71Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
XORIJIY TILLARNI O'QITISHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING
AHAMIYATI
Gulmira Sharifovna Absalamova
Assistent, Filologiya fanlari bo'yicha falsafa doktori (Phd) Toshkent davlat agrar universiteti Samarqand filiali
ANNOTATSIYA
Bugungi kunda ta'lim muassasalarida xorijiy tilni o'qitishga bo'lgan yondashuvlar turlicha muhokama qilib kelinmoqda. Shuningdek, ushbu maqolad aholining ta'limga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish, sifatli ta'lim olish imkoniyatini ta'minlash, ta'lim va fan hamda texnologiyani integratsiyalashuvining ahamiyati, zaruriyati sifatida dars samaradorligini oshirishdagi raqamli texnologiyalarning ahamiyati tog'risida ma'lumotlar keltirildi.
Kalit so'zlar: o'qitish usuli, masofaviy ta'lim, elektron darsliklar, bilim kompetensiyasi, vebinar, video darslar, kompyuter texnologiyasi.
ABSTRACT
Today, different approaches to teaching a foreign language are being discussed in educational institutions. Also, in this article, information was provided about the importance of digital technologies in improving the effectiveness of the lesson as a necessity for meeting the needs of the population for education, providing access to quality education, and the importance of integrating education with science and technology.
Keywords: teaching method, distance education, electronic textbooks, knowledge competence, webinar, video lessons, computer technology.
АННОТАЦИЯ
Сегодня в учебных заведениях обсуждаются различные подходы к преподаванию иностранного языка. Также в данной статье была представлена информация о значении цифровых технологий в повышении эффективности урока как необходимости удовлетворения потребностей населения в образовании, обеспечения доступа к качественному образованию, важности интеграции образования с наукой и техникой.
Ключевые слова: метод обучения, дистанционное образование, электронные учебники, знаниевая компетентность, вебинар, видеоуроки, компьютерные технологии.
May 12-13
106
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Kirish
Bugungi kunda xorijiy tillarni o'qitishda raqamli resurslaming ko'pligi o'quv jarayonining xilma-xilligi va foydaliligini ta'minlaydi va o'rganish hamda o'qitish tajribasiga rang baranglik kiritadi. Texnologik imkoniyatlar ta'limga ijobiy ta'sir qiladi: onlayn kurslar bilan professor yoki mutaxassis bir auditoriyada akademiklarning ma'ruzalarida 50 yoki 200 talabaga emas, balki bir vaqtning o'zida 60 000 talabaga dars berishi mumkin. Yangi axborot texnologiyalarini ishlab chiqish, ularni bilim berish va kompetensiyalarni shakllantirishning o'quv jarayoniga tadbiq etish zamonamizning ajralmas qismiga aylanib bormoqda. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosiy muammolarni hal qilish, ta'lim maqsadlariga erishishning samarali vositalarini o'zida jam qilgan desak yanglishmaymiz. Bugungi kunda har bir faoliyat turida chet tillarini o'rganish juda muhim, shuning borasida, xorijiy til dunyoga yaxlit nuqtai nazarni rivojlantirishga, turli xalqlar, millatlar o'rtasida kommunikativ munosabatlar, o'rnatishga, madaniyat hamda qadriyatlarni tarbiyalashga xizmat qiladi.
Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bu jarayonga samarali hissa qo'shadi [1]. Axborot texnologiyalari ijtimoiy-kommunikatsiya makonini o'zgartirib, evristik muloqotni rivojlantirish uchun yangi shart-sharoitlarni yaratadi. O'zaro kognitiv-kommunikativ ta'sirni kuchaytiradigan internet aloqasiga veb-forum, audio, video konferensiyalar, chat, blog, elektron pochta, elektron doska va boshqa raqamli qurilmalarning vazifasi muhimdir. Internet-muloqotning bu o'ziga xos xususiyati chet tillarini o'qitish jarayonida shaxsiy yoki yuzma-yuz muloqot o'rnini bosa olmaydi, albatta, lekin shu bilan birga, ijtimoiy media an'anaviy ta'lim jarayonini Internet vositasida amalga oshirishni sezilarli darajada to'ldiradi [2].
Xorijiy til o'qituvchilari bugungi kun talabalari bilan ish olib borar ekan, ularning fikrlashlari, o'zini tutishlari avvalgi ajdodlarga qaraganda boshqacha ekanligini tan olishadi. Raqamli resurslardan foydalanish o'rganuvchida tilga bo'lgan qiziqishni yanada orttiradi, ongini rag'batlantiradi va kashf qilish orqali o'rganishga imkon beradi. Raqamli avlod katta ahamiyatga ega bo'lib bu yoshlar dunyo aholisining taxminan 20 foizini tashkil qiladi.
Ko'plab sohalarning o'quv adabiyotlarida raqamli texnologiyalarga katta e'tibor berilgan bo'lsa-da , ingliz va boshqa chet tillarini o'qitish fanlarida hali bunday emas. Bu e'tiborning yetishmasligi afsuslanarli, chunki yangi avlodning har biri xorijiy tilni o'rganmoqda [3]. Shunindek, o'qitish strategiyasi ana shunday o'quvchilarni o'quv jarayoniga jalb qilish uchun ishlab chiqilishi lozim.
Elektron ta'lim texnologiyalarini amalga oshirish usullari ikki katta guruhga bo'linadi: bular sinxron o'qitish vositalari: suhbat xonalari, interfaol doskalar, videokonferensiyalar hamda
May 12-13
107
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
asinxron ta'lim usullariga: elektron pochta, bloglar, forumlar, Twitter, video yoki audio eshittirish,onlayn testlarni qamrab oladi.
Tarmoq aloqalarining asinxron tabiati foydalanuvchilarga vaqt va joydan qat'i nazar, istalgan qulay vaqtda dialog, forum yoki diagrammada qatnashish imkonini beradi [4]. Sinxron va asinxron elektron ta'lim ma'lumotlarni uzatish vositalarida ko'plab afzalliklar hamda kamchiliklar ham mavjud.
Foydalanilgan materiallar va usullar
Aralash ta'lim muhitida turli xil onlayn platformalarda chet tillarini o'qitish uchun raqamli texnologiyalardan foydalanish yondashuvlari qanday ekanligini aniqlash. Tizimli ko'rib chiqishni tegishli tadqiqotlarni aniqlash va tanqidiy baholash hamda aniqlangan tadqiqotlardan ma'lumotlarni yig'ish va tahlil qilish uchun tadqiqot usuli va jarayoni sifatida tushuntirish mumkin. Tizimli tekshirishning maqsadi ma'lum bir tadqiqot savoliga yoki gipotezasiga javob berish uchun oldindan belgilangan qo'shilish mezonlariga javob berishi kerak bo'lgan barcha empirik ma'lumotlarni aniqlashdir. Meta tahlil - bu turli xil tadqiqotlar natijalarini tortish va taqqoslash, shuningdek, bir mavzu bo'yicha bir nechta tadqiqotlar kontekstida paydo bo'ladigan farqlar yoki munosabatlarni aniqlash uchun birlashtirishning statistik usuli. Meta-analitik yondashuvda har bir asosiy tadqiqot abstraktlashtirilib raqamlanadi va natijalar keyinchalik umumiy ta'sir hajmini hisoblash uchun umumiy ko'rsatkichga aylantiriladi. Shuning uchun, meta tahlil o'tkazish imkoniyatiga ega bo'lish uchun tadqiqotlar natijalarini solishtirishda umumiy statistik ko'rsatkichlarga (ta'sir hajmi) ta'kidlab o'tiladi.
Olingan natijalar va ularning tahlili.
Kuzatuvlarimizga ko'ra, Yevropaning barcha oliy ta'lim muassasalarida zamonaviy axborot texnologiyalari, multimedia majmualari, interfaol metodlarga asoslangan zamonaviy darslik va o'quv qo'llanmalar, audio-vizual uslubiy qo'llanmalar, kerakli o'quv qo'llanmalar va boshqalar, interfaol doskalar bilan ta'minlangan. Bu fan sohasiga, ayniqsa, xorijiy tillar bo'yicha bilim va ko'nikmalarni oshirish yo'llariga qiziqishni oshiradi.
Ta'lim texnologiyasining o'ziga xos xususiyati shundaki, u o'quv jarayonini ishlab chiqadi va amalga oshiradi, shuningdek, o'quv maqsadlariga erishishni ta'minlaydi. Ta'limning maqsad va vazifalari shunday belgilanishi kerakki, umuman jamiyatning ta'lim maqsadlari va har bir bosqichning o'ziga xos maqsad va vazifalari bog'liq bo'lishi kerak. Maqsadni ikki guruhga bo'ladigan bo'lsak, birinchi guruh o'quv faoliyati uchun belgilangan maqsadlar va ikkinchi guruh talabalar uchun maqsadli bo'lishidir. Bu ikkala vazifani amalga oshirish jarayoni ta'lim samaradorligini ta'minlaydi. An'anaviy dars ma'lum vaqt davomida o'rganish modeli bo'lib, o'quv jarayoni ko'proq
May 12-13
108
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
o'qituvchiga qaratilgan tomonlari, mavzuni yoritish, mustahkamlash va yakunlash bosqichlaridan iborat. Bunday hollarda an'anaviy darsning samaradorligi ancha past bo'ladi va o'quvchilar o'quv jarayonining passiv ishtirokchilariga aylanadilar [5]. O'quvchilarda muloqot va munozara madaniyati, o'z fikrini nafaqat og'zaki, balki yozma shaklda ifodalash, mantiqiy va tizimli fikrlash ko'nikmalarini shakllantiribgina qolmay, dars samaradorligini oshirish hamda talabalar o'z bilimlarini amaliy maqsadlarga qaratishida quyidagi usullardan foydalanish mumkin.
-Suhbat: Bu savol -javob usullaridan foydalangan holda dialogik ta'lim usuli bo'lib suhbat individual yoki guruh bilan bo'lishi mumkin.
-Boshqalarga o'rgatish: Shunday qilib, talabalar bir-birlariga muammo haqida ma'lumot va ma'lumotlarni o'rgatishadi.
Davra suhbati - o'quvchilar davra stoli atrofida o'tirib, konvertda bir-birlarining savollariga javob yozadilar (Elektron darsliklar bilan bog'liq). Yurtimizda bugungi kunda chet tillarini o'rganish va o'rgatish uchun talab ortib bormoqda. Bu vazifalarning yoshlar tomonidan amalga oshirilishi jamiyatning jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvini tezlashtiradi, mamlakatlar o'rtasidagi iqtisodiy va madaniy aloqalarni rivojlantiradi.
Chet tili kursining samaradorligi ko'p jihatdan o'qitish jarayonida qo'llaniladigan ta'lim texnologiyasiga bog'liq. Chet tilini o'qitishda zamonaviy ta'lim texnologiyalaridan unumli foydalanish o'quvchilarning tilga bo'lgan qiziqishini oshirib, ularning til bo'yicha bilim, ko'nikma va malakalarining yuqori saviyada bo'lishini ta'minlaydi. Zamonaviy ta'lim texnologiyasining shakli bepul ta'limdir, noan'anaviy o'rganish va faollashtirish, metodlarni tadqiq qilish, muammolarni hal qilish, mustaqil ijodiy erkin fikrlash sanaladi [6].
O'quv jarayonida chet tillarini o'qitishda zamonaviy ta'lim texnologiyalarini qo'llash quyidagilarni o'z ichiga oladi: masofaviy ta'limning yordami bilan foydalanish, chet tillarini o'qitishda kompyuter texnologiyalari (Internet); talabalarning guruh va bajarilgan ishlarini tashkil etish va kompyuter nazorati (kompyuterda test topshiriqlarini bajarish), shuningdek, texnik resurslardan foydalanish (audio va video fayllar) orqali hamda tasviriy materiallardan foydalanish (tematik chizmalar, diagrammalar).
Zamonaviy dars mutlaqo qizg'in bo'lishi kerak. O'qituvchi dars va zamondan xabardor bo'lishi, hattoki zamondan bir qadam oldinda bo'lishi talab qilinadi. O'qituvchi darsni zamon talablariga mos ravishda, davr talabidan kelib chiqib tashkil etsa, dars zamonaviy, yangiliklarga boy bo'lishi muqarrar. Yuqoridagi talablarni amalga oshirishda o'quv jarayonida kompyuter texnikasi, zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish o'quvchilarning dasturiy materiallarni izchil har tomonlama
May 12-13
109
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
o'zlashtirishi va olgan bilimlarini amaliyotda qo'llash imkonini beradi. Kompyuterda chet tillarini o'rganishdan maqsad til resurslaridan samarali foydalanish orqali o'rganish sifati va tezligini oshirish maqsad qilinadi [7]. Shuning uchun trening talabalar uchun mo'ljallangan bosqichlarni qamrab olishi lozim.
O'quv jarayoni murakkab jarayon. O'quvchilar ongiga yangi o'quv materiallarini kiritishda ta'lim texnologiyasidan foydalanish innovatsion texnologiyalardan ta'lim samaradorligini oshirishda foydalanish talabaga fikr yuritish, o'z qarashlarini asoslash imkonini beradi. Bunday usullarga aqliy hujum, Pinboard, Sinkveyn kabi metodlarni ta'kidlash mumkin.
Bu usullar tufayli o'quvchilarning bilim saviyasi yaxshilanadi. Zamonaviy texnologiya olamida o'quvchilarni zamonaviy, har tomonlama bilimli, aqlli va iqtidorli qilib tarbiyalash eng muhim vazifalardan biridir. Zamonaviy innovatsion ta'lim texnologiyalarining afzalliklari - o'quvchilarning bilim faolligini rivojlantirish, ularning har tomonlama bilim olishi va quyidagi mavzularga qiziqishini oshirishdir.
Talabalarga ta'lim berish oson emas va bu katta mas'uliyatdir. Shuni yodda tutish kerakki, talabalar keksa avlodga qaraganda tezroq o'rganadilar va eslaydilar, yangi tilni qanchalik tez o'rganishni boshlasa, shunchalik tez ravon uqib olshadi; o'quv dasturlari ham ularning yoshi va darajasiga qarab, qiziqarli va motivatsion mavzularni o'z ichiga olishi kerak. Bundan tashqari, agar siz farzandlaringiz chet tilini o'rganish uchun yaxshiroq boshlang'ich nuqtaga ega bo'lishini istasangiz, Internet va yangi texnologiyalardan foydalanishingiz kerak bo'ladi, chunki ular yangi davr - raqamli asrning farzandlaridir [8]. Shunday qilib, ularni "raqamli bolalar" deb atash mumkin. Ayniqsa, bolalar uchun mo'ljallangan ko'plab ilovalar mavjud.
Ammo bir narsani ta'kidlab o'tish kerakki, dastur to'g'ri ishlab chiqilmasa, zarur uslubiy yondashuv bo'lmasa, bolalar dastlab tilni to'g'ri o'rganmasa, dastur bolalar foydasiga ishlamaydi. Shuning uchun bolalar uchun to'g'ri elektron ilovani aniqlash va tanlashda ehtiyot bo'lish kerak. Brain Gym ilovasi, ayniqsa, yosh talabalar uchun taniqli o'rganish usulidir. Ushbu ilovaning asosiy g'oyasi shundan iboratki, miya va tana harakati o'zaro bog'liq va miya muayyan harakat faoliyati bilan ta'minlanganda eng yaxshi ishlaydi.
Bolalar dam olish orqali tabiiy ravishda o'rganadilar. Kartochkalar lug'atni o'rgatish va tomosha qilishning ajoyib usuli bo'lib, bolalar xotirasi, kimning o'yini, onasi yoki baxtli oilasi kabi kartalarda o'ynashi mumkin bo'lgan turli xil o'yinlar mavjud. Farzandlaringiz bilan chet tilini o'rganishga yordam beradigan boshqa ko'plab o'yin turlari mavjud, masalan: stol o'yinlari, so'z o'yinlari, onlayn o'yinlar va boshqalar.
O'quv jarayonida yangi texnologik jarayonlar va yangi zamonaviy o'qitish usullaridan foydalanishga yangi zamonaviy
May 12-13
110
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
yondashuv Chet tillarni o'qitishdan maqsad nafaqat o'quvchilarga bilim berish va muayyan nutqiy ko'nikmalarni shakllantirish, balki ularning qobiliyatlarini rivojlantirishdir. O'rganayotgan chet tiliga qiziqishni oshirish, ichki xotira imkoniyatlaridan foydalanish va o'quvchilarning o'z qobiliyatiga ishonchini shakllantirish. Ma'lumki, o'quv jarayoni juda murakkab. Chet tili darslari yangi o'quv materialini taqdim etish, uni turli mashqlar va turli nutqiy vaziyatlarda q o'llash orqali tegishli nutqiy malaka va ko'nikmalarini shakllantirish bosqichlarini o'z ichiga oladi. Talabalarning sinfda faolligini oshirish uchun bir qancha interfaol usullardan foydalanish mumkin. Interaktiv metod atamasi inglizcha "interactive" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, o'quvchilarning ichki faolligini oshirish degan ma'noni anglatadi [9]. Ushbu usulning bir nechta turlari mavjud bo'lib, ulardan ba'zilari hozirgi vaqtda aqliy hujum, biznes o'yinlari, doska, klaster, sinkveyn, kub texnologiyasi, rolli o'yinlar kabi interfaol usullardan keng qo'llaniladi va o'quvchilarning o'quv jarayoniga faolligini oshiradi.
Innovatsion texnologiyalar - ta'lim samaradorligini oshiruvchi omillardan foydalanish, turli ta'lim jarayonlarini loyihalash va amalga oshirish orqali bilimlarni egallashni takomillashtirish usullidir. Uning asosiy maqsadi interfaol usullarni qo'llashni talab qiladigan ta'lim jarayoniga o'qituvchilar va talabalar faoliyatiga innovatsiyalar va o'zgarishlarni kiritishdir [10].
Raqamli texnologiyalar vositasida 3-5 kishidan iborat kichik interaktiv guruhlar bilan ishlash samaralidir. Interfaol usullar o'quv jarayonida ishtirok etayotgan har bir o'quvchining faol, erkin va mustaqil fikrlashiga asoslanadi. Ushbu usullarni qo'llash orqali o'rganish qiziqarli faoliyatga aylanadi. Interfaol usullardan foydalanish mustaqil ishlash qobiliyatini rivojlantiradi. Hozirgi kunda interfaol usullarning yuzdan ortiq turlari mavjudligi ma'lum bo'lib, ularning aksariyati sinovdan o'tgan va yaxshi natijalar bergan. O'quv jarayoniga ta'lim texnologiyasini joriy etishning muhim talablari quyidagilardan iborat: o'quv jarayonida bilimlarni o'zlashtirishda har bir o'quvchining erkin muloqotini rivojlantirish; o'quv jarayonining e'tiborini oshirishga qaratilgan o'quvchining faolligi usullar va zamonaviy o'quv vositalaridan foydalanishdir [5].
Olingan natijalar va ularning tahlili
Ta'lim texnologiyasi asosida o'tkaziladigan mashg'ulotlar yoshlarda muhim hayotiy yutuq va muammolar yuzasidan o'z fikrlarini bildirish istagini tarbiyalaydi va fikr yuritish, o'z qarashlarini asoslash imkonini beradi. Ta'lim texnologiyalari - bu o'quv jarayonidagi va o'qituvchilar va talabalar faoliyatida birinchi navbatda interfaol usullardan foydalanadigan innovatsiyalar va ishlanmalardir. Interfaol darslarda o'qituvchi o'quvchilar
faoliyatini dars maqsadiga yo'naltiradi.
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Ushbu usullarning o'ziga xos xususiyati shundaki, ular faqat o'qituvchilar va talabalarning birgalikdagi ishi orqali amalga oshiriladi. Bunday ta'lim hamkorligi jarayoni o'quvchining dars jarayonida befarq bo'lmasligi, mustaqil fikrlash, ijodkorlik va izlanishga jalb etish, o'quv jarayonida fanga qiziqishning uzluksizligini ta'minlash, o'qituvchi va o'quvchining o'ziga xos xususiyatlariga egadir. Ta'lim texnologiyasining asosi - o'qituvchi va o'quvchining belgilangan maqsaddan kafolatlangan natijagacha birgalikda ishlash mezonidir.
Har bir dars va mavzu o'z texnologiyasiga ega. Ta'limdagi ta'lim texnologiyasi - bu aniq ketma-ketlikda, o'quvchining ehtiyojlari va qiziqishlaridan kelib chiqqan holda, yagona maqsadga yo'naltirilgan, puxta ishlab chiqilgan va kafolatlangan natijalarga erishish uchun yaxlit jarayondir. Ta'lim texnologiyasi odatda reproduktiv (nusxa ko'chirish) ta'limiga asoslanadi, bunday o'quv jarayoni o'quvchilarning tipik vaziyatlarda harakatlarini o'zlashtirishga qaratilgan [3]. Ta'lim texnologiyasining o'ziga xos xususiyati shundaki, u o'quv jarayonini ishlab chiqadi va amalga oshiradi va o'quv maqsadlariga erishishni ta'minlaydi.
Texnologik yondashuv, birinchi navbatda, tavsifda emas, balki ishlab chiqilgan natijalarni amalga oshirish imkonini beruvchi amaliy o'quv tuzilmasida ifodalanadi. Ta'lim texnologiyasini tushunishning asosiy usuli - aniq belgilangan maqsadlarga diqqatni jamlash, o'quvchi bilan muntazam aloqa o'rnatish, o'quvchining xatti-harakati orqali o'rgatish - ta'lim texnologiyasining falsafiy asosidir. O'zaro ta'sir ta'lim texnologiyasining asosi bo'lishi va o'quv jarayonini to'liq qamrab olishi kerak.
Ta'lim texnologiyasida reproduktiv ta'limda dars muayyan bo'limlarga bo'linadi, ularning har biri o'quvchilar bilishi kerak bo'lgan natijalarni ko'rsatadi. Zamonaviy ta'lim texnologiyasini fanni o'qitishning alohida tarmog'i yoki faqat o'quv amaliyotini optimallashtirish uchun mo'ljallangan tizim sifatida ko'rib bo'lmaydi. Ta'lim texnologiyasi bu sohadagi nazariy va amaliy tadqiqotlar kombinatsiyasi doirasidagi faoliyatni ifodalaydi. Hozirgi vaqtda fan va texnologiyaning rivojlanishi bilan inson faoliyati chegaralari eksponent ravishda kengaymoqda va yangi texnologiyalar joriy etilmoqda [8].
Sifat o'zgarishlari shuni ko'rsatadiki, yangi texnik, axborot, audiovizual vositalar mavjud bo'lib, ular yangi metodologiyalarni talab qiladi va uning o'quv jarayonining ajralmas qismiga aylangan o'ziga xos xususiyatini joriy etadi. Bu haqiqatga aylanib bormoqda. Zamonaviy ta'lim texnologiyasi mohiyatan boshqa texnologiyalar bilan teng darajada, chunki ular ham boshqalar kabi o'z sohasi, usullari va vositalariga egadir. Ammo ta'lim texnologiyasi inson ongi bilan bog'liq bilimlar tarmog'i sifatida ishlab chiqarish hamda axborot
texnologiyalaridan murakkab va tushunarsiz texnologik jarayonni
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
ifodalashi bilan ajralib turadi. Uning o'ziga xos xususiyati shundaki , u ta'limning tarkibiy qismlarini birlashtiradi.
Ushbu usullar tilni o'rganuvchilaming qiziqishini oshiradi. Bunda munozara, suhbat, bellashuv kabi o'yinlardan keng foydalanish o'quvchida erkin, mustaqil, mantiqiy fikrlashni rivojlantiradi va ularni og'zaki muloqotga, erkin ishtirok etishga tayyorlaydi. Bu o'quvchilarning fikrlash ko'nikmalarini rivojlantirishning samarali usulidir.
Chet tillarini ishonchli va mukammal o'rganish uchun amaliy mashg'ulotlar zarur, albatta. E'tiborlisi, bu jarayon yangi, zamonaviy ta'lim texnologiyalariga asoslansa, o'quvchilarning tilga, o'rganishga qiziqishi ortadi. O'qituvchi mavzuga o'tishdan oldin tashkiliy qismdan so'ng "Aqliy hujum" usuli yordamida o'quvchilar bilimini tekshirishi kerak. Bu usulda o'quvchilar e'tiborini dars mavzusiga qaratish uchun savol-javob o'tkaziladi, bu jarayon o'quvchilarning faolligiga qarab 5-10 daqiqa davom etishi mumkin. Aqliy hujum darslari orqali talabalar taklif qilingan muammoli vaziyatlarni hal qilish uchun qo'llaridan kelgunicha bajaradilar. Turli xil yechimlarni o'ylab topadilar buning natijasida ularning darsga qiziqishi, faollashuvi oshib boradi. Har bir talaba tomonidan berilgan javob hisobga olinadi [7].
Eng muhimi, har bir talaba o'z javobini himoya qilishga undaydi. Bu usuldan oldingi mavzuni takrorlashda ham foydalanish mumkin. O'quvchilarni qanday fikrlash, sezgir bo'lishni o'rgatadi. Bu usul nafaqat o'quvchining, balki o'qituvchining ham faolligini talab qiladi. Aqliy hujum usulidan foydalanish quyidagi natijalarni kutish mumkin: talabaning darsda faolligi oshadi; Har bir talaba chet tili bo'yicha olgan bilim va ko'nikmalarini namoyish etish uchun o'z fikrini bildirishga harakat qiladi. O'rganilayotgan chet tilining grammatik qoidalari og'zaki bayon qilinadi va amaliyotda qo'llaniladi; Talabalarda chet tillariga qiziqish kuchayadi.
"Aqliy hujum" usulida chet tilini o'rgatishda o'quvchilar nutqi rivojlantiriladi , mavzular mustahkamlanadi va buning natijasida o'quvchilar ravon fikr yurita oladilar. Uzluksiz ta'lim sohasidagi tajriba va kuzatishlar natijasida barcha fanlar bo'yicha chet tilini o'qitish samaradorligini quyidagi yo'llar bilan oshirish taklif etilmoqda: bolalikdan chet tilini o'rgatish, o'qitishga qiziqishni oshirish, uzluksiz ta'limda uzluksizlikni ta'minlash; o'qitishda zamonaviy axborot va ta'lim texnologiyalaridan foydalanish o'rtasidagi mantiqiy bog'lanishga qat'iy rioya qilish; amaliy mashg'ulotlarda harakatli o'yinlardan keng foydalanish; Har bir o'qituvchiga o'z metodikasini yaratish va o'qitish jarayonida foydalanishga erishish o'qituvchidan davlat ta'lim standarti buyrug'i bilan ta'lim va tarbiyani aniq belgilashi va shu bilan birga didaktik maqsadni ta'lim mahorati bilan amalga oshirishi
lozim bo'ladi [5].
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Bu yangi va zamonaviy ta'lim texnologiyalariga asoslangan fanlar o'rtasidagi aloqani talab qiladi. Shuningdek, o'quvchilar faoliyatini to'g'ri boshqarish, vaqtdan unumli foydalanish, o'quvchilarni darsda va darsdan tashqari mashg'ulotlardan foydalanishga yo'naltirish, ularning erkin va ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirishga imkon berish, chet tillarini ishtiyoq bilan o'rganish ham muhim omil hisoblanadi. Talabalarning faolligi ijodkorlik va mustaqil fikrlash kabi bir qancha masalalarga taalluqlidir. Yangi ta'lim texnologiyasida quyidagi ishlar amalga oshirilsa, o'qish sifati va samaradorligi ijobiy bo'ladi: uyga vazifa berish va o'quvchilar qiziqqan va yoqtiradigan mavzularni tanlash; maqsadli topshiriq materiallarini muhokama qilish, to'ldirish va kuchli va zaif tomonlarini ko'rib chiqish; talabalarning mas'uliyati va javobgarligini o'rnatish; Bilimlarni amaliy ish bilan boglash, ijodiy faoliyatga o'rgatish; milliy g'urur va do'stlik tuyg'usini shakllantirish; kompyuter savodxonligini rivojlantirish; chet tili darslarida tarqatma materiallar, ko'rgazmali materiallar, zamonaviy usul va usullardan keng foydalanishni talab etadi. Sinfda ta'lim texnologiyasi qanchalik ko'p joriy etilsa, o'qitish sifati shunchalik yaxshi bo'ladi [11].
Bundan tashqari, chet tilini o'rganishning eng qiziqarli va rag'batlantiruvchi usullaridan biri bu qo'shiq bo'lib, unda o'quvchi yangi so'zlarni o'rganishi va talaffuzini yaxshilashi mumkin. Harakatli qo'shiqlar o'quvchilar uchun ayniqsa foydalidir, chunki ular hatto onlaynda ham qo'shilishlari mumkin, shuningdek, agar ular hali qo'shiqni kuylay olmasalar. Qo'shiqdagi so'zlarning ma'nosini ko'rsatishning eng yaxshi usuli - bu harakatlar va his-tuyg'u hisoblanadi.
Jumladan, tartibga solingan rasmlar talabaga nafaqat turli hayvonlarning nomlarini o'rganishga, balki hayvonlarning go'zal dunyosiga va u taqdim etadigan barcha narsalarga e'tibor berishga imkon beradi.
Turli o'yinlardan foydalanish tajribasi shuni ko'rsatadiki, ko'pgina o'rganuvchilar uchun rang-barang, yorqin tasvirlarni o'rganish sevimlidir. Bu fotografik xotirani rivojlantirish imkonini beradi, ya'ni bola o'z bilimlarini tengdoshlariga qaraganda tezroq rivojlantirishi va kengroq dunyoqarashga ochiq bo'lishi mumkin. Ushbu turdagi dastur maktablarning katta yoshdagi o'quvchilari uchun ham mos keladi. Sababi, o'yin qanchalik ko'p o'ynalsa, shunchalik bilim ortib boraveradi.
Xulosa
Ushbu o'quv o'yini ular uchun ham foydali bo'ladi. Muxtasar qilib aytganda, kompyuter dasturlari orqali chet tilini o'rganish yanada samaraliroq va rag'batlantiruvchi bo'lishi mumkin. Ushbu turdagi o'yinlarni fleshkalar yordamida o'ynash talabalarga chet tillarini tez o'rganishga yordam berishi tasdiqlandi. Ular o'qish, gapirish,
May 12-13
114
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
yozish va tinglash ko'nikmalarini faqat o'ynash paytida rivojlantirishlari mumkin. Bundan tashqari, ular o'z natijalari bilan o'qituvchilari va do'stlarini hayratda qoldirishlari mumkin.
Chet tilini masofaviy ta'lim muhitida turli onlayn platformalarda o'qitishga mo'ljallangan elektron darsliklarning (interfaol nashrlarning) xususiyatlari darslik mazmunini to'ldiradigan matnlar majmuasidir. Xrestomatiyaga kiritilgan matnlarning xususiyatlarini tushuntiruvchi uslubiy ko'rsatmalar o'quvchi uchun muhimdir. Ushbu ko'rsatmalar matn va o'quv materiali o'rtasidagi bog'liqlikni ta'minlaydi va talabalarga amaliy mashg'ulotlarga tayyorgarlik ko'rishda yordam beradi. Elektron havola foydalanuvchiga kerakli ma'lumotlarni tez va ixcham shaklda kerakli vaqtda olish imkonini beradi.
Umuman olganda, elektron havolalar atamalar ro'yxatini o'z ichiga oladi va ro'yxatdagi har bir element bog'lanadi, ya'ni uning faollashishi atamaning ma'nosi, tarjimasi yoki sharhini taqdim etuvchi giperhavolaga olib keladi.
Birinchi muammo ma'lumot qidirish. Quyidagi muammo ta'lim maqsadlari uchun aniqlangan resurslarning dolzarbligini aniqlashdir. Internetda mavjud bo'lgan ma'lumotlarning katta xilma-xilligi uni qayta ishlash uchun zarur bo'lgan dasturiy ta'minot va apparat vositalarini tanlashni qiyinlashtiradi. Matn, grafik, audio va video ma'lumotlarni ko'rsatish uchun ko'plab formatlar mavjud.
Bundan tashqari, tuzilishi, taqdimot turi, maqsadi va taqdim etish shakli bo'yicha farqlanadigan ma'lumotlarning mohiyatini aniqlash juda muhimdir. Amalda, bir nechta qidiruv tizimlaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir, chunki bu qidiruv tizimlarining ma'lumot bazalari bir-biridan farq qiladi. Maxsus tarixiy kataloglar qidiruv, axborot yoki tadqiqot resursining bir qismi sifatida yoki mustaqil manba sifatida mavjud.
Qidiruv tizimlari bilan solishtirganda, kataloglar foydalanuvchilarning kutganlarini qondirish ehtimoli yuqori, chunki qidiruvlar oldindan tanlangan mavzu bo'yicha materiallar doirasida amalga oshiriladi. Chet tillarini o'rgatishda asosiy multimedia qurilmalarining o'rni katta. Bu jarayonlarni amalga oshirishda o'quv-uslubiy materiallar va audiovizual materiallar o'quv jarayonini faollashtirishni yanada kuchaytiradi.
REFERENCES
1.Barkamol avlod O'zbekiston taraqqiyotining poydevori.-T.: "Sharq" nashriyoti-matbaa konserni, 1997. -56.
2. Беспалко В.П. Слагаеме педагогиcеской технологии.-М.:
«Педагогика», 1989.192
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
3. Кларин М.В. Педагогисеская технология в усебном процессе. Анализ зарубежного опта.-М.: «Знание», 1989-80 с.
4.Yo'ldoshev J.G„. Yangi pedagogik texnologiya yo'nalishlari, muammolari, yecimlari //Xalq ta'limi, 1999, № 4. B.4-11.
5.Sayidaxmedov N. Yangi pedagogik texnologiyaning mohiyati. Xalq ta'limi, 1999,
6.N.N. Azizxo'jaeva. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. T. Nizomiy nomidagi TDPU. 2003 y. -174 b.
7.Farberman B.L. Ilg'or pedagogik texnologiyalar. T.: 2001y. 8.Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar. "Nasaf" nasriyoti. 1999. 9.Sayidaxmedov N.Yangi pedagogik texnologiyalar.-T.: "Moliya",2003.
10. Cabi, E. (2018). The impact of the flipped classroom model on students' academic achievement. International Review of Research in Open and Distributed Learning,
ll.Chang, S. C., & Hwang, G. J. (2018). Impacts of an augmented reality-based flipped learning guiding approach on students' scientific project performance and perceptions. Computers & Education, 125, 226-239.
№ 1.
-171b.
19(3).
May 12-13
