Научная статья на тему 'ЁШ ҚОРА МОЛЛАРНИ ЎСТИРИШ ВА БЎРДОҚИГА БОҚИШ.'

ЁШ ҚОРА МОЛЛАРНИ ЎСТИРИШ ВА БЎРДОҚИГА БОҚИШ. Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
9
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Қуриқ модда / хом протеин / карбон сув / калий / магний / марганец / кобалът / концентрат / премикс / рацион / ЗЦМ / микроэлемент / антибиотик.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Усмонов Одил Камилович, Бобоев Бахромжон Кенжаевич

Ушбу мақолада ёш молларни ўстириш ва бўрдоқига боқишни асосий 4 та даври яъни 60-90 кун давом этадиган сут билан боқиш, сут ичишдан кейинги даври, ўсишнинг фаол даври хамда сўқимга боқишни фаол даври батафсил ёритиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ҚОРА МОЛЛАРНИ ЎСТИРИШ ВА БЎРДОҚИГА БОҚИШ.»

ЁШ ЦОРА МОЛЛАРНИ УСТИРИШ ВА БУРДОЩГА БО^ИШ. хУсмонов Одил Камилович, 2Бобоев Бахромжон Кенжаевич

1,2Фаргона давлат университети, к.х.ф.н https://doi.org/10.5281/zenodo.10938061

Аннотация. Ушбу мацолада ёш молларни устириш ва бурдоцига боцишни асосий 4 та даври яъни 60-90 кун давом этадиган сут билан боциш, сут ичишдан кейинги даври, усишнинг фаол даври хамда суцимга боцишни фаол даври батафсил ёритиб берилган.

Калит сузлар: Куриц модда, хом протеин, карбон сув, калий, магний, марганец, кобалът, концентрат, премикс, рацион, ЗЦМ, микроэлемент, антибиотик.

Кириш. Ёш корамолларни устириш ва суцимга бокишнинг янги меъёрлари уларнинг алмашинувчи кувват, кури; моддага, хом протеин, карбонсувлар, ёг, калий, магний, олтингугурт, асосий микроэлементлардан - темир, мис, марганец, рух, кобальт ва йодга хамда Д ва Е витаминларига булган эхтиёжларининг курсатгичлари билан тулдирилган. Шунингдек ёши ва тирик вазнига караб, даврлар буйича устирилганда хамда сукимга бокилганда 1 кг семириш учун озукалар сарфланиши меъёр тузишда асос килиб олинган.

Тадкикот объекти. Ахоли хонадонларида фермер хамда чорвачиликка ихтисослашган хужаликларда устирилаётган ва сукимга бокилаётган корамоллар.

Тадкикот натижалари. Ёш молларни устиришни самарали йулга куйиш ва сифатли гушт етиштириш учун сут ичадиган ва сут ичишдан кейинги даврларда тула кийматли, мувозанатлашган холда озиклантирилиб, сут гуштбоп молларнинг кунига камида 800-850г, уртача вазндаги, сутбоп зотлардан эса 700-750г уртача усишига эришиш мухимдир. Курсатилган кунлик усишларда бокилаётган ёш корамолларнинг 18 ойлигидаги вазни 420480кг га етади.Тирик вазни буйича йирик, сут-гуштбоп зотли бузокларни 6 ойгача устириш учун тахминан 250кг ёгли сут ва 700кг ёгсиз сут, тирик вазни уртача булган сут-гуштбоп ва сутбоп зотлар учун 200кг ёгли сут ва 600кг ёгсиз сут керак булади. Бундай озиклантириш даражаси уларнинг 700г дан 800 г гача уртача семиришини таъминлайди.Ёш молларни сукимга бокишда уларга юкори сифатли озукалардан сарфланса купрок натижага эришилади.

Кунлик 1200-1400г семиришни, сукимга бокишнинг маълум оралигида ва юкори генетик имкониятларга эга булган моллардан олиш мумкин. Асосий рационга пичан, силос ва сенажга кушимча килиб ут уни, брикетлар, илдизмевалар ва концентратлар кушилади. Жумладан, озукалар маккажухори, арпа ва бошкалар майдаланиб, буг билан ишлов берилган холда ем таркибига кушиб молларга берилиши мумкин. 6 ойдан ёш молларни гуштга жадал бокишда хар 100 кг тирик вазни хисобига 2,3дан 2,7кг гача курук модда керак булади. Ёш корамоллар гушт учун бокилаётганда уларнинг хазмланувчи протеинга булган эхтиёжи бир бошга ва бир озука бирлигига хисобланади. Ёш моллар катта ёшдаги молларга нисбатан витаминлар етишмаслигига чидамсиздир. Бу ходиса усиш ва ривожланишни секинлаштиради ва турли касалликларни келтириб чикаради. Бузокларнинг киш даврида витаминлар билан таъминланишини яхшилаш учун бошокли дуккаклилар пичанидан, ут унидан, балик мойидан, таркибида озукавий ва сунъий витаминли препаратлар булган премикслардан фойдаланилади. Меъёрлар буйича рационлар тузилганда озиклантириш туйимлилиги ошади, бузоклар яхши сакланади, касалликлар келиб чикишини олди олинади. Сайр килдириб бокиш, молхоналарда бокишдан факат техникавий-иктисодий

жихатдан кулай булиб колмай, балки таъми яхши, сифатли, жуда хам ёгли булмаган гушт етиштиришга имкон яратади.Фермер хужаликларида мол гушти етиштиришни ташкил этиш бутун ишлаб чикариш даврида молларни жадал равишда бокишга асосланган булиши керак. Хайвонларнинг анатомик-физиологик ривожланишига караб табакалаштирилган усиш режаларида бутун ишлаб чикариш жараёнидаги купгина технология вазифалари 4 даврга булинади:

1-давр. Сут билан бокиш даври 60-90 кун давом этади. Бу даврда асосан сутли озукалар, ёгли сут, зцм ва ёгсиз сут билан бокилади. Рационнинг колган кисми махсус омухта ем, пичан ёки майдаланган утлардан ташкил топиб, алохида берилади. Бузокларнинг сут эмиш давридаги озиклантириш дастури хар 7 кунда алмаштирилади. Ёш молларни озиклантириш тизими, айникса биринчи ойда бузок организмидаги касалликларга карши курашиш хусусиятларини саклашга ва кучайтиришга каратилган булиши лозим. Иккинчи ойдан бошлаб, бузоклар тайёрланган озукаларга ургатилади. Шунинг учун хам сунъий сут ва махсус омихта емда анчагина витаминлар, антиобиотиклар, микроэлементлар ва бошка биологик фаол моддаларнинг булиши кузда тутилади.

2-давр.Сут ичишдан кейинги даври. Бунда ёш моллар тулик равишда усимликлардан тайёрланган озукаларга утади бу эса ошкозон олди кисмининг ривожланишини, шунингдек овкат хазм килиш ширасининг ажралишини тезлаштиради. Одатда бу даврдаги озиклантириш дастури 3-4 хил озукалардан яъни пичан, силос, сенаж, концентратлардан фойдаланишни кузда тутади.Озукалар бир бирига аралаштирилиб, омихта холида берилади Шу билан бирга рационнинг оксил, минерал моддалар ва витаминлар мажмуасини мувозанатлайдиган концентрат сифатида омухта ем берилади. Сут ичишдан кейинги даврининг давом этиши 60-90 кун давом этади.

3-давр. Усишнинг фаол даври. Бу давр мускуллар усишининг фаоллиги организмдаги таянч тукималарининг яъни суяк, тогайлар ривожланиш хусусияти билан ажралиб, кейинчалик гушт махсулдорлиги даражасини белгилаб беради. Бу даврда арзонрок булган катта хажмли озукаларни ишлатиб, асосий эътиборни мунтазам равишда тула кийматли озиклантиришга каратиш керак. Бу даврнинг давом этиши 4-8 ой.Уртача кунлик эт олиш 800г дан 1200г оралигида булади..

4-давр.Сукимга бокишнинг якунловчи даври. Узида юкори даражада энергияни мужассамлаштирган озукаларнинг кулланилиши мол семизлигини ошириб,гушт сифатини яхшилаш, гушт чикиш фоизини ошириш ва кунлик юкори эт олишга 900-1300г эришиш мумкинлиги билан ажралиб туради. Хулоса.Гушт учун бокилаётган молларни озиклантиришда куйидаги хусусиятларини алохида таъминлаш лозим:

Озиклантиришда гурухларга караб меъёр тузилади, озукалар бир хилдаги аралашма холатида молларга берилади.Уларни истеъмол килиш даражаси яхши булганда моллар минерал кушимчалар ва туйимли моддалар билан тула таъминланади. Овкат хазм килишнинг бир текис кетиши учун бутун ишлаб чикариш давомида бир хилдаги озиклантириш кулланилади ва шу тарзда хазмланиш хамда туйимли моддаларнинг организмга сингиб, узлаштирилиши яхшиланади.

Катта ёшдаги, асосан келгусида фойдаланиш учун яроксизга чикарилган молларни сукимга бокиш 2-3ой ичида амалга оширилади.Бундай вактда силос, сенаж, чигит шелухаси, омихта ем, шрот ва илдизмевалардан фойдаланилади. Кук озукалардан фойдаланиш эса катта ёшдаги молларни сукимга бокишни арзонлаштиради. Гушт учун бокилаётган рацион структурасидаги концентратлар даражаси туйимлилиги буйича 35

фоиздан кам булмаслиги керак. Яроксизга чикарилган сигирларни сукимга бокиш канча вакт давом этиши уларнинг семиз ориклигига боглик. Уртадан паст булганда 90 кунгача, уртача булганда 60 кунгача бокилади. Катта ёшдаги яроксизга чикарилган молларни бурдокига куйиш олдидан, улар учун озиклантириш меъёрлари белгиланиб, рационлар тузилади.

REFERENCES

1. Usmonov O, Boboyev B, Mahammadaliyev M. Chet eldan olib kelingan qoramollar bilan ishlashga doir tavsiyalar. International scientific journal. 372-375 2023

2. Usmonov O, Boboyev B, Mahammadaliyev M. Qoramollarning to'g'ri harakatlanishi mahsuldorlik garovidir. International scientific journal. 52-56 2023

3. Usmonov O, Boboyev B, Mahammadaliyev M. Baxriddinov F. Chorvachiligi rivojlangan davlatlarda olib borilayotgan naslchilik ishlari. Journal of new century innovations. 57-61 2023

4. Boboyev B, Baxriddinov F, Urokov B. Chorvachilikni yangi innovatsion texnologiyalar asosida rivojlantirish istiqbollari. Journal of new century 2022-yil.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.