CC BY
77
Юсупов Мирзо Юсуфович,-н.и.ф., дотсент мудири кафедраи Сиёсатшиносии ДД^БСТ, Алилонова Адиба,-
унвонлуи ДД^БСТ
МАЙОРАТИ ПЕШ БУРДАНИ СУЪБАТИ ДИПЛОМАТ
Дар лугати дипломатии Амрико омадааст: «дипломат бояд машорати пеш бурдани сушбати озоду бовариноки дипломатиро бидуни ташдид ва зуроварї доро бошад».
йангоме ки мо ба баррасии мавзуъ камар бастем ва доир ба сушбати дипломатї маводшои заруриро ламъ намудем, аз ин дида суханшои лозиб ва нишонрасро пайдо карда натавонистем. Зеро дар ин сухан тамоми унсуршои нозук ва шассосе, ки бояд шангоми пеш бурдани сушбати дипломатї риоя гарданд, эшсос карда мешавад. Иншо дар мафшумшои «озод», «боваринок», «ташдид» ва «зуроварї» талассум ёфтаанд. Агар дурусттар таваллуш намоед, байни ин чор истилош ихтилофоте вулуд доранд. Яъне, оншо хилофи якдигаранд. Масалан, сушбати дипломатї аз шар шахси дорои ин касби налиби бошараф такозо мекунад, ки дар он лое ки озодї шаст, набояд ташдид ва зуроварї бошад. Дар он лое, ки боварї шаст, дафъатан набояд ташдид ва зуроварї бошад. йамин тарик, гуфтаи болоро дар хусуси ташкил ва пеш бурдани сушбати дипломатї шамчун формулаи фаъолияти амалии шар як дипломат шисобем, хато нахошад шуд. Аз ин гуфташо бармеояд, ки сушбати дипломатї таншо пас аз дар пояи боварї, озодфикрї сурат гирифтан ба шадафшои худ ноил мегардад.
Дуруст аст, ки вакти зиёди дипломат барои омодагї гирифтан ба мулокот, сушбатшои дипломатї, ташлили он, ёддошти сушбатшои дипломатї ва омода сохтани матншо, фикру акоид ва пешнишодшо масраф мешаванд. Зеро вазифаи асосии дипломат ин ба даст овардани ахбори зарурї мебошад, ки он бояд шарчї бештар ба манфиати давлате, ки онро намояндагї мекунад, хидмат намояд.
Сушбати дипломатї шамчун омодагї ба гуфтушуниди байни давлатшо машсуб ёфта, баъзан кисми мушими онро ташкил медишад. Ин суханшо низ маънии амикеро дороанд. Аз ин бармеояд, ки дипломат шангоми пеш бурдани сушбати дипломатї бо шамкасби хорилии худ метавонад ташдоби гуфтушуниди сарони давлатшоро дар ин ё он масъалаи мушими шамкории байни давлатшо таршрезї намояд. Аз ин хотир бисёр мушаккикон ва олимони сошаи муносибатшои байналхалкї ба мавзуи сушбати дипломатї диккату мароки калон зошир намуда, онро шамчун «илм ва санъати гуфтушунид» маънидод намудаанд, ки ин дуруст аст.
Масалан, лугати забони русї мафшуми «сушбати дипломатї»-ро шамчун иртиботи расмї, муносибати дар накша таршрезиёфтаи шамкорї
маънидод менамояд. Аз ин бармеояд, ки дар сурати вулуд надоштани сушбати дипломат! - дипломатия низ вулуд надорад.
Сушбати дипломат'1 ин сушбати одд! нест. Онро шаргиз набояд бо сушбати пуч, гайбат ва сушбати мукаррарии байни одамон иваз кард. Барои равшан! андохтан ба маънии ин мафшум ба лугати В.Дал муролиат менамоем, ки дар он шарши маън! ё мафшуми «сушбат», ба назари мо, дакик ва пурра маънии «сушбати дипломат!»-ро инъикос мекунад. Ба акидаи муаллиф сушбат ин на таншо гуфтугуи оддии байни одамон, «сушбати байнишамдигар!, суханронии муносибати байни одамон, тавассути сухан расонидани ахбор, ибрози эшсос ва фикру акида»1 мебошад.
Дар ин бора зарбулмасалшои зиёди халк! низ вулуд доранд, ки овардани баъзе аз оншоро зарур медонем. Ба акидаи мо, зарбулмасалшо машз фашмиши мафшуми сушбати дипломатиро шаршу маънидод менамоянд. Масалан: «Дар сушбати хуб хаста нашав!, бошад, ки ч! бигу!», «Бе як пиёла чой сушбат кур нагирад».
Аз назми классикии толику форс низ мисолшои фаровонро овардан мумкин аст, ки шар кадоми он агар чун панду насишат пазиро! гардад, аз лониби дигар шамчун дастур ба сафирон ва фиристодагони давлатшо хидмат мекунад. Мисол:
Сушбати марди хирад мардат кунад,
Сушбати шар носазо сардат кунад.
Дар дигар ло шоир бо овардани мисоли сушбати байни Нури Лашон ва Шоши Лашон оиди оростани сушбат, хислату мароми шамсушбат, омодаг! ба сушбат чунин мегуяд:
Нури Лашон ба Шоши Лашон суол мекунад:
Ту он шош!, ки дар айвони касрат,
Кабутар гар нишинад боз гардад.
Гарибе мустаманде бар дар омад,
Биёяд андарун ё боз гардад?
Ба ин савол Шоши Лашон чунин посух додааст:
Биёяд андарун марди сухандон,
Ки бо ман як даме шамроз гардад.
Агар аблаш бувад он марду нодон,
Зи шар роше, ки омад, боз гардад.
Агар бо диккат ин гуфташоро ташлил намоем, пас ба хулосае меоем, ки шамсушбатон ба хирадманд! ва сухандонии шахси дар сушбат иштирок дошта ашамияти хоса медишанд. Яъне, оншо таъкид мекунанд, ки яке аз сифати зарурии шамсушбат ин донишманд! мебошад.
Абулкосими Фирдавс! дар «Шошнома» шануз беш аз шазор сол пеш суханшои шакимонаро баён намудааст, ки он имруз низ шамчун дастури гаронбашову нодир дар роши муайян намудани шахсияти пешбарандаи фаъолияти муносибати байналхалк! машсуб мегардад:
1 Даль В. Толковый словарь живого великорусского языка. Т.1. - М., 1955, стр.85.
Фиристода бояд, ки доно бyвад,
Ба гуфтан далерy тавоно бyвад. йамин тарик, шазор сол пеш мyаллифи ин асари безавол тамоми талаботy зарyрият ва нозукию масъyлиятшои касби дипломат! ва пеш бyрдани сyшбати дипломатиро дарк намуда, барои насли оянда мароми ин касби махсуси давлатиро дар колаби назм пешкаш менамояд. Он як лашон маън! дорад. Шуруъ мекунем аз мафшуми нахустини байт. Ф^жтода ё сафup: Ин калима то кунун мошияти худро гум накардааст. Масалан, Сафири фавкулода ва мухтори Лумшурии Толикистон ва ё дигар давлатшо. Истилоши зайл дар Созишномаи байналмилалии Вена дар бораи муносибатшои дипломат'!, ки соли 1961 аз лониби тамоми давлатшое, ки муносибати дипломатии хешро бо дигар мамолики хорилЇ ба рош мондаанд, сабт гардидааст. йамчунин, ин истилош дар Конуни Лумшурии Толикистон «Дар бораи хизмати дипломатЇ», ки моши декабри соли 2002 аз лониби Президенти мамлакат Эмомалх' Рашмон ба тасвиб расидааст, ба таври фаровон мавриди истифода карор мегирад.
Истилошшои дигари асосии байт доно, гуфтан, далер ва тавоно мебошад. Оншо дар ин формулаи - дипломат кист ва сyшбати дипломатЇ чист? - макому мартаба ва лашони маънавии шахси дорои ин касбро муайян намуда, шар кадоме назди илрокунандаи вазифа талаботи мушаххасро вогузор менамояд. Масалан, мафшуми доно. Он малмyи донишу заковат буда, дар ягон шолат аз илм канор намондану шамеша шамкадами замон буданро талаб мекунад. Гуфтан - сухани буррову фашмо доштанро ифода мекунад. Далер ва тавоно - шангоми пеш бурдани сyшбати дипломаті' ба сухани худ бовар доштану котеъона собит намудани он мебошад.1
Дар роши расидан ба максад мавкеи нахустин сyшбати дипломат' хеле мушим аст. Аён аст, ки максади нахустин сyшбати дипломатЇ ин шиносоЇ, худро муаррифЇ намудан ва бо шамсyшбат ошно гаштан мебошад. Имкон дорад дар сУшбатшои нахустини дипломатЇ баъзе масъалашои муносибатшои байнидавлатЇ, ки дар шаллу фасли он шарду лониб шавасманд мебошанд, баррасЇ гардад. Бо вулуди ин чунин сyшбати дипломат', ки бори нахуст байни намояндагони идорашои равобити хорилии ду кишвар сурат мегирад, максади шиносоиро ба худ касб мекунад. Зеро дипломатшо байни худ бори нахуст сyшбат ороста шар кадоме шавасманданд бидонанд ва бифашманд, ки шамсyшбати нави оншо кист, чи гуна шусни баён дорад, назараш ба ин ё он масъала чи гуна аст.
Сyшбати нахустини дипломатЇ боз як хусусияти хосро дорост. Шумо имкон пайдо мекунед аз лашзашои нахустини сyшбат худро муаррифЇ намоед. Яъне, имкон доред бо рафтору кирдор ва гуфтори шамидаи хеш шамсУшбатро ба худ моил намоед. Имкони зошир намудани дониш, лаёкати шусни баён,
1Дар ин бора рулуъ шавад ба маколаи муаллиф: Юсупов М. Малаллаи «Хуланд», 2003 №8. саш 62-63.
ташлилгарии вокеаву шодисашоро дошта бошед ва омодагии хешро ба сушбати дипломат! ва шамсушбати хушсалика буданатонро зошир намоед.
Жан-Жак Руссо дар ин бора суханшои шакимонаро иброз намуда буд, ки он чунин аст: «Мушкилоти шама кор айнан дар атрофи шамин мавзуъ нишон аст. Аз ин ру, ба сушбати нахустини дипломат! бо омодагии шаматарафа ва бо якчанд роши шалли як масъала шозир шудан гарави муваффакият ба шисоб меравад».
Албатта, пеш аз мулокот дар бораи шамсушбати худ тамоми ахбори заруриро ламъ намуда омухтани оншо зарур ва шатм! аст. Барои пухта ба сушбати нахустини дипломат! омодаг! гирифтан воситашои ахбори умум мададгори беминнати шумо хошад буд. Бубинед, ки рузноманигорон ба шамсушбати шумо ч! андоза марок зошир намуда буданд ва менамоянд. Ё худи шамсушбатон дар кадом хусус китобу маколашои худро дарл намуданд ва менамоянд. Агар шамсушбати шумо намояндаи парламенти давлати кабулкунанда бошад, боз бештар. Ин кори шуморо осон гардонда имконият медишад, ки дар хусуси у ахбори зиёдеро ламъ оварда тасаввуроти хешро пайдо намоед. Зеро таклифу пешнишод, баромаду маърузашои у аз минбари парламент нишон медишанд, ки шамсушбати ояндаатон дар ин ё он мавзуъ ч! фикру акида дорад, кадом мавкеъро ишгол менамояд? Агар шамсушбат дар ин муддат ягон макола, китоб ё дастуре дарл намуда бошад, онро шатман бояд мутолиа намуд. Дар ин кор ба шумо шамкоронатон аз сафоратхона низ кумак расониданашон мумкин аст. Бояд пурсон шуд, ки то кунун кадоме аз оншо бо у ошно! ё мулокоте доштанд. Назари оншо ч! гуна аст. йамин тарик, дар бораи шамсушбати оянда муфассал пурсулуй намудан ба фоидаи кор аст. йамалониба омухтани шамсушбати оянда имкон медишад, ки ба сушбати нахустини дипломат! хуб омода бошед ва бо натилашои дилхош онро ламъбаст намоед.
Агар шумо мешмондор бошед, пас масъалаи пешвозгирии мешмон низ дар сушбати нахустини дипломат! мавкеи шалкунандаро дорост. Шумо бояд муайян намоед, ки мешмонро к! ва дар куло истикбол мегирад. Дар ташрифоти дипломат! дар ин бора нишондоди мушаххас вулуд дорад. Риоя кардани он ва ба ло овардани одоби дипломат! аз огози хуби кор далолат мекунад. Яъне он ло омадааст: «маком ва мартабаи мешмон шарчанд боло ва муътабар бошад, уро шатман бо камоли ифтихор ва гиромидошт истикбол намудан шарт ва зарур аст. Масалан, агар вазир ё сарвазири давлати кабулкунанда ба сафорат ташриф оваранд, он гош уро дар даромадгоши намояндаг! шатман бояд сафир хайрамакдам гуяд. Маъмури оддии давлатиро, ки ба кабули сафорат бо хошиши худ номнавис шудааст, метавонад корманди сафорат дар дафтари кориаш ба шузур пазирад. Дар назар бояд дошт, ки тарзи муносибат бо мешмон шангоми сушбати дипломат! накши асосиро илро мекунад. Махсусан ашамияти он дар сушбати нахустини дипломат! калон аст.
Олим ва мушаккики номдори амрико! Дейл Карнег! дар китоби «Как завоевывать друзей» як бобашро ба масъалаи муносибат бо одамон бахшида, максаду мароми худро чунин баён месозад: Якум, номи шамсушбат. Маълум
аст, ки шар як кас як ном дошта бо он шаёт ба сар мебарад. йар инсон бо номи худ ба дунё омада, бо он бо дунё падруд мегуяд. Аз шамин хотир Дейл Карнег! хотиррасон мекунад, ки «фаромуш набояд кард, ки номи одам ба шар кас ширин ва азиз буда, ба забон овардани он шамчун ошанги дилнавозу форам ба гуш садо медишад».
Накл мекунанд, ки Наполеони бузург бо он фахр дошт, ки номи шамсушбатонашро дар хотир нигош медорад. йангоми мулокот ва лашзашои муролиат у номи шамсушбаташро талаффуз намуда сушбатро идома медод. Ин кор ч! гуна ба у муяссар мешуд? Маълум гардид, ки Наполеон пас аз гусели мешмон номи уро боршо руи когаз оварда, бо чунин рош кобилияти шофизаи бино! ва шунавоии худро кав! мегардонид ва номи шамсушбаташро дер аз хотир фаромуш намесохт. 1
Олимон ва мушаккикони сошаи муносибатшои байналхалк! муътакид ба он шастанд, ки шахсиятшои баландмаком ва олимаком, яъне арбобони намоёни давлат! шангоми сушбати дипломат! ч! гуна ба забон овардани ном ва мартабаву мансабашон ашамияти хоса медишанд. Хушшолии оншо аз такрор ба такрор вирди забон овардани ном ва мансаби оншо аз лониби шамсушбатон вобастаг! дошт.
Аз таърихи дипломатияи лашон мисолшои фаровонро овардан мумкин аст, ки аксари шахсиятшои олимаком ва шинохтаи таърих! ба ном ва унвони худ ашамияти калон медоданд. Масалан, нахустпрезиденти Иёлоти Мутташидаи Амрико Л.Вашингтон мехост уро «Ланоби олимаком Президенти Иёлоти Мутташидаи Амрико» ном гиранд. Екатеринаи II шангоми азназаргузаронии мактубшо он лифофашоро боз мекард, ки дар руи он «Ба императори Олимаком» сабт шуда бошад. Дар акси шол мактубро нахонда ба оташдон мепартофт. Шахсияти дар таърихи лашон маъруф Христофор Колумб дархост намуда буд, ки ба у унвони «адмирали укёнус»-ро дишанд. Сталин намехост, ки ба у «Иосиф Виссарионович» - гуён муролиат намоянд. У бештар талаффузи «Рафик Сталин»-ро мепазируфт.
Ташкили мешмондории дипломат!, тартиб додани матни даъватнома ва дастрас намудани он кори мукаррарии шар корманди идораи давлатии равобити хорил! ба шисоб меравад. Ин кор низ нозукишои зиёдеро дорост, ки ба инобат гирифтани оншо обрую зътибори сафорат ва дипломатро ба даралае баланд хошад намуд. Масалан, шангоми тартиб додани матни даъватнома кабл аз шама кушиш намудан лозим аст, ки ном ва унвону рутбаи даъватшаванда дуруст ва бехато сабт гардад. Одатан дар сафоратхона ва идорашои равобити хорил! тартиб додани матни даъватномаро ба души маъмури даралаи миёна вогузор менамоянд, ки чунин бархурд кобили кабул нест. Барои он, ки маъмури даралаи миёна собикаи зиёди кор! надорад ва бо шахсиятшои даъватшаванда аз наздик шинос нест. Дар ин шолат дар матни даъватнома рош ёфтани хатог! аз имкон дур нест.
1 Попов В. Современная дипломатия. Теория и практика. - М., 2003.- с. 331.
Профессори Академияи дипломатии назди Вазорати коршои хорилии Федератсияи Россия Виктор Попов, ки худ собикаи беш аз 30 солаи фаъолияти дипломат! дорад, дар ин хусус чунин меорад: «ба мешмондории дипломат!, ки аксар вакт сафоратхонаи Иттишоди Шурав! дар Лондон созмон медод, собик сарвазири мамлакат, сиёсатмадори шинохта аз шизби консервативии Англия Эдвард Хит низ даъват мешуд. Аз руи коида ланобон бо шамсарашон даъват карда мешуданд ва даъватномаи Э.Хит низ мисли мешмонони дигар чунин мазмун дошт. йамин тарик ин кор якчанд маротиба такрор шуд. Ба нофашм! худи Э.Хит рушан! андохт. йангоми мешмондории навбат! у назди сафир шозир шуда - «Шумо доимо маро ба мешмон! бо шамсарам даъват менамоед. Оё дар ин рафтори шумо ягон сирре нишон аст?»
- гуён суол намуд. Он лашза сафир ба вазъияти ношинлор карор гирифт. Таншо пас аз гусели мешмонон аён гашт, ки гайр аз мо тамоми кишвар як умр муларрад будани Эдвард Хитро медонистаанд».
Дипломат бояд шаддалимкон нисбати мешмонони худ мешрубон, хушмуомила буда, ба оншо таваллуш зошир намояд. Ин конуни нонавишта ба завлаи дипломат низ дахл дорад. Дар доирашои баланди шар кадом давлатшои мутараккии лашон чунин сифатшо хеле кадр карда мешаванд. Дар ин бора собик сафири Иттишоди Шурав! Виктор Попов аз талрибаи кории худ мисоли марокангезеро меорад, ки он диккатлалбкунанда аст: «Сарвазири Британия Маргарет Тетчер шангоми кабул ва сушбати дипломат! худаш ба ман чой рехта ва аз лояш хеста пешам гузошт. Бо чунин рафтор собит намуд, ки нисбати мешмон мешрубон аст. Аз лониби дигар у бонуи мешмоннавоз буданашро низ исбот намуд».1
Дар рафти нахустин сушбати дипломат! риоя намудани одоби дипломат!, суннатшои милл!, урфу одат ва анъанашо низ мавкеи мушимро дорост. Масалан, замоне, ки байни Иттишоди Шурав! ва Миср муносибатшои дипломат! баркарор шуда буданд, фиристодаи факулоддаи Иттишоди Шурав! бояд ваколатномаи худро ба шоши кишвар Фаррух месупорид. Вале дар ин кор дар назди дипломати шурав! мушкилоте пеш омад. Мушкилот он буд, ки расму русуми дарбор аз шахси ба шузури шош ташрифоварда талаб менамуд, ки пас аз худошофиз! руяшро аз шош нагардонда кафонок! аз шузури у мураххис шавад. Дипломати шурав! чунин рафторро ба худ муносиб надида, аз вазъият Москваро хабардор менамояд. Вазири коршои хорилии Иттишоди Шурав! бо фикри дипломат оиди кушна шудани расму русуми аздашонмондаи дарбори шош роз! шуд. Аммо хошиш намуд, ки ба он ашамият надода, коидашои ташрифоти давлати кабулкунандаро ба хотири эштироми анъанашои милл! ба ло орад.2
Дар нахустин сушбати дипломат! масъалашои башсталабе низ вулуд доранд. Яке аз оншо ин хушомад ё таърифу тавсифи мешмон аст. Оё дар сушбати дипломат! он зарур аст? Мушаккикони сошаи муносибатшои
1 Попов В. Современная дипломатия. Теория и практика. - М., 2003. - с. 334.
2 Новиков Н.В. Пути и перепутья дипломата. - М., 1976. - с. 46, 50.
байналхалк! таъкид менамоянд, ки боадабию хушмуомилаг! низ саршад дорад. Агар он ба даралаи хушомадгу! расонида шавад ва ошанги шакирию фурутаниро ба худ касб намояд, норавост. Зеро хушомадгу! ин дуруягист. Он шам хушомадгуй ва шам пазирандаро беобруй менамояд. Дар ин бора Президенти Мексика генерал Обрегон хеле хуб гуфтааст, ки такрор ба такрор ба ёд овардани онро дипломатшо мепазиранд. У мегуяд: «Аз душмане, ки ба шумо шулум меорад шаргиз натарсед, аз дустоне битарсед, ки ба шумо хушомадгу! мекунанд».
Бо вулуди ин таърифу тавсифи шакикиро аз хушомадгу! бояд фарк намуд. Тафовути тавсифи шакик! аз хушомадгу! дар он аст, ки дипломат шангоми сушбати дипломат! бо камоли майл эътибору манзалати шаммусошибашро эътироф намояд. Чунин муносибат ба у имкон медишад, ки эштиромашро иброз намуда, дили шамсушбаташро ба даст орад ва ба гуфтугуи боваринок уро шидоят намояд.
Хушмуомилаг! дар муносибати дипломат! макоми хосаро дорост. йар як шуллати дипломат!, ки ба мансабдори хорилии ин соша ирсол мегардад, аз ибрози хушмуомилаг! огоз шуда, шамчунин бо баёну таъкиди эштироми бепоён ба у доштан хотима меёбад. Бо вулуди ин дар рафти сушбати нахустини дипломат! аз таърифу тавсиф суистеъмол намудан хатост. Бештараш дар ин лашза аз маколи маъмули халк! истифода намуд, ки мефармояд: «Бисёр бидону кам бигуй» ё «Шакара камаш хуб».
Албатта, шангоми сушбати нахустини дипломат! шумо мекушед, ки ба дили мусошибатон таассуроти хуш бок! гузоред. Ин раднопазир аст. Зеро мулокотшои минбаъдаи шумо машз аз шамин сушбати нахустин вобастагии зиёд доранд. Аз ин лишоз, ба дипломат зарур аст, ки бо мусошибаш боэштиёт бархурд намояд ва хушмуомилагии худро аз даст надишад.
йангоми нахустин сушбати дипломат! шолати рушии шумо ба мусошиб бетаъсир намемонад. Аз шамин хотир дипломат бояд ба сушбати дипломат! бо табъи хуш шозир шавад. Агар дипломат ба сушбати дипломат! тираю абругирифта, бадкашру оташин, тундмилозу зудранл шозир шавад, аз ин табъи мусошиб беш намегардад. Масалан, мавкеи табассумро дар нахустин сушбати дипломат! гирем. Албатта, мо дар ин ло табассуми хушшол!, таъби чок ва дустонаро дар назар дорем. Бо чунин табассум аз дакикашои нахустин ба дили мусошиб маскан гирифтан мумкин аст. Яъне, тавассути чешраи кушоду табассуми хуш шумо метавонед таваллуши шамсушбатро ба худ лалб намоед. Дар ин хусус хитоишо маколи макбуле доранд, ки онро ба касби дипломат! нисбат додан мумкин аст. Он мефармояд: «Одаме, ки табассум намекунад, набояд дукони худро боз намояд». Аз ин ру бояд таъкид гардад, ки шахси гирифтачешра ё туршруй набояд дар сошаи дипломатия кор кунад. Вале боз такрор мекунем, ки шамаи ин амалшо шадду канор доранд. Дар рафти сушбати дипломат! набояд мусошиб беист табассум намояд. Мусошибаш онро шамчун амали гайрилидд! кабул намуданаш мумкин аст.
Ва нишоят, оид ба лараёни муаррифЇ. Ин ло мо шинос намудани худи дипломат ва шамрошонашро дар назар дорем. Дар шолате, ки дипломатро Вазири коршои хорила, муовини y ва ё сардори раёсати Вазорати коршои хорилаи давлати кабулкунанда даъват менамояд, он гош худро муаррифЇ намудани дипломат зарур нест. Зеро мусошибон шамдигарро мешиносанд. Вале дар шолати ба шузури шахси ношинос ташриф овардан бояд худро муаррифЇ намуд. Махсусан, ин ба сафироне, ки нав ба давлати хорила ташриф меоранд, зарур аст. Масалан, аз рузшои нахустини огози кор y ба назди дуайен ва аъзоёни дигари корпуси дипломат ташриф меорад. йангоми чунин сyшбати дипломаті' айни муддао мебуд, агар сафир дар бораи худ, оиди маълумоти гирифтааш, вазифашои каблЇ, аъзоёни оила муфассал маълумот дишад. Дар ин лашза ба сергапЇ рош надода, балки мулошиза намуд, ки шамсyшбат кист, даралаи ташсилоташ дар кадом сатш аст. Агар ру ба руи дипломат шахси маълумоти олЇ надошта карор дошта бошад, он гош бо маълумоти олии худ фахр кардан аз руи одоби дипломат' нест. Рафту шамсушбат муларрад бошад, таърифу тавсифи оилаи худ шолат надорад. Имкон дорад шамсушбати шумо ягон забони хорилиро намедонад. Пас назди у машорати забондонии худро намоиш додан шам аз руи одоб нахошад буд.
Яъне, чунин хулоса баровардан мумкин аст, ки дипломат набояд назди шамсушбат мавзуъшоеро дахл намояд, ки оншоро аз шамдигар дур ва бегона созанд, балки ба он бояд бикушид, ки нукташои ба шам пайвастшавандаи фикр ё максади якдигарро дарёбанд. Зеро таншо пас аз ба миён омадани фазои якдигарфашмЇ лонибшо метавонанд бо итминони комил иброз намоянд, ки оншо аз ушдаи илрои вазифаи худ баромада истодаанд.
Вожаїьои калидї: дипломат, сушбати дипломатЇ, санъати гуфтушунид, шамкорЇ, сафир, фиристода, шамсушбат, муомила.
Ключевые слова: дипломат, дипломатическая беседа, искусство беседы, сотрудничество, посол, посланец, собеседник, обшение.
Key words: diplomatist, diplomatic talk, the art of holding talk, cooperation, ambassador, envoy, companion, communication.
Адабиёт:
1. Авилов В.И. Дипломатические беседы. -М., 1973.
2. Атватер И.Я. Я вас слушаю. Советы руководителю, как правильно слушать собеседника. -М., 1984.
3. Добрынин А.Ф. Сугубо доверительно. Посол в Вашингтоне при шести президентах США (1962-1986). -М., 1996.
4. Нертеш Я. Поле битвы - стол переговоров. -М., 1989.
5. Никольсон Г. Дипломатическое искусство. - М., 1962.
6. Попов В.И. Современная дипломатия. Теория и практика. -М., 2000.
7. Фишер Р. Путь к согласию или переговоры без поражения. -М., 1992.
Юсупов Мщзо Юсуфовт,-
к.ф.н., доцент, завeдyющuй кафедрой полuтологuu ТГУПБП,
Алилонова Адиба,-
соискатель ТГУПБП. Умение провести дипломатическую беседу
Авторы данной статьи на основе фактов и примеров приводят свои доводы о том, что такое дипломатии. На их взгляд, на этот вопрос очень чётко и ёмко ответил в своей книге профессор Академии дипломатии при МИД РФ В.Попов. Он пишет: «Дипломатия - это наука письменная и устная». Автор, говоря о качествах дипломата, подчёркивает, что дипломат не только должен обладать умением составлять идеальный, ёмкий и содержательный текст, но и вести полезные, доверительные дипломатические беседы. Только обладая этими необходимыми качествами, дипломат имеет возможность достичь своей цели.
Ysupov M. Y., Alijonova A.
Negotiating skills
On the basis of facts and examples the authors of the given article bring their arguments about the notion of diplomacy. To their opinion, the professor of the Academy of diplomacy of the Ministry of Foreign Affairs of Russian Federation Popov V., answered this question very clearly and defmitly in his book. He writes: “ Diplomacy - is a written and oral science”. The authors, telling about the qualities of a diplomat, underline, that a diplomat must possess not only the ability to compose an ideal and pithy text, but also to conduct a useful, trustfull and diplomatic discussions. Only by possessing such necessary qualities, a diplomat will have a possibility to reach his aim.
Ходжаева Мубина Джалоловна,-к.п.н., доцент кафедры русского языка ТГУПБП,
Элмуродова Садбарг,-
ст. преподаватель кафедры педагогики ХГУ им. Б.Гафурова
ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ РАБОТЫ ШКОЛЬНЫХ УЧЕНИЧЕСКИХ
ОРГАНИЗАЦИЙ И ЦЕНТРА ДОПОЛНИТЕЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В
ТРУДОВОМ ВОСПИТАНИИ УЧАЩИХСЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛ СОГДИЙСКОЙ ОБЛАСТИ
Для всестороннего удовлетворения образовательных потребностей граждан, общества, государства в Республике Таджикистан существуют дополнительные образовательные программы и образовательные услуги.
По мнению Коджаспировой Г.М., к дополнительным относятся образовательные программы различной направленности, реализуемые:
- в общеобразовательных учреждениях и образовательных учреждениях профессионального образования вне определяющих их статус основных образовательных программ;
- в образовательных учреждениях дополнительного образования
(учреждениях повышения квалификации, на курсах, в центрах
профессиональной ориентации, музыкальных и художественных школах, школах искусств, домах детского творчества, на станциях юных техников,
