CC BY
9XALQARO SAVDODA EKSPORT STRATEGIYASINING SAMARADORLIGI
Yusupova Sohiba Anvar qizi
University of Business and Science Iqtisodiyot yo'nalishi K.IQ 22-01 guruh https://doi.org/10.5281/zenodo.13851992
Annotatsiya: Ushbu maqola xalqaro savdoda eksport strategiyalarining samaradorligini
tahlil qilishga bag'ishlangan. Tadqiqotda eksport strategiyasining o'ziga xos jihatlari va samaradorlik darajasini oshirish usullari ko'rib chiqiladi. Turli mamlakatlar tajribasidan kelib chiqib, eksport strategiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish omillari tahlil qilinadi. Foiz ko'rsatkichlariga asoslangan statistik tahlillar asosida eksport hajmining ortishiga ta'sir qiluvchi omillar aniqlanadi. Maqola eksport strategiyasining samaradorligini oshirish bo'yicha xulosalar va tavsiyalar bilan yakunlanadi.
Kalit so'zlar: xalqaro savdo, eksport strategiyasi, samaradorlik, iqtisodiy o'sish, raqobatbardoshlik, statistik tahlil.
EFFECTIVENESS OF EXPORT STRATEGY IN INTERNATIONAL TRADE
Abstract: This article is devoted to the analysis of the effectiveness of export strategies in international trade. The study examines the specific aspects of the export strategy and methods of increasing the level of efficiency. Based on the experience of different countries, the factors of successful implementation of the export strategy are analyzed. Based on statistical analyzes based on percentage indicators, the factors affecting the increase in the export volume are determined. The article ends with conclusions and recommendations on increasing the efficiency of the export strategy.
Keywords: international trade, export strategy, efficiency, economic growth, competitiveness, statistical analysis.
ЭФФЕКТИВНОСТЬ ЭКСПОРТНОЙ СТРАТЕГИИ В МЕЖДУНАРОДНОЙ
ТОРГОВЛЕ
Аннотация: Данная статья посвящена анализу эффективности экспортных стратегий в международной торговле. В исследовании рассматриваются конкретные аспекты экспортной стратегии и методы повышения уровня эффективности. На основе опыта разных стран анализируются факторы успешной реализации экспортной стратегии. На основе статистического анализа, основанного на процентных показателях, определены факторы, влияющие на увеличение объема экспорта. Статья завершается выводами и рекомендациями по повышению эффективности экспортной стратегии.
Ключевые слова: международная торговля, экспортная стратегия, эффективность, экономический рост, конкурентоспособность, статистический анализ.
KIRISH
Xalqaro savdo, zamonaviy iqtisodiyotning ajralmas qismidir va mamlakatlar o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarni mustahkamlashda muhim rol o'ynaydi. Eksport, mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishi va global bozorda raqobatbardoshligini ta'minlash uchun muhim strategiyalardan biridir. Har bir mamlakat o'z eksport strategiyasini shakllantirishda o'ziga xos sharoitlar va imkoniyatlardan kelib chiqib yondashadi.
Eksport strategiyasining samaradorligi iqtisodiy o'sish, ish o'rinlari yaratish va milliy daromadni oshirishga to'g'ridan-to'g'ri ta'sir ko'rsatadi. Mamlakatlarning global bozorda muvaffaqiyatli raqobatlashishi, yuqori sifatli mahsulotlarni taqdim etish va diversifikatsiyalash,
shuningdek, yangi bozorlarni o'zlashtirish kabi omillarga bog'liqdir. Shu bilan birga, davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash, investitsiyalarni jalb qilish va innovatsiyalarni joriy etish ham eksport strategiyasining muvaffaqiyatli amalga oshirilishida muhim ahamiyatga ega.
Ushbu maqolada xalqaro savdoda eksport strategiyalarining samaradorligi o'rganiladi. Tadqiqotda samaradorlikni oshirish uchun asosiy omillar tahlil qilinadi, statistik ma'lumotlar yordamida eksport hajmini oshirish imkoniyatlari aniqlanadi va iqtisodiy siyosatga oid tavsiyalar beriladi. Natijalar asosida, mamlakatlar o'z eksport strategiyalarini qanday qilib yanada samarali qilishlari mumkinligi ko'rib chiqiladi.
Xalqaro savdo mamlakat iqtisodiyotining o'sishiga hissa qo'shadigan asosiy omillardan biridir. Eksport strategiyasi esa, milliy iqtisodiyotni global bozorda raqobatbardosh qilishda muhim rol o'ynaydi. Samarali eksport strategiyasi iqtisodiy rivojlanishni tezlashtirishi, eksport hajmini oshirishi va investitsiyalarni jalb qilishi mumkin. Ushbu maqolada xalqaro savdoda eksport strategiyasining samaradorligini o'rganish asosiy vazifa qilib qo'yilgan.
Mamlakatlar o'z iqtisodiy salohiyatlarini oshirish va global bozorda raqobatbardoshligini saqlash uchun eksport strategiyalarini muvaffaqiyatli amalga oshirishlari zarur. Ushbu maqola xalqaro savdoda eksport strategiyasining samaradorligini o'rganishga qaratilgan bo'lib, tahlillar natijasida olinadigan xulosalar iqtisodiy siyosatni takomillashtirishga yordam beradi.
METODOLOGIYA
Ushbu tadqiqotda xalqaro savdoda eksport strategiyalarining samaradorligini o'rganish uchun bir nechta metodologik yondashuvlar qo'llanildi. Tadqiqot jarayonida quyidagi usullar va asboblar ishlatildi:
1. Statistik Tahlil. Tadqiqotda eksport strategiyalarining samaradorligini baholash uchun statistik tahlil usuli qo'llanildi. Jahon Banki va boshqa xalqaro tashkilotlardan olingan ma'lumotlar asosida o'zgaruvchilar orasidagi bog'liqliklar, o'zgarishlar va tendensiyalar o'rganildi. Bu jarayonda eksport hajmi, mahsulot narxi, bozor talab va raqobat sharoitlari kabi ko'rsatkichlar hisobga olindi.
2. Qiyosiy Tahlil. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar o'rtasida eksport strategiyalarining samaradorligini solishtirish uchun qiyosiy tahlil usuli ishlatildi. Bu jarayon davomida har bir mamlakatning eksport siyosati, strategiyalari va ularning natijalari o'rganildi, shuningdek, muvaffaqiyatli tajribalar keltirildi.
3. So'rovnoma va Intervyu. Eksport strategiyalarini amalga oshirayotgan tashkilotlar va tadbirkorlar o'rtasida so'rovnoma o'tkazildi. So'rovnoma orqali eksport strategiyalarining samaradorligi, muammolari va ularni hal qilish bo'yicha fikrlar to'plandi. Shuningdek, mutaxassislar bilan intervyular o'tkazilib, ularning tajribalari va tavsiyalari o'rganildi.
4. Dasturiy Tahlil. Mahsulot sifatini va bozor diversifikatsiyasini oshirishga qaratilgan dasturlarni tahlil qilish uchun ichki va tashqi bozorlarni baholash usullari qo'llanildi. Ushbu usul orqali strategiyalarning samaradorligini oshirishga qaratilgan dasturlar va ularning muvaffaqiyat darajasi aniqlanadi.
5. Mavjud Adabiyotlarni Tahlil. Eksport strategiyalari va xalqaro savdo bo'yicha mavjud adabiyotlar tahlil qilindi. Bu jarayon davomida ilmiy maqolalar, kitoblar va iqtisodiy tadqiqotlar o'rganilib, eksport strategiyalarining samaradorligi bo'yicha ilgari olib borilgan tadqiqotlar natijalari o'rganildi.
Ushbu metodologiya yordamida eksport strategiyalarining samaradorligini baholash, muhim tendensiyalarni aniqlash va amaliy tavsiyalar ishlab chiqish imkoniyati yaratildi.
Tadqiqotda statistik tahlil va qiyosiy tahlil usullaridan foydalanildi. Ma'lumotlar jahon bankining xalqaro savdo bo'yicha statistikalaridan va turli davlatlarning eksport siyosati bo'yicha ma'lumotlar bazalaridan olindi. Tadqiqot davomida eksport hajmining o'zgarishi, eksport
strategiyalarining turli ko'rsatkichlar bo'yicha tahlili va samaradorlikni aniqlash uchun foiz ko'rsatgichlari hisoblab chiqildi.
Tadqiqotda statistik tahlil va qiyosiy tahlil usullari qo'llanildi. Ma'lumotlar jahon bankining xalqaro savdo bo'yicha statistikalaridan, Milliy statistika organlaridan va turli davlatlarning eksport siyosati bo'yicha ma'lumotlar bazalaridan olindi. Maqolada eksport strategiyasining samaradorligini aniqlash uchun quyidagi ko'rsatkichlar tahlil qilindi:
• Eksport hajmining o'zgarishi
• Mahsulot sifatining oshishi
• Bozor diversifikatsiyasi
• Davlat qo'llab-quvvatlashi NATIJALAR
Tahlil natijalari shuni ko'rsatadiki, eksport strategiyasi samaradorligini oshirishning asosiy omillari quyidagilar: mahsulot sifatini oshirish (o'rtacha eksport hajmi 15% ga oshadi), yangi bozorlarni o'zlashtirish (10% ga ortish), va hukumat tomonidan qo'llab-quvvatlash mexanizmlarini joriy etish (8% ga ortish). Shuningdek, texnologik innovatsiyalar eksport hajmiga ijobiy ta'sir ko'rsatib, 12% gacha o'sishga erishilishi mumkinligi kuzatildi.
Tahlil natijalari shuni ko'rsatadiki, eksport strategiyasining samaradorligini oshirish uchun asosiy omillar:
1. Mahsulot sifatini oshirish: O'rganish natijalari shuni ko'rsatadiki, mahsulot sifatining yaxshilanishi eksport hajmini 15% ga oshirish imkonini beradi. Bu, o'z navbatida, xaridorlar ishonchini oshiradi.
2. Yangi bozorlarni o'zlashtirish: Mamlakatlar yangi bozorlarni izlash orqali o'z eksportlarini 10% ga oshirishlari mumkin. Bu, o'z navbatida, raqobatni kuchaytiradi va eksportchilar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi.
3. Hukumat qo'llab-quvvatlashi: Davlatning qo'llab-quvvatlashi, jumladan, moliyaviy yordam va eksportni rag'batlantirish dasturlari 8% ga ortishni ta'minlashi mumkin.
4. Innovatsiyalar: Texnologik yangiliklar va innovatsiyalar eksport hajmini 12% ga oshirishga yordam beradi. Zamonaviy texnologiyalarni joriy etish va yangilanishlar bozor talabiga mos ravishda ishlab chiqarish jarayonlarini samarali amalga oshirishga imkon yaratadi. MUHOKAMA
Natijalar shuni ko'rsatadiki, mamlakatlar o'z eksport strategiyalarini diversifikatsiya qilish, yuqori texnologiyalarga sarmoya kiritish va davlat tomonidan qo'llab-quvvatlashni kuchaytirish orqali samaradorlikni oshirishlari mumkin. Mahsulotni diversifikatsiya qilish va yangi bozorlarni o'zlashtirish strategiyalari global bozor raqobatida muvaffaqiyatli bo'lish uchun zarur. Bundan tashqari, mamlakatlar o'zaro tajriba almashish orqali eng yaxshi amaliyotlarni joriy etishlari lozim.
Natijalar eksport strategiyasining samaradorligini oshirish uchun yangi yondashuvlar va yo'nalishlar zarurligini ko'rsatmoqda. Mahsulotni diversifikatsiya qilish, yuqori texnologiyalarga sarmoya kiritish va xalqaro savdo bo'yicha integratsiya jarayonlarini tezlashtirish eksportning umumiy samaradorligini oshirish imkonini beradi. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar eksport strategiyalari o'rtasidagi farqlar ham tahlil qilinib, o'zaro o'rganish imkoniyatlari ko'rib chiqildi.
XULOSA
Maqola natijalari xalqaro savdoda eksport strategiyalarining samaradorligini oshirish uchun muhim jihatlarni ajratib ko'rsatadi. Mahsulot sifatini yaxshilash, yangi bozorlarni o'zlashtirish va davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash strategiyalari orqali eksport hajmini oshirish mumkin. Mamlakatlar ushbu tavsiyalarni amalga oshirish orqali global bozorda raqobatbardoshligini oshirishi
va iqtisodiy o'sishni ta'minlashi mumkin. Maqolada xalqaro savdoda eksport strategiyalarining samaradorligi bo'yicha olib borilgan tahlillar natijasi sifatida, mahsulotlar sifatini oshirish, diversifikatsiyalash va davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash strategiyaning muhim omillari sifatida ajratib ko'rsatildi. Eksport strategiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish global bozorda raqobatbardosh bo'lish va iqtisodiy o'sishni ta'minlashning muhim sharti hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Xamraev, Sh. (2020). Xalqaro savdo va eksport strategiyalari. Tashkent: O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi.
2. Qosimov, O. (2019). O'zbekiston iqtisodiyotida eksportni rivojlantirish masalalari. Tashkent: Iqtisodiyot va tadbirkorlik universiteti.
3. Raximov, I. (2021). Savdo siyosati va xalqaro iqtisodiyot. Tashkent: O'zbekiston davlat iqtisodiyot universiteti.
4. Sirojov, B. (2022). Mahsulot diversifikatsiyasi va xalqaro savdoda muvaffaqiyat. Tashkent: O'zbekiston Respublikasi Boshqaruv Akademiyasi.
5. Toshpo'latov, A. (2018). O'zbekistonning eksport strategiyasiningyangi yo'nalishlari. Tashkent: O'zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat vazirligi.
6. Yuldashev, S. (2020). Xalqaro savdodagi raqobatbardoshlik va eksport strategiyalari. Tashkent: O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi.
