Научная статья на тему '«ЎТЙ» АЖ ТЕМИР ЙЎЛ ТИЗИМИДА ТЕМИР ЙЎЛ ПОЕЗДЛАР ХАБАРЛАРИ БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДИК ҚЎЛЛАНМАГА ВАГОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХАБАРЛАРИ ҚЎШИМЧАСИ'

«ЎТЙ» АЖ ТЕМИР ЙЎЛ ТИЗИМИДА ТЕМИР ЙЎЛ ПОЕЗДЛАР ХАБАРЛАРИ БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДИК ҚЎЛЛАНМАГА ВАГОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХАБАРЛАРИ ҚЎШИМЧАСИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

125
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Вагон / хабарнома(сообўения) / телетайп қурилма аппарати / поезд / wagon / notification (soobo'eniya) / teletype device / train

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Fиёсхўжа Арибжанович Низамов, Соқижон Қобилжонович Худойберганов

Поезд ва вагонлар билан ишлаш бўйича янгича хабарларни кўрсатиб бериш, шу хабарлар билан ишлаш жараѐнини ўргатишдир. Хабарларнинг ҳаммаси бир хил, аммо жамланмасини тартиблаш ва кўрсатилмаган қисмларини кўрсатиб беришдан иборат. Тошкент транспорт университетида ўқиѐтган талабаларнинг кўпчилиги поездлар билан ишлаш хабарномаси ҳақида тушунчага эга эмас. Иш фаолиятини бошлашганда ѐки амалиѐтга боришганида, улар учун бу ҳолат, яъни хабарлар мавхум тушунча бўлиб қолмоқда. Уларга қайтадан ходим бириктирилади ва поездлар билан ишлаш хабари ўргатилади. Агар ўқишни битириб борган талабага ѐмон устоз тушиб қолса, у керакли маълумотлар билан ишлай олмаслиги мумкин. Бундан ташқари поездлар туриб қолиши ва юк поездлар ҳаракати графигини диспетчер ҳаракат графиги режасидан чиқариб юбориши ҳам мумкин. Шунинг учун талабаларни ўқиш жараѐнида поездлар ҳаракати хабарномаси, телетайп қурилма аппаратлари билан таништириш малакали кадрлар чиқаришдаги муҳим йўналишлардан бири ҳисобланади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Fиёсхўжа Арибжанович Низамов, Соқижон Қобилжонович Худойберганов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

WORKING WITH RAILWAY TRAIN MESSAGES IN ‘UR’ JSC RAILWAY SYSTEM APPENDIX TO WORKING WAGON MESSAGES

To show new messages on working with trains and wagons is to teach the process of working with these messages. The messages are all the same, but the collection consists of sorting and showing the parts that are not shown. Most students at Tashkent Transport University have no idea about train notifications. For them, when they start a business or go into practice, this situation, i.e. messages, remains an abstract concept. They will be re-assigned to an employee and taught the message of working with trains. If a graduating student gets a bad teacher, he or she may not be able to work with the information he or she needs. It is also possible that trains will stop and the dispatcher will remove the freight train schedule from the schedule schedule. Therefore, one of the important directions in the production of qualified personnel is the introduction of train notifications, teletype devices in the process of studying.

Текст научной работы на тему ««ЎТЙ» АЖ ТЕМИР ЙЎЛ ТИЗИМИДА ТЕМИР ЙЎЛ ПОЕЗДЛАР ХАБАРЛАРИ БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДИК ҚЎЛЛАНМАГА ВАГОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХАБАРЛАРИ ҚЎШИМЧАСИ»

«УТЙ» АЖ ТЕМИР ЙУЛ ТИЗИМИДА ТЕМИР ЙУЛ ПОЕЗДЛАР ХАБАРЛАРИ БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДИК ЦУЛЛАНМАГА ВАГОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХАБАРЛАРИ ЦУШИМЧАСИ

Fиёсхужа Арибжанович Низамов

Локомотивлардан фойдаланиш бошкармаса катта тафтишчиси

("Узбекистон темир йуллари"АЖ)

Сокижон ^обилжонович Худойберганов

Транспорт харакатини ташкил этиш кафедраси мудири (т.ф.н.-доцент) (Тошкент давлат транспорт университети)

АННОТАЦИЯ

Поезд ва вагонлар билан ишлаш буйича янгича хабарларни курсатиб бериш, шу хабарлар билан ишлаш жараёнини ургатишдир. Хабарларнинг хаммаси бир хил, аммо жамланмасини тартиблаш ва курсатилмаган кисмларини курсатиб беришдан иборат. Тошкент транспорт университетида укиётган талабаларнинг купчилиги поездлар билан ишлаш хабарномаси хакида тушунчага эга эмас. Иш фаолиятини бошлашганда ёки амалиётга боришганида, улар учун бу холат, яъни хабарлар мавхум тушунча булиб колмокда. Уларга кайтадан ходим бириктирилади ва поездлар билан ишлаш хабари ургатилади. Агар укишни битириб борган талабага ёмон устоз тушиб колса, у керакли маълумотлар билан ишлай олмаслиги мумкин. Бундан ташкари поездлар туриб колиши ва юк поездлар харакати графигини диспетчер харакат графиги режасидан чикариб юбориши хам мумкин. Шунинг учун талабаларни укиш жараёнида поездлар харакати хабарномаси, телетайп курилма аппаратлари билан таништириш малакали кадрлар чикаришдаги мухим йуналишлардан бири хисобланади.

Калит сузлар: Вагон, хабарнома(сообуения), телетайп курилма аппарата,

поезд.

WORKING WITH RAILWAY TRAIN MESSAGES IN 'UR' JSC RAILWAY SYSTEM APPENDIX TO WORKING WAGON MESSAGES

Giyoskhoja Aribjanovich Nizamov

Senior inspector of Locomotive Operation (JSC "Uzbekistan Railways")

Sokijon Kobiljonovich Khudoiberganov

Head of the Traffic Management Department (Ph.D., Associate Professor) (Tashkent State Transport University)

ABSTRACT

To show new messages on working with trains and wagons is to teach the process of working with these messages. The messages are all the same, but the collection consists of sorting and showing the parts that are not shown. Most students at Tashkent Transport University have no idea about train notifications. For them, when they start a business or go into practice, this situation, i.e. messages, remains an abstract concept. They will be re-assigned to an employee and taught the message of working with trains. If a graduating student gets a bad teacher, he or she may not be able to work with the information he or she needs. It is also possible that trains will stop and the dispatcher will remove the freight train schedule from the schedule schedule. Therefore, one of the important directions in the production of qualified personnel is the introduction of train notifications, teletype devices in the process of studying.

Keywords: wagon, notification (soobo'eniya), teletype device, train. КИРИШ

Поездлар хдракатини бошккаришда автоматик тизим куйидаги масалаларни уз ичига олади:

-бекатларда, ортиш-тушириш йулларида, район линияларида сменна-суткалик вагонларнинг ортиш ва тушириш ишлари;

-бекатдаги поезд таркибининг ташкиллаштирилиши ва жунатилиш режаси буйича ишлаш;

-узелдаги ортилган, туширилган вагонлар хдкида умумий маълумот; -поездлар билан бекатларда ишлаш буйича жараёнлар «натурный лист» ; -вагонларни таъмир талаб хрлатини билиш ва вагонларни резервга куйиш ва резервдан олиш;

-бекатларда поездлар ташкиллаштиришни таркиб режасига асосан тузишни назорат килиш;

-поезд таркибини тузаётганда , унинг огирлиги ва узунлигини бошкариш; -бекатлардаги ва темир йулдаги умумий вагон хужалигини назорат килиш;

-технология буйича иш жараёнини олиб боришни назоратга олиш;

Буларнинг барчаси телетайп ёки компьютерга киритиладиган хабарлар оркали амалга оширилади ва Х,ар бир юборилган хабарга кайтиб, юборилган хабар буйича жавоб келади. МДХ давлатларида темир йул тизимида рус тилида иш олиб борилгани учун, поездлар билан ишлаш хабарлари рус тилида киритилади ва жавоблар хам рус тилида келади. Бу хабарномаларни бошкариш учун аввалом бор бекатлар ракамини билиш зарур. Бекатлар раками 5 та ракамда курсатилиб, хабарларга хам бекатлар 5 та раками оркали киритилади. Лекин бекат хабарнома тизимига уланмаган булса, у бекат учун поездлар билан ишлаш хабарномасини ишлаб булмайди. Юкорида курсатилган амалларни бекатларда «оператор СТЦ», «оператор при ДСП», ягона диспетчерлик марказида «оператор ДНЦ» бажаради. Бундан ташкари умумий текширувчи АТБ операторлари бошка тизимларда бу жараёнларни амалга оширади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Автоматлаштирилган бошкариш тизими(АСУ) - бу объектнинг самарали ишлашини таъминлайдиган, бошкарув функцияларини амалга ошириш учун зарур булган маълумотларни йигиш ва кайта ишлаш учун керак булган, автоматлаштириш ёки компьютер техникаси ёрдамида амалга ошириладиган одам-машина тизимидир. (Zverev V.I.,Kolyada A.S.(2002)).

Поездлар харакати тугрисидаги хабарлар (келиш, жунаб кетиш, тухтамасдан юриш) бекатлар учун тайёрланиш керак. Улар йулнинг (ВЦ хизмат курсатадиган минтаканинг) ахборот хизмат поезд моделининг худудий элементлари булиб, уни амалга ошириш пайтида компьютер хотирасида яратилган АСОУПдир. (Automated systems in traffic control).

"Электрон укитувчи" деб номланувчи хабарлар АСОУП таркибига кириб, унга ИВЦ ходимлари тузатишлар киритади. Бу АСОУПдаги тезкор жараёнлардаги узгаришларни ходимларни укитишда ва таништиришда хизмат килади. (Domkin E.I., Xudoyberganov S.K. (2013)).

МУХ,ОКАМА

Куп курсатмаларда ва методик кулланмаларда асосан поездлар билан ишлаш, уларни тузиш, жунатиш, кабул килиш ва шу каби хабарлар курсатилади. Поездлар вагонлар ва уларнинг тугри жойига куйилишидан иборат. Х,ар битта вагон ортилганидан сунг, то ундаги юк туширулгунга кадар бир нечта жараённи бажаради. Поездлар билан ишлаш каби вагонлар билан хам

ишлаш хабарномаси булиб, унда ортиш, тушириш, резервга олиш, резервдан ечиш, вагон хакида маълумотлар билан ишланади. Поездни шакллантириш учун аввалом бор вагонлар холати урганилади. Лекин вагонлар кайси давлатларга карашлигини билиш хам мухим хисобланади.

Вагонлар билан ишлашни хабарлар оркали маълумотларга куйидагича киритилади:

1. 212-телетайп буйича суров.

(:212 72357 7200:91 05:)// Чукурсой бекатидаги 5 соат ичида ташкил топган ва келаётган поездлар.

(:212 72357 7235:5065:)// маълумот суралаётган бекат учун бекатдаги бор МДХ давлатлари вагонларини чикариш;

5065-МДХ вагонлари учун суров.

(:212 72357 7235:1574 1:)// маълумот суралаётган бекат учун, уша бекатдаги резервда турган вагонларни вагон номерисиз олиш;

(:212 72357 7235:1574 1:)// маълумот суралаётган бекат учун, уша бекатдаги резервда турган вагонларни вагон номери билан олиш;

(:212 72357 7235 29:5065:)// маълумот суралаётган бекат учун, уша бекатдаги махаллий вагонлар паркини олиш;

29-махаллий вагон тартиб раками булиб, Россия давлат вагонларини сураш учун 20 ни ёки Беларуссия давлат вагонларини сураш учун 21 ни куйиб терса булади.

(:212 72357 7235:3208:)// маълумот суралаётган бекат учун, уша бекатдаги таъмир талаб вагонларни чикариш.

2. 241- ортиш.

(:241 72357 49 12 01 18 00 11:

01 87786489 1 370 66696 04202 9999 1111 000 2 042162

02 87769709 1 360 66696 04202 9999 1111 000 2 042162:)//

72357-ортиш иши бажарилган бекат;

49-ортиш учун тартиб раками; ундан сунг 50, 51, 52 ва х.к. булиб кетаверади.

12 01-кун ва ой;

18 00-ортиш хабарининг утган вакти;

11-кушимча хабар;

01, 02- тартиб раками;

87786489, 87769709- рефрежиратор вагони раками;

1-киритилиш сони;

370, 360-ортиш тоннажи; бу холда тоннада курсатилиб, битта ноль кушилади.

66696-кайси бекатга ортилгани;

04202-юкнинг тартиб раками;

9999- жунатувчининг тартиб раками;

1111- олувчининг тартиб раками;

000-юк хдракати давридаги умумий х,олат; 2-пломбалар сони;

042162-рефрежиратор вагоннинг теплушкаси серия разами, киритилиши шарт. (:241 72357 50 13 01 18 00 11:

01 94410696 1 040 72000 00300 0012 9999 000 0' 00/01

02 94548752 1 230 72000 00300 0012 9999 000 2' 02/00:)//

94410696, 94548752-контейнер ортиладиган вагонлар разами (фитинговый); 00300-контейнерлар учун киритиладиган юк разами; 0012-юк жунатувчи; 9999-юк олувчи;

00/01-битта контейнер ортилган ва у буш; 02/00-иккита контейнер ортилган ва у юкланган.

3. 242-тушириш.

(:242 72357 51 13 01 19 00 21:

01 94410696 00300 0012

02 67758786 25614 9999

03 24854692 23312 9999:)//

21-тушириш хабарида куйилиши керак булган белги; 01,02,03-тартиб разами;

94410696, 67758786, 24854692-вагон рацамлари; 00300, 25614, 23312-юкнинг тартиб рацами; 0012, 9999-олувчининг тартиб рацами.

Бу тушириш хабарида юкнинг тоннажи ва цайси бекатга келгани курсатилиши шарт эмас.

(:242 72357+72337 52 13 01 19 00 21: 01 94410696 00300 0012:)//

72357+72337-бу ерда хабарнома бошца бир бекат учун ишлашни курсатади. Унга кура у бекатлар АТМ орцали уланган булиши керак. +72337-цайси бекат учун ишланаётгани курсатилади.

4. 2101-ортиш ва тушириш учун тартиб рацамини билиш.(241 ва 242) (:212 72357 7235: 2101 242:)//

(:212 72357 7235: 2101 241:)//

Тартиб рацамини тополмаган оператор СТЦ бу суровнома орцали тартиб рацамини аницлаши мумкин.

5. 1367-вагоннинг картотекадаги маълумотларини билиш. (:1367 72357 2610:

24456542:)// 24456542-вагон рацами.

Бу суровнома оркали вагонни умумий х,олати хдкида маълумот олиш мумкин. Уни таъмирлашга жунатишми, пробеги утганми ёки юк ортиш мумкинлиги хдкидаги маълумот келиб чикади.

6. 2612-вагонни 1-юк компаниясига карашли ёки йуклигини аниклаш. (:4618 2612:

24456542:)//

7. 2613-вагон арендага олинганини билиш. (:4618 2613:

24456542:)//

Аренда буйича суровлар 4618 оркали бошланади.

8. 1368-вагон яроклилигини билиш. (:1367 72357 1368:

24456542:)//

9. 5380- контейнер яроклилигини билиш. (:5380 72357 3500:

Контейнер ёки вагон раками:)//

10. 1359-резерв билан ишлаш. (:1359 72357 51 19 01 10 000136:

24415624:)//

51-вагонни резервга олиш; яна резервга куйиш учун ишлатиладиган хабарлар 54-махсус эхдиёжлар учун; 55-бошка эхдиёжлар учун; 56-темир йул резервига. 19 01-кун ва ой; 10-канча соатга олиниши; 000136-киритилиш кушимчаси; 24415624-вагон раками. (:1359 72357 61 19 01 10 000136: 24415624:)//

61-вагонни резервдан олиш. Яна резервга куйиш учун ишлатиладиган хабарлар 64-махсус эхдиёжлардан олиш учун; 65-бошка эхдиёжлардан олиш учун; 66-темир йул резервидан олиш учун.

11. 216-аренда вагонларни билиш. (:216 7230 66 7258:)//

7230 66 7258- шу поезд индексли таркибда аренда вагонлар борлигини билиш. (:216 24565832:)// вагонни арендалигини билиш.

12. 217-вагон излаш. (:217 72357:1839 65898724:)// 72357-кайси бекатдан кидирилиши; 1839-суровнома; 65898724-вагон раками.

НАТИЖА

Юкоридагиларни вактида киритилмаса ёки амалга оширилмаса, поездлар туриб колиши ва юк поездлар харакати графигини диспетчер харакат графиги режасидан чикариб юбориши хам мумкин. Шунинг учун талабаларни укиш жараёнида поездлар харакати хабарномаси, телетайп курилма аппаратлари билан таништириш малакали кадрлар чикаришдаги мухим йуналишлардан бири хисобланади. Укув жараёнларида бу хабарларни куллашни ургатиш поездлар харакат вактини ва вагонлар билан булаётган жараёнларни вактида курсатиб туриш учун хизмат килади.

ХУЛОСА

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, вагонлар билан ишлаш поездлар билан ишлаш каби мухим ахамият касб этади. Х,ар битта вагонни тугри ортиш, уни холатини текшириш ва бу борада булажак кадрлар ва битирувчиларни иш жараёнига тайёрлаб бориш уз самарасини беради. Вагонлар билан ишлаш жараёнида резервга куйиш ва чикариш уларни бекатдаги туриб колиш вактларини камайтиради. Бу холат самарадорлик ошишига таъсир курсатади.

REFERENCES

1. Zverev V.I., Kolyada A.S.(2002) „Autometered control systems in railway transport', Available at: https://refdb.ru/look/1251882.html

2. Methods techniques „Automated systems in traffic control'. Available at:https://megapredmet.su/1-1823.html

3. Domkin E.I., Xudoyberganov S.K. Methods techniques (2013) „Guidelines for conducting practical and independent studies in the discipline of ASUZHT for bachelors of areas' p. 40. Available at: https://uz.denemetr.com/docs/768/index-70312-1. html?page=2

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.