CC BY
21
УДК 655.2
^Kayney M. K., ga^HT
KIPABAHHE AKA^W Y3HAY^EHHfl y A^CETHblM ^PyKy
Main factors influencing the quality of offset printing. Developed mathematical models gain raster printing. Showing their potential for the preparation of pre-printing press avtotipnoy.
Ва умовах рынкавай эканомш якасць па-лiграфiчнай прадукцыi адыгрывае першасту-пенную ролю. Высокая якасць друкаванай прадукцыи дазваляе забяспечыць яе канку-рэнтаздольнасць, умацаваць пазiцыi друкарнi на рынку палiграфiчных паслуг i стварыць тэхналагiчныя перадумовы для эфектыунай камерцыйнай дзейнасцi прадпрыемства.
Палiграфiчны тэхналагiчны цыкл уклю-чае комплексы разнастайных аперацый, аб'я-днаных у дадрукарскiя, друкарсюя i пасляд-рукарскiя працэсы. Аднак якасць пал^ра-фiчнага узнаулення фармiруецца у дадрукар-скай падрыхтоуцы i друкарсюм працэсе.
Палiграфiчнае рэпрадукаванне ускладняецца шэрагам фактарау, яюя абумоуленыя аптычнымi i рэпрадукцыйна-тэхнiчнымi уласцiвасцямi дру-карсюх фарбау i паперы, спосабам фармiравання шматкаляровых вщарысау, узаемапранiкненнем фарбавых пластоу i г. д. Значную складанасць уяуляе таксама растравы характар вщарысау у плосюм афсетным друку.
Хаця у былым СССР якасцi надавалася знач-ная увага, аднак у эканомках адмшютрацыйна-каманднага тыпу якасць прадукцыи i паслуг раз-глядаецца выключна з пазiцый вытворцы. У рынкавай эканомщы ж якасць ацэньваецца найперуш спажыуцом, што абумоулена наяунасцю канку-рэнтнага асяроддзя, у яюм толью якасць можа прыцягнуць спажыуца.
Мiжнародныя стандарты сiстэмы менадж-мента якасщ ISO серыi 9000 арыентаваныя як раз на спажыуца. Цяпер на палiграфiчных прадпрыемствах краiны iдзе праца па серты-фiкацыi сiстэм юравання якасцю на адпавед-насць стандартам ISO серый 9000, якiя уста-лёуваюць адзiны падыход да ацэню сiстэм якасцi i рэгламентуюць дачыненш памiж дру-карнямi i заказчыкамi палiграфiчных паслуг. Яны паспяхова укаранёныя на РУП «Мшская фабрыка каляровага друку», ААТ «Палкраф-камбiнат iм. Я. Коласа» i ААТ «Чырвоная Зорка», якiя сертыфiкавалi свае сютэмы якасцi у адпаведнасцi з СТБ 1СА 9001 i у цяперашнi час выпускаюць больш за 60% прадукцып ад агуль-нага аб'ёму прадукцып Мiнiстэрства шфарма-цып Рэспублiкi Беларусь, што адпавядае патра-баванням мiжнародных стандартау. Гэта ства-рае эканамiчныя i арганiзацыйныя умовы для прасоування друкаванай прадукцыi прадпры-емствау галiны на усясветныя рыню.
Трэба адзначыць таксама, што стандарты ISO 9001 усталёуваюць здольнасць прадпры-
емствау забяспечыць выпуск якаснай прадук-цыi, але не утрымлiваюць самiх патрабаван-няу да яе якасщ.
Патрабаванш да якасцi рэгламентуюцца мiжнароднымi, нацыянальнымi i галiновымi стандартамi, тэхнiчнымi умовамi, тэхналапч-нымi iнструкцыямi i г. д. Неабходнай умовай юравання якасцю узнаулення з'яуляецца дак-ладнае выкананне палажэнняу нарматыуных дакументау, якiя рэгламентуюць патраба-ваннi да якасщ i метады кантролю рэпраду-кавання тэкставых i выяуленчых арыгшалау.
Стандартызацыя працэсу узнаулення у пал^рафи, як i у любой галше прамысло-васцi, забяспечвае прадказальныя вынш i знiжэнне колькасцi браку, а у выпадку яго узнiкнення дазваляе аператыуна знайсцi яго прычыны i лшвщаваць iх.
У працэсе рэпрадукавання вщарысы ары-гiналау шматкроць пераутвараюцца з звы-чайна аналоговой (рэчыунай) у лiчбавую форму, мяняецца тып падкладкi i г. д., а таксама праходзяць шэраг таюх стадый i операций як сканаванне, колерападзел, растраван-не, нарэшце, шматколеравы сiнтэз з атры-маннем друкарскага адбггка. Для кожнай са стадый палiграфiчнга узнаулення ужываюць нарматыуныя дакументы [1, 2, 3] i шш.
Стандарты афсетнага друку рэгламентуюць дэнштаметрычныя нормы растравага друку, праверка яюх грунтуюцца на формулах Мурэя — Дэвюа
DV = -lg[Sфф х 10-D + (1 - Sфф) х 1Q-D ]
(1)
i Юла — Ншьсена
DV = - N lg
S фф х10-
+
(1 - Sфф ):
х10
N
(2)
r\V
дзе D — вiзуальная шчыльнасць участка растравага вщарыса;
S фф_
доля плошчы, занятай растравымi
кропкамi на фотаформе; Dф — аптычная шчыльнасць плашю;
Dh — аптычная шчыльнасць падкладю;
N — каэфiцыент Юла — Ншьсена. Адрозненне формул (1) i (2) наглядна шю-струе рыс. 1.
D
ф
N
D,
£ PQ
D
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 Адносны памер растравай кроша
Рыс. 1. Градацыйныя крывыя Юла — Ншь-сена (N > 1) i Мурэя — Дэвiса (N = 1)
З формул Мурэя — Дэвиса и Юла — Ншь-сена вщавочным чынам вызначаецца памер растравай кропю на фотаформе:
5ф =
10'D -10'D 10'°ф - 10-Dn
х 100, %;
(3)
s фф,% =
10
N
D
-10
D
х 100%. (4)
10
N
-10
Формула Мурэя — Дэвюа справядлiвая для фотоформау, друкарскiх формау i адбггкау. Яна шырока выкарыстоуваюцца у дэнсггаметрыч-ным кантролi якасцi растравага узнаулення. Для выкарыстання формул (2) i (4) трэба ве-даць значэнне каэфщыента Юла — Нiльсена. У [4] разгледжаны лiкавы разлiк каэфщыента Юла — Ншьсена друкарскiх паперау на пад-ставе стандарту ISO 12647-2 (1996 г.) i атрыма-ны аналiтычныя залежнасцi памiж значэннямi каэфiцыента Юла — Нiльсена i расцiскання растравай кропкi.
Пад якасцю друкарскага адбiтку у пал> графи разумеюць сукупнасць так званых адзшкавых паказчыкау, што ацэньваюць ступень прыдатнасщ друкаванай прадукцыi для выкарыстання па прызначэншх [5]. Да ix на-лежаць аптычная шчыльнасць, каляровы тон i насычанасць колеру, сумяшчэнне фарбау на адбiтку, расцiсканне i iнш. У залежнасцi ад тыпу друкаванай прадукцыi можа мяняцца як набор адзшкавых паказчыкау, так i патраба-ваннi да ix значэнняу.
Разнастайнасць умоу друкавання i мност-ва фактарау, якiя уплываюць на якасць адбггкау прыводзяць да шырокага дыяпазону зме-ны адзшкавых паказчыкау. Нягледзячы на спробы аутаматызаваць аператыуны кант-роль адбгткау, яго выконваюць паводле шка-лау дэнсiтаметрычнымi сродкамi i вiзуальна.
У аутатыпных вiдаx друку найважнае значэнне сярод шшых адзiнкавыx паказчыкау якасщ мае расцiсканне растравай кропю. Рас-цiсканне служыць неад'емным фактарам растравага друку. Празмернае расщсканне прыво-дзщь да скажэння градацыйнай i колеравай пе-радачы, парушэння колеравага балансу i зш-жэння якасщ адбптау. Таму неабходна тры-маць яго пад кантролем. Чыннiкамi павелiчэння памерау растравых кропак слу-жаць шэраг фактарау, яюя абумоУлiваюць меxанiчнае i аптычнае расцiсканне. У плосюм афсетным друку расцiсканне стандартызуюць для 40%-ных i 80%-ных растравых палёу тры-ядных фарбау i розных тыпау паперау.
Дэнсiтаметрычныя нормы друкавання i велiчынi расцiскання для трыядных фарбау афсетнага друку рэгламентуюцца мГж^род-ным стандартам ISO 12647-2 (1996 г.). Паводле яго значэнш расщскання не павiнны перавышаць значэнняу з допускамi, прывед-зенымi у таблiцы [4].
У былым СССР таксама юнавау аналапч-ны галiновы стандарт ОСТ 29.66-90, яю рэг-ламентавау дэнсiтамэтрычныя нормы друкавання для чатырох груп паперау i дапуш-чальныя адхшенш шчыльнасцяу плашак на сухГм адб^ку. Стандарт быу прывязаны да фарбау таржокскага заводу.
Таблща
Стандартнае расщсканне (ISO 12647-2, 1996 г.)
Тып паперы Назвы трыядных фарбау Расцiсканне для 40%-ных палёу, % Расцiсканне для 80%-ных палёу, %
Крэйдавая Каляровыя 12-20(16±4) 9-15(12±3)
Чорная 15-23(19±4) 10-16(13±3)
Някрэй-давая Каляровыя 18-26(22±4) 11-17(14±3)
Чорная 21-29(25±4) 11-17(14±3)
Юраванне якасцю узнаулення на адбгтку зводзщца да кiравання расцiскання. Прак-тычныя магчымасцi кiравання расцiсканнем у друкарсюм працэсе вельмi абмежаваныя i заключаюцца у асноуным у рэгуляваннi па-дачы фарбау. У вышку, чакаючы рэакцыi фарбавага апарата друкуюць сотш адбiткау. Адценнi на адбiткаx мяняюцца самым неча-каным чынам, аднак вышк найчасцей не вы-трымлiвае параунання з зацверджанай заказ-чыкам колерапробай. У вышку атрымлiваюць павелiчэнне адыходау паперы, незапланава-ныя прас^ машыны i павелiчэннi тэрмiнау выканання заказу.
Юраванне колькасцю фарбы на адбiтку выковаецца у дадрукарскiм працэсе [6]. Ты-повыя крывыя расцiскання лёгка атрымаць паводле метаду найменшых квадратау. Матэ-матычныя мадэлi крывых расцiскання у пры-ведзены на рыс. 2.
D
ф
Намшальныя памеры кропак
Рыс. 2. Крывыя стандартнага расцiскання: 1, 2 — каляровыя i чорная фарбы, крэй-давая папера; 3, 4 — каляровыя i чорная фарбы, някрэйдавая папера
Крывыя расщскання уяуляюць сабой пара-балы другой ступеш i маюць наступныя рау-наннi [6]:
крэйдавая папера, каляровыя фарбы fx) = (-0,66x2 + 1,68x - 0,01)-100%; (5) крэйдавая папера, чорная фарба
fx) = (-0,79x2 + 1,80x)-100%; (6) някрэйдавая папера, каляровыя фарбы
fx) = (-0,92x2 + 1,91x)-100%; (7) някрэйдавая папера, чорная фарба fx) = (-1,05x2 + 2,01x + 0,01)-100%. (8)
Рэдактар шксельнай графiкi Adobe Photoshop дазваляе выкарыстаць крывыя рас-цiскання непасрэдна у вакне Dot Gain Curves працэсу колерападзелу (рис. 3) [7].
Рыс. 3. Крывая расщскання чорнай фарбы на някрэйдавай паперы у Adobe Photoshop
Рэгрэсшныя мадэлi крывых расцiскання афсетнага друку (5)-(8) можна выкарыстаць для вызначэння велiчынi расщскання ва усiм дыяпазоне адносных памерау растравых кропак. Выкарыстанне рэгрэсшных мадэляу стандартнага расцiскання дазваляе улiчыць
яго уплыу на якасць градацыйнага i колера-вага узнаулення у дадрукарскiх працэсах па-лiграфiчнай вытворчасщ. Адначасова гэта можа служыць натуральным сродкам юра-вання якасцю узнаулення у афсетным друку.
Лiтаратура
1. ОСТ 29.106-90. Оригиналы изобразительные для полиграфического репродуцирования. Общие технические условия. // Стандарты по издательскому делу. — Сост.: Джиго А. А., Калинин С. Ю. — М.: Юрист, 1998. — С. 205-220.
2. Технологические инструкции на процесс изготовления офсетных печатных форм. — М.: ВНИИ полиграфии Госкомпечати РФ, 1998. — 55 с.
3. Технология полиграфии. Управление технологическими процессами при изготовлении растровых цветоделенных изображений, пробных и тиражных оттисков. Часть 2. Процессы офсетной литографии. ISO 12647-2: 2004.— 38 с.
4. Раскин, А. Н. Технология печатных процессов / А. Н. Раскин, И. В. Ромейков, Н. Д. Бирюкова, Ю. А. Муратов, А. Н. Ефремова М.: «Книга», 1989. — 432 с.
5. Якаулеу, М. К. Разлк каэфщыента Юла — Ншьсена друкарсюх паперау / М. К. Якаулеу,
Д. М. Качаноусю // Труды БГТУ. Сер. Издат. дело и полиграфия. — 2003. — Вып. XI. — С. 125-130.
6. Якаулеу, М. К. Лшавае мадэляванне расщскання афсетнага друку / М. К. Якаулеу, Ка-чаноусю Д. М., Якаулева А. М. // Труды БГТУ. Сер. Издат. дело и полиграфия. — 2004. — Вып. XII. — С. 47-50.
7. Якаулеу, М. К. Павышэнне якасщ узнаулення у лiчбавых рэпрасютэмах / М. К. Якаулеу, А. А. Шавялёу // Труды БГТУ. Сер. Издат. дело и полиграфия. — 2005. — Вып. XIII. — С. 55-58.
