобаныц 14) тармакшасына сэйкес колданыстаFы Зац-ныц 17-2-бабы 9-тармаFыныц тиiстi белiгi жаца редакцияда жазылады. ^олданыстаFы 9-тармактыц редакциясы «9. ^ор зиянды жэне (немесе) жерлеуге жумсалFан шыFы-старды етеу бойынша телемдерден мынадай жаFдайларда:

1) жэбiрленушiнiц эрекеттерi ^азакстан Республикасыныц зацнамалык актшершде белгiленген тэртiппен келiк ок^асымен се бептiк байланыстаFы касакана кылмыстык не экiмшiлiк кукык бузушылыктар деп та-нылса;

5 «Нормативтж цщъщтъщ актшердщ жобаларына гылыми сараптама жYргiзу щагидаларын бекту туралы» Kfl-защстан Республикасы Уюметтщ 2016 жылгы 31 тамыздагы № 497 щаулысы. http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1600000497/ compare

6 «Цазащстан Республикасыныц Keü6ip зацнамалыщ актыерте сащтандыру нарыгын жэне багалы щагаздар нарыгын реттеу мен дамыту мэселелерi бойынша езгерктер мен толыщтырулар енгiзу туралы» Цазащстан Республикасы Зацы жобасы туралы http://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1900000258

7 «Сащтандыру телемдерте кетлдт беру щоры туралы» 2003 жылгы 3 маусытдагы Цазащстан Республикасыныц Зацы. http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z030000423_

2) ^ор мен катысушы-сактандыру уй-ымына осы Зацныц 17-1-бабыныц 1-тар-маFында кезделген жаFдай басталFан кезден бастап бiр жыл еткеннен кешн жYгiнгенде;

3) келш окрасы ецсершмейтш ^штщ салдарынан, яFни ядролык жарылыс, радиация, радиоактивт улану, эскери ю-кимылдар, азаматтык соFыс, жиналыстар, митингiлер, шерулер, пикеттер жэне демонстрациялар, жаппай тэртшаздш, ереуiлдер сиякты те-тенше жэне осындай алдын алуFа болмай-тын жаFдайлар кезiнде басталFан болса;

4) осы баптыц 2-тармаFында кезделген кужаттардыц толык пакетiн табыс етпеген не дурыс емес кужаттарды берген болса, бас тартуFа кукылы.»7 деп бершген. Ал орыс тiлiнде ол норма «9. Фонд вправе отказать в выплатах по возмещению вреда и (или) расходов на погребение в следующих случаях:» деп басталып, эрi карай жаFдайлары санамаланады. Осы тармакка езгерiс Жобаныц 14) тармакшасында «9. Фонд отказывает в выплатах по возмещению вреда и (или) расходов на погребение в следующих случаях:» деген мазмунда енгiзiлiп отыр. Накты-рак керсетсек, «вправе отказать» деген тр-кес «отказывает» деген тркеспен ауыстыру аркылы езгертiлген. Эзiрлеушi зац техникасы талаптарына жYгiнбестен, Жобаныц орыс тшндеп осы тармакшасын аудара салFан. Егер норма Жобада усынылFан ^й-iнде калса, онда казак жэне орыс тшдершде-гi мэтш арасында алшактыкка, ерескел ка-телшке алып келедi. Осы сиякты кукыктык олкылыктарFа жол бермеу максатында кол-даныстаFы ережелердi катац сактау кажет. ЖоFарыда келтiрiлген норма зац техникасы каFидаларына сэйкес казак тiлiнде «4) осы баптыц 2-тармаFында кезделген кужаттар-дыц толык топтамасын табыс етпеген не дурыс емес кужаттарды берген болса, бас тартады» деген редакцияда болуFа тиiс.

Кррытынды. ^орытындылай келе, зац шы^армашылык процесiнде зац техникасыныц каFидаларын елемей жiберiлетiн кателiктер кукыктык актшщ мазмунына тiкелей эсер етш, айтарлыктай нуксан келтiредi эрi кукыктык сипатщ^ы салда-рын тигiзедi. ^азакстан Республикасыныц

Н

X

ы А

о х о Д А

сг

В

СП А

>

го О го О

X

е о

"U

2 А

JZ

"и

NJ

о

NJ

к^кьщтык саясат тужырымдамасында да актшер сапасын жаксартатын зац техника-сыныц децгешн теракты гYPде жегiлдiру api арттыра гYсу керекгiгi айкындалган8. Сонымен катар Президент ^азакстан Респу-бликасы Тэуелаздшнщ 30 жылдыгын ме-рекелеуге дайындык жeнiндегi мемлекеггiк комиссияныц бipiншi отырысында «Тшмдi зацдар кабылдау аркылы мацызды рефор-малардыц негiзi каланады», - деп, тэлiмдiк, тэpбиелiк мэнi бар акпаратты усынып, ж^рт-ты тартатын жаца стильдi, жаца формат-

ты кeбipек енгiзу кажеггiгiн9 нык керсетп. Сол себептi зац шыгару процесше атYCтi карамай, бекiтiлген, колданылып жYpген кагидаларды, соныц iшiнде зац техникасы кагидаларын сактап, к¥кыктык мемлекеггiц дамуына оц ыкпал ету мацызды болып та-былады.

Такырыптыц eзектiлiгi кepшiлес Ресей, Кыргызстан, Эзбекстан елдеpiнiц зацнама-сыныц жай-кYЙiн белек салыстырмалы тYp-де зерттеуге ой салады.

ЭДЕБИЕТ

1. Нормативтт цщыцтыц актшерд1 рес1мдеу жвн1ндег1 эд1стемел1к усынымдар (зац техникасы): Эд1стемел1к цурал / Авт. ужым басш. мен ред. Р.К Сэрпеков - Астана: «К,а-зацстан Республикасыныц Зацнама институты» ММ, 2019. - 160 б.

REFERENCES

1. Normativtik ЦУКУКУК aktilerdi resimdeu zhenindegi эdistemelik ysynymdar (zац tehnikasy): ddistemelikKyral/Avt. yzhym bassh. men red. R.K Sэrpekov - Astana: «KazaKstanRespublikasynyц Zaцnama instituty» MM, 2019. - 160 b.

IN О IN

CL

S

s <

z

CL

О

e

X

s >s о

m О

m <

CL

IZ

s <

m

ь

-Q

LU £

о

X

0 <

СП

1

s

tj s «Казацстан Республикасыныц 2010 жылдан 2020 жылга дейiнгi кезецге арналган щцыцтъщ саясат тужырымдамасы s туралы» Казацстан Республикасы Президенттщ 2009 жылгы 24 тамыздагы N 858 Жарлыгы. http://adilet.zan.kz/kaz/ * docs/U090000858_

9 Мемлекет басшысы Касым-Жомарт Тоцаевтыц Казацстан Республикасы ТэуелЫздшшц 30 жылдыгын мерекелеуге дайындыц жвнiндегi мемлекеттж комиссияныц бiрiншi отырысында свйлеген œ3i. 2021 жылгы 05 ацпан. https://www. akorda.kz/kz/speeches/internal_political_affairs/in_speeches_and_addresses/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-kazakstan-respublikasy-tauelsizdiginin-30-zhyldygyn-merekeleuge-daiyndyk-zhonindegi-memlekettik-ko

ь