Научная статья на тему 'ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ РУҲИЙ ҲОЛАТИ – МУСОБАҚА ЖАРАЁНЛАРГА ТАЪСИРИ'

ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ РУҲИЙ ҲОЛАТИ – МУСОБАҚА ЖАРАЁНЛАРГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

80
76
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кураш / курашчи / руҳият / мусобақа / спорт / реакция / хусусият / wrestling / wrestler / psyche / race / sport / reaction / feature

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Элёр Ҳақмуратович Қуватов

Мураббийларнинг кундалик онгида тажовузкорлик, спорт фаолияти билан бирга спортчининг ҳиссий кайфиятининг зарурий хусусияти сифатида ҳамроҳ бўлади деган фикр бор. Мақолада ҳиссий реакцияларнинг намоён бўлиш даражаси кўп жиҳатдан курашчиларнинг шахсий хусусиятларига, шу жумладан юқори асабий фаолиятнинг индивидуал-типологик хусусиятларига боғлиқлиги кўрсатиб берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE MENTAL STATE OF HIGHLY QUALIFIED WRESTLERS THE IMPACT OF THE COMPETITION PROCESS

There is an idea in the daily minds of coaches that aggression accompanies sports activities as a necessary feature of an athlete’s emotional state. The article shows that the degree of manifestation of emotional reactions depends in many respects on the personal characteristics of the wrestlers, including the individual-typological characteristics of high nervous activity

Текст научной работы на тему «ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ РУҲИЙ ҲОЛАТИ – МУСОБАҚА ЖАРАЁНЛАРГА ТАЪСИРИ»

ЮЦОРИ МАЛАКАЛИ КУРАШЧИЛАРНИНГ РУХДЙ ХОЛАТИ -МУСОБАЦА ЖАРАЁНЛАРГА ТАЪСИРИ

Элёр Ха^муратович Куватов

Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мухандислари

институти К,арши филиали укитувчиси elyorquvvatov847@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Мураббийларнинг кундалик онгида тажовузкорлик, спорт фаолияти билан бирга спортчининг хиссий кайфиятининг зарурий хусусияти сифатида хамрох булади деган фикр бор. Маколада хиссий реакцияларнинг намоён булиш даражаси куп жихатдан курашчиларнинг шахсий хусусиятларига, шу жумладан юкори асабий фаолиятнинг индивидуал -типологик хусусиятларига боFликлиги курсатиб берилган.

Калит сузлар: кураш, курашчи, рухият, мусобака, спорт, реакция, хусусият.

THE MENTAL STATE OF HIGHLY QUALIFIED WRESTLERS - THE IMPACT OF THE COMPETITION PROCESS

Elyor Haqmuratovich Quvatov

Teacher of Karshi branch of Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural

Mechanization Engineers elyorquvvatov847@gmail.com

ABSTRACT

There is an idea in the daily minds of coaches that aggression accompanies sports activities as a necessary feature of an athlete's emotional state. The article shows that the degree of manifestation of emotional reactions depends in many respects on the personal characteristics of the wrestlers, including the individual-typological characteristics of high nervous activity.

Keywords: wrestling, wrestler, psyche, race, sport, reaction, feature.

КИРИШ

Кадимий кадриятларимиз, хусусан мардлик, жасурлик, ватанпарварлик, гуманизм FOяларини узида мужассам этган миллий спортимиз булган курашни оммалаштириш, ривожлантириш ва дунёга танитиш хамда ушбу кадриятимизни умумжахон дурдонасига айлантириш буйича катор ишлар амалга оширилмокда.

Шу билан бирга, курашнинг тобора оммалашиб бораётганлиги нуфузли халкаро мусобакаларни ташкил килишга, мавжуд инфратузилма ва моддий-техник базани модернизация килишга, спорт инвентарлари ва кийимлари таъминотини яхшилашга, бу борада ишлаб чикаришни кенгайтиришга, шунингдек, соха учун малакали кадрлар, тренерлар ва хакамлар тайёрлашга булган эътиборни янада кучайтиришни талаб этмокда.[1,2]

Буюк аждодларимиздан мерос колган кураш спортининг бой анъаналари ва кадриятларини келажак авлодларга етказиш, узбек спорти бренди номи билан курашнинг жахон аренасидаги ролини ошириш, ёшларнинг миллий спортга булган кизикишларини куллаб-кувватлаш ва раFбатлантириш оркали уларда ватанпарварлик туЙFусини янада мустахкамлаш, ахолининг барча катламлари, айникса, ёшларнинг, шунингдек, жахон халкларининг мазкур спорт тури билан шуFулланиши учун зарур шарт-шароитлар яратиш максадида давлатимиз рахбари Ш.Мирзиёев томонидан бир канча карорлар имзоланди.

Кейинги йилларда асрлар давомида мардлик, баFрикенглик, олижаноблик ва халолликнинг тимсоли сифатида эъзозланиб келинган, узбек халкининг тарихий мероси — "Кураш" миллий спорт турини кайта тиклашга алохида эътибор каратилмокда.

Давлатимизнинг бевосита куллаб-кувватлаши натижасида кураш халкаро спорт тури сифатида кенг эътироф этилди, "кураш", "халол", "таъзим", "тухта" ва "ёнбош" каби атамалар эса халкаро спорт луFати таркибидан мустахкам урин эгаллади. 1998-йил 6-сентябрда таъсис этилган Кураш халкаро ассоциацияси бугунги кунда сайёрамизнинг бешта китъасидаги 129 та миллий федерацияни бирлаштирган.

2010-йилда Кураш халкаро ассоциацияси Олимпия уйинлари дастурига киритиш учун буюртма беришда мухим талаб хисобланган Жахон допингга карши агентлигининг эътирофига сазовор булди.

2017-йил 20-сентябрда Ашхобод шахрида булиб утган Осиё Олимпия кенгашининг 36-Бош ассамблеясида "Кураш" миллий спорт тури тарихда илк бор XVIII ёзги Осиё уйинлари дастурига расман киритилди.

Кураш халкаро ассоциацияси ва Узбекистан Республикаси курашни халкаро спорт мусобакалари ва турнирлари дастурларига, келгусида эса Олимпия уйинлари дастурига хам киритиш буйича фаол тадбирларни амалга оширмокда.

"Кураш" миллий спорт турини ахоли, айникса, вояга етмаганлар ва ёшлар уртасида янада ривожлантириш хамда оммалаштириш, усиб келаётган авлодда миллий ифтихор ва ватанпарварлик туЙFусини мустахкамлаш, шунингдек, жамиятда соFлом турмуш тарзини тарFиб килиш ва жахон спорт майдонида юкори натижаларга эришишни таъминлаш максадида 6-сентябрь — "Кураш" миллий спорт тури куни сифатида белгиланди.[1,2]

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Кураш спорт тури ривожланишининг замонавий боскичи олимпиадага кирмаган турларининг тобора оммалашиб бораётганлиги билан ажралиб туради. Шу сабабли, Халкаро кураш ассосиацияси (IKA) мусобака коидаларини битта максад билан узгартиради -курашчиларни самарали техник харакатларни фаоллаштириш ва ракобатбардошлигини ошириш максдида [3,4,5]. Шубхасиз, курашчининг ракобатбардош фаолиятини фаоллаштириш хиссий стрессни кучайишига олиб келади, бу эса техник харакатларни амалга ошириш самарадорлигига таъсир килиши яккол куриниб турибди [7]. Бирок, хиссий реакцияларнинг намоён булиш даражаси куп жихатдан курашчиларнинг шахсий хусусиятларига, шу жумладан юкори асабий фаолиятнинг индивидуал -типологик хусусиятларига хам боFлик [14]. Мураббийларнинг кундалик онгида тажовузкорлик, спорт фаолияти билан бирга спортчининг хиссий кайфиятининг зарурий хусусияти сифатида хамрох булади деган фикр бор [5,6]. Шунингдек, спорт фаолиятида тажовузкорликнинг намоён булиши спортчиларнинг аклий захираларини сафарбар килишга ёрдам берадиган омиллардан бири деган фикр хам бор [7,8]. Шу билан бирга, тажовузкорлик спортчининг ички хиссиётларини намоён килишининг асосидир [6,10]. Купинча, спортдаги тажовуз бир ёки иккала спортчининг зуравонлик намойиши билан боFлик булиб, мусобака коидаларини бузганга ухшайди. Шуни таъкидлаш керакки, спортдаги тажовузкорлик жанг бошловчиларининг мусобака бошланишидан олдинги ички хиссий тажрибалари билан боFлик булиши мумкин. Спорт фаолияти шароитида хиссий ташкилотнинг мураккаб механизмлари рухий ва жисмоний стресс шароитида спортчиларнинг шахсий фазилатлари билан белгиланади. Спортчиларда пайдо булаётган хиссий холатлар ташки омилларнинг ички жараёнларга узига хос таъсири билан

тавсифланади [12]. Спортчиларнинг рухий холатига узига хос хиссий таъсир килиш жараёнлари психофизиологик функцияларни жалб килиш билан боFлик. Аклий ва физиологик жараёнларнинг нозик алокаси спортчиларнинг психо-эмоционал холатида намоён булади. Агар аклий ходисалар ва физиологик тузилмалар уртасидаги муносабатни куриб чиксак, натижада спорт фаолиятида хар кандай таъсирлар, сабаблар ёки шароитлар таъсир килишини аниклашимиз мумкин. Психофизиологик функциялар спорт фаолиятининг экстремал шароитида психо-эмоционал реакцияларни шакллантиришнинг асосий буFини эканлигини хисобга олсак, спортчиларнинг эмоционал ва психофизиологик холатлари уртасида боFликликни куриш мантикан туFри келади. Замонавий кураш ракобатбардош фаолият давомида хиссий тангликнинг кучайганлиги билан ажралиб туради. Кураш - бу хар хил психологик индивидуал хусусиятларга эга булган икки шахснинг тукнашуви. Анъанага кура кураш ва жанг санъатининг бошка турлари тажовузкор спорт турлари сифатида белгиланади.

Аммо, рухий холатга эга булган интенсив фаолият шароитида курашчиларда пайдо буладиган хис-туЙFулар уртасидаги боFликликни урганиш муаммоси пайдо булади.

Миллий кураш буйича 15-17 ёшдаги Карши олимпиа захиралари коллежи Вилоят терма жамоаси аъзолари булган 12 нафар юкори малакали спортчиларни куриб чикдик.

Тадкикотда "Multipsixometr-05" психодиагностиканинг аппарат-дастурий комплекси ишлатилди. Тадкикот усулларининг аккумуляторидан фойдаланилган: рухий холат даражасини бахолаш (Luscher ранг тести [13]), тажовузкорлик даражасини аниклаш (Buss va Darkee усули ёрдамида [14]), хиссий хаяжонланиш даражасини аниклаш ( хиссий кУзFалувчанлик), асабий жараёнларнинг мувозанатини аниклаш (харакатланаётган объектга реакция)оркали амалга оширилди.

Ёзма розилик ахлок кумитаси тавсиясига ва Хелсинки Декларациясининг ахлокий меъёрларига мувофик спортчилардан олинган. Статистик тахлил учун Statistica 6.0 амалий дастурий таъминот тупламидан фойдаланилди. Параметрик булмаган статистик тахлил Wilcoxon тести буйича куйи (25%) ва юкори (75%) квартилларни аниклаш билан ишлатилган.

НАТИЖАЛАР

Барча спортчилар тажовузкорлик даражасига кура икки гурухга булинган: биринчи гурух - тажовуз даражаси паст булган полвонлар (7 спортчи), иккинчи гурух - юкори даражадаги тажовузкор курашчилар (5 спортчи).

Тадкикот натижалари шуни курсатдики, тажовузкорлик даражаси паст булган курашчилар гурухи юкори даражадаги тажовузкор спортчилар гурухига нисбатан жисмоний ва OFзаки тажовузкорлик курсаткичларининг сезиларли даражада пастлиги билан ажралиб туради (1-жадвал). Тегишли натижалар умумий тажовузкорлик параметрлари буйича олинган. Шахсий ва автоагрессивлик нуктаи назаридан тажовузкорлик даражаси паст булган курашчиларда мутлак Fалабаларнинг пасайиши тенденцияси мавжуд. Х,иссий тажовуз курсаткичига кура, турли даражадаги тажовузкор спортчиларнинг икки гурухи уртасида фарклар топилмади.

1-жадвал

Агрессиянинг намоён булиш даражаси хар хил булган полвонлардаги

тажовузкорлик курсаткичлари (уртача, пастки, юкори квартил)

Курсаткичлар Агрессивликни Агрессивликнинг

пасайиши (п=7) кучайиши (п=5)

ОFзаки тажовуз 3,00 5,00*

(конв. бирлик) 3,00; 4,00 3,00; 5,00

Жисмоний тажовуз 3,00 6,00*

(конв. бирлик) 3,00; 4,00 3,00; 6,00

Шахсий тажовуз 2,00 3,0

(конв. бирлик) 1,00; 3,00 3,00; 4,00

Автоагрессия 2,00 4,00

(конв. бирлик) 0,00; 3,00 3,00; 4,00

Умумий тажовузкорлик 12,00 18,00*

(одатий бирликлар) 10,00; 13,00 15,00; 22,00000

Эслатма. * - п <0,05, тажовузкорлик даражаси пасайган спортчилар гурухига нисбатан.

Турли хил тажовузкор даражадаги курашчиларда рухий холатни урганиш натижалари (Лушер ранг тести буйича) паст даражадаги спортчиларда "автоген нормадан четланиш" индикаторининг мутлак кийматлари сезиларли даражада пасайганлигини курсатади (2-жадвал). Олинган факт, юкори даражадаги

тажовузкор курашчиларга нисбатан, умумий ахволда субъектив нокулайлик мавжудлигини курсатади. Агрессивлиги паст булган курашчилар рухий холатида субъектив кулайликка эга.

Шу билан бирга, тажовузкорлик даражаси паст булган спортчиларда "Вегетатив коэффитсиэнт" курсаткичи юкори эканлиги аникланди. Аникланган натижалар автоном тизимларнинг паст даражадаги тажовузкор спортчиларда рухий холатни шакллантиришга кушган хиссасини характерлайди.

2-жадвал

Турли хил тажовузкор даражаларга эга булган курашчиларнинг ру^ий

полати курсаткичлари (уртача, пастки, юкори квартил)

Курсаткичлар Агрессивликни Агрессивликнинг

пасайиши (п=7) кучайиши (п=5)

Чарчок 2,00 2,50

(конв. бирлик) 1,00; 4,00 1,50; 4,50

Ташвиш 1,00 2,00

(конв. бирлик) 0,00; 2,00 1,00; 2,00

Автоген нормадан четга 12,00 19,00*

чикиш 8,00; 14,00 14,00; 22,00

(конв. бирлик)

Эксантриклик 10,00 9,00

(конв. бирлик) 8,00; 12,00 5,50; 11,50

Вегетатив коэффитсиэнт 15,00 13,50*

(анъанавий бирликлар) 11,00; 18,00 7,00; 17,50

Эслатма. * - п <0,05, тажовузкорлик даражаси пасайган спортчилар гурухига нисбатан

Агрессивлиги паст булган курашчилар гурухида энг макбул рухий холат кузатилади. Агрессивлиги паст булган курашчилар гурухидаги чарчок ва хавотир курсаткичлари пасайиш тенденциясига эга. Эксцентриклик индексининг усиш тенденцияси паст даражадаги тажовузкор спортчилар гурухида муросага келиш кобилиятига эга булган фаоллик ва муаммони амалга ошириш йулларини излашни акс эттиради.

Миссий кУзFалувчанлик кулами натижаларига кура турли даражадаги тажовузкор курашчилар гурухлари уртасида сезиларли фарк мавжуд. Агрессивлиги пасайган курашчилар Fазаб ва хавотир + курсаткичларининг паст курсаткичларига эга. Тушкунлик даражаси пасайган курашчиларда хиссиётларни бошкариш курсаткичи анча юкори (3 -жадвал).

3-жадвал

Турли даражадаги тажовузкор полвонлардаги эмоционал кyзFалиш кулами курсаткичлари(медиан, пастки, юкори квартил)

Курсаткичлар Агрессивликни Агрессивликнинг

пасайиши (п=7) кучайиши (п=5)

Газаб 8,46 10,50*

(конв. бирлик) 5,82; 9,74 7,63; 12,84

Ташвиш 5,87 6,36*

(конв. бирлик) 3,52; 7,63 4,54; 8,62

Х,иссиётларни 6,74 5,43*

бошкариш 5,03; 8,53 3,54; 7,72

(конв. бирлик)

Эслатма. * - п <0,05, тажовузкорлик даражаси пасайган спортчилар гурухига нисбатан

МУХОКАМА

Шундай килиб, юкори малакали курашчилар гурухидаги агрессивлик даражасининг ортиши марказий асаб тизимидаги кyзFалиш жараёнлари мувозанатини тартибга солувчи механизмларга таъсир килади. Юкори даражадаги тажовузкор курашчилар гурухида хаяжоннинг устунлиги сезгир харакатларнинг баркарорлиги ва аниклигини пасайишига олиб келади. Бундан ташкари, юкори махоратли курашчиларда тажовузкорлик даражасининг ошиши хиссиётлар устидан назоратни пасайтиради.

Олинган натижалар юкори малакали курашчиларда хиссиётлар ва рухий холатнинг намоён булиши уртасидаги боFликликни курсатади. Жисмоний ва OFзаки тажовузнинг юкори даражаси субъектив нокулайлик хисси, асаб тизимида кyзFалиш мавжудлиги ва натижада хис-туЙFулар устидан назоратни йукотиш билан боFлик. Юкори малакали курашчиларнинг паст даражадаги тажовузкорлиги рухий холатдаги субъектив кулайлик хисси ва кyзFалиш ва тормозланиш жараёнлари уртасида мувозанат мавжуд булишига олиб келади.

Баъзи муаллифлар тажовуз туЙFу, мотив ёки психологик муносабат эмас, балки хулк-атвор модели деб хисоблашади. Агрессия бу ракиблар уртасидаги ракобатнинг аксидир ва турли хил узгаришларга дуч келиши мумкин. Бундан ташкари, агрессиянинг юкори даражадаги намоён булиши рухий холатнинг ёмонлашувига тyFри келади. Яъни чарчок ва хавотирнинг кучайиши,

спортчиларнинг хулк-атворидаги келишмовчиликнинг пасайиши ва хиссиётлар устидан назоратни йукотишга олиб келади.

Агрессиянинг биологик механизмлари вегетатив функциялар томонидан агрессив хатти-харакатларнинг куллаб-кувватланишидан далолат беради. Ушбу хакикат бизнинг тадкикотимизда олинган. Агрессивлиги паст спортчилар юкори даражадаги тажовузкор спортчиларга караганда автоном асаб тизимидан купрок фойдаланиши аникланди. Спортчиларда агрессивлик даражасининг пасайиши асабий жараёнларнинг кУзFалиши ва тормозланиши жараёнлари уртасида мувозанат мавжудлиги сабабли восита махоратининг аниклиги ва баркарорлигини оширишга ёрдам беради. Бизнинг тадкикотларимиз Максвеллнинг маълумотларига мос келади, тажовузнинг намоён булиши спортчиларнинг Fазабланиш реакциялари натижасидир. Шундай килиб, полвонларнинг тажовузкорлиги макбул хиссиёт эмас, чунки бу рухий холатга ва натижада харакат куникмаларни бажариш сифатига салбий таъсир килади.

ХУЛОСА

Маколада юкори малакали курашчиларнинг хиссиётлари ва рухий холати уртасидаги боFликлик урнатилди. Жисмоний ва OFзаки тажовузнинг юкори даражаси субъектив нокулайлик хисси ва малакали спортчиларда асаб тизимида кУзFалиш жараёнининг устунлиги билан боFлик. Юкори даражадаги тажовузкорликнинг мавжудлиги юкори малакали курашчиларда хиссий стрессни ва субъектив нокулайликнинг кучайишига олиб келади. Юкори малакали курашчилар уртасида психо-эмоционал холатнинг намоён булиш даражасини назорат килиш машFулот жараёнига тузатишлар киритишга имкон беради.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 2 октябрдаги ПК,-3306-сон карори.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 4 ноябрдаги ПК-4881-сон карори.

3. Бобомуродов, Н. Ш. (2020). Features of development of physical qualities in the process of sports training of students. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, Vol.24, Issue 09, 2020 ISSN: 1475-7192/ (4225-4229 бетлар)

4. Бобомуродов, Н. Ш. (2020). Структуры физической подготовленности курашистов "Вестник" науки и оброзавания научно -методической журнал

№4(82). Часть 2. 2020 (стр. 41-44)

5. Рузикулов, Б. Б. (2019). Морфо-функциональные показатели как критерии для прогнозирования перспективности футболистов с учетом возраста и игрового амплуа. Фан - спортга, (3), 57-62.

6. Э.Кувватов (2021) Курашчиларнинг анаэробик ишланмасини бахолаш Academic Research in Educational Sciences, 2 (1), 18-22.

7. Рузикулов, Б. (2019). Узлуксиз таълим тизимида жисмоний тарбия ва спорт самарадорлигини ошириш. Муаллим ва узлуксиз таълим, (2), 145 -149.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

8. Рузикулов, Б. Б. (2020). Футболчиларнинг махсус чидамлилигини ривожлантиришнинг долзарб муаммолари. Academic Research in Educational Sciences, 1 (4), 260-265.

9. Бобомуродов, Н.Ш. (2020). Спорт мактаблари рахбарларининг бошкарувчилик кобилиятини шакллантириш. Фан - спортга, 2020 (8), 50-52.

10. Бобомуродов, Н.Ш. (2018) Technique of Recording Technical and Tactical Actions in Fight Turon. // Eastern European Scientific Journal. - Germany, 2018. № 4 Ausgab. 16-19 p.p. [13.00.00 №1]

11. Бобомуродов, Н.Ш. Контроль и анализ действий в борьбе турон. // "Фан-спортга" илмий-назарий журнали. Тошкент, 2011, 4-сон. 25-27-бетлар. [13.00.00 № 16]

12. Бобомуродов, Н.Ш. Физиологический подход в прогнозировании перспективности борцов-туронистов. // "МуFаллим хем узликсиз билимлендириу" илмий-методикалык журнал. Нукус, 2019, 3-сон. 133-141-бетлар. [13.00.00 №20]

13. https://psytests.org/luscher/index.html

14. https ://testometrika.com/society/test-buss-durkee/

15. Бобомуродов, Н.Ш. Турон яккакурашида техник -тактик харакатларни аниклаш. // "Педагогик таълим" илмий-назарий журнал. Тошкент, 2011 2-сон, 88-92-бетлар. [13.00.00 №6]

16. Бобомуродов, Н.Ш. Юкори малакали курашчиларнинг техник-тактик харакатларини ривожлантириш методикаси. // "Педагогик таълим" Илмий-назарий журнал. Тошкент, 2011 3-сон. 101-107-бетлар. [13.00.00 №6]

17. Бобомуродов, Н.Ш. Морфо-функциональные подходы к проблеме повышения спортивной работоспособности у спортсменов, специализирующихся в дзюдо и в борьбе турон. // «Физическое развитие студентов в современном мире». Материалы Международной научно-практической конференции, Санкт-Петербург, 11-12 апреля 2019 г., С.36-43.

18. Рузикулов, Б. Б. (2020) Сравнительный анализ компонентного состава массы тела и функционального состояния футболистов различного игрового амплуа. Высшая школа: научные исследования. Материалы Межвузовского научного конгресса 2020, 111-117.

19. Рузикулов Б. Б. (2020) Физическое развитие и физическая работоспособность футболистов с учетом их игрового амплуа Актуальные вопросы науки и практики. Сборник научных трудов по материалам XXI Международной научно-практической конференции, 2020 года, г Анапа, 277-282.

20. Э.Кувватов (2020) Спорт педагогик махоратини ошириш машFулотларида мусобака машкларини бажариш самарадолигини ошириш Фан - спортга, 2020 (6), 25-28.

21. Б.Рузикулов (2019) О взаимосвязи между характером физической работоспособности при нагрузках различной направленности и категориями соматотипов у юных футболистов. Халкаро илмий анжуман "Жисмоний тарбия ва спорт назарияси ва услубиётини замонавий тенденциялари" мавзусидаги Тошкент 2019 й 24-25 май. 339-344.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.