Научная статья на тему 'ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ АМАЛГА ОШИРУВЧИ ОРГАНЛАР ВА МУАССАСАЛАРНИНГ ХАМКОРЛИГИ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ'

ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ АМАЛГА ОШИРУВЧИ ОРГАНЛАР ВА МУАССАСАЛАРНИНГ ХАМКОРЛИГИ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
ҳуқуқбузарлик / ҳуқуқбузарликлар профилактикаси / субъектлар / ички ишлар органлари / ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар / ҳамкорлик.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ўсаров Садриддин Каримбердиевич

Ушбу мақолада ҳуқуқбузарликлар профилактикасини амалга оширувчи органлар ва муассасаларнинг хамкорлиги ташкилий-ҳуқуқий асослари жумладан, ички ишлар органларининг ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари билан ҳамкорлигининг ҳуқуқий тартибга солинганлиги уни ташкил этиш тартиби ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Ўсаров Садриддин Каримбердиевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИНИ АМАЛГА ОШИРУВЧИ ОРГАНЛАР ВА МУАССАСАЛАРНИНГ ХАМКОРЛИГИ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ»

Central Asian Journal of

Education and Innovation

X,yrçyrçEy3AP^HKflÂP nPOMflAKTHKACHHH AMAflrA OmHPyBHH OPrAHflAP BA MyACCACAflAPHHHr XAMKOPflHrH TAmKHflHH-XyKyKHH ACOCflAPH.

YcapoB CagpHggHH KapHMÖepgHeBHH

Mcaom KapHMOH HoMHgaru TomKeHT gaB^aT TexHHKa yHHBepcHTeTH O^Ma^u; ^H^Ha^H ropucTH https://doi.org/10.5281/zenodo.13846109

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Qabul qilindi: 20- Sentabr 2024 yil Ma'qullandi: 24- Sentabr 2024 yil Nashr qilindi: 27- Sentabr 2024 yil

KEY WORDS

xy^y^6y3apAUK, xy^y^6y3apAUKAap npofiuAaKmuKacu, cyö^eKmAap, UHKU umAap opeaHAapu, yyKyKHU Myyo$a3a kUAyeHU opeaHAap, yaMKopAUK.

Yw6y мaкoAaдa yyKyK^y3apAUKAap

npo$UAaKmuKacuHU aMaAea omupyenu opeaHAap ea MyaccacaAapHUHe xaMKopAueu mamKUAUü-yyKyKUü acocAapu wyMAadaH, uhku umAap opeaHAapuHUHe yyKyKHU Myyo$a3a KUAyenu opeaHAapu 6uAaH yaMKopAueuHUHe yyKyKUü mapmuôea coAUHeaHAueu yHU mamKUA этum mapmuôu ëpumuAeaH.

mhkh um^ap opraH^apuHHHr xy;yK;HH Myx,o$a3a ^H^yBHH opraH^apH[1] ÖH^aH x,aMKop-flHTHHHHr acocHH Öe^rH^apugaH Öupu y^apHHHr xyrçyrçHH TapTHÖra co^HHraH^HrHgup. mhkh um^ap opraH^apuHHHr xy;yK;HH Myx,o$a3a ^H^yBHH opraH^apu ÖH^aH ^aMKop^HrHHHHr xyrçyrçHH TapTHÖra co^HHraKflHru yHH TamKH^ этнm TapTHÖHHH MycTax,KaM^afigH, ^aMKop^HKKa KHpumyBHH x,ap ÖHp cyÖe^KTHHHr Mac^y^HHTHHH omHpHmH ÖH^aH ÖHpra^HKga y^apHHHr xyKy; Ba Ma^öypHHT^apHHH xy;yK;HH Ka^o^aT^afigH.

fflyHHHr y^yH, ÖH3 mhkh Hm^ap opraH^apuHHHr xy;yK;HH Myx,o$a3a ;H^yBHH opraH^apH ÖH^aH ^aMKop^uruHH TapTHÖra co^yBHH xyrçyrçHH HopMa^ap Ba y^apHH Ky^am aMa^HëTHHH H^MHH-Ha3apHH Ta^^H^ ;H^umHMH3gaH o^gHH aBBa.no, Ma3Kyp cyÖ^eKT^ap ypTacugaru xyrçyrçHH acoc^apHH Ma3MyH-Mox,H#THHH Ty^u; aHr^aÖ o^um y^yH y^apHH Terum^H rypyx^apra a^paTHÖ Ta^^H^ ;h^hö o^umuMH3 ^o3hm Öy^agu.

a) Y3ÖeKHCToH PecnyÖ^HKacu Koнстнтyцннсн Ba ;oHyH^apu;

Ö) Y3ÖeKHCToH PecnyÖ^HKacu npe3ugeHTHHHHr ^apMoH^apu Ba ;apop^apu;

b) Y3ÖeKHCToH PecnyÖ^HKacu Ba3Hp^ap Max,KaMacHHHHr;apop^apH;

r) Mhkh um^ap Ba3up^urHHHHr ugopaBHH, myHHHrgeKÖom;a xyrçyrçHH

Myx,o$a3a opraH^apu ÖH^aH Öupra^HKga ;aÖyfl ;u^raH ugopa^apapo

HopMaTHB-^y;y;HH xy^^aTflapH;

e) Max,a^^HH gaB^aT x,okhmhath opraH^apuHHHr ^y;y;Öy3ap^HK^ap npo^H^aKTHKacura oug ;apop^apu.

Koнстнтyцнннннг HopMa^apu geMoKpaTHK ^aMHHTgaru Öapna MyHocaÖaT^apHH h^thmohh ago^aT Ba HHcoHnapBap^HK пpннцнп^apнгa acoc^aHraH x,o^ga TapTHÖra co^umHHHr Öup^aMHH acocHH MaHÖau cu^araga XH3MaT ÖH^aH x,ap ;aHgaH xyrçyrçrça

хилоф ^илмишнинг олдини олишни таъминлайди. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Конституциясининг бир гурух ;оидалари уз навбатида жиноятларнинг олдини олиш хусусиятига эга булиб, фу;ароларни хар хил турдаги жиноий тажовузлардан химоя ;илишда ва уларни жамиятдаги умуминсоний, ахло;ий нормалар асосида тарбиялашда асосий манба хисобланади.

Узбекистон Республикаси Конститутциямизнинг 13-моддасида

таъкидланганидек, Узбекистон Республикасида демократия умуминсоний принципларга асосланади, уларга кура инсон, унинг хаёти, эркинлиги, шаъни, ;адр ;иммати ва бош;а дахлсиз ху;у;лари олий ;адрият хисобланади. Мазкур улкан ва шарафли вазифаларни таъминлаш, бош;а давлат органлари, муассасалари ва ташкилотлари ;атори Ички ишлар органлари билан ху;у;ни мухофаза ;илувчи органларининг хам асосий вазифасидир. Конституциянинг 121-моддасида ;онунийлик ва ху;у;-тартиботни, фу;ароларнинг ху^у; ва эркинликларини химоя ;илишда жамоат ташкилотлари ва фу;аролар ху;у;ни мухофаза ;илувчи органларга ёрдам курсатиши мумкинлиги кафолатлангани ички ишлар органларининг жамоатчилик билан хамкорлигини ташкил ;илишга асос яратиб берган булса, 58-моддасида давлат органлари ва мансабдор шахсларнинг жамоат бирлашмалари фаолиятига, айни пайтда жамоат бирлашмаларининг давлат органлари ва мансабдор шахслар фаолиятига аралашишига йул куйилмаслиги ушбу хамкорликнинг ани; чегарасини белгилаб беради. Конститутциямиздан кейинги енг асосий ху;у;ий асосларимиздан бири бу, Узбекистон Республикамизда ;абул ;илинган ;онунлар хисобланади. Мисол учун, Давлат соли; сиёсатини маъмурий худудларда амалга ошириш хамда соли; тугрисидаги ;онун хужжатларига риоя этилиши, соли;ларнинг тугри хисоблаб чи;арилиши, тули; ва уз ва;тида туланиши устидан назоратни таъминлаш билан богли; булган ху;у;бузарликларни олдини олиш хамда бу сохада юзага келган ижтимоий-ху;у;ий муносабатларни тартибга солишда ма;садида Ички ишлар органлари давлат соли; инспекция ходимлари билан Узбекистон Республикасининг (1997 йил 29 август) "Давлат соли; хизмати тугрисида"ги ;онунининг 7-моддасига асосан узаро хамкорлик ;илади.

Узбекистон Республикаси фу;ароларининг соглиги давлат томонидан мухофаза ;илинади ва кафолатланади. Жумладан, Конституциянинг

24-моддасида "Яшаш хуку;и хар бир инсоннинг узвий хуку;идир. Инсон хаётига суи;асд ;илиш энг огир жиноятдир" деб курсатиб утилган, 40-моддада "Х,ар бир инсон малакали тиббий хизматдан фойдаланиш хуку;ига эга"[2] деб соглиги ёмонлашганда ва бош;а холларда согли;ни са;лаш органларига мурожаат этиши ва даволаниши мумкинлиги белгиланган, шу билан бирга мамлакатимизда ахолига тиббий хизмат курсатиш давлат томонидан бепул амалга оширилиши таъминланади. Конституцияда курсатилган фу;ароларнинг тиббиёт сохасидаги кафолатларини таъминлашда Ички ишлар органлари согли;ни са;лаш органлари билан хамкорлик ;илишлари ва ахолининг бу борадаги хуку; ва экринликларидан фойдаланишларига ва уз навбатида ;онун нормаларининг бажарилишини амалга оширади. Хозирги кунда Президентимиз томонидан ёшларга нисбат катта эътибор ;аратилмо;да. Шундай экан Узбекистон Республикасининг "Бола хунуцларининг кафолатлари тугрисида"ги 2008 йил 7 январь ;онунининг ;абул ;илинганлиги, биринчидан, жамиятда болалар ху;у;лари кафолатларини таъминлаш

тизимини белгилаб берган булса, иккинчидан, бола ху;у;лари кафолатларини таъминлаш ор;али улар орасида ху;у;бузарликлар профилактикасини амалга оширишни таъминлайди. Узбекистан Республикасининг "Вояга етмаганлар уртасида назоратсизлик ва ху;у;бузарликларнинг профилактикаси тугрисида"ги 2010 йил 29 сентябрь ;онуни "Бола ху;у;лари кафолатлари тугрисида"ги ;онуннинг 3-моддасида курсатилган ижтимоий химояга мухтож болаларнинг ху;у; ва эркинликларини таъминлаш, уларнинг ;онуний манфаатларини химоя ;илиш, уларнинг назоратсизлиги, ;аровсизлиги ва ху;у;бузарликларининг профилактикасини амалга ошириш билан богли; муносабатларни ху;у;ий тартибга солади.

Шу билан биргаликда, божхона ха;идаги ;онун хужжатлари бузилишини, контрабанданинг олдини олиш, уни ани;лаш ва уларга чек нуйиш, республикамизнинг чегара худудларида мамлакатимиз и;тисодий манфаатларини химоя ;илиш ва хавфсизлигини таъминлаш сохасида юзага келган ижтимоий-ху;у;ий муносабатларни тартибга солиш шунингдек, ани;ланган ху;у;бузарликлар буйича мавжуд материаллар тугрисидаги ахборотни ва бош;а ахборотни ;онун хужжатларида ва битимларда белгиланган тартибда узаро алмашиш ма;садида Ички ишлар органлари божхона комплекслари ва божхона постлари ходимлари билан Узбекистон Республикасининг божхона кодекси[3] нормаларига риоя ;илган холда, Узбекистон Республикасининг (1997 йил 29 август) "Давлат божхона хизмати тугрисида"ги ;онунининг 7-моддасига асосан хамкорликни амалга оширади.

Ички ишлар органлари ху^у^ни мухофаза ;илувчи органлари билан хамкорлигининг ;онун даражасида тартибга солинганлиги буйича ижтимоий муносабатларни тахлил ;илсак, ;уйидаги ;онунларнинг объекти доирасида мазкур булинмалар хамкорлиги амалга оширилишини кузатишимиз мумкин: Жумладан, Узбекистон Республикасининг 1999 йил 19 августдаги "Гиёхвандлик воситалари ва психотроп моддалар тугрисида"ги хамда 2000 йил 25 майдаги "Фаолиятнинг айрим турларини лицензиялаш тугрисида"ги ;онунлари асосида, айрим фаолиятларни лицензиялаш ва рухсат этиш хусусиятига эга хужжатларни бериш, шунингдек лицензия ва рухсат этишга оид талабларга хамда шартларга риоя этилишини назорат ;илиш тартибга солинган.

Шунингдек, Узбекистон Республикасининг 2016 йил 4 январдаги "Дори воситалари ва фармацевтика фаолияти тугрисида"ги янги тахрирдаги ;онуни билан ушбу булинмаларнинг худудда фу;аровий ва хизмат нуролларининг хамда улар у;-дориларининг, саноат учун мулжалланган портловчи материаллар, шунингдек пиротехника буюмлар, гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва улар прекурсорларининг муомалада булиши сохасида хамкорлиги амалга оширилади.

Ички ишлар органлари томонидан фав;улотда вазиятларда жиноятчиликка ;арши курашиш, жамоат тартиби ва фу;аролар хавфсизлигини таъминлашда харбий-сафарбарлик ишларини ва фу;аролар мух,офазаси тадбирларини амалга оширишда Прокуратура,Давлат хавфсизлик хизмати ва Божхона органлари билан хамкорликлари Узбекистон Республикасининг 2000 йил 26 майдаги «Фу;аро мухофазаси тугрисида»ги ;онуни нормалари билан тартибга солинган.

Бундан таш;ари, Узбекистон Республикасининг 2000 йил 15 декабрдаги «Терро-ризмга ;арши кураш тугрисида»ги ;онуни Ички ишлар органлари терроризмга ;арши

курашиш, хусусан унинг олдини олиш буйича фаолиятини тартибга солувчи хукукий манба булиб, уларнинг бу борада хукукни мухофаза килувчи органлари билан хамкорлигини белгилаб беради. Конуннинг нормаларига кура, мазкур булинмалар уртасидаги хамкорлик маъмурий худудларда терроризм ва унинг турли-хил куринишларига карши курашиш, фукароларнинг диний ибодат либосида юришини олдини олиш, ички ишлар органларида диний экстремизм окими хайрихохи сифатида хисобда турувчи шахслар билан умумий, махсус ва якка тартибдаги профилактик чора-тадбирлар мажмуини куллаш оркали амалга оширилади. Шунингдек, Ички ишлар органлари ва хукукни мухофаза килувчи органларининг бу борадаги хамкорлигига ушбу конуннинг 6-моддасига асосан, махаллий давлат органлари, фукароларнинг узини узи бошкариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар хамда фукаролар кумаклашади ва зарур ёрдам беради.

Ички ишлар органлари худудларда конун устуворлигини таъминлаш, конунийликни мустахкамлаш, фукароларнинг хукук хамда эркинликларини, жамият ва давлатнинг конун билан курикланадиган манфаатларини, шунингдек, Узбекистон Республикаси конституциявий тузумини химоя килиш, хукукбузарликларнинг олдини олиш ва профилактикасини сифатли таъминлаш максадида Узбекистон Республикасининг (2001 йил 29 август) "Прокуратура тугрисида"ги конун нормаларига асосан худудий прокуратура органлари билан узаро хамкорлик килади. Шу билан биргаликда, прокуратура органлари конуннинг 4-моддасига асосан вазирликлар, давлат кумиталари, идоралар, фукароларнинг узини узи бошкариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, хокимлар ва бошка мансабдор шахслар жумладан, Ички ишлар органлари томонидан конунларнинг ижро этилиши устидан назорат килиш субеъкти сифатида айрим процессуал жараёнларда хамкорлик килиши хукукий кафолатланган.

Ички ишлар органлари ва хукукни мухофаза килувчи органлари фаолиятида очиклик, ошкоралик ва шаффофликни таъминлаш[*], шунингдек, хукукбузарликларни олдини олиш ва жиноятчиликка карши курашишда фукароларнинг шаъни ва кадр-кимматини тажовузлардан, уз шахсий хаётига аралашувлардан химоя килишга булган хукуклари ва конуний манфаатларига, жисмоний ва юридик шахсларнинг уз ишчанлик обрусини химоя килишга булган хукукларига риоя этилишини таъминлаш Узбекистон Республикасининг 2014 йил 5 майда кабул килинган «Давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолиятининг очиклиги тугрисида»ги конуни билан хукукий тартибга солинган[4]. Мазкур конун асосида Ички ишлар органлари хукукни мухофаза килувчи органлари билан хамкорлигининг таъминланиши:

биринчидан, жамоат тартибини саклаш, хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашиш сохасида ички ишлар органлари иш жараёни ва эришилган натижаларини кенг оммага ёритишга;

иккинчидан, хамкорлик йуналишлари буйича ахборот олиш хукукининг кафолатларини таъминлашга;

учинчидан, профилактика инспекторларининг процессуал карорлар ижросини таъминлаш учун масъулиятини оширишга;

mypmuHHudaH, xyKyK;6y3ap.flHK.flap npo$H.flaKTHKacHHH Ta^MHH^am Ba ^HHOHTHH^HKKa rçapmu Kypamum TyFpucugarH axôopoT^apHH Taprçaram TapTHÔHHH xyKy^HH Ka^o^aT^amra XH3MaT K;H.flagH.

fflyHHHr y^yH xaM, 2017 — 2021 HH^apga Y36eKHCToH Pecny6^HKacHHH pHBO^^aHTHpumHHHr 6emTa ycTyBop fiyHa^Hmu 6yHHHa ^apaKaT^ap CTpaTeruflCHHH aMa^ra omupuflugH yHra Kypa xynyKHH Myx,o$a3a K;H.flyBHH opraH^apHHHr xyn;yK;HH Ma;oMH, x,ap 6up xynyKHH Myx,o$a3a ^H^yBHH opraHHHHr y3Hra xoc xycycHATugaH Ke^H6 hhk;h6, yHHHr BaKo^aT Ba Ba3H^a^apH, Ma3Kyp opraH^apHHHr BaKo^aT^apu Ba ^yH^HH^apu TaKpop^aHHmHHH 6apTapa$ STHm myHHHrgeK, ^ao^HATuga ohhk^hk Ba ma^^o^^HK пpннцнп^apн AHaga hcaox, ^H^HmHH Ha3apga TyTyBHH "XyKy^HH Myx,o$a3a ^H^yBHH opraH^ap TyFpHCHga"rH Y36eKHCToH Pecny6^HKacu ;oHyHH ^oHH^acuHH Hm^a6 HH^H^Hmu 6e^ru^aHraH[5].

ffly 6u^aH 6upra^HKga mhkh um^ap opraKflapuxyKyKHH Myx,o$a3a K;H.flyBHH opraH^apu 6u^aH Ma^Mypufi xygyguH 6up^HK^apga xyKyrç-TapTHÔoTHH carç^am, MycTax,KaM^am, xyKyK;6y3ap.flHK.flapHH aHHK^am, y^apra 6apx,aM 6epum, myHHHrgeK Xy;y;6y3ap^HK^apHHHr cogup этн^нmн ca6a6^apuHH Ba y^apra hmkoh 6epaëTraH mapT-mapouT^apHH aHHK^am, 6apTapa$ этнm Marçcaguga ;y^^aHH^aguraH xy;y;6y3ap^HK^ap yMyMuu, Maxcyc, AKKamapmuôdaeu Ba euxmuMOAOsuK npo^H^aKTHKacuHUHr xyn;yK;HH, hmthmohh, TamKH^HH Hopa-Tagôup^apuHH aMa^ra omupumgaru ^aMKop^uru Y36eKHCToH Pecny6^HKacuHHHr 2014 hh^ 14 MaHgaru «Xy;y;6y3ap^HK^ap npo^H^aKTHKacH TyFpucuga»rH rçoHyHH 6u^aH 6e^ru^aHraH[6].

Ma3Kyp ;oHyH npo^u^aKTHKa HHcneKTop^apHHHHr ^aMoaT TapTHÔHHH carç^am 6y^HHMa^apu 6u^aH ^aMKop^uruga ro3ara Ke^yBHH hmthmohh MyHocaôaT^apHH TapTHÔra co^yBHH MyxuM xyKy^HH acocu 6y^u6, hhkh um^ap opraH^apHHHHr xyKyK;6y3ap.flHK.flap npo^H^aKTHKacu cox,acugarH BaKo^aT^apu aHHaH Ma3Kyp 6y^HHMa^apHHHr ^aMKop^uru goupacuga aMa^ra omupu^umuHH aMa^uëT HaTH^a^apu Hc6oT^a6 6epMo;ga[7]. Ma3Kyp ;oHyH npo^H^aKTHKa HHcneKTop^apHHHHr ^aMoaT TapTHÔHHH carç^am 6y^HHMa^apu 6u^aH xaMKop^uruga ro3ara Ke^yBHH h^thmohh MyHocaôaT^apHH TapTHÔra co^yBHH Myx,HM xyKy^HH acocu 6y^u6, hhkh um^ap opraH^apHHHHr xyKyK;6y3ap.flHK.flap npo^H^aKTHKacH cox,acugarH BaKo^aT^apu aHHaH Ma3Kyp 6y^HHMa^apHHHr ^aMKop^uru goupacuga aMa^ra omupu^umuHH aMa^uëT HaTH^a^apu Hc6oT^a6 6epMo;ga[8].

^yM^agaH, Ma3Kyp rçoHyHHHHr HopMa^apu H^pocHHH TaiMHH^am 6yHHHa Ma^a^^a^apga o^h6 6opu^raHraH TapFHÔoT, xyKyK;6y3ap.flHK cogup этнmгa mohh^ 6y^raH maxc^ap 6u^aH yMyMHH, Maxcyc Ba HKKa TapTHÔga npo^H^aKTHK Hopa-Tag6up^ap o^h6 6opH^Hmu, myHHHrgeK ym6y 6y^HHMa^ap ToMoHHgaH ^y^apo^apga "MeHHHr Ma^a^^aMga ^hhoht cogup 6y^Mac^Hru KepaK!" geraH TaMofiu^HH maKH^^aHTHpum fiy^uga o^h6 6opu^raH MaH3H^^H Tagôup^ap HaTH^acuga Pecny6^HKagaru 7566Ta Ma^a^^a^apHHHr 103 Tacuga ëKH 14,4 ^oH3Hga 6upopTa xaM ^hhoht cogup этн^нmнгa fiy^ ^yfiH^MaraH[9].

ffly Hy^Ta^H Ha3apgaH, Y36eKHCToH Pecny6^HKacu npe3HgeHTH ffl.Mup3HëeB ToMoHHgaH 2021-hh^ 26-MapTgaru KyHH "^aMoaT xaB^CH3^urHHH TaiMHH^am Ba ^HHo^THH^HKKa ^apmu Kypamum co^acuga hhkh um^ap opraH^apu ^ao^HHTHHH CH^aT ^H^aTHgaH HHru 6oc^HHra KyTapum Hopa-Tag6up^apH TyFpHCHga"[10]ru 6196-coh.ah OapMOHH ^H^HHgu. By ^apMoHga "xaB^CH3 ^ob^h" Ba "xaB^CH3 x,oHagoH"[11]

gacTypHH KoMn^eKC ^oHH^a^apuHH npaTHm 6yfiHHa xap 6up Ma^a^^aHHHr y3Hra xoc

хусусиятларидан келиб чикиб хукукбузарликлар профилактикасини барвакт таъминлаш буйича аник чора-тадбирлар белгиланганлигини таъкишлаш лозим. Мазкур чора-тадбирларни амалга оширишда субъектлар хакида гап кетганда, профилактика инспекторларининг жамоат тартибини саклаш булинмалари уртасидаги хамкорлик ва уларнинг куч ва воситалари мухим ахамиятга эга.

Ички ишлар органларининг хукукни мухофаза килувчи органлари билан хамкорлигини тартибга солувчи махсус конунлар хакида таъкидланганда, Узбекистон Республикасининг 2016 йил 16 сентябрда

кабул килинган "Ички ишлар органлари тугрисида"ги конуни[12] алохида хукукий ахамиятга эга. Чунки, мазкур конун ички ишлар органларининг барча сохавий хизматлари узининг зиммасига юклатилган вазифаларни бажариш максадида конуннинг 11-моддасига асосан барча давлат органлари, фукароларнинг узини узи бошкариш органлари ва бошка ташкилотлар билан хамкорлик килиниши хукукий кафолатланди.

Бундан ташкари, коррупцияга оид хукукбузарликларни уз вактида аниклаш, уларга чек куйиш, уларнинг окибатларини, уларга имкон берувчи сабаблар ва шарт-шароитларни бартараф этиш, коррупцияга оид хукукбузарликларни содир этганлик учун жавобгарликнинг мукаррарлиги принципини таъминлаш максадида ички ишлар органларининг тегишли хизматлари хамда бошка хукукни мухофаза килувчи органи ходимлари биланУзбекистон Республикасининг (2017 йил 3 январь) "Коррупцияга карши курашиш тугрисида"ги конун нормаларига асосан хамкорликни амалга оширади[13].Хукукбузарликлар профилактикасини таъминлаш, жиноятчиликка карши курашишга хизмат килувчи конунларнинг ижросини таъминлаш, бу сохада фаолият олиб борувчи хукукни мухофаза килувчи органлари фаолиятини такомиллаштириш максадида бир канча норматив-хукукий хужжатлар кабул килинди. Ушбу норматив-хукукий хужжатлар жамиятда тинчлик ва осойишталикни, хукукбузарликларнинг барвакт олдини олиш, уларни содир етиш сабаблари ва шарт-шароитларини чукур тахлил килиш, аниклаш ва бартараф этиш буйича тизимли ва самарали чора-тадбирлар амалга ошириш механизмларини яратишга хизмат килади.

Узбекистон Республикаси Президентининг куйидаги фармонлари ва карорлари Ички ишлар органлари ва хукукни мухофаза килувчи органлари билан хамкорлигини белгилаб беради:

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йилнинг 14 мартдаги «Хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПК 2833-сон карорига асосан хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашиш буйича республика идоралараро комиссияси ташкил этилди. Унга кура, барча хукукни мухофаза килувчи органларининг хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашиш буйича вазифа ва функциялари мазкур комиссия негизида белгилаб берилди.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев томонидан 2021 йил 26-мартдаги куни "Жамоат хавфсизлигини таъминлаш ва жиноятчиликка карши курашиш сохасида ички ишлар органлари фаолиятини сифат жихатидан янги боскичга кутариш чора-тадбирлари тугрисида"[14]ги 6196-сонли Фармони кабул килинди

acocaH, ^aMoaT xaB$cH3iurHHH Ta^MHHiam Ba ^HHoflTHHiHKKa ;apmu Kypamum coxacuga hhkh umiap opraHiapu ^aoiHATHHH cu^aT ^uxaragaH flHru 6oc;HHra KyTapum Hopa-Tag6upiapH. By ^apMOHra acocaH . Y36eKHcToH Pecny6iHKacu npe3HgeHTH n.Mup3HëeB TOMOHHgaH ^apMOH H^pocuHH TaiMHH^am Ma;caguga 2021hhi 2-anpeigaru "Mhkh umiap opraHiapuHHHr ^aMoaT xaB$cH3iurHHH TaiMHH^am Ba ^HHoflTHHiHKKa ;apmu Kypamum coxacugaru ^aoiHATHHH AHaga TaKoMHiiamTHpum 6yHHHa ;ymHMHa TamKHiHH Hopa-Tag6upiap TyFpucuga"rH n^ 5050-cohih ;apopu TacgH;iaHgH. ByHgaH Tam;apu MaMiaKaTHMH3ga hhkh umiap opraHiapuHHHr xy;yK;6y3apiHKiap npo^H^aKTHKacu Ba oigHHH oium 6yHHHa c^aoiHATHHH Ty6gaH TaKoMHiiamTHpum Ma;caguga, Y36eKHcToH Pecny6iHKacu npe3ugeHTHHHHr (2017 hhi 18 anpeib) «Mhkh umiap opraHiapuHHHr xy;yK;6y3apiHKiap npo^HiaKTHKacu 6yiHHMaiapH ^aoiHATHHH Ty6gaH TaKoMHiiamTHpum Hopa-Tag6upiapH TyFpHcuga»rH n^ 2896-coh ;apopu ;a6yi ;HiHHraH.

Ma3Kyp ;apop 6yfiHHa Mhkh umiap opraHiapuHHHr BaKoiaTiH gaBiaT opraHiapu 6uiaH xaMKopiuru:

ôupuHHudaH, xy;yK;6y3apiHKiapHHHr cogup этнIнmн ca6a6iapHHH, yiapra hmkoh 6epyBHH mapT-mapouTiapHH aHH;iam, ypraHHm Ba 6apTapa$ этнmгa;

uKXuHHudaH, xy;yK;6y3apiHKiapHH aHH;iam, 6apTapa$ этнm Ba ^om этнm, TeproB Ba cyggaH nmupHHHÔ ropraH maxciapHH, myHHHrgeK 6egapaK ïïyrçoiraH $y;apoiapHH KugHpumra;

ynuHHudaH, axoiu 6uiaH yHHHr энг MyxHM MyaMMoiapHHH xai STHm Ba h^thmohh KecKHH^HKHH roMmaTum Macaiaiapuga TyrpugaH-TyrpH ohh; Myio;oTHH Hyira Kyfiumra;

mypmuHwudaH,xy;yK;6y3apiHKiapgaH ^aôpiaHraHiapHHHr, FafipH^THMoHH xyi;-aTBopra эгa, xy;yK;6y3apiHK cogup этнmгa mohhi, myHHHrgeK xy;yK;6y3apiHK cogup этгaн maxciapHHHr h^thmohh pea6нIHтaцнflcн Ba MociamyBHHH Ta^MHHiamra xH3MaT KHiagu.

ByHgaH Tam;apu TomKeHT maxpuga ^aMoaT TapTHÔHHH ca;iam, xy;yK;6y3apiHKiap npo^H^aKTHKacu Ba ^HHoflTHHiHKKa ;apmu Kypamum caMapagopiuruHH omupumga Xy;y;HH Myxo$a3a ;HiyBHH opraHiapHHHr 6y3FyHHH TaxgugiapHH 6apBa;T aHH;iam 6yfiHHa flKgui xapaKaTiapHH, yiapHH xaMKopiHKga Ba cu^aTiu 6apTapa$ этнIнmннн Ta^MHH^am Ma;caguga Y36eKHcToH Pecny6iHKacu npe3ugeHTHHHHr "TomKeHT maxpuga ^aMoaT TapTHÔHHH ca;iam, xy;yK;6y3apiHKiap npo^HiaKTHKacu Ba ^HHoflTHHiHKKa ;apmu KypamumHHHr cu^aT ^uxaragaH AHru th3hmhhh ^opufi этнm TyFpHcuga"rH ;apopu ;a6yi ;HiHHgH. Ma3Kyp ;apop, TomKeHT maxpuga ^aMoaT TapTHÔHHH ca;iam, xy;yK;6y3apiHKiap npo^H^aKTHKacu Ba ^HHoflTHHiHKKa ;apmu Kypamumga Mhkh um^ap opraH^apHHHHr xy;y;HH Myxo^a3a ;u^yBHH opraH^apu 6u^aH caMapa^H xaMKop^uruHH TamKH^ этнmнннг aMa^HH MexaHH3M^apuHH ^opufi этнmгa ;apaTH^raH. Pecny6^HKa xygyguga ^opufi fiu^HHHr 6 ohh Mo6afiHHga ^HHoHTHH^HKKa ;apmu Kypamum, xy;y;6y3ap^HK^ap npo^H^aKTHKacu Ba ^aMoaT xaB^cH3^uruHH Ta^MHH^am 6opacuga ;yHHgaru KoMn^eKc Hopa-Tag6up^ap aMa^ra omupu^gu.

Y36eKHcToH Pecny6^HKacu npe3ugeHTHHHHr 2018 hra 24 geKa6pgaru n^-4075-coHK;apopH Ta^a6^apu acocuga xap 6up xygygga cogup этн^гaн ^HHo^T^ap 6yfiHHa KyH^HK Te3Kop Ma^^yMoT^apHH xoKHM^HK^apga Kypu6 HH;um Ba yrapHH 6apBa;T o^gHHH ojium 6yHHHa TerumiH Hopa-Tag6upiapHH 6eiruiam y^yH Ta;gHM этн6 6opum aMaiHëTH Hyira

куйилди.

Республика худудларида жиноятчиликни жиловлаш буйича янгича тизим асосида Ички ишлар вазири, Бош прокурори ва Миллий гвардия кумондонига бириктирилиб, улар томонидан кундалик равишда бириктирилган худудларда жамоат хавфсизлигини таъминлаш, бу борада худудий хокимлик, хукукни мухофаза килувчи органлари ва жамоатчиликнинг биргаликдаги харакатларини мувофиклаштириш фаолияти йулга куйилди.

Бундан ташкари Ички ишлар органларинингхукукни мухофаза килувчи органлари билан хамкорлик жараёнларини тартибга солиш билан боглик булган хукукбузарликлар профилактикасини таъминлаш, жиноятчиликка карши курашиш, жамоат тартиби ва фукаролар хавфсизлигини таъминлашга хизмат килувчи Узбекистон Республикасининг Конституцияси, конунлари, Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг карорлари, Узбекистон Республикаси Президентининг фармонлари, карорлари ва фармойишлари, Вазирлар Махкамасининг карорлари ва фармойишлари Ички ишлар вазирлигининг норматив-хукукий хужжатлар хисобланади[15].

Мазкур норматив-хукукий хужжатлар билан Ички ишлар органларининг хукукни мухофаза килувчи органлари уртасидаги хамкорликнинг узига хос жихатларини инобатга олган холда, улар уртасидаги хамкорлик улар фаолиятини ташкил этиш ва амалга ошириш тартибини белгиловчи алохида низом ва йурикномаларда белгиланади.

Хулоса урнига таъкидлаш жоизки, Ички ишлар органларининг хукукни мухофаза килувчи органлари билан хамкорлигининг хукукий тартибга солинганлиги, биринчидан, улар уртасидаги хамкорликнинг ташкил этиш тартибини мустахкамласа, иккинчидан, хамкорлик буйича Ички ишлар органларининг асосий вазифаларини белгилаб, жумладан уларнинг масъулиятини оширишга хамда хамкорлигини самарали ташкил этишга хизмат килади.

Фойдаланилган адабиётлар руй;ати:

1. Профилактика инспекторлари асосан уз фаолиятини суд органлари, прокуратура органлари, солик органлари, божхона органлари хамда миллий хавфсизлик хизмати органлари каби ХМКр органлари билан хамкорликда олиб боради.

2. "Узбекистон", НМИУ, 2014

3. Узбекистон Республикасининг2016 йил 20 январдаги "Божхона кодексини тасдиклаш тугрисида"ги конуни. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2016 й., 3(1)-сон, 31-модда.

4. Изох: Узбекистон Республикасининг «Давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолиятининг очиклиги тугрисида»ги конуни 6-моддасига кура, агар профилактика инспекторларини жамоат тартибини саклаш булинмалари уртасидаги хамкорлик фаолияти тугрисидаги ахборотдан фойдаланиш, конунда белгиланган тартибда давлат сирлари ёки конун билан курикланадиган бошка сирларни ташкил этувчи маълумотлар жумласига киритилган булса, бундай ахборотлар чеклаб куйилади.

5. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. - 2014. - №19. - 209-м.

6. Узбекистон Республикаси Президентининг2018 йил 22 ягвардаги

7. «2017 - 2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясини «Фаол тадбиркорлик, инновацион гоялар ва технологияларни куллаб-кувватлаш йили»да амалга оширишга оид давлат Дастури тугрисида»ги ПФ 5308-сон Фармони билан тасдикланган.

8. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами. - 2014. - №20. - 221-м.

9. Узбекистон Республикасининг 2014 йил 14 майдаги «Хукукбузарликлар профилактикаси тугрисида»ги конунининг 10-моддасида курсатилган ваколатлар.

10. Узбекистон Республикасининг 2014 йил 14 майдаги «Хукукбузарликлар профилактикаси тугрисида»ги конунининг 10-моддасида курсатилган ваколатлар.

11. Тадкикотчи томонидан 2021 йил 12 ойи давомида республикада хукукбузарликларни олдини олиш йуналиши буйича Ички ишлар вазирлигининг маълмуотларидан фойдаланилган.

12. Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 26 мартдаги "Жамоат хавфсизлигини таъминлаш ва жиноятчиликка карши курашиш сохасида ички ишлар органлари фаолиятини сифат жихатидан янги боскичга кутариш чора-тадбирлари тугрисида"ги 6196-сонли Фармони.

13. Узбекистон Республикасининг 2016 йил 16 сентябрда кабул килинган "Ички ишлар органлари тугрисида"ги конуни.

14. Конун «Халк сузи» газетасининг 2017 йил 4 январдаги 2 (6696)-сонида эълон килинган.

15. Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 26 мартдаги "Жамоат хавфсизлигини таъминлаш ва жиноятчиликка карши курашиш сохасида ички ишлар органлари фаолиятини сифат жихатидан янги боскичга кутариш чора-тадбирлари тугрисида"ги 6196-сонли Фармони.

16. Узбекистон Республикасининг 2016 йил 16 сентябрда кабул килинган "Ички ишлар органлари тугрисида"ги конуни.

17. Узбекистон Республикаси ИИВнинг 2014 йил 6 июндаги "Ички ишлар органларида норматив-хукукнй кужжатларни тайёрлаш, келишиш ва кабул килиш коидалари тугрисида"ги 76-сон буйруги буйича (карор, буйрук ва фармойиш).

18. Кушбаков Д. Профилактика инспекторларининг маъмурий худудда жамоат тартибини саклаш ва хавфсизликни таъминлаш фаолиятининг асосий йуналишлари, шакл ва усуллари //Журнал академических исследований нового Узбекистана. - 2024. - Т. 1. - №. 6. - С. 91-95.

19. Кушбаков Д. Махалла хукук-тартибот маскани фаолиятини режалаштириш ва тахлил килиш максади хамда мохияти //Development of pedagogical technologies in modern sciences. - 2024. - Т. 3. - №. 7. - С. 239-243.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.