CC BY
23
Юсупов Мирзо Юсуфович,-н.и.ф., дотсент мудири кафедраи Сиёсатшиносии ДД^БСТ, Алилонова Адиба,-
унвонлуи ДД^БСТ
МА&ОРАТИ ПЕШ БУРДАНИ СУЪБАТИ ДИПЛОМАТ
Дар луГати дипломатии Амрико омадааст: «дипломат бояд машорати пеш бурдани сушбати озоду бовариноки дипломатиро бидуни ташдид ва зуровар'' доро бошад».
йангоме ки мо ба баррасии мавзуъ камар бастем ва доир ба сушбати дипломат'' маводшои заруриро ламъ намудем, аз ин дида суханшои лозиб ва нишонрасро пайдо карда натавонистем. Зеро дар ин сухан тамоми унсуршои нозук ва шассосе, ки бояд шангоми пеш бурдани сушбати дипломат!' риоя гарданд, эшсос карда мешавад. Иншо дар мафшумшои «озод», «боваринок», «ташдид» ва «зуровар'» талассум ёфтаанд. Агар дурусттар таваллуш намоед, байни ин чор истилош ихтилофоте вулуд доранд. Яъне, оншо хилофи якдигаранд. Масалан, сушбати дипломат' аз шар шахси дорои ин касби налиби бошараф такозо мекунад, ки дар он лое ки озод'' шаст, набояд ташдид ва зуровар' бошад. Дар он лое, ки бовар' шаст, дафъатан набояд ташдид ва зуровар'1 бошад. йамин тарик, гуфтаи болоро дар хусуси ташкил ва пеш бурдани сушбати дипломат!' шамчун формулаи фаъолияти амалии шар як дипломат шисобем, хато нахошад шуд. Аз ин гуфташо бармеояд, ки сушбати дипломат! таншо пас аз дар пояи бовар'', озодфикр'' сурат гирифтан ба шадафшои худ ноил мегардад.
Дуруст аст, ки вакти зиёди дипломат барои омодаг' гирифтан ба мулокот, сушбатшои дипломат'', ташлили он, ёддошти сушбатшои дипломат'' ва омода сохтани матншо, фикру акоид ва пешнишодшо масраф мешаванд. Зеро вазифаи асосии дипломат ин ба даст овардани ахбори зарур'' мебошад, ки он бояд шарч' бештар ба манфиати давлате, ки онро намояндаг' мекунад, хидмат намояд.
Сушбати дипломат'' шамчун омодаг'' ба гуфтушуниди байни давлатшо машсуб ёфта, баъзан кисми мушими онро ташкил медишад. Ин суханшо низ маънии амикеро дороанд. Аз ин бармеояд, ки дипломат шангоми пеш бурдани сушбати дипломат' бо шамкасби хорилии худ метавонад ташдоби гуфтушуниди сарони давлатшоро дар ин ё он масъалаи мушими шамкории байни давлатшо таршрез' намояд. Аз ин хотир бисёр мушаккикон ва олимони сошаи муносибатшои байналхалк' ба мавзуи сушбати дипломат'' диккату мароки калон зошир намуда, онро шамчун «илм ва санъати гуфтушунид» маънидод намудаанд, ки ин дуруст аст.
Масалан, лугати забони рус'' мафшуми «сушбати дипломат'»-ро шамчун иртиботи расм'', муносибати дар накша таршрезиёфтаи шамкор''
маънидод менамояд. Аз ин бармеояд, ки дар сурати вулуд надоштани сушбати дипломат! - дипломатия низ вулуд надорад.
Сушбати дипломат! ин сушбати одд! нест. Онро шаргиз набояд бо сушбати пуч, гайбат ва сушбати мукаррарии байни одамон иваз кард. Барои равшан! андохтан ба маънии ин мафшум ба лугати В.Дал муролиат менамоем, ки дар он шарши маън! ё мафшуми «сушбат», ба назари мо, дакик ва пурра маънии «сушбати дипломат!»-ро инъикос мекунад. Ба акидаи муаллиф сушбат ин на таншо гуфтугуи оддии байни одамон, «сушбати байнишамдигар!, суханронии муносибати байни одамон, тавассути сухан расонидани ахбор, ибрози эшсос ва фикру акида»1 мебошад.
Дар ин бора зарбулмасалшои зиёди халк! низ вулуд доранд, ки овардани баъзе аз оншоро зарур медонем. Ба акидаи мо, зарбулмасалшо машз фашмиши мафшуми сушбати дипломатиро шаршу маънидод менамоянд. Масалан: «Дар сушбати хуб хаста нашав!, бошад, ки ч! бигу!», «Бе як пиёла чой сушбат кур нагирад».
Аз назми классикии толику форс низ мисолшои фаровонро овардан мумкин аст, ки шар кадоми он агар чун панду насишат пазиро! гардад, аз лониби дигар шамчун дастур ба сафирон ва фиристодагони давлатшо хидмат мекунад. Мисол:
Сушбати марди хирад мардат кунад, Сушбати шар носазо сардат кунад.
Дар дигар ло шоир бо овардани мисоли сушбати байни Нури Лашон ва Шоши Лашон оиди оростани сушбат, хислату мароми шамсушбат, омодаг! ба сушбат чунин мегуяд:
Нури Лашон ба Шоши Лашон суол мекунад:
Ту он шош!, ки дар айвони касрат, Кабутар гар нишинад боз гардад. Гарибе мустаманде бар дар омад, Биёяд андарун ё боз гардад?
Ба ин савол Шоши Лашон чунин посух додааст: Биёяд андарун марди сухандон, Ки бо ман як даме шамроз гардад. Агар аблаш бувад он марду нодон, Зи шар роше, ки омад, боз гардад.
Агар бо диккат ин гуфташоро ташлил намоем, пас ба хулосае меоем, ки шамсушбатон ба хирадманд! ва сухандонии шахси дар сушбат иштирок дошта ашамияти хоса медишанд. Яъне, оншо таъкид мекунанд, ки яке аз сифати зарурии шамсушбат ин донишманд! мебошад.
Абулкосими Фирдавс! дар «Шошнома» шануз беш аз шазор сол пеш суханшои шакимонаро баён намудааст, ки он имруз низ шамчун дастури гаронбашову нодир дар роши муайян намудани шахсияти пешбарандаи фаъолияти муносибати байналхалк! машсуб мегардад:
1 Даль В. Толковый словарь живого великорусского языка. Т.1. - М., 1955, стр.85.
Фиристода бояд, ки доно бувад, Ба гуфтан далеру тавоно бувад. йамин тарик, шазор сол пеш муаллифи ин асари безавол тамоми талаботу зарурият ва нозукию масъулиятшои касби дипломат! ва пеш бурдани сушбати дипломатиро дарк намуда, барои насли оянда мароми ин касби махсуси давлатиро дар колаби назм пешкаш менамояд. Он як лашон маън! дорад. Шуруъ мекунем аз мафшуми нахустини байт. Фиристода ё сафир: Ин калима то кунун мошияти худро гум накардааст. Масалан, Сафири фавкулода ва мухтори Лумшурии Толикистон ва ё дигар давлатшо. Истилоши зайл дар Созишномаи байналмилалии Вена дар бораи муносибатшои дипломат!, ки соли 1961 аз лониби тамоми давлатшое, ки муносибати дипломатии хешро бо дигар мамолики хорил! ба рош мондаанд, сабт гардидааст. йамчунин, ин истилош дар Конуни Лумшурии Толикистон «Дар бораи хизмати дипломат!», ки моши декабри соли 2002 аз лониби Президенти мамлакат Эмомал! Рашмон ба тасвиб расидааст, ба таври фаровон мавриди истифода карор мегирад.
Истилошшои дигари асосии байт доно, гуфтан, далер ва тавоно мебошад. Оншо дар ин формулаи - дипломат кист ва сушбати дипломат! чист? - макому мартаба ва лашони маънавии шахси дорои ин касбро муайян намуда, шар кадоме назди илрокунандаи вазифа талаботи мушаххасро вогузор менамояд. Масалан, мафшуми доно. Он малмуи донишу заковат буда, дар ягон шолат аз илм канор намондану шамеша шамкадами замон буданро талаб мекунад. Гуфтан - сухани буррову фашмо доштанро ифода мекунад. Далер ва тавоно - шангоми пеш бурдани сушбати дипломат! ба сухани худ бовар доштану котеъона собит намудани он мебошад.1
Дар роши расидан ба максад мавкеи нахустин сушбати дипломат! хеле мушим аст. Аён аст, ки максади нахустин сушбати дипломат! ин шиносо!, худро муарриф! намудан ва бо шамсушбат ошно гаштан мебошад. Имкон дорад дар сушбатшои нахустини дипломат! баъзе масъалашои муносибатшои байнидавлат!, ки дар шаллу фасли он шарду лониб шавасманд мебошанд, баррас! гардад. Бо вулуди ин чунин сушбати дипломат!, ки бори нахуст байни намояндагони идорашои равобити хорилии ду кишвар сурат мегирад, максади шиносоиро ба худ касб мекунад. Зеро дипломатшо байни худ бори нахуст сушбат ороста шар кадоме шавасманданд бидонанд ва бифашманд, ки шамсушбати нави оншо кист, чи гуна шусни баён дорад, назараш ба ин ё он масъала чи гуна аст.
Сушбати нахустини дипломат! боз як хусусияти хосро дорост. Шумо имкон пайдо мекунед аз лашзашои нахустини сушбат худро муарриф! намоед. Яъне, имкон доред бо рафтору кирдор ва гуфтори шамидаи хеш шамсушбатро ба худ моил намоед. Имкони зошир намудани дониш, лаёкати шусни баён,
1Дар ин бора рулуъ шавад ба маколаи муаллиф: Юсупов М. Малаллаи «Хуланд», 2003 №8. саш 62-63.
ташлилгарии воKеавy шодисашоро дошта бошед ва омодагии xешро ба сyшбати дипломат ва шамсyшбати xyшсалиKа бyданатонро зошир намоед.
Жан-Жак Руссо дар ин бора сyxаншои шакимонаро иброз намyда 6уд, ки он чунин аст: «Мушкилоти шама кор айнан дар атрофи шамин мавзyъ нишон аст. Аз ин ру, ба сyшбати наxyстини дипломат'1 бо омодагии шаматарафа ва бо якчанд роши шалли як масъала шозир шудан гарави муваффакият ба шисоб меравад».
Албатта, пеш аз мулокот дар бораи шамсушбати xyд тамоми аxбори заруриро ламъ намуда ом^тани оншо зарур ва шатм! аст. Барои пyxта ба сушбати наxyстини дипломат омодап гирифтан воситашои аxбори умум мададгори беминнати шумо xошад буд. Бубинед, ки рузноманигорон ба шамсушбати шумо 4ï андоза марок зошир намуда буданд ва менамоянд. Ё xyди шамсушбатон дар кадом xyсyс китобу маколашои xyдро дарл намуданд ва менамоянд. Агар шамсушбати шумо намояндаи парламента давлати кабулкунанда бошад, боз бештар. Ин кори шуморо осон гардонда имконият медишад, ки дар xyсyси y аxбори зиëдеро ламъ оварда тасаввуроти xешро пайдо намоед. Зеро таклифу пешнишод, баромаду маърузашои y аз минбари парламент нишон медишанд, ки шамсушбати ояндаатон дар ин ë он мавзуъ 4ï фикру акида дорад, кадом мавкеъро ишгол менамояд? Агар шамсушбат дар ин муддат ягон макола, китоб ë дастуре дарл намуда бошад, онро шатман бояд мутолиа намуд. Дар ин кор ба шумо шамкоронатон аз сафоратxона низ кумак расониданашон мумкин аст. Бояд пурсон шуд, ки то кунун кадоме аз оншо бо y ошноï ë мулокоте доштанд. Назари оншо 4ï гуна аст. йамин тарик, дар бораи шамсушбати оянда муфассал пурсулуй намудан ба фоидаи кор аст. йамалониба омуктани шамсушбати оянда имкон медишад, ки ба сушбати наxyстини дипломат xyб омода бошед ва бо натилашои дилxош онро ламъбаст намоед.
Агар шумо мешмондор бошед, пас масъалаи пешвозгирии мешмон низ дар сушбати наxyстини дипломат мавкеи шалкунандаро дорост. Шумо бояд муайян намоед, ки мешмонро к ва дар куло истикбол мегирад. Дар ташрифоти дипломат дар ин бора нишондоди мyшаxxас вулуд дорад. Риоя кардани он ва ба ло овардани одоби дипломат аз огози xyби кор далолат мекунад. Яъне он ло омадааст: «маком ва мартабаи мешмон шарчанд боло ва муътабар бошад, уро шатман бо камоли ифтиxор ва гиромидошт истикбол намудан шарт ва зарур аст. Масалан, агар вазир ë сарвазири давлати кабулкунанда ба сафорат ташриф оваранд, он гош уро дар даромадгоши намояндап шатман бояд сафир xайрамаKдам гуяд. Маъмури оддии давлатиро, ки ба кабули сафорат бо xошиши xyд номнавис шудааст, метавонад корманди сафорат дар дафтари кориаш ба шузур пазирад. Дар назар бояд дошт, ки тарзи муносибат бо мешмон шангоми сушбати дипломат накши асосиро илро мекунад. Маxсyсан ашамияти он дар сушбати наxyстини дипломат калон аст.
Олим ва мушаккики номдори амрикоï Дейл Карнеп дар китоби «Как завоевывать друзей» як бобашро ба масъалаи муносибат бо одамон баxшида, максаду мароми xyдро чунин баëн месозад: Якум, номи шамсушбат. Маълум
аст, ки шар як кас як ном дошта бо он шаёт ба сар мебарад. йар инсон бо номи худ ба дунё омада, бо он бо дунё падруд мегуяд. Аз шамин хотир Дейл Карнег! хотиррасон мекунад, ки «фаромуш набояд кард, ки номи одам ба шар кас ширин ва азиз буда, ба забон овардани он шамчун ошанги дилнавозу форам ба гуш садо медишад».
Накл мекунанд, ки Наполеони бузург бо он фахр дошт, ки номи шамсушбатонашро дар хотир нигош медорад. йангоми мулокот ва лашзашои муролиат у номи шамсушбаташро талаффуз намуда сушбатро идома медод. Ин кор ч! гуна ба у муяссар мешуд? Маълум гардид, ки Наполеон пас аз гусели мешмон номи уро боршо руи когаз оварда, бо чунин рош кобилияти шофизаи бино! ва шунавоии худро кав! мегардонид ва номи шамсушбаташро дер аз хотир фаромуш намесохт. 1
Олимон ва мушаккикони сошаи муносибатшои байналхалк! муътакид ба он шастанд, ки шахсиятшои баландмаком ва олимаком, яъне арбобони намоёни давлат! шангоми сушбати дипломат! ч! гуна ба забон овардани ном ва мартабаву мансабашон ашамияти хоса медишанд. Хушшолии оншо аз такрор ба такрор вирди забон овардани ном ва мансаби оншо аз лониби шамсушбатон вобастаг! дошт.
Аз таърихи дипломатияи лашон мисолшои фаровонро овардан мумкин аст, ки аксари шахсиятшои олимаком ва шинохтаи таърих! ба ном ва унвони худ ашамияти калон медоданд. Масалан, нахустпрезиденти Иёлоти Мутташидаи Амрико Л.Вашингтон мехост уро «Ланоби олимаком Президенти Иёлоти Мутташидаи Амрико» ном гиранд. Екатеринаи II шангоми азназаргузаронии мактубшо он лифофашоро боз мекард, ки дар руи он «Ба императори Олимаком» сабт шуда бошад. Дар акси шол мактубро нахонда ба оташдон мепартофт. Шахсияти дар таърихи лашон маъруф Христофор Колумб дархост намуда буд, ки ба у унвони «адмирали укёнус»-ро дишанд. Сталин намехост, ки ба у «Иосиф Виссарионович» - гуён муролиат намоянд. У бештар талаффузи «Рафик Сталин»-ро мепазируфт.
Ташкили мешмондории дипломат!, тартиб додани матни даъватнома ва дастрас намудани он кори мукаррарии шар корманди идораи давлатии равобити хорил! ба шисоб меравад. Ин кор низ нозукишои зиёдеро дорост, ки ба инобат гирифтани оншо обрую зътибори сафорат ва дипломатро ба даралае баланд хошад намуд. Масалан, шангоми тартиб додани матни даъватнома кабл аз шама кушиш намудан лозим аст, ки ном ва унвону рутбаи даъватшаванда дуруст ва бехато сабт гардад. Одатан дар сафоратхона ва идорашои равобити хорил! тартиб додани матни даъватномаро ба души маъмури даралаи миёна вогузор менамоянд, ки чунин бархурд кобили кабул нест. Барои он, ки маъмури даралаи миёна собикаи зиёди кор! надорад ва бо шахсиятшои даъватшаванда аз наздик шинос нест. Дар ин шолат дар матни даъватнома рош ёфтани хатог! аз имкон дур нест.
1 Попов В. Современная дипломатия. Теория и практика. - М., 2003.- с. 331.
Профессори Академияи дипломатии назди Вазорати коршои хорилии Федератсияи Россия Виктор Попов, ки худ собикаи беш аз 30 солаи фаъолияти дипломат! дорад, дар ин хусус чунин меорад: «ба мешмондории дипломат'', ки аксар вакт сафоратхонаи Иттишоди Шурав'' дар Лондон созмон медод, собик сарвазири мамлакат, сиёсатмадори шинохта аз шизби консервативии Англия Эдвард Хит низ даъват мешуд. Аз руи коида ланобон бо шамсарашон даъват карда мешуданд ва даъватномаи Э.Хит низ мисли мешмонони дигар чунин мазмун дошт. йамин тарик ин кор якчанд маротиба такрор шуд. Ба нофашм'' худи Э.Хит рушат андохт. йангоми мешмондории навбат'' у назди сафир шозир шуда - «Шумо доимо маро ба мешмон'' бо шамсарам даъват менамоед. Оё дар ин рафтори шумо ягон сирре нишон аст?» - гуён суол намуд. Он лашза сафир ба вазъияти ношинлор карор гирифт. Таншо пас аз гусели мешмонон аён гашт, ки гайр аз мо тамоми кишвар як умр муларрад будани Эдвард Хитро медонистаанд».
Дипломат бояд шаддалимкон нисбати мешмонони худ мешрубон, хушмуомила буда, ба оншо таваллуш зошир намояд. Ин конуни нонавишта ба завлаи дипломат низ дахл дорад. Дар доирашои баланди шар кадом давлатшои мутараккии лашон чунин сифатшо хеле кадр карда мешаванд. Дар ин бора собик сафири Иттишоди Шурав'' Виктор Попов аз талрибаи кории худ мисоли марокангезеро меорад, ки он диккатлалбкунанда аст: «Сарвазири Британия Маргарет Тетчер шангоми кабул ва сушбати дипломат' худаш ба ман чой рехта ва аз лояш хеста пешам гузошт. Бо чунин рафтор собит намуд, ки нисбати мешмон мешрубон аст. Аз лониби дигар у бонуи мешмоннавоз буданашро низ исбот намуд».1
Дар рафти нахустин сушбати дипломат" риоя намудани одоби дипломат'', суннатшои милл'', урфу одат ва анъанашо низ мавкеи мушимро дорост. Масалан, замоне, ки байни Иттишоди Шурав'' ва Миср муносибатшои дипломат'' баркарор шуда буданд, фиристодаи факулоддаи Иттишоди Шурав'' бояд ваколатномаи худро ба шоши кишвар Фаррух месупорид. Вале дар ин кор дар назди дипломати шурав'' мушкилоте пеш омад. Мушкилот он буд, ки расму русуми дарбор аз шахси ба шузури шош ташрифоварда талаб менамуд, ки пас аз худошофиз'' руяшро аз шош нагардонда кафонок'' аз шузури у мураххис шавад. Дипломати шурав'' чунин рафторро ба худ муносиб надида, аз вазъият Москваро хабардор менамояд. Вазири коршои хорилии Иттишоди Шурав'' бо фикри дипломат оиди кушна шудани расму русуми аздашонмондаи дарбори шош роз'' шуд. Аммо хошиш намуд, ки ба он ашамият надода, коидашои ташрифоти давлати кабулкунандаро ба хотири эштироми анъанашои милл'' ба ло орад.2
Дар нахустин сушбати дипломат'' масъалашои башсталабе низ вулуд доранд. Яке аз оншо ин хушомад ё таърифу тавсифи мешмон аст. Оё дар сушбати дипломат' он зарур аст? Мушаккикони сошаи муносибатшои
1 Попов В. Современная дипломатия. Теория и практика. - М., 2003. - с. 334.
2 Новиков Н.В. Пути и перепутья дипломата. - М., 1976. - с. 46, 50.
байналхалй' таъкид менамоянд, ки боадабию хушмуомилап низ саршад дорад. Агар он ба даралаи хушомадгух расонида шавад ва ошанги шакирию фyрУтаниро ба худ касб намояд, норавост. Зеро хушомадгух ин дуруягист. Он шам хушомадгуй ва шам пазирандаро беобруй менамояд. Дар ин бора Президенти Mексика генерал Обрегон хеле хуб гуфтааст, ки такрор ба такрор ба ëд овардани онро дипломатшо мепазиранд. У мегуяд: «Аз душмане, ки ба шумо шулум меорад шаргиз натарсед, аз дустоне битарсед, ки ба шумо хушомадгу1 мекунанд».
Бо вулуди ин таърифу тавсифи шакикиро аз хушомадгух бояд фарк намуд. Tафовyти тавсифи шакию аз хушомадгух дар он аст, ки дипломат шангоми сyшбати дипломат бо камоли майл эътибору манзалати шаммусошибашро эътироф намояд. Чунин муносибат ба y имкон медишад, ки эштиромашро иброз намуда, дили шамсyшбаташро ба даст орад ва ба гуфтугуи боваринок Уро шидоят намояд.
Хушмуомилап дар муносибати дипломат'1 макоми хосаро дорост. йар як шуллати дипломат!, ки ба мансабдори хорилии ин соша ирсол мегардад, аз ибрози хушмуомилап огоз шуда, шамчунин бо баëнy таъкиди эштироми бепоëн ба у доштан хотима меëбад. Бо вулуди ин дар рафти сушбати нахустини дипломат аз таърифу тавсиф суистеъмол намудан хатост. Бештараш дар ин лашза аз маколи маъмули халю истифода намуд, ки мефармояд: «Бисëр бидону кам бигуй» ë «Шакара камаш хуб».
Албатта, шангоми сушбати нахустини дипломат шумо мекушед, ки ба дили мусошибатон таассуроти хуш бой гузоред. Ин раднопазир аст. Зеро мулокотшои минбаъдаи шумо машз аз шамин сушбати нахустин вобастагии зтед доранд. Аз ин лишоз, ба дипломат зарур аст, ки бо мусошибаш боэштиëт бархурд намояд ва хушмуомилагии худро аз даст надишад.
йангоми нахустин сушбати дипломат шолати рушии шумо ба мусошиб бетаъсир намемонад. Аз шамин хотир дипломат бояд ба сушбати дипломат бо табъи хуш шозир шавад. Агар дипломат ба сушбати дипломат тираю абругирифта, бадкашру оташин, тундмилозу зудранл шозир шавад, аз ин табъи мусошиб беш намегардад. Mасалан, мавкеи табассумро дар нахустин сушбати дипломат гирем. Албатта, мо дар ин ло табассуми хушшодх, таъби чок ва дустонаро дар назар дорем. Бо чунин табассум аз дакикашои нахустин ба дили мусошиб маскан гирифтан мумкин аст. Яъне, тавассути чешраи кушоду табассуми хуш шумо метавонед таваллуши шамсушбатро ба худ лалб намоед. Дар ин хусус хитоишо маколи макбуле доранд, ки онро ба касби дипломам нисбат додан мумкин аст. Он мефармояд: «Одаме, ки табассум намекунад, набояд дукони худро боз намояд». Аз ин ру бояд таъкид гардад, ки шахси гирифтачешра ë туршруй набояд дар сошаи дипломатия кор кунад. Вале боз такрор мекунем, ки шамаи ин амалшо шадду канор доранд. Дар рафти сушбати дипломат! набояд мусошиб беист табассум намояд. Myсошибаш онро шамчун амали гайрилиддх кабул намуданаш мумкин аст.
Ва нишоят, оид ба лараёни муарриф'1. Ин ло мо шинос намудани худи дипломат ва шамрошонашро дар назар дорем. Дар шолате, ки дипломатро Вазири коршои хорила, муовини у ва ё сардори раёсати Вазорати коршои хорилаи давлати кабулкунанда даъват менамояд, он гош худро муарриф'1 намудани дипломат зарур нест. Зеро мусошибон шамдигарро мешиносанд. Вале дар шолати ба шузури шахси ношинос ташриф овардан бояд худро муарриф'1 намуд. Махсусан, ин ба сафироне, ки нав ба давлати хорила ташриф меоранд, зарур аст. Масалан, аз рузшои нахустини огози кор у ба назди дуайен ва аъзоёни дигари корпуси дипломат'1 ташриф меорад. йангоми чунин сушбати дипломат! айни муддао мебуд, агар сафир дар бораи худ, оиди маълумоти гирифтааш, вазифашои кабл'1, аъзоёни оила муфассал маълумот дишад. Дар ин лашза ба сергап! рош надода, балки мулошиза намуд, ки шамсушбат кист, даралаи ташсилоташ дар кадом сатш аст. Агар ру ба руи дипломат шахси маълумоти ол'1 надошта карор дошта бошад, он гош бо маълумоти олии худ фахр кардан аз руи одоби дипломат'1 нест. Рафту шамсушбат муларрад бошад, таърифу тавсифи оилаи худ шолат надорад. Имкон дорад шамсушбати шумо ягон забони хорилиро намедонад. Пас назди у машорати забондонии худро намоиш додан шам аз руи одоб нахошад буд.
Яъне, чунин хулоса баровардан мумкин аст, ки дипломат набояд назди шамсушбат мавзуъшоеро дахл намояд, ки оншоро аз шамдигар дур ва бегона созанд, балки ба он бояд бикушид, ки нукташои ба шам пайвастшавандаи фикр ё максади якдигарро дарёбанд. Зеро таншо пас аз ба миён омадани фазои якдигарфашм! лонибшо метавонанд бо итминони комил иброз намоянд, ки оншо аз ушдаи илрои вазифаи худ баромада истодаанд.
Вожашои калидк дипломат, сушбати дипломат", санъати гуфтушунид, шамкор", сафир, фиристода, шамсушбат, муомила.
Ключевые слова: дипломат, дипломатическая беседа, искусство беседы, сотрудничество, посол, посланец, собеседник, обшение.
Key words: diplomatist, diplomatic talk, the art of holding talk, cooperation, ambassador, envoy, companion, communication.
Адабиёт:
1. Авилов В.И. Дипломатические беседы. -М., 1973.
2. Атватер И.Я. Я вас слушаю. Советы руководителю, как правильно слушать собеседника. -М., 1984.
3. Добрынин А.Ф. Сугубо доверительно. Посол в Вашингтоне при шести президентах США (1962-1986). -М., 1996.
4. Нертеш Я. Поле битвы - стол переговоров. -М., 1989.
5. Никольсон Г. Дипломатическое искусство. - М., 1962.
6. Попов В.И. Современная дипломатия. Теория и практика. -М., 2000.
7. Фишер Р. Путь к согласию или переговоры без поражения. -М., 1992.
Юсупов Мирзо Юсуфович,-
к.ф.н., доцент, заведующий кафедрой политологии ТГУПБП,
Алилонова Адиба,-
соискатель ТГУПБП. Умение провести дипломатическую беседу
Авторы данной статьи на основе фактов и примеров приводят свои доводы о том, что такое дипломатии. На их взгляд, на этот вопрос очень чётко и ёмко ответил в своей книге профессор Академии дипломатии при МИД РФ В.Попов. Он пишет: «Дипломатия - это наука письменная и устная». Автор, говоря о качествах дипломата, подчёркивает, что дипломат не только должен обладать умением составлять идеальный, ёмкий и содержательный текст, но и вести полезные, доверительные дипломатические беседы. Только обладая этими необходимыми качествами, дипломат имеет возможность достичь своей цели.
Ysupov M. Y., Alijonova A.
Negotiating skills
On the basis of facts and examples the authors of the given article bring their arguments about the notion of diplomacy. To their opinion, the professor of the Academy of diplomacy of the Ministry of Foreign Affairs of Russian Federation Popov V., answered this question very clearly and defmitly in his book. He writes: " Diplomacy - is a written and oral science". The authors, telling about the qualities of a diplomat, underline, that a diplomat must possess not only the ability to compose an ideal and pithy text, but also to conduct a useful, trustfull and diplomatic discussions. Only by possessing such necessary qualities, a diplomat will have a possibility to reach his aim.
Ходжаева Мубина Джалоловна,-к.п.н., доцент кафедры русского языка ТГУПБП,
Элмуродова Садбарг,-
ст. преподаватель кафедры педагогики ХГУ им. Б.Гафурова
ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ РАБОТЫ ШКОЛЬНЫХ УЧЕНИЧЕСКИХ
ОРГАНИЗАЦИЙ И ЦЕНТРА ДОПОЛНИТЕЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В
ТРУДОВОМ ВОСПИТАНИИ УЧАЩИХСЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛ СОГДИЙСКОЙ ОБЛАСТИ
Для всестороннего удовлетворения образовательных потребностей граждан, общества, государства в Республике Таджикистан существуют дополнительные образовательные программы и образовательные услуги.
По мнению Коджаспировой Г.М., к дополнительным относятся образовательные программы различной направленности, реализуемые:
- в общеобразовательных учреждениях и образовательных учреждениях профессионального образования вне определяющих их статус основных образовательных программ;
- в образовательных учреждениях дополнительного образования (учреждениях повышения квалификации, на курсах, в центрах профессиональной ориентации, музыкальных и художественных школах, школах искусств, домах детского творчества, на станциях юных техников,
