Научная статья на тему 'УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ОНГЛИ ИНТИЗОМНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИК ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ'

УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ОНГЛИ ИНТИЗОМНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИК ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
439
40
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
тарбия / онгли интизом / бурч / масъулият. / воспитание / дисциплина / обязанность / ответственность.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Усмонова Шоира Сиддиқовна

Мактабда ёшларда ҳар томонлама ривожланган шахс тарбиясида барча тарбиялар қатори онгли интизом тарбияси ҳам асосий ўрин тутади. Ўқувчиларда мактабдаги тартиб қоидалар, бурч ва вазифалари ва уларга бўлган масъулият ҳам муносабатларни тўғри тарбиялашда онгли интизом тарбияси ўқитувчининг самарали натижаларга эришишида яқиндан кўмак беради. Ўқувчида ахлоқий сифатларни тарбиялаш синф жамоасида ўз ўрнини топа олиши ва ўзлигини англай билиши педагогик талабларни бажарилишига асос бўлади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TЕХНОЛОГИЧЕСКИЕ И МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ВОСПИТАНИЯ СОЗНАТЕЛЬНОЙ ДИСЦИПЛИНЫ В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛАХ

Одно из важных мест во всестороннем развитии личности у школьников занимает воспитание сознательной дисциплины. Воспитание у учащихся сознательной дисциплины, ответственности в соблюдении правил поведения, обязанностей и задач помогает в достижении учителем положительных результатов. Воспитание у учащихся моральных качеств, определение своего места в коллективе класса и их самосознание являются основой выполнения педагогических требований.

Текст научной работы на тему «УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ОНГЛИ ИНТИЗОМНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИК ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ»

Усмонова Шоира Сиддик,овна,

Андижон давлат университети х,узуридаги Халк таълими ходимларини кайта тайёрлаш ва малакаси ошириш ^удудий маркази "Педагогика ва психология, таълим технологиялари" кафедраси укитувчиси

УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ОНГЛИ ИНТИЗОМНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИК ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ

УДК: 371

УСМОНОВА Ш.С. УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ОНГЛИ ИНТИЗОМНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИК ВА УСЛУБИЙ АСОСЛАРИ

Мактабда ёшларда х,ар томонлама ривожланган шахс тарбиясида барча тарбиялар катори онгли интизом тарбияси х,ам асосий урин тутади. Укувчиларда мактабдаги тартиб коидалар, бурч ва вазифалари ва уларга булган масъулият х,ам муносабатларни туFри тарбиялашда онгли интизом тарбияси укитувчининг самарали натижаларга эришишида якиндан кумак беради. Укувчида ахлокий сифатларни тарбиялаш синф жамоасида уз урнини топа олиши ва узлигини англай билиши педагогик талабларни бажарилишига асос булади. Таянч сузлар ва тушунчалар: тарбия, онгли интизом, бурч, масъулият.

УСМОНОВА Ш.СЛЕХНОЛОГИЧЕСКИЕ И МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ВОСПИТАНИЯ СОЗНАТЕЛЬНОЙ ДИСЦИПЛИНЫ В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛАХ

Одно из важных мест во всестороннем развитии личности у школьников занимает воспитание сознательной дисциплины. Воспитание у учащихся сознательной дисциплины, ответственности в соблюдении правил поведения, обязанностей и задач помогает в достижении учителем положительных результатов. Воспитание у учащихся моральных качеств, определение своего места в коллективе класса и их самосознание являются основой выполнения педагогических требований.

Ключевие слова и понятия: воспитание, дисциплина, обязанность, ответственность.

USMONOVA SH.S.TECHNOLOGICAL AND METHODOLOGICAL BASES OF EDUCATION OF CONSCIOUS DISCIPLINE IN SECONDARY SCHOLS

Annotation In the education of a fully developed person in the school, as well as in all disciplines, conscious discipline education also plays a key role. The discipline, discipline and responsibilities of students in the school, and the proper discipline in the proper education of the students, will also help the teacher achieve effective results.

Key words and concepts: education,discipline, responsibility,duty.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 8 (93)

Кириш. Узбекистон Республикаси мустакил давлат сифатида ривожланиб бораётганига х,ам йигирма саккиз йилдан ортмокда. Утган давр ичида барча сох,алар катори таълим сох,асида х,ам туб узгаришлар булди. Узбекистон Респу-бликасининг "Таълим туFрисида" ги Конуни бевосита таълим сох,асида янги укитиш тизи-мини жорий килиш х,амда узлуксиз таълим тизимини такомиллаштиришни конуний жих,атдан асослаб берди. Бу борада умум-таълим мактабларида таълим-тарбия ишла-рини ташкил этиш х,ам мух,им урин эгаллайди. Чунки дастлабки таълим ва тарбияни мак-табда тизимли равишда олиб бориш максадга мувофикдир.

Мактабда ёшларда х,ар томонлама ривож-ланган шахс тарбиясида барча тарбиялар катори онгли интизом тарбияси х,ам асосий урин тутади. Укувчиларда мактабдаги тартиб коидалар, бурч ва вазифалари ва уларга булган масъулият х,ам муносабатларни туFри тарбия-лашда онгли интизом тарбияси укитувчининг самарали натижаларга эришишида якиндан кумак беради. Укувчида ахлокий сифатларни тарбиялаш синф жамоасида уз-урнини топа олиши ва узлигини англай билиши педаго-гик талабларни бажарилишига асос булади. Бу борада укитувчилар олдида мух,им вазифа-лардан бири укувчининг бурчи, вазифалари ва итоат этиши зарур булган конун-коидаларни тушунтириб, онгли равишда муносабат билди-ришларни тарбиялашга каратилган ишларни амалга ошириш талаб этилади. Ёшларимизни камол топишида тарбияни мух,имлиги шу билан ах,амиятлики, чунки улар келажагимизни белгиловчи ва яратувчи кучдир.

Ёш авлодни вояга етказишда тарбияни ах,амияти туFрисида Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев куйидагиларни таъкидлайди: «Абдулла Авлонийнинг «Тар-бия биз учун ё х,аёт - ё мамот, ё нажот - ё х,алокат, ё саодат — ё фалокат масаласи-дир» деган сузлари х,ар бир мактаб бино-сида ёзиб куйилиши шарт»1. Онгли интизом ахлокнинг таркибий кисми х,исобланади. Интизом деганда бурчни бажариш - шахсий ва ижтимоий, давлат, шахсий ва жамоатчи-лик мажбуриятларини кам-кустсиз бажариш х,амда ижтимоий х,аётда кишиларга, ме^натга

1 https://www.xabaruz.com/talim/shavkat-mirziyoyev-maktablarda-qanday

ва жамоат мулкига жамият кабул килган хатти-х,аракат меъёрларида амал килиш тушуни-лади. Укувчиларда интизомлиликни тарбиялаш уларнинг эътикодини шакллантириш, умумий маданиятини устириш, мунтазам мех,натга ва вазифасини катъий бажаришга ургатиш билан бир вактда амалга оширилади. Ахлокий тар-биянинг мазмуни аввало укувчиларнинг ама-лий фаолиятларида, укиш, ме^нат, жамоат-чилик ишларида, уларнинг муносабатлари характерида, узаро таъсир курсатиш усуллари, хулк-атвор меъёрларини узлаштиришларида намоён булади.

Мавзунинг долзарблиги. Олиб борил-ган илмий-тадкикотларга карамасдан бугунги кунда умумтаълим мактабларида онгли инти-зомни тарбиялашнинг технологик асосла-рини тадкик этиш асосида тадкикот олиб боришни такозо этмокда. Шу сабабли х,ам тадкикотимизни "Умумтаълим мактабларида онгли интизомни тарбиялашнинг технологик ва услубий асослари" деб олишимиз ва бу мав-зуни долзарб эканлигидан далолат беради.

Мацсади умумтаълим мактабларида онгли интизомни тарбиялашни илмий-назарий жих,атдан асослаш ва мавзу юзасидан илмий-методик тавсиялар ишлаб чикиш. Вазифалари:

мавзуни илмий-назарий жих,атдан дол-зарблигини асослаш;

онгли интизом ва унинг тарбиявий ишлар жараёнида заруриятини асослаш;

ахлокий тарбия - онгли интизомни йулга куйишнинг мух,им омили эканлигини ёритиш;

инсон омилини таъминловчи шахсий фазилатларнинг онгли интизом тарбиясида тутган урнини аниклаш;

-онгли интизом негизида инсоний туЙFуларни шакллантириш услуби, онгли интизомни тарбиялашнинг методлари ва воситала-рини ёритиш;

укувчиларда онгли интизомни шак-ллантиришнинг самарали йуллари ва меъёрларини тавсифлаш.

Тадцицотнинг объекти: Андижон вило-яти Хужаобод тумани 8- умумтаълим мактаби укитувчилари ва 5, 6, 7-синфлар укувчилари. Фойдаланилган методлар: - тадкикот мавзусига оид илмий-фалсафий, психологик-педагогик, тарихий ада-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 8 (93)

биётлар, укув-методик кулланмаларни илмий-педагогик жихатдан тахлил этиш;

- педагогик кузатув;

- педагогик тажрибаларни урганиш ва умумлаштириш;

- тадкикот мавзуси буйича сухбатлар ташкил этиш;

- тадкикот натижаларини умумлашти-риш.

Асосий цисм. Онгли интизом кишининг кундалик фаолиятида, хулк-атворида, киши-лар билан алокасида, умумий дунёкарашида намоён булади. Онгли, интизомли кишининг маданияти, муомаласи кундалик масалаларни хал килиш билан хаётининг мазмуни, яхши-лик ва ёмонлик хакидаги, маънавий бойлик хакида тасаввурлари билан у ёки бу тарзда боFлангандир. Онгли интизом эгаси булган киши уз ахлокий бурчини туFри англайди, уз хатти-харакатларига бахо беради, нотуFри хатти-харакатни коралайди. Интизомли киши уз хулк-атворига туFри бахо бериш билан бирга, бирор хатти-харакат учун шахсий масъ-улиятни хис этади. Демак, интизом рухимизга, фикримизга таъсир киладиган хислат, тартиб-одоб, маънавий кувватдир. Интизом яхши хулкларнинг манбаидир. Укувчиларда инти-зомни тарбиялашда мактаб жамоаси ва улар орасидаги узаро муносабатлар, бир- бирига булган ишонч ва хурмат, узаро ёрдам ва уртоклик хислатлари асосий роль уйнайди. Укувчиларда онгли интизомни, одобни тарбиялашда укитувчилар уз хулк-атворлари, муо-мала маданияти билан намуна булишлари дар-кор. Чунки уларнинг юриш-туриши, одоби укувчининг ички эътикодига айланиши ва маъ-навиятига таъсир этиши керак. Шундагина укувчилар жамият ва жамоа олдида ахлокий тарбия талабларига жавоб берадиган хулк-атвор эгалари була оладилар.

Демак, онгли интизом тушунчаси инсонни катъий тартиб асосида урнатилган ва бунинг остида давлат ахлок нормалари ва уни тушунишга, бахо беришга хамда узининг харакатлари ва муносабатлари билан фао-лиятларида амал килишдир. Шундан куриниб турибдики онгли интизом албатта шахснинг фаол позицияси булиб, у нафакат узи меъёр ва коидаларни куйиб, балки бошка билан хам муносабатга кириб уларни харакатларини юргизади.

Тарбия ишининг заргарнинг мехнатидек нозик иш эканлигини унутмаган холда, болани энг кичик ёш давридан бошлаб хулк-одоб, юриш-туриш малакаларига ургатиб бориш, бунинг учун, аввало, машк килдириш, сухбат, тушунтириш, ишонтириш, ибрат-намуна каби илмий-амалий методлардан окилона фой-даланиш максадга мувофикдир. Инсон машк килиш, айрим одатларни эгаллаш оркали хар кандай муъжизалар ярата оладиган даража-даги кудратли кучга эга. Дорбозу полвонлар-нинг махорати-ю, космонавт-учувчиларнинг жасорати тинимсиз машк натижаси эканлигини туFри тушунтира олмасак, кела-жакда «Сабъаи сайёр»даги Бахромдек уз махоратларига кандайдир раFбатлантиришни талаб килишларининг гувохи буламиз.

Шахснинг ривожланиб, таркиб топишида асосан учта омил хал килувчи ахамиятга моликдир: биологик омил, ижтимоий шарт-шароит (мухит) ва тарбия. Бинобарин, кишининг маънавий киёфаси, унинг феъл-атвори, вокеликка муносабати, илFор дунёкараши худди ана шу учта омил туфайли карор топади. Зотан инсоннинг хакикий комил инсон дара-жасига усиб етишишида мазкур учта омил-нинг роли бирдек ахамият касб этади. Муайян сабабларга кура, бу омиллардан бирортаси маром даражасида булмай, шахс фаолиятида турли микёсда амал килинмаслиги салбий куринишларни келтириб чикаради. Бошкача килиб айтганда, шахс маънавий киёфасида чекиниш юз беради унинг тарбияси бузила бошлайди. Бинобарин, «болани бошидан, нихолни ёшидан асра» деган хикматга амал килган холда, ёш буFинни энг кичик мактаб ёши давридан бошлаб Fоятда эътибор билан тарбиялаб борилса, зарур хулк-атвор куникмаларини шакллантирилса, фарзандлар-нинг келажаги хакида каЙFуриб, ватан олди-даги масъулиятимизни доимо хис этган холда ота-оналик бурчимизни шараф билан адо этган буламиз. Ана ушанда болаларимиз мухим характер хислатларини эгаллаб, улар оила-нинггина фарзанди булиб колмасдан, ватанга ва халкига муносиб фарзанд булиб вояга ета-дилар.

Бола ёшлигида хамма нарсага хавас килувчи, узидан катталарга таклид килувчи булади. Баъзан катталарнинг ёмон киликларини узлаштиришга улгурган

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 8 (93)

буладилар. Бола характерига хос бундай хусу-сиятлар тарбияда кенг илдиз отган, уни купрок оиладаги туFри тарбия ва уринли, асосли танбех,лар, ибратомуз угитлар замирида улFайтирсак, бу иллатни аста-секин йукотиш мумкин. Аммо биз катталар баъзида эркала-ниб ёлFон гапириб келган болаларга бефарк караймиз: бундай кусурларга «шунчаки кам-чилик» ёки «х,али бола-ку» деган тушунча билан ёндашмаслигимиз керак. Акс х,олда ана шу юкоридаги «шунчаки камчилик»лар кимматга тушади. Хар бир инсон узининг бутун умри давомида узининг кадриятлар тизи-мини, узининг х,улк-атвор, ёмонлик ва яхши-лик, бахт, адолат ва бошка ахлокий категори-ялар хакидаги тасаввурларини такомиллашти-риб боради.

Ахлокий муносабатлар - ижтимоий муно-сабатларнинг куриниши сифатида инсон-лар томонидан ахлокий (ахлоксиз) хатти-х,аракатларни содир этиш жараёнида вужудга келади. Ахлокий муносабатларнинг объектив ва субъектив томони мавжуд. Субъек-тив томони - бу инсоннинг кизикишлари, х,иссиётлари. Объектив томони эса инсон учун императив х,арактерга эга булган нор-малар, идеаллар, урф-одатлар, анъаналар ва бошка ижтимоий факторлар х,исобланади. Бу борада жараёнга онгли муносабатни шак-ллантириш мух,им ах,амият касб этади. Зеро, тадкикот ишлари жараёнида Андижон вилояти Хужаобод туманидаги 8-умумтаълим мактаби укувчиларида онгли интизом ва маданий хулк тарбиясини шакллантиришда китобхонлик маданиятини ривожлантириш мух,им ах,амият касб этиши аникланди. Хусусан, укувчиларда китобхонлик маданиятини мох,ирона ташкил этиш ахлокий гузаллик тарбиясида катта роль уйнайди. Шунга кура, болалар китобхонлигини ташкил этишда оила ва мактаб х,амкорлигини урнатиш, бунда мактабнинг етакчилик ролини ошириш максадга мувофикдир. Масалан, укувчиларнинг китобхонлигини уюштиришни куйидагича амалга оширилиши аникланди:

1. Хар кайси ёшдаги болалар учун бадиий асарларни туFри танлаш.

2. Маълум тартиб асосида бадиий кито-бларни укиш учун вакт х,амда шароитни туFри белгилаш.

3. Бадиий асарларнинг маънавий-ахлокий жих,атдан тарбиявий таъсир этади-

ганларини танлаш ва керакли адабиётларни туплаб, болалар кутубхонасини ташкил эти-лиши.

4. Катталар ва болалар китоблари алох,ида жавонларда тартибли саклашниши керак.

5. Онгли интизомни тарбиялашга йуналтирилган болалар китобхонлигини мак-табгача таълим муассасаси ва мактаб билан х,амкорликда уюштириш. Бунда методистлар ва синф рах,барлари, мутахассислар билан дои-мий алока урнатиш.

6. Болалар китобхонлигини уюштиришда турли усулларни топиш.

Хулоса сифатида таъкидлаш жоизки, таж-риба ва кузатишлар мактабда укувчилар китобхонлигини уюштиришда сух,бат, ифодали укиш, х,икоя, бах,с-мунозара метод ва усулла-ридан фойдаланиш яхши самара беришини курсатди.

Эмпирик урганиш ва олинган натижалар.

Хар кандай педагогик муаммонинг ижобий ечимини топишда унинг самарадорлик дара-жасини аниклаш мух,имдир. Тадкикот давомида амалга оширган дастлабки кузатиш-ларимиз жараёнида умумтаълим мактабла-рида онгли интизомни тарбиялашнинг мавжуд х,олатини аниклашга х,аракат килинди. Шу максадда тажриба объекти сифатида белгилан-ган Андижон вилояти Хужаобод туманидаги 8-чи умумтаълим мактабида сух,батлар, анкета суровлари ташкил этилди. 88 нафардан иборат мактаб укитувчилари эътиборига куйидагича анкета суровномалари такдим этилди.

Укитувчилар учун анкета суровлари.

1. Хулкнинг одобдан фарки нимада?

2. Нима учун онгли интизом ахлокий меъёрларга асосланади?

3. Адолатнинг шахс ахлокий х,аёти ва онгли интизомда урни кандай хусусиятлар билан белгиланади?

4. Бурч деганда нимани тушунасиз?

5. Ахлокий меъёрларнинг инсон камоло-тига таъсири кандай?

6. "Оила-онгли интизомнинг илк маскани" ушбу иборани тавсифланг?

7. Онгли интизомда меъёр ва улчовлар борми?

8. Укувчиларнинг юриш-туриши,умуман фаолиятини доимий тах,лил килиб бориши

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 8 (93)

онгли интизом шаклланишига к,ай даражада таъсир курсатади?

9. Онгли интизом ва маданий хулкнинг уЙFунлиги нимада?

10. Онгли интизомда катталар ибрати ва намунаси кай даражада роль уйнайди?

Саволларга укитувчиларнинг жавоблари ва уларнинг мазмуни урганилганда умумий х,олда курсаткичлар коникарли (урта) деб топилди.

Укувчилар учун анкета суровлари

1. Интизомли булиш нима дегани?

2. Одоб ахлок х,акидаги эртаклар(х,икоялар) укиганмисиз?

3. НотуFри килган ишингиз учун ота-онангиз ва укитувчингиз танбех, берадими? Нима учун?

4. Нима учун дарсга уз вактида кирилади?

5. Килган яхши ишларингиз учун мактов, раFбат оласизми? Нима учун раFбатлантириласиз?

6. Синфда синфдошларингиз билан инокмисиз, доимо уларга ёрдам берасизми?

7. Укитувчингизнинг х,ар бир гапи-сузига, танбех,ларига кулок соласизми?

8. "Катталарга х,урмат, кичикларга иззат" бу маколни кандай изох,лайсиз?

9. Ахлокли булиш нима дегани?

10. Оилада кун тартибингиз борми? Унга амал киласизми?

Худди шунингдек, мактабнинг 5, 6, 7-син-фларидан жами 74 нафар укувчилар иштиро-кида утказилган суровномага укувчиларнинг жавоблари ва уларнинг мазмуни урганилганда умумий х,олда курсаткичлар коникарли (урта) деб топилди.

Тах,лил натижалари куйидагича булди:

Утказилган тажриба-синов ишлари-нинг якунлари ва тах,лил куйидагича хулоса чикариш имконини берди:

1) утказилган тажриба-синов ишлари умумтаълим мактабларида онгли интизомни тарбиялашда технологик ва услубий асослар кутилган самарани берди;

2) тадкикот жараёнида кулланилган усул-лар тадкикот фарази туFрилигини тасдиклади;

3) тадкикот давомида белгиланган вази-фалар уз ечимини топди.

Хулоса ва тавсиялар.

Мустакил республикамизни ривожланган давлатлар каторига олиб чикишда ёш авлодни урни бекиёсдир. Хар томонлама ривожланган инсон тарбиясида интизом ва маданий хулк тарбияси мух,им ах,амият касб этади. Чунки сиёсий, иктисодий, ижтимоий вазифаларни х,ал этиш куп жих,атдан жамиятнинг ва ундаги х,ар бир шахснинг ахлокий даражасига боFликдир. Бизнинг жамиятимиздаги интизом ва маданий хулк энг яхши умуминсоний хулк меъёрларини уз ичига олган булиши керак. Инсоннинг бар-камоллиги унинг маънавий дунёси кандайлиги билан белгиланади. Яхши тарбия кишининг кимматбах,о бойлигидир.

- умумтаълим мактабларида укувчиларда онгли интизомни тарбиялашда аввало улар-даги х,иссий-иродавий сифатларни, кизикиш ва эх,тиёжларни аниклаш лозим;

- укувчиларда онгли интизомни шак-ллантиришда таълим муассасасининг мавжуд имкониятлар ва шарт-шароитларини инобатга олган х,олда замонавий, информацион ахбо-рот технологияларини куллаш оркали мав-зуга баFишланган видео такдимотларни ишлаб чикиш максадга мувофикдир;

- шунингдек укитувчи томонидан таълим олувчилар иштирокида онгли интизомни максадли шакллантириб бориш, зару-рий эх,тиёжга айлантириш ва унга риоя килиш йулларига тааллукли тренинглар ташкил этиш кутилган самарани беради.

Адабиётлар руй^ати:

1. Узбекистон Республикасининг "Таълим тугрисида"ги Конуни. - https://www.lex.uz/ а^/16188.

2. Узбекистон Республикаси "Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури". - https://lex.uz/ docs/48401.

3. Абдулла Авлоний. Туркий Гулистон ёхуд ах,лок. -Т.: Узбекистон, 1992.

4. Азаров Ю.П. Тарбиявий иш методикаси. -Т.: "Укитувчи",1991.

5. Холикбердиев К. Педагогика. - Тошкент: "Укитувчи", 2001.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 8 (93)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.