Научная статья на тему 'ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ҲУҚУҚИЙ ТАЪМИНЛАШНИНГ ДАСТЛАБКИ БОСҚИЧИ'

ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ҲУҚУҚИЙ ТАЪМИНЛАШНИНГ ДАСТЛАБКИ БОСҚИЧИ Текст научной статьи по специальности «Социальные науки»

CC BY
8
2
Читать
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
глобаллашу / жадаллашув / жамият / ижтимоийлашув / ҳуқуқбузарлик / профилактика / ислоҳот / жамоатчилик / воягаетмаган

Аннотация научной статьи по социальным наукам, автор научной работы — Шарапат Кудияров

Жамиятда тинчлик ва осойишталикни, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини, хавфсизликни таъминлаш, уларни ҳар қандай кўринишдаги тажовузлардан ҳимоя қилишга қаратилган ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш тизимининг самарали ташкил этиш долзарб бўлиб, унинг ҳуқуқий асосларини яратиш ҳамда такомиллаштириб бориш муҳим аҳамият касб этмоқда. Зеро, ҳуқуқбузарликлар профилактикасини ҳуқуқий таъминлашнинг аҳволини ўрганиш ҳуқуқшунос олимларнинг илмий-тадқиқот предметига айланган. Мақолада мамлакатимизда ҳуқуқбузарликлар профилактикасини ҳуқуқий таъминлашнинг дастлабки даврлари ўрганилган ва таҳлилларга асосланган ҳолда илмий асослантирилган хулосалар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по социальным наукам , автор научной работы — Шарапат Кудияров

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
Предварительный просмотрDOI: 10.5281/zenodo.14515364
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ ҲУҚУҚИЙ ТАЪМИНЛАШНИНГ ДАСТЛАБКИ БОСҚИЧИ»

X1УrçУrçБУЗAРЛИKЛAР ПРОФИЛЛKТИKЛСИНИ ХУ^У^ИЙ ТЛЪМИНЛЛШНИНГ ДЛСТЛЛБKИ БОС^ИЧИ Kyдияpов Шарапат Салиевич

https://doi.org/10.5281/zenodo.14515364

ARTICLE INFO

Received: 12th December 2024 Accepted:14th December 2024 Published:18th December 2024 KEYWORDS глобаллашу, жадаллашув, жамият, ижтимоийлашув,

ууцуцбузарлик, профилактика, ислоуот, жамоатчилик, вояга етмаган.

ABSTRACT

Жамuятда тuнчлuк ва осойuшталuкнu, фyкароларнuнг хукук ва эркuнлuкларuнu, xавфсuзлuкнu таъмuнлаш, yларнu %ар цандай кyрuнuшдагu тажовyзлардан щмоя кuлuшга Kаратuлган хyкyкбyзарлuкларнuнг олдuнu олuш тuзuмuнuнг самаралu ташшл этuш долзарб булu6, yHuнг wkykuü асосларuнu яратuш хамда такомuллаштuрuб борuш мущм а%амuят касб этмоцда. Зеро, xyкyкlбyзарлuклар

профuлактuкасuнu хукукш таъмuнлашнuнг а%волuнu yрганuш хукукшунос олuмларнuнг uлмuй-тадкuкот предметша айланган. Мацолада мамлакатuмuзда хУKУKбyзарлuклар профuлактuкасuнu хукукш таъмuнлашнuнг дастлабт даврларu yрганuлган ва та%лuлларга асосланган холда uлмuй асослантuрuлган хулосалар uшлаб чuкuлган.

Глобаллашув ва жадаллашув жараёнларининг жамиятдаги ижтимоий муносабатларга таъсири кучайиб бораётган шароитида конун устуворлигини таъминлаш ва хукук;-тартиботни мустахкамлаш, хусусан хукукбузарликлар профилактикасини хукукий таъминлаш унинг самарадорлигини оширишнинг асосий шартлари хисобланади.

Тад;и;отлар шуни курсатмокдаки, хукукни мухофаза килиш фаолиятини ху;у;ий тартибга солиш масалаларини тадкик этиш барча даврларда, айникса, конун устуворлигини, инсон хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатларини таъминлаш муаммоларни хал этиш жамиятнинг асосий эхтиёжи ва талабига айланиб улгурган ва бугунги кунда хам хукукшунослар олдида турган энг долзарб вазифалардан бири булиб колмокда.

Шуни алохида таъкидлаш жоизки, хукукбузариликлар профилактикаси1 хусусан болалар хукуклари кафолатларини таъминловчи субъектлар фаолиятни2 вояга

1Исмаилов И. Х,укукбузарликлар профилактикаси миллий тизими тинчлик ва осойишталик гарови // Демократлаштириш ва инсон хукуки. - 2015. - 2(66)-сон. - Б.27-33.; Исмаилов И. Х,укукбузарликлар профилактикасида инсон ХУКУК ва эркинликларининг таъминланиши // ^укукшунослик истикболлари: Илмий маколалар туплами. - Т.: Узбекистон Республикаси ИИВ Академияси, 2015. - Б.22-29.

2Исмаилов И., Зиёдуллаев М.З. Талкин, таклиф ва тавсиялар. Х,укукни мухофаза килувчи органларнинг ижтимоий хатар гурухига кирувчи болаларни ижтимоий-хукукий химоялаш фаолиятини такомиллаштириш

Я^Л

етмаганлар уртасида назоратсизлик ва хук;ук;бузарликлар профилактикасини3, коррупциянинг4, терроризмнинг5, жиноятчиликда уюшганликнинг6 олдини олишни, шунингдек х^;у;бузарликлар профилактикасининг хук;ук;ий тартибга солинишини урганиш буйича муайян тад;и;отлар олиб борилган. Биро; ху;у;бузарликлар профилактикасининг х,у;у;ий тартибга солиниши комплекс тарзда тад;и;отлар олиб борилмаган.

Бош;арувнинг асосий белгиларидан бири унинг ма;сади, вазифалари ва функцияларини х,у;у;ий тартибга солишидир. Маъмурий-х,у;у;ий нормалар бош;арув субъекти ва объектининг ху;ук;ий холати ва функцияларини мустахкамлайди, жамият бош;арув тизимининг х,ар бир иштирокчиси масъулиятини оширади7. Зеро, х,ар ;андай фаолиятнинг ху;у;ий тартибга солинганлиги, биринчидан, уни ташкил этиш тартибини мустахкамласа, иккинчидан, ваколатли субъектларни ани; белгилаб беради хамда улар фаолиятининг асосий вазифаларини мустахкамлаган холда, масъулиятини оширишга хизмат ;илади.

Бундан таш;ари, жиноятчиликка ;арши кураш ва унинг олдини олишнинг самарадорлиги: а) профилактика фаолиятининг тугри ташкил этилишига; б) профилактика субъектларининг вазифаларини ани; белгилаб куйилишига; в) субъектларнинг узаро (ички) ва жамоатчилик билан (таш;и) хамкорлигининг самарали таъминланилишига хам муайян даражада богли;дир8.

Мамлакатимиз суд-хуку; сохасида, шу жумладан ^у;у;бузарликлар профилактикаси фаолиятини такомиллаштириш борасида амалга оширилган ислохотлар буйича утказилган тад;и;отлар9, шунингдек ;абул ;илинган норматив-ху;у;ий хужжатларни урганиш натижаларига асосланган холда ху;у;бузарликлар профилактикасини ху;у;ий таъминлашга бахо бериш ма;садга мувофи;.

йуналишлари // Бола ва замон. - 2010. - 2-сон. - Б.14-16.; Исмаилов И. Ёшларнинг х,укукий саводхонлигини ошириш - баркамол авлод тарбиясининг кафолати // Сомом турмуш тарзи - баркамол авлод тарбиясининг асоси: Халкаро форум материаллари (29-30 ноябрь). - Т., 2010. - Б.264-268.; Исмаилов И. Баркамол авлод х,укукий тарбиясини такомиллаштириш муаммолари // Узбекистон Республикаси ИИВ Академияси ахборотномаси. - 2010. - № 2. - Б.12-18.

3Исмаилов И. Узбекистон Республикасининг «Вояга етмаганлар уртасида назоратсизлик ва х,укукбузарликларнинг профилактикаси туррисида»ги конуни ижросини таъминлашнинг асосий йуналишлари // «Вояга етмаганлар уртасида назоратсизлик ва х,укукбузарликларнинг профилактикаси туррисида»ги конунни х,аётга татбик этиш борасида амалга оширилиши лозим булган устувор вазифалар: Республика илмий-амалий конференция материаллари. - Т.: Узбекистон Республикаси ИИВ Академияси, 2011. - Б.3-10. 4Исмаилов И. Коррупциянинг олдини олишни х,укукий таъминлаш муаммолари // Узбекистон Республикасида конунчиликни такомиллаштиришнинг долзарб муаммолари: Республика илмий-амалий конференцияси материаллари. -Т., 2005. - Б.182-184.

5Исмаилов И., Убайдуллазода Н.Т. Терроризм ва экстремизмнинг олдини олишни х,укукий таъминлаш муаммолари // Суд-х,укук ислох,отлари: х,озирги х,олати ва такомиллаштириш истикболлари: Илмий-амалий конференция материаллари. -Т.: Узбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ТДЮИ, 2007. - Б.191-195. 6Исмаилов И. Уюшган жиноятчиликнинг олдини олиш муаммолари //Уюшган жиноятчиликка карши курашнинг х,укукий ва ташкилий чоралари: Республика илмий-амалий конференцияси материаллари. - Т.: Узбекистон миллий университети, 2014. - Б.25.

7Четвериков В.С. Административное право. Серия «Высшее образование». Ростов-на-Дону: Феникс, 2004. - С. 14.

8 Мухторов Ж.С. Ички ишлар идораларининг жиноятларни олдини олиш фаолиятини ташкил этиш ва такомиллаштириш: Укув кулланма. - Т.: Узбекистон Республикаси ИИВ Академияси, 2012. - Б.6.

9 Зиёдуллаев М.З. Ички ишлар органларининг таянч пунктларини бошкаришни такомиллаштириш: Монография. -Т., 2018. - Б.280.; Исмаилов И. Х,укукбузарликлар профилактикаси миллий тизими тинчлик ва осойишталик гарови // Демократлаштириш ва инсон х,укуки. - 2015. - 2(66)-сон. - Б.27-33.

Мазкур жараённи ички ишлар органларининг хукукбузарликлар профилактикаси фаолиятини хукукий таъминлаши мисолида урганиш мумкин. Мустакиллик йилларида ички ишлар органлари таянч пунктлари фаолиятининг хам муайян хукукий асослари шаклланди. Тадкикотларда улар юридик кучига кура конунлар ва конуности норматив-хукукий хужжатларига ажратилади10.

Тадкикотларда хукукбузарлар профилактикасини хукукий таъминлаш бир нечта боскичларга булинганлигини кузатиш мумкин. Мазкур тадкикотларга асосланиб, хукукбузарлар профилактикасини хукукий таъминлашни шартли равишда куйидаги 4 та боскичга булиб урганиш мумкин. Хусусан:

1) 1991-1998 йиллар (дастлабки босцичи);

2) 1999-2009 йиллар;

3) 2010-2016 йиллар;

4) 2017 йилдан кейинги даврларни уз ичига олган турт боскичга ажратган холда урганиш мумкин.

Хукукбузарликлар профилактикасини самарали бошкариш бу сохадаги хукукий асосларни мунтазам тахлил ;илиб, мониторинг ;илиб боришни, уларнинг ижтимоий хаётга ;ай даражада мослиги ва амал килишини кузатиб боришни талаб этади.

Тад;и;отимизнинг предметидан келиб чи;;ан холда хукукбузарлар профилактикасини хукукий таъминлашнинг дастлабки даврини ураганамиз. Хукукбузарлар профилактикасини хукукий таъминлаш борасида утказилган тадкикотларда ислохотларнинг дастлабки бос;ичлари ха;ида бахсли холатларни учратиш мумкин. Айрим тадкикотларда хукукбузарликлар профилактикасининг хукукий таъминлашнинг дастлабки бос;ичи сифатида 1999 йилгача булган давр назарда тутилган11. Мазкур тадкикотларга асосланган холда хукукбузарлар профилактикасини хукукий таъминланишининг дастлабки бос;ичи сифатида 1991 йилдан 1999 йилгача булган даврда кабул килинган ;онун ва конуности норматив-хукукий хужжатларни тахлил ;илиш ма;садга мувофи;.

Биринчи: Узбекистон Республикасининг Конституциясида инсоннинг дахлсиз хукуклари конституция хамда конунлар билан химоя килиниши (13, 22, 25-м), инсон хаётига суикасд килиш энг огир жиноят эканлиги (24-м), кийнокка солиниши, зуравонлик, шафкатсиз ёки инсон кадр-кимматини камситувчи бошка тарздаги тазйик мумкин эмаслиги (26-м), хар ким уз шаъни ва обрусига килинган тажовузлардан химояланиш хукукига эгалиги тугрисидаги коидалар мустахкамланган (27-м).

Шуни алохида кайд этиш жоизки, Конституциянинг мазкур нормалари талабларини амалда таъминловчи асосий субъектлардан бири хисобланган ички ишлар органлари фаолияти ушбу даврда конуности норматив-хукукий хужжатлари, хукукбузарликлар профилактикаси фаолияти эса ички ишлар органларининг идоравий норматив-хукукий хужжатлари билан тартибга солинган булса виктимологик профилактика умуман тартибга солинмаган.

10Х,ожиев Э. Давлат бошкаруви: Илмий-оммабоп рисола. - Т., 2006. - Б. 171.

11Зиёдуллаев М.З. Ички ишлар органларининг таянч пунктларини бошкаришни такомиллаштириш: Монография. -Т., 2018. - Б.280.; Исмаилов И. Хукукбузарликлар профилактикаси миллий тизими тинчлик ва осойишталик гарови // Демократлаштириш ва инсон хУКУКи. - 2015. - 2(66)-сон. - Б.27-33.

MKKUHHU: XyKyK;6y3ap.HK.ap npo^H.aKTHKacu ^ao.HATHHH xyKyrçHH ^uxaTgaH MycTaxKaM.amra XH3MaT KH^raH h.k rçoHyH.apgaH 6upu Y36eKHCTOH Pecny6^HKacHHHHr 1992 hh. 9 geKa6pb KyHugaru "^a30HH H^po этнm MyaccacanapugaH 6ymaTH^raH maxc.ap ycTHgaH hhkh um.ap Hgopa^apHHHHr Ma^Mypufi Ha3opaTH Tyrpucuga"ru KOHyHH 6y.H6, yHga Ma^Mypufi Ha3opaT ypHaTHm TapTu6u Ba acocnapu, 6yHgaH Ha3opaTra o^HHraH maxcflapra 6e^ru^aHaguraH HeK.oB.ap, hhkh um.ap opraH^apu xoguM^apuHHHr 6y 6opagara xyKyrç Ba Ma^6ypHHT.apH, Ha3opaTgara maxc^apHHHr Ma^6ypHHT.apH xaMga Ma^MypuH Ha3opaTHH aMa.ra omupum TapTu6u, H.rapH cyg^aHraH^ap TOMOHugaH TaKpopaH ^HHoflT.ap cogup этн.нmннннг o.gHHH o^um, y^apHHHr h^thmohh Moc^amyBH 6u.aH 6or^HK ^ao.HAT Tapra6ra co^HHraH12. Ma3Kyp ;oHyHHHHr K;a6y. ^H^HHumuHH: a) Ma^Mypufi Ha3opaTHH aMa.ra omupum; 6) Ha3opaTgaru maxc^apra Huc6aTaH Tap6uHBHH Ta^cup Ta^cup Hopa.apHHH K;y..am; b) KoHyHga Ky3ga Tyra^aH HeK^am^apra puon этн.нmннн TaiMHH^am; r) KaHTa um'HMoHH.amyBHga KyMaK.amum; g) Ha3opaTgaru maxc.ap ToMoHHgaH ^HHoflT.ap cogup этнmннннг o.gHHH o.um Ba3H^a^apuHH 6e^ru^a6 6epgu.

ynuHHu: Y36eKucToH Pecny6^HKacuHHHr 1998 hh. 1 MaH KyHugaru "Axo.hhh um 6u.aH TaiMHH^am Tyrpucuga"ru rçoHyHH xyn;yK;6y3ap.HK.ap npo^H.aKTHKacu cy6^eKT^apuHHHr umcu3^HKHHHr o.gHHH o.um, axo.HHH um 6u.aH Ta^MHH^amga KyMaK^amumra KapaTH^raH ^ao.HATHHH TapTu6ra co.agu13. MmcH3.HKHH o.gHHH o^umra rçapaTH.raH HopMaTHB-xy^y^HH acoc^apHHHr flpaTH.Hmu xaMga aMa.HëTra TaT6u; этн.нmн h^thmohh HyHa^THpu^raH npo^H.aKTHKa Hopa-Tag6up.apHH xaëTra TaT6u; этнmнннг Xy^y^HH TapTu6ra co.HHHmuHH Ha3apga TyTagu.

TypmuHHu: Y36eKHcToH Pecny6^HKacuHHHr 1992 hh. 9 geKa6pb KyHHgaru "CypyHKa.H a^Koro^H3M, ruëxBaHg^HK ëKH 3axapBaHg.HKKa My6Ta.no 6y^raH 6eMop.apHH Ma^:6ypHH gaBo.am Tyrpucuga"ru rçoHyHH cypyHKa.H a.Koro.H3M, ruëxBaHg.HK Ba 3axapBaHg.HKHHHr o.gHHH o.um, 6yHgaH H..aT.apra Ha.HHraH maxc.apHH Ma^:6ypHH gaBo.aHHmra K>6opumHH TapTu6ra co.agu. Ym6y rçoHyH Ta.a6.apura ^aMoaT TapTu6uHH 6y3Hmra mohh. 6y.raH cypyHKa.H a.Koro.H3M, ruëxBaHg.HK ëKH 3axapBaHg.HKKa My6Ta.o 6y.raH maxc.apHH Ma^:6ypHH gaBo.aHHmra K6opum HopanapuHH Kypu.agu14.

EemuHHu: Y36eKHcToH Pecny6.HKacHHHHr 1998 hh. 1 MaH KyHHgaru "Bu^goH эpкнн.нгн Ba gHHHH TamKH.oT.ap TyFpucuga"rH ;oHyHH xy;y;6y3ap.HK.ap npo^H.aKTHKacu cy6^eKT.apHHHHr TeppopH3M Ba gHHHH экcтpемнзмгa Kapmu Kypam xaMga y.apHH Ke.THpu6 HHKapyBHH ca6a6 Ba mapoHT.apHH 6apTapa^ этнm ^ao.HHTHHH 6е.гн.a6 6epagu.

O^muHHu: Xy;y;6y3ap.HK.ap npo^H.aKTHKacuHH тapтн6гa co.yBHH Y36eKHcToH Pecny6.HKacu MMВнннг ugopaBHH HopMaTHB-xy^y^HH xy^^aT.apu goupacu xaM кенг 6y.u6, Tax.H..ap y.apga:

12 y3PHMHr «^a30HM M^po этмw Myaccaca^apwgaH 6ymaTM^raH maxc^ap ycTMgaH MMKM Mm^ap Mflopa^apMHMHr MatMypMM Ha3opaTM TyrpMCM,fl,a»m (9.12.1992 M.) KOHyHM // y3P O^MM KeHramMHMHr Ax6opoTHOMacM. -1993. - №1. - 33-M.; y3P O^MM Ma^^MCMHMHr Ax6opoTHOMacM. -1999. - №9. - 229-M.

13y3PHMHr «AXO^MHM Mm 6M^aH TatMMH^am TyrpMCMg,a»m (1.05.1998 M.) KOHyHM // y3P O^MM Ma^^MCMHMHr ax6opoTHOMacM. - 1998. - № 5-6, - 97-M.

14 y3PHMHr «CypyHKa^M a^Koro^M3M, mëxBaHg^MKëKM 3axapBaHfl^MKKa My6Ta^o 6y^raH 6eMop^apHM Maw6ypufi gaBO^am TyrpMCMga»rM (9.12.1992 M.) KOHyHM // y3P O^MM KeHramMHMHr ax6opoTHOMacu. -1993. - № 1. -36- M.; y3PHMHr «ruëxBaHfl^MK BOcMTa^apu Ba ncuxoTpon Mog^a^apu TyrpMCMga»rM (19.08.1999 M.) KOHyHM // y3P O^MM Ma^^ucMHMHr ax6opoTHOMacu. - 1999. - № 9. - 210-M.

хукукбузарликлар профилактикасини ташкил этиш, бу борада хамкорликни таъминлаш;

хукукбузарликлар профилактикаси фаолиятини ташкил этиш, бошкариш, хамкорликни таъминлаш;

хукукбузарликлар профилактикаси юзасидан хисоботни юритиш; вояга етмаганларга ижтимоий-хукукий ёрдам кyрсaтиш;

жазони ижро этиш муассасасидан бyшaтилгaн шахслар устидан маъмурий назоратини Урнaтиш ва амалга ошириш;

алохида йyнaлишлaрдa хукукбузарликлар профилактикасини ташкил этиш масалалари хукукий тартибга солинган.

Шунингдек, хукукбузарликлар профилактикасининг ушбу фаолият йyнaлиши Узбекистон Республикаси ИИВ ва бошка давлат хокимияти бошкарув органларининг бир катор кУшмa норматив-хукукий хужжатлари билан хам хукукий мустахкамланган 6Ули6, ахоли билан хамкорлик килиш, салбий хулк-атвордаги, шунингдек турли иллатларга берилган шахслар билан ишлаш тартиби ва бошка масалаларни белгилаб берган.

Айтиш жоизки, илгари хукукбузарликлар профилактикасини барча йyнaлишлaри хам конун даражасида етарли тартибга солинмасдан, Узбекистон Республикаси конунлари, кейинчалик (2001 йuлдан бошлаб) Президент фармон ва карорлари, Вазирлар Maхкaмaсининг карорлари билан тартибга солинган. Уша даврдаги норматив-хукукий хужжатларида хукукбузарликлар профилактикасининг асосий йyнaлишлaри, субъектларнинг хукукий холати ва вазифаларини белгилаш билан чекланиб, ушбу фаолиятини ташкил этиш тартиби ва бошкариш механизмлари ИИВнинг идоравий норматив-хукукий хужжатларида белгиланган.

СУнгги йилларда мамлакатимизда Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Mирзиёевнинг ташаббуси билан кабул килинган янги конунлар, Президент фармонлари ва карорлари бу борадаги хукукий 6Ушликни тулдириш имконини берди15.

Тадкик этилаётган даврда яратилган хукукбузарликлар профилактикасини тартибга солувчи хукукий асосларда 6Ушликнинг мавжудлиги хукукбузарликлар профилактикаси тизимида ислохотларни бошланишига, шунингдек конун ва конуности норматив-хукукий хужжатларни замон талабига мувофик холда кайта ишлаб чикишни такоза этди:

бuрuнчuдан, ички ишлар органларининг сурункали алкоголизм, гиёхвандлик ёки захарвандликка мубтало бyлгaнлaр, шунингдек жазони ижро этиш муассасаларидан бyшaтилгaн маъмурий назорати yрнaтилгaн шахслар билан ишлаш сохасида профилактик чора-тадбирларни, хусусан ижтимоий мослашув ва реабилитацияни амалга оширишда вужудга келадиган хукукий муносабатлар муайян конунлар билан тартибга солинганлиги;

uккuнчuдан, хукукбузарликларнинг олдини олиш тизимининг замон талабларига жавоб бермай колиши;

15 Зиёдуллаев М.З., Ички ишлар органларининг таянч пунктларини бошкаришни такомиллаштириш. Докторлик диссертацияси.-2019. -Б.124-125.

ynuHHüdaH, ax,o^H Typap-^oKflapHga Kenaro-KyHgy3 y3^yKCH3 xyK;yK;6y3ap.flHK.flapHHHr o^guHH o^um x,aMga yHgaH ^aöp^aHraH^apra y3 Ba^Tuga ëpgaM KypcaTumHH aMa^ra ornHpHrn TH3HMH caMapacH3^uru;

mypmuHHudaH, hhkh um^ap opraKflapH Typ^H XH3MaT^apu ypTacuga caMapa^H x,aMKop^HKHH TamKH^ этнm th3hmhhhht HyK^Hru;

ôemuHHudaH, ax,o^H Typap-^oñ^apuga xyKyK;6y3ap.flHKHHHr o^guHH o^umra KeHr ^aMoaTHH^HKHH, aHHHK;ca, hhkh um^ap opraH^apura ëpgaM öepumHH xox^araH ^y^apo^apHH этнm Ba y^ap ypTacuga caMapa^H x,aMKop^HKHH TamKH^ этнm

TH3HMHHHHr Hy^^Hru16;

OAmuHHudaH, Ma3Kyp cox,aga By^ygra Ke^aguraH MyHocaöaT^apHH xyKyrçHH TapTuöra co^umgaru öym^H^^ap, HoaHH^^HK^ap Ba 3HgguHT^ap 6u^aH öof^h^ MyaMMo^apHHHr x,a^ этн^мaraн^нrн.

Xy^oca ypHHga Ta^KHg^am ^»h3kh, xyKy^6y3ap^HK^ap npo^H^aKTHKacHHH xyKyrçhh TaiMHH^am Ma3Kyp HyHa^umgaru um^apHHHr caMapagop^uruHH omupumra, myHHHrgeK ^oHyH xy^^aT^apu Ta^aö^apHHHHr H^pocHHH öup xu^ga Ta^MHH^amra эpнmнmra xH3MaT KH^agu. By эca xyK;yK;6y3ap.flHK.flap npo^H^aKTHKacHHH xyKyrçHH TaiMHH^am öopacugaru um^apHH H^Fop Ha3apHH Ta^HMoT^ap Ba xopu^HH Ta^puöa^apra x,aMga aMa^garu K;oHyH xy^^aTflapH Ta^aö^apura acoc^aHraH x,o^ga TaKoMH^^amTupumHH Ta^o3o этмoк;ga.

16McMaunoe 4. X,yK,yK,6y3ap.nMK.nap npo^M.aKTMKacu MM^^HM TM3MMM TMHH.MK Ba ocoMMWTa.MK rapoBM // fleMOKpaTnawTMpMW Ba mhcoh x,yKyK,M. - 2015. - 2(66)-COH. - E.27-33.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.