XOR ASARINI IJROSI USTIDA ISHLASH USULLARI Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. XOR ASARINI IJROSI USTIDA ISHLASH USULLARI.

SHAMSIYEV SHERZOD ISTAMOVICH

Buxoro davlat universiteti musiqa ta'limi kafedrasi o'qituvchisi E-mail: sherzodshamsiyev83@gmail.com

MO'SINOVA DILBAR SHAKIROVNA

Buxoro davlat universiteti Filologiya Rus tili va adabiyot fakulteti Lingvistika :Rus tili magistranti. E-mail: dinkashakirovna@gmail.com

ANNOTATSIYA

Maqolamizda asarni taxlil qilish dirijyordan chuqur bilim, mahorat talab qiladi. Asosan rahbar o'rganiladigan asarni to4a taxlil qilib, uni asar mazmli tomonidan, musiqaviy tomonidan tola o'rganib, o'rganiladigan asarni jamoa o'rtasida taxlil qilib berishi katta natijalarga olib kelishi yoritilgan.

Kalit so'zlar: bilim,taxlik, mazmunli, musiqaviy, xor, dinamik, ijrochilik, jo'rnavoz, ijro, dirijyor.

Аннотация: В статье освещались пути воспитания подрастающего поколения через музыкальное искусство и то, что учитель музыки должен быть знаком с общим определением и историей своей профессии и культуры любви к детям, широким мировоззрением, умелым исполнителем, профессиональным интересом к музыкальному искусству.

Ключевые слова; знание, ясность, осмысленность, музыкальный, хоровой, динамичный, исполнительский, сопровождающий.

Annotation: the analysis of the work in our article requires deep knowledge, skill from the conductor. Basically, the leader has made a complete analysis of the work to be studied, it has been fully studied by the author, by the musician, and the fact that the work to be studied is analyzed among the team has led to great results.

Keywords: knowledge, clarity, meaningfulness, musical, choral, dynamic, performing, accompanying.

O'zbekiston respublikasining qonunchilik palatasi tomonidan ta'lim to'g'risida qabul qilingan, talimda umuminsoniy va milliy madaniy qadriyatlarning ustuvorligi sohasida davlat siyosatining asosiy tamoyillaridan birida Jamiyatimizning madaniy taraqqiyoti bevosita uning manaviy axloqiy negizlarining rivojlanishi bilan chambarchas bog'liqdir. Umuminsoniy va milliy qadriyatalar mushtarakligiga, mamlakatimiz barcha fuqarolarini manaviy madaniyatini shakllantirishga erishishiga

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. jalb etadi. Tafakkurni boyitmasdan ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy jabxalardagi vazifani bajarish, milliy ancana, istiqlol mafkurasini to'la yaratish mumkin emas.

Xor uchun yozilgan musiqa asarini tahlil qilish yo'llarida,- bunda rahbar asarni mualliflari, asarni mazmun mohiyatini, asarning qaysi xor uchun yozilganligi (jorli yoki jo'rsiz) ni, kimlar tomonidan kuylanishi, asarni sur'at tezligi, tonalligi,o'lchovi asarning umumiy va ovoz diapazonlari, asarning murakkab qismlarini (intervallarni yuqori va pastligi) kuylashiga erishish asarning muhim omillaridan hisoblangan dinamik nyuanslar xaqida ham to'xtalib o'tadi. O'rganilayotgan har bir asarni har bir elementlarini esdan chiqarmagan xolda taxlil qilib berilsa, ijrochilikda asar xaqida olgan taassurotlari tufayli ijrochilar yaxshi kuylaydilar. Bunda asarni o'rganishga katta zamin yaratiladi. Har bir asarni jo'rnavoz yordamida chalib eshittiriladi. Nyuanslar bilan ijro etilgan asarni tinglagan kuylovchilarda asar xaqida tushuncha yanada rivojlanadi. Asarni o'rgatilish davrida har bir partiya dastlab kuylab ko'rsatiladi bu xor asarini ijrosida yaxshi samara beradi va asar ijrosini yaxshi ijro etilishiga olib keladi.

Xor ijrochiligi hozirgi kunda keng tarqalgan asl xalq san'ati turlaridan biridir. Jamoa ijrochiligi insonlarda chuqur estetik zavq uyg'otibgina qolmay, ularni jipslashtiradi, jamoa bo'lib birlashishga olib keladi hamda ma'naviy saviyasini, badiiy didini o'stirishga yordam beradi. U insonning eng yaxshi his-tuyg'ularini uyg'otib, hayajonlantirish, qiziqtirish xususiyatiga ega. Shu sababdan xor ishtirokchilari bilan bir qatorda tinglovchilarning ham badiiy-g'oyaviy tarbiyalanishidagi roli juda katta.1

Dirijyor asar partiyalarini aniq, ravon kuylab ijro etib berishi asarni tez, sifatli o'rganilishiga yordam beradi. Xor tomonidan har bir ovozlarni ravon, hamjixatlikda kuylanishi, dinamikalarga va raxbar ishoralariga amal qilib aniq kuylashi asarni qanday natijaga erishganligini belgilab beradi. Xor raxbari asarni jamoaga o'rgatishadgi uni bilim va ko'nikmalari, ijro va tushuntirishlari uni ijrosi jarayonida o'z aksini topadi.

Musiqa j anrlari ichida eng xalqqa tushunarli va yaqin bo'lgan tur bu xor san'atidir. Xorda adabiy va musiqiy ijodiyot o'zaro uyg'unlashib, yaxlit obraz yaratadi. Xor xalqlar milliy musiqa madaniyatining shakllanishi va rivojlanishida muhim o'rin tutadi. O'tmishda bizning respublikamiz xor ijrochiligiga ega bo'lmagan, xozirda esa shahar va qishloqlarda akademik va xalq (havaskorlik va professional) xor jamoalari ko' plab mavjud. Professional va havaskorlik xorlari badiiy va texnik jihatdan bir-biriga yaqin bo'lib, professional xor havaskorlik xoriga saviyasini oshirishga yordam bersa, o'z navbatida havaskorlik va professional jamoasiga xushovoz, iqtidorli yoshlarni etishtirib beradi. San'at bayramlarida professional va havaskorlik xorlar birga ishtirok etadilar. Respublikamizda madaniyat va san'at oliy o'quv yurti, O'DK, Pedagogika universiteti qoshidagi musiqa fakul'teti, pedagogika va musiqa kollejlari mavjud.

1 N.Shafiyeva "Xorshunoslik", Oquv qo'llanma. Toshkent-1987y. 3b.

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda.

Bolajak musiqa o'qituvchilarini texnologik faoliyatga tayyorlash bir fan doirasida emas, barcha fanlarni o qitilishida yaxlit tizim asosida tashkil etilsagina kutilgan natijaga erishish mumkin. Yani musiqani xor va xorshunoslik, dirijyorlik, vocal ijrochiligi, cholg"u ijrochiligi, musiqa tarixi, musiqiy asarlar tahlili, musiqa o"qitish metodikasi (bu fanlar talabaning kelajakdagi musiqa o"qituvchilik faoliyatida muhim o"rin tutuvchi fanlar hisoblanadi) kabi fanlar o" qitilishi jarayonida kasbga tayyorlash va texnologik jarayonga tayyorlash ishlari bir - biri bilan uzviy bog"liq holda amalga oshirilsa va tadbirlarning (mashg"ulotlarning) har biri bosqichma -bosqich bo"lajak o"qituvchilarni talim jarayonini mohirona ilg"or pedagogik texnologiya asosida tashkil etishga tayyorlasagina u bir butun tizim sifatida samaradorlik kasb etadi.

Adabiyotlar

1. Sherzod Istamovich Shamsiyev, Shuxratjon Raximjon O'G'Li Ramazonov BOSHLANG'ICH SINFLARDA VOKAL-XOR MALAKALARINI SHAKLLANTIRISH VA RIVOJLANTIRISH USLUBLARI // Scientific progress. 2021. №5.

2. Шамсиев, Ш. И. (2022). Молодой специалист - учитель музыки, как руководитель хорового коллектива в общеобразовательной школе. Science and Education, 3(1), 540-545.

3. Шамсиев, Ш. И. (2022). Новые подходы к подготовке молодых специалистов - учителей музыки, разработка уроков музыки. Science and Education, 3(1), 528-533.

4. Shamsiyev Sherzod Istamovich. (2021). WAYS TO DEVELOP CHORAL SINGING SKILLS. European Scholar Journal, 2(9), 47-49.

5. The role of folk songs in educating student's role of folk songs in student education

6. Шамсиев Шерзод Истамович, Солиев Акобир Абдукаримович РАЗВИВАЙТЕ НАВЫКИ ЧТЕНИЯ МУЗЫКИ ВО ВРЕМЯ ПЕНИЯ // Наука, техника и образование. 2021. №2-1 (77).

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES

(CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. 7. Дилбар Шокир кизи Мусинова . (2022).. Сочетание приёмов и методов

необходимого теоретического материала для студентов вузов по русскому

языку. Science and Education, 3(1),

8. Q.Mamirov. Cholg'uchilar ansambli, Oquv qo'llanma. Toshkent-2002y. 3b.

9. N.Shafiyeva "Xorshunoslik", Oquv qo'llanma. Toshkent-1987y. 3b.

10. Saloydinov, S. Q. (2021). Paxta tozalash zavodlarida energiya sarfini kamaytirishning texnik-iqtisodiy mexanizmini yaratish. "Academic research in educational sciences", 2(9), 886-889. https://doi.org/10.24412/2181-1385-2021-9-886-889

11. Saloydinov, S. Q. (2021). Creation of feasibility studies to reduce energy costs in ginneries. "Экономика и социум", 9(88), 147-149.

12. Caлойдинов, C. К. (2021). Образовательные кредиты в Узбекистане. "Экономика и социум", 12(91), 470-472.

13. Сялойдинов, C. К. (2021). Спрос на рынке дифференцированных продуктов. "Экономика и социум", 12(91), 473-476.