CC BY
0UZLUKSIZ KASBIY RIVOJLANISH KURSLARIDA O'QITUVCHILARINING RAQAMLI KOMPETENTLIGINI SHAKLLANTIRISH ASOSLARI Xudayberdiev Nurislam Nuralievich
Surxondaryo viloyati pedagoglarni yangi metodikalarga shrgatish milliy markazi katta o'qituvchisi, pedagogika fanlari bo'yicha falsafa doktori https://doi.org/10.5281/zenodo.10993314
Annotatsiya. Maqolada uzluksiz kasbiy rivojlanish kurslarida o'qituvchilarining raqamli kompetentligini shakllantirish asoslari qalamga olingan. Muallif tomonidan o'qituvchilarining malaka oshirish va o'z-o'zini rivojlantirish kurslarida amaliyotga yo'naltirilgan loyihalarni ishlab chiqishda ta'lom oluvchilarga hamrohlik qilishga ehtiyoj mavjudligi ta'kidlangan. O'qituvchilarining malaka oshirish va o'z-o'zini rivojlantirish kurslarida ularining raqamli kompetentligini shakllantirish bo'yicha maqsadli yondashuvning amalga oshirilishi o'z ta'lim muhitini loyihalash va yaratish, o'z-o'zini o'qitish orqali malaka oshirish, raqamli ta'lim muhitini yaratishga ga xizmat qiladi.
Kalit so'zlar: uzluksiz kasbiy rivojlanish, o'qituvchi, raqamli kompetentligik, maqsadli yondashuv, loyihalash, o'z-o'zini o'qitish.
Аннотация. В статье изложены основы формирования цифровой компетентности педагогов на курсах непрерывного повышения квалификации. Автор подчеркнул необходимость сопровождения преподавателями студентов при разработке практико-ориентированных проектов на курсах повышения квалификации и саморазвития. Реализация целевого подхода к формированию цифровой компетентности педагогов на курсах повышения квалификации и саморазвития, проектирование и создание собственной образовательной среды, профессиональное развитие через самообучение служит созданию цифровой среды обучения.
Ключевые слова: непрерывное профессиональное развитие, педагог, цифровая компетентность, целевой подход, проектирование, самообучение.
Abstract. In the article, the foundations of the formation of digital competence of teachers in continuous professional development courses are outlined. The author emphasized the need for teachers to accompany students in the development of practice-oriented projects in professional development and self-development courses. The implementation of a targeted approach to the formation of digital competence of teachers in professional development and self-development courses, designing and creating their own educational environment, professional development through self-teaching, serves to create a digital learning environment.
Keywords: continuous professional development, teacher, digital competence, targeted approach, design, self-learning.
Ta'lim, ijtimoiy va iqtisodiy muammolarga qarshi turish sharoitida zamonaviy voqelik inson voqeligining barcha hayotiy sohalarini raqamli o'zgartirish zarurligini dolzarblashtiradi. Bu jarayonning samaradorligi raqamli transformatsiyaga tayyorgarlik jarayonining uzluksizligi, tizimliligi va yaxlitligi bilan ta'minlanadi.
Ta'lim jarayonida axborot texnologiyalari imkoniyatlaridan foydalanishga bo'lgan ehtiyoj pedagogning kasbiy kompetentligi negizida raqamli kompetentlik ham namoyon bo'lishi zarurligini taqozo etmoqda. Binobarin, raqamli texnologiyalarini ta'lim jarayonida qo'llash natijasida ro'y beradigan o'zgarishlar o'qituvchining yangi pedagogik malakalari manzarasini tasvirlaydi.
fl. O.XHMMaTa^HeB ta'kidlaganidek, "Raqamli kompetensiya o'qituvchining asosiy kompetensiyalaridan biri" bo'lib, "muloqotni tashkil etish, kasbiy hamkorlik, raqamli ko'nikmalar va reflektiv amaliyotlarni rivojlantirish kabi jihatlarni o'z ichiga oladi" [1 , 14-bet].
Raqamli ta'lim hodisasi "raqamli didaktika" tushunchasi bilan bog'liq bo'lib, fan bilimlari, qobiliyatlari, malakalarini o'quvchilar tomonidan o'zlashtirish qonuniyatlari, tamoyillari va mexanizmlari majmuini anglatishini ta'kidlaydi[2 , 14-bet].
Ma'lumki, mamlakatning iqtisodiy yuksalishi, jahon makonida o'z o'rnini belgilashining asosiy manbai uning intellektual va ma'rifiy salohiyati hisoblanadi. Ushbu kompetensiya quyidagi komponentlarni o'z ichiga oladi:
axborot va media savodxonligi; dasturlash asoslari; algoritmik fikrlash; ma'lumotlar bazalari bilan ishlash; Internet va kiberxavfsizlik ko'nikmalari; axborot bilan ishlash etikasini tushunish[3].
Malaka oshirish va o'z-o'zini rivojlantirish kurslari o'quv jarayonini shaxsiy rivojlanishga yo'naltirishni, o'qituvchining o'zini o'zi anglashi uchun shart-sharoitlarni yaratishni o'z ichiga olgan ta'lim shakllari, usullari va texnologiyalari mazmuniga yangi talablarni qo'yadi.
Malaka oshirish va o'z-o'zini rivojlantirish kurslarini raqamlashtirish zamonaviy axborot texnologiyalarini qo'llashga qodir, ijtimoiy buyurtma va raqamli iqtisodiyot talablariga javob beradigan yuqori darajadagi raqamli bilim, ko'nikma va malakalarga ega bo'lgan yuqori malakali kadrlar tayyorlashni ta'minlashi kerak.
Raqamli texnologiyalarni guruhli o'qitish tizimiga joriy etishni o'qituvchilarida raqamli kompetentsiyani shakllantirishning navbatdagi muhim elementi sifatida ta'lim dasturlari va baholash vositalarini loyihalash va ishlab chiqish, zamonaviy talablarga muvofiq kasbga samarali tayyorgarlik ko'rishga e'tibor qaratish kerak.
Raqamli kompetentsiyani shakllantirishning yana bir muhim sharti - amaliyotga yo'naltirilgan raqamli ta'lim muhitini yaratishdir.
Malaka oshirish va o'z-o'zini rivojlantirish kurslarida o'qish davomida biz mutaxassislarni Internet portfelini - pedagogik va axborot texnologiyalari imkoniyatlarini o'zida mujassamlashtirgan va o'qituvchi uchun muhim vosita bo'lib xizmat qiladigan, uning kasbiy faoliyatga tayyorlik darajasini aniqlaydigan texnologiyani yaratishga jalb qilamiz.
Foydalanuvchilar shunchaki bir xil darajada qolishlari va faqat ba'zi maxsus ilovalar va ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishlari mumkin. Shu sababli, raqamli texnologiyalarning sezilarli hajmi/vaqt iste'moli raqamli malakaning dalili sifatida qaralishi mumkin emas.
Olingan natijalar ta'lom oluvchilarning raqamli kompetentsiya darajasi ularni yangi, mustaqil ravishda yaratilganlarini yaratuvchisi emas, balki boshqa odamlarning kontentining iste'molchilari sifatida tavsiflashini ta'kidlash huquqini beradi, chunki bilim darajasi aynan vakolatlar sohasidir.
Tadqiqotchilarning ta'kidlashicha, ta'lim traektoriyasini ishlab chiqishda faol ishtirok etgan ta'lim oluvchi birinchi navbatda yangi bilimlarga qiziqishini faollashtiradi, intellektual rivojlanish va mustaqillikka yordam beradi..
Malaka oshirish va o'z-o'zini rivojlantirish kurslaridaga o'qituvchilarning raqamli kompetensiyalarini shakllantirish mehnat bozorida to'laqonli faoliyat yuritish uchun inson resurslarini tayyorlash imkonini beradi.
Xulosa, raqamli qurilmalar zamonaviy ta'lim oluvchining ajralmas atributi sifatida kasbiy faoliyatini samarali amalga oshirish uchun o'qituvchilar ma'lumotni tahlil qilish, o'z ta'lim muhitini loyihalash va yaratish, onlayn pedagogik jamoalarda ishlash, onlayn kurslarda o'z-o'zini o'qitish orqali malaka oshirish, raqamli ta'lim muhitining rolini kuchaytirishga uslubiy imkoniyatlar yaratadi.
REFERENCES
1. Химмaтaлиeв Д. O. ^сбий фaoлиятгa тaйёргaрликни диaгнocтикa к;илишдa пeдaгoгик Ba техник билимлaр интeгрaцияcи. Мoнoгрaфия. -Т.: "y^eKTOTOH" ташриёти. 2020. -130 б.
2. Худaйбeрдиeв Н,Н. Иннoвaциoн ёндaшув acocидa умумтaълим мaктaб yк;итувчилaрининг aхбoрoт - кoммуникaтив кoмпeтeнтлигини ривoжлaнтириш имкoниятлaри, 13.00.01. Пeдaгoгикa нaзaрияcи. Пeдaгoгик тaълимoтлaр тaрихи, Пeдaгoгикa фaнлaри бyйичa фaлcaфa дoктoри (Doktor of Philosopy) диcceртaция, Термиз - 2022
3. Бaйдeнкo В.И. ^мпетенции в прoфeccиoнaльнoм oбрaзoвaнии (к ocвoeнию кoмпeтeнтнocтнoгo пoдхoдa) // Высшее oбрaзoвaниe в Рoccии. 2004. -№ 11. -3-13 с.
4. A Global Framework of Reference on Digital Literacy Skills for Indicator" United Nations, Unesco Institute for statistics, 2018.
5. Chetty K., Wenwei L., Josie J., Shenglin B. Bridging The Digital Divide: Measuring Digital Literacy, 2017
