Научная статья на тему 'ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШ ЖАРАЁНИДА ЁШЛАРДА ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ ВА ТАДБИРКОРЛИК МАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ'

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШ ЖАРАЁНИДА ЁШЛАРДА ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ ВА ТАДБИРКОРЛИК МАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
тадбиркорлик / ёшлар сиёсати / стратегия / фуқаро / глобаллашув / ижтимоий-иқтисодий / диалектик / таваккалчилик / ҳалоллик / самимийлик / сахийлик / мотивацион бизнес-семинар / тренинг. / entrepreneurship / youth policy / strategy / citizen / globalization / socio-economic / dialectic / risk / honesty / sincerity / generosity / motivational business seminar / training.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Рахманов, Абдурауф Мухаммедович

Мақолада бугунги кунда Янги Ўзбекистонни барпо этиш жараёнида Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев томонидан ёшлар сиёсати ва тадбиркорлигига берилаётган эътибор ҳамда ёшларимизга иқтисодий билимлар берилиши билан бир вақтда уларда тадбиркорлик фаолияти ҳамда тадбиркорлик маданиятини шакллантириб бориш ва ёшларнинг иқтисодий ислоҳотлар жараёнидаги фаоллигини оширишга эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISSUES OF FORMING YOUTH ENTREPRENEURIAL ACTIVITY AND ENTREPRENEURIAL CULTURE IN THE PROCESS OF ESTABLISHING THE NEW UZBEKISTAN

The article focuses on the attention paid by the President of the Republic of Uzbekistan Sh. Mirziyoyev to youth policy and entrepreneurship, the formation of entrepreneurial activity and entrepreneurial culture in them at the same time as providing economic knowledge to our youth and increasing activity. youth in the process of economic reforms.

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШ ЖАРАЁНИДА ЁШЛАРДА ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ ВА ТАДБИРКОРЛИК МАДАНИЯТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ»

ЯНГИ УЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШ ЖАРАЁНИДА ЁШЛАРДА ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ ВА ТАДБИРКОРЛИК МАДАНИЯТИНИ

ШАКЛЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

d https://doi.org/10.5281/zenodo. 11642894

Рахманов Абдурауф Мухаммедович

ТДИУ "Ижтимоий-гуманитар фанлар" кафедраси в.б доценти

Фалсафа фанлари буйича фалсафа доктори (PhD)

АННОТАЦИЯ

Мацолада бугунги кунда Янги Узбекистонни барпо этиш жараёнида Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев томонидан ёшлар сиёсати ва тадбиркорлигига берилаётган эътибор уамда ёшларимизга ицтисодий билимлар берилиши билан бир вацтда уларда тадбиркорлик фаолияти уамда тадбиркорлик маданиятини шакллантириб бориш ва ёшларнинг ицтисодий ислоуотлар жараёнидаги фаоллигини оширишга эътибор царатилган.

Калит сузлар: тадбиркорлик, ёшлар сиёсати, стратегия, фуцаро, глобаллашув, ижтимоий-ицтисодий, диалектик, таваккалчилик, уалоллик, самимийлик, сахийлик, мотивацион бизнес-семинар, тренинг.

АННОТАЦИЯ

В статье акцентируется внимание, уделяемое Президентом Республики Узбекистан Ш.Мирзиёевым молодежной политике и предпринимательству, формированию в них предпринимательской активности и предпринимательской культуры одновременно с предоставлением экономических знаний нашей молодежи и повышением активности. молодежи в процессе экономических реформ.

ANNOTATION

The article focuses on the attention paid by the President of the Republic of Uzbekistan Sh. Mirziyoyev to youth policy and entrepreneurship, the formation of entrepreneurial activity and entrepreneurial culture in them at the same time as providing economic knowledge to our youth and increasing activity. youth in the process of economic reforms.

KIRISH

Бугунги мураккаб глобаллашув шароитида ёшларни тугри фаолиятга ундаш, йуналтириш, жумладан, уларнинг бандлигини таъминлаш, бунда ёшларнинг тадбиркорликка булган интилишларини куллаб-кувватлаш оркали

yлaрнинг турли ёт FOялaр тэъсирига туши6 колишлaрининг олди олиш FOят мухим мaсaлaдир.

ASOSIY QISM

"Узбекистан Респyбликaсининг 2016 йил 14 сентябрдэги УР^-406-сонли "Ёшлapгa оид дaвлaт cacara тyFpиcидa"ги конунинг 3-моддaсидa ёшлaр (ёш фyкaролaр)-yн турт ёшгa тyлгaн Ba Уттиз ёшдэн ошмaгaн шaхcлaр, ёшлaр тaдбиpкоpлиги - юридик шaхc тaшкил этмaгaн холдэ ёш фyкapолap томонидaн, шунингдек тaъcиcчилapи ёш фyкapолap булгэн юридик шaхcлap томонидaн aмaлгa ошиpилaдигaн тадбиркорлик Фдолиятидир"^] -деб тaъpиф берилгэн. Тapихий мaнбaлapдa кaйд этилишичa, "Авесто" дaн бошлaб инсон мехдатини yлyFловчи, дaнгacaликни корвловчи aхлокий фикpлap, мехдaтcевapликдaн caбок берувчи FOялapдa жэмият Ba инсон хдётининг Фвровонлиги длохидд эътироф этилган. Бу нодир кито6дд хэлкимиз тэрихи, бой мaдaний-мaънaвий мероси, урФ-одэтдэри, aнъaнaдapи, кэдриятаэри худудимиздэ мэвжуд булгэн дaвлaтлapнинг иктисодий, сиёсий тизими Ba ривожтаниш мaнбaaдapи курсэтиб беpилгaн. Зеро, "Авесто" китоби нaфaкaт кэдимий тэрихий ёдгорлик, эйни пдйтдд yзбек хэлкининг кэдриятаэри Ba мэдэнияти, иктисодий кapaшлapи узок acpлapгa бориб тдкддишини исботлэйдигэн тэрихий хужжэт сифэтидэ э^эмиятлидир.

"Жумлэдэн, "Авесто"дэ кишилэрнинг узэро иктисодий мyноcaбaтлapидa Уз дхдидд туриш, берилгэн вэъдэнинг устидэн чикиш, Уз сузи Ba кдсдмигд содик булиш, тэдбиркорлик, caвдо-cотик, иктисодий мyноcaбaтлapдa тадбиркор мэжбурият Ba шapтномaлapгa кэтъий шэд килиши, инсонлэр томонидэн ишонч билдирилган омонэтни, яъни берилгэн кэрз (моддий нэрсэ-буюм)ни уз эгасига вaктидa кэйтэриш кэби битим, келишyв Ba шapтномaвий мyноcaбaтлapнинг шэкли Ba эйирбошлэш турлэри хдкиддги фикрлэр мухим aхaмиятгa эга"[2].

Бундэн тэшкэри инсон тэрбиясигэ бaFишлaнгaн ддломд Kaйкaвycнинг "Кобусномэ" эсэридэ куйидэги фикрлэр берилгэн. " Эй фэрзэнд, узингни мол жэм этмэкдин Fофил тyтмaFил Ba лекин xap нэрсэни этмэк тилэсэнг жэхд KилFил, токи хэлоллик билэ жэм булсун Ba хэмишэ сенгэ бокий хэмдэ ёкимли булсун... Аммо дэхлинг нэ ЧOFЛИK булсэ, хэржинг хэм ул микдор булсун. Шундэ сенгэ кэшшокдик мaшaккaти юзлaнмaFaй. Хдр кишики хэржини дэхлидин оз килсэ, хеч вaкт кэшшок бyлмaFaй"[3].

Ушбу Фикрлдрддн куриниб турибдики, узлэрининг яшдшлдри учун кэйси омиллэр етэкчи Уринлдргд эгэ экэнлигини кaдимдaёк мушохэдэ этэ олгднлдр.

Бугунги бозор мyноcaбaтлapи жapaёнидa иктисодиётни pивождaнтиpишдa тэдбиркорлик Ba ишбилэрмонлик мacaдacигa, жумлдддн ёшлэр тaдбиpкоpлигигa кэттэ эхэмият берилмокдэ.

Бугунги кунда биз барпо этаётган Янги Узбекистонда илм-фанга эътибор каратилиши, барча ислохотларнинг калити илм-фанда эканлиги бежиз эмас. Дунёнинг иктисодий етакчи давлатларида хам таълимни ривожлантириш биринчи галдаги вазифа сифатида каралмокда. Х,ар кандай жамиятнинг келгуси равнаки айнан ёшларнинг таълим-тарбия, билим ва куникмалари, уз сохасининг етук мутахассислари булиб етишишлари хамда шу сохада кулга киритган ютуклари билан белгиланади.

Мамлакатни кудратли, миллатни буюк киладиган куч бу - илм-фан, таълим ва тарбия эканлиги исбот талаб килмас хакикатдир.

Шу нуктаи назардан караганда, тадбиркор ёшлар фаолиятига уз таъсирини утказадиган ижтимоий-иктисодий, хукукий омилларни аниклаш долзарб масалалардан биридир. Ёшлар тадбиркорлигига мамлакатимизда кенг йул очилиши билан бир каторда тадбиркорлик сохасини ривожлантириш ва куллаб-кувватлашга доир бир катор конун ва конун ости хужжатлари хам кабул килинмокда.

"Узбекистон Республикасининг 2012 йил 2 майдаги УР^-328-сон "Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тугрисида»ги конунига узгартириш ва кушимчалар киритиш хакида ги конуннинг 3-модда (Тадбиркорлик фаолияти тушунчаси) Тадбиркорлик фаолияти (тадбиркорлик) тадбиркорлик фаолияти субъектлари томонидан конунчиликка мувофик амалга ошириладиган, узи таваккал килиб ва уз мулкий жавобгарлиги остида даромад (фойда) олишга каратилган ташаббускорлик фаолиятидир"[4].- дея изох берилган.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев 2021 йил 21 апрельдаги "Тадбиркорликни куллаб-кувватлаш тизимини такомиллаштириш, ишбилармонлик мухитини янада яхшилаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"[5] ги карорида бизнес юритиш шарт-шароитларини янада яхшилаш, тадбиркорликни ривожлантиришга оид ислохотларни изчил давом эттириш, тадбиркорларни куллаб-кувватлаш механизмларини кенгайтириш, уларни зарур молиявий ва инфратузилмавий ресурслар билан таъминлаш масалаларига аълохида эътибор каратилган.

Узбекистон Республикаси Презентининг "Ёшларни хар томонлама куллаб-кувватлаш ва уларнинг ижтимоий фаоллигини янада оширишга оид чора-тадбирлар тугрисида"ги 2021 йил 13 июлдаги ПФ-6260-сон Фармонининг 6-бандида 2021 йил 1 сентябрдан бошлаб Тошкент шахрида Ёшлар бизнес мактаби, 2022 йилдан бошлаб барча худудларда унинг филиалларини ташкил этиш белгилаб берилган булиб, бунда куйидагилар Ёшлар бизнес мактабининг асосий вазифалари ва фаолият йуналишлари сифатида белгиланган.

❖ Мамлакатимиз ва чет элнинг етакчи тадбиркор ва бизнес юритувчиларини жалб этган холда, ёшларга тадбиркорлик фаолияти давомида яхши натижаларга эришиш ва бизнес юритишда хавф-хатарлардан химояланиш усулларини ургатиш;

❖ Тадбиркорликка кизикккан ёшларни бизнес ва тадбиркорлик куникмаларига укитиш, уларда замонавий бизнес юритиш куникмаларини шакллантириш, мотивацион бизнес-семинарлар ва тренинглар ташкил этиш белгилаб куйилган[6].

Янги Узбекистон таракккиёт стратегиясида тадбиркорлик учун зарур шарт-шароитлар яратиш бирламчи вазифа деб белгиланган булиб, Узбекистонда тадбиркорликнинг ривожланиш жараёни узининг маданий, тарихий хусусиятларига эга булиб, диний, миллий, маънавий кадриятлар мазмуни билан, мамлакатда вужудга келтирилган, ижтимоий, иктисодий, сиёсий шароит, баркарор тараккиёт билан диалектик мутоносибликдадир. Мамлакатимизнинг минтакадаги геосиёсий урни ва глобаллашув жараёнининг таъсири натижасида, жахонда содир булаётган ижтимоий, иктисодий, сиёсий жараёнлардан ажралиб кола олмайди.

Янги Узбекистонни барпо этиш жараёнида мамлакатимизда тадбиркорлик фаолияти жамиятимизнинг янги ривожланиш боскичида хар томонлама жадал суръатлар билан ривожлантирилмокда ва унинг юксалиш жараёни мамлакатнинг келажаги, ижтимоий-иктисодий тараккиётини таъминловчи омил сифатида эътироф этилмокда.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев таъкидлаганидек: "Янги Узбекистонда амалий натижадорлик, инсон манфаатлари ва яна бир бор инсон манфаатлари иктисодий ислохотларнинг бош мезонига айланди... Зеро, тадбиркорлик фаолиятини куллаб-кувватлаш - фукаролар, халкимиз фаровонлигини ошириш, урта синфни мустахкамлашнинг энг самрали йулидир."[7]

Тадбиркорлик фаолиятининг ёшлар камолотидаги урни, унинг фукаролик жамияти ривожланиши жараёнидаги роли, кичик бизнеснинг хар бир мамлакат ривожидаги узига хос хусусиятлари, унинг юксалиш жараёни хар бир халкнинг менталитети, урф-одатлари, миллий кадриятларига, ёшларнинг сиёсий, иктисодий, хукукий онги ва маданиятининг шаклланганлик даражаларига хам бевосита богликдир.

Бу борада Президент фармонлари, корорлари ва бошка меъёрий хукукий хужжатлар мухим ахамиятга эгадир. Жумладан, "Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 30 июнь "Узбекистон Республикасида ёшларга оид давлат сиёсатини тубдан ислох килиш ва янги боскичга олиб чикиш чора-

тaдбирлaри тyFрисидa"ги ПФ-6017-сон Фaрмони, 2018 йил 14 июлдaги "Ахоли бaндлигини тaъминлaш борaсидaги ишлaрни тaкомиллaштириш Ba сaмaрaдорлигини ошириш чорa-тaдбирлaри тyFрисидa"ги П^-3856-сон, 2020 йил 13 октябрдaги "Ахолини тaдбиркорликкa жэлб килиш тизимини тaкомиллaштириш Ba тaдбиркорликни ривожлaнтиришгa доир кушимчэ чорэ-тaдбирлaр тyFрисидa" П^-4862-сон, 2017 йил 17 ноябрдaги "Хутармэндчиликни янaдa ривожлaнтириш Ba хунэрмэндлэрни хэр томонлaмa кУллaб-кyввaтлaш чорa-тaдбирлaри тyFрисидa"ги ПФ-5242-сон, 2018 йил 27 июндaги "Ёшлaр-Kелaжaгимиз" Дaвлaт дaстyри тyFрисидa"ги ПФ-5466-сон фaрмонлaри, Узбекистон Респyбликaси Президентининг 2022 йил 28 янвaрь "2022-2026 йиллaргa мyлжaллaнгaн Янги Узбекистоннинг тaрaккиёт стрaтегияси тyFрисидa"ги ПФ-60-сон Фaрмони"[8] Ba бyлaрдa белгилaнгaн вaзифaлaрнинг aмaлиётгa тэтбик этилиши, ёшлaрнинг тaдбиркорлик фaолиятидa Ba yлaрдa тaдбиркорлик мaдaниятини шaкллaнтиришдa мухим эхэмиятгэ эгaдир.

Aлбaттa, тaдбиркорлик фaолияти инсоннинг жисмоний, интеллектуэл, бошкaрyвчилик имкониятлaрини янaдa шaкллaнтирaди. Тaдбиркорлик бугунги кyндa ижтимоий ходисэ сифaтидa жaмият тaрaккдётининг хозирги дaвридa ижтимоий кaтлaмлaрнинг бaрчa вaкиллaри кдмрэб олгэнлигини хэмдэ унинг жaмият ривожидaги мухим вокелик Ba омил сифaтидa эътироф этиш мумкин.

Aлбaттa, тaдбиркорлик ишлaб чикдришнигинэ эмaс, бэлки олди-сотди, мaркетинг, бошкэриш, хисоб-китоб, молиялaштириш, ходимлaр билaн ишлaш, креaтив фикрлaш, кaбилaрни хaм Уз ичигa олaди. Шунинг учун тaдбиркордa yлкaн фидокорлик, мехнaтсевaрлик, дyнёкaрaшнинг кенглиги, доимо yзгaриб тyрaдигaн шaроитдa ишлaш учун мослaнyвчaнлик, тaвaккaл килиш, хэлоллик, aдолaтлилик, вaтaнпaрвaрлик, тэшэббускорлик, сэмимийлик, кдтъиятлилик, имонлилик, илмгэ интилиш кэби фaзилaтлaр шэкллэнгэн булиши зэрурдир.. Булэр эсэ ёшлaрдa ижтимоий хaётдa тэдбиркорлик фэолиятидэ тэдбиркорликнинг эхлокдй Ba мaънaвий жихэтлэрининг шэкллэнишигэ ёрдaм берaди. Шундэй экэн, бугунги кундэ ёшлaрдa тадбиркорлик фэолиятидэ, тэдбиркорлик мэдэниятини хэм шaкллaнтириб бориш мухим эхэмиятгэ эгэ булиб, куйидэги жихэтлэргэ эътибор кдрэтиши лозим деб уйлэймиз.

♦♦ Тэдбиркорликдэ хололлик;

♦♦ Бировнинг мулкигэ куз олэйтирмэслик;

♦♦ Сэмимий муносэбтдэ булиш;

♦♦ Тaвaккaлчилик;

♦♦ Мaънaвий Ba эхлокий жихэтдэн юксэк дaрaжaдa шaкллaнгaнлик;

♦♦ Х,икукий билимлэргэ эгэ булиш;

❖ Кенг дунёкараш ва фикрлашга эга булиш

❖ Ватанпарварлик ва бошка фазилатларни шакллантириб бориш мухим ахамиятга эгадир.

Юкоридаги фикр-мулохазалардан келиб чиккан холда ёшларнинг тадбиркорлик фаолиятини бошлаш жараёнида эътибор бериши зарур булган жихатлар сифатида куйидагиларни таъкидлаб утиш мумкин.

Биринчидан тадбиркорликнинг кайси тури билан шугулланишни аниклаб олиш хамда ишлаб чикаришда ракобатбардош махсулотларга эътиборни каратиш керак.

Иккинчидан, бизнес режани аник ва мустахкам килиб, режа тузиш жараёнида ушбу сохадаги мутахассис ва тажрибали тадбиркорлар билан маслахатлашиш мухимдир.

Учинчидан, тадбиркорлик фаолиятига киришишдан олдин хукукий жихатдан саводхонликни ошириб олиш хам максадга мувофикдир.

Тутинчидан, тадбиркорликда албатта ахлокий норма ва кадриятларга эътибор каратиш лозимдир.

Бешинчидан, тадбиркорлик фаолияти жараёнида доимий равишда дунёкараш ва фикрлаш жараёнини шакллантириб боришга эътибор бериш мухим ахамиятга эгадир.

Олтинчидан, тадбиркорлик машаккатли мехнатни талаб килишни ва бунда ирода мустахкамлиги хам мухим ахамиятга эга эканлигини унутмаслик лозимдир. Ёшларга оид давлат сиёсатининг энг мухим сохалар жараёнларини амалий тадкик этиш мавжуд муаммо ва куйилган вазифаларга ечими топиш ва уларни бартараф этишда куйидаги таклифларга эътибор каратилса максадга мувофик булади:

1. Ёшларга оид давлат сиёсатини конун ва карорлари буйича Президент Фармонлари мохиятини мукаммал тушунтириш;

2. Ёшларга оид давлат сиёсатида курсатилган асосий тамойиллар хусусиятларини илмий тадкик этиб, ёшларга етказиш;

3. Жамиятни модернизациялаш жараёнларида давлатнинг ёшларга оид сиёсатини янада мустахкамлаш йулларини белгилаш;

XULOSA

Хулоса сифатида айтиб утиш лозимки, Янги Узбекистонни барпо этиш жараёнида жамиятга муносиб креатив фикрлайдиган, ижтимоий-сиёсий фаол дунёкараши кенг, иннавоцион гояларни илгари сурадиган ёшларни тарбиялаш зарурдир. Бинобарин, бугунги кунда ислохотлар жараёнида куйидагиларга катта эътибор каратилаётганлиги, тахсинга сазовордир. Жумладан:

Биринчидан, ёшларнинг ижтимоий-иктисодий ташаббуслари, давлат ва нодавлат нотижорат ташкилотлар кесимида турли жихдтдан куллаб-кувватланмокда;

Иккинчидан, билимли, кобилиятли, инновацион гояларни илгари сурадиган ташаббускор ёшлар давлат сиёсати даражасида ижтимоий-иктисодий рагбатлантириш вужудга келтирилди;

Учинчидан, келажак авлодни ижтимоий-иктисодий муносабатларда мослашишлари ва уз урнини топишлари учун давлат сиёсати даражасида эътибор каратилмокда;

Туртинчидан, давлат сиёсати даражасида комил инсонларни тарбиялаш ва лидер ёшларни камол топтириш учун давлат ва нодавлат ташкилотлар томонидан турли тадбирлар утказилиб келинмокда.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР (REFERENCES)

1. https://lex.uz/acts/3026246

2. Х,.Бобоев ва бошк. "Авесто" Шарк халкларининг бебахо ёдгорлиги Т.: "Тошкент молия институти" 2004 й 33-б

3. Кайковус. Кобуснома Т.: "Укитувчи" 1986 й, 72-73-бет.

4. https://lex.uz/docs/2006789

5. https://lex.uz/docs

6. https://lex.uz/docs/5512119

7. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси. Учинчи нашр. Тошкент. Узбекистон. - Б 50.

8. Saifnazarov, I. (2023). Yangi O'zbekiston: inson qadri ulug'langan yurt. -Tashkent: "Ilm-Ziyo-Zakovat" MChJ. - 209.

9. Sultanov, T. (2023). Socio-philosophical analysis of youth intellectual potential and human capital development. Academia Science Repository, 4(05), 1-10.

10. Mamatkulov, S. (2024). Some Aspects of Increasing the Social Activity of Young People in Uzbekistan (Harmony of National and Foreign Experience). Central Asian Journal of Social Sciences and History, 5(1), 116-135.

11. Саифназаров, И. (2022). Pragmatizm tadbirkorlik falsafasi. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 23), 924-929.

12. Маматкулов, Ш. Т. (2022). Ёшлар фаоллигини шакллантириш механизмлари: муаммо ва ечимлар. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 23), 985-993.

13. Sultanov, T. (2014). Intellectual potential-spiritual heritage. Europaische Fachhochschule, (6), 67-68.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.