TURLI XIL MANBAALARDAN AJRATILGAN SUT ACHITUVCHI BAKTERIYA SHTAMMLARINING NACL VA O‘T SUYUQLIGI (SAFRO) NING TURLI XIL KONSENTRATSIYASILARIGA CHIDAMLILIGINI ANIQLASH

Koziyev B.U.; Xazratkulova M.I.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE

"STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" _25-26 SEPTEMBER, 2024_

TURLI XIL MANBAALARDAN AJRATILGAN SUT ACHITUVCHI BAKTERIYA SHTAMMLARINING NACL VA O'T SUYUQLIGI (SAFRO) NING TURLI XIL KONSENTRATSIYASILARIGA CHIDAMLILIGINI ANIQLASH

1Koziyev B.U., 2Xazratkulova M.I.

1O'zRFA Mikrobiologiya instituti tayanch doktoranti 2O'zRFA Mikrobiologiya instituti tayanch doktoranti https://doi.org/10.5281/zenodo.13846999

Abstrakt. Oziq-ovqat va oziq-ovqat bo'lmagan manbalardan o'n ikkita sut kislotali bakteriyalar (SKB) ajratildi vaMALDI-TOFMS orqali aniqlandi. Natijalarga ko'ra, bu izolyatlar o'nta Lactobacillus avlodiga, shundan 8 ta Lactobacillus fermentum va 2 ta L. rhamnosus hamda ikkita Pediococcus avlodiga, shundan 2 ta Pediococcus acidilactici ga tegishli. Ushbu shtammlar o't suyuqligining 0.2%, 0.3% va 0.4% hamda osh tuzining 2%, 4% va 6.5% li konsentratsiyalarida chidamliligi o'rganildi. Natijalar shuni ko'rsatdiki, o'rgnilgan Lactobacillus hamda Pediococcus avlodi shtammlari NaCl va O't suyuqligiga nisbatan chidamli. Sut kislotali bakteriyalar 37 oC haroratda, aerob sharoitda 24 soat davomida inkubatsiya qilindi hamda MRS yarim qattiq ozuqa muhitida 1012 CFU gacha titrlandi.

Kalit so'zlar: Lactobacillus fermentum, Lactobacillus rhamnosus, Pediococcus acidilactici, MALDI-TOF MS, NaCl, O't suyuqligi (Safro)

KIRISH

So'nggi o'n yilliklar davomida, ayniqsa rivojlangan mamlakatlarda inson ovqatlanishiga bo'lgan e'tiborning oshishi bilan to'g'ri ovqatlanish tushunchasidan optimal ovqatlanishga o'tish kuzatildi. Bu probiotiklarga bo'lgan qiziqishning tez o'sishi bilan aniq namoyon bo'lib, sog'liq va farovonlikni yaxshilash uchun oziq-ovqat sanoatining yangi yo'nalishlarga kengayishiga katta imkoniyatlar yaratadi. Lactobacillus va Pediococcus avlodlaridan kelib chiqqan shtammlar, ikkalasi ham inson ichagida mavjud bo'lib, asosan foydalanish uchun tanlanadi [1]. Probiotiklar, funksional oziq-ovqat sifatida ham tanilgan, odatda yogurt va fermentlangan sut ichimliklari kabi sut mahsulotlarida yoki hatto sog'liq uchun qo'shimcha shaklida mavjud.

Bir nechta tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bozordagi ba'zi probiotik mahsulotlarda, probiotik shtammlarning yashovchanligi bo'yicha kamchiliklar mavjud [2]. Bu saqlash sharoitlari, ishlab chiqarish yoki oziq-ovqat texnologiyalaridagi kamchiliklar, masalan, probiotik barqarorligiga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan kislorod o'tkazuvchanligidagi o'zgarishlar tufayli noto'g'ri qadoqlash materiallari bilan bog'liq bo'lishi mumkin [3].

Ushbu hujayralarning iste'mol qilingandan keyingi yashovchanligi noaniq bo'lib qolmoqda, chunki bakteriyalar ham me'da-ichak (MI) traktining noqulay fiziologik sharoitlariga, masalan, kislotali muhit va o't ajralishiga duch keladi [4]. Bunga inson hazm qilish tizimining fiziologik jihatlarini taqlid qiluvchi turli inkubatsiya vaqtlarida kislotali sharoitlar va o't ajralish darajasidagi o'zgarishlar kiradi. Ushbu bakteriyalarning qabul qilingandan keyingi yashovchanligi va MI traktidan o'tishda yetarli darajada omon qolishi mezbon uchun har qanday sog'liq uchun foyda keltirishi uchun juda muhimdir [5]. Shuning uchun tijorat probiotik shtammlarining inson MI sharoitlariga o'xshash turli pH, NaCl va o't sharoitlariga duch kelganda yashovchanligini

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" _25-26 SEPTEMBER, 2024_

baholash va tasdiqlash kerak. Shu sababli, ushbu tadqiqotda iste'molchiga yetib borgunga qadar tijorat fermentlangan sut ichimliklaridagi yashovchan hujayra sonini aniqlash maqsadga muvofiqdir.

Potensial probiotik shtammlarning me'da kislotasi va o't ajralishiga chidamliligini baholash bo'yicha tadqiqotlarning aksariyati in vitro sharoitida o'tkazilgan [6], garchi inson tizimining murakkab tabiati tufayli in vitro va in vivo kuzatuvlar o'rtasida ayrim farqlar mavjud bo'lsa ham [7]. Biroq, Marteau va boshqalar (1997-yil) hamda Lin va boshqalar (2006) tomonidan o'tkazilgan ikkita alohida tadqiqotda in vitro va in vivo ma'lumotlar o'rtasida sezilarli farq kuzatilmagan, bu bakteriyalarning omon qolishiga prognoz beruvchi modelning qiymatini ko'rsatadi. Shu sababli, ushbu tadqiqotda probiotik namunalarining o'tish jarayoniga chidamliligini baholash uchun in vitro metodologiya qo'llanildi. Probiotik shtammlariga o't suyuqligining ta'sirini in vitro sharoitida baholash qiyinroq, chunki tizimdagi o't kontsentratsiyasi har qanday vaqtda o'zgarishi mumkin [8]. Shu sababli, ushbu tadqiqotda fiziologik sharoitlarni iloji boricha yaqinroq taqlid qilish uchun turli o't kontsentratsiyalari hisobga olinib qo'llanildi.

MATERIALLAR VA METODLAR

O'tsuyuqligiga chidamlilik testi

O't suyuqligining probiotik shtammlarining o'sishiga ta'sirini Gilliland va Walker (1990) hamda Tsai va boshqalar (2007) usullaridan o'zgartirilgan metodlar yordamida o'rganildi. Turli o't konsentratsiyalari ushbu tadqiqotda o't konsentratsiyasining turli vaqtlarida o'zgarishini hisobga olish uchun qo'llanildi.

O't suyuqligiga chidamlilikni aniqlash uchun safroning 3 xil (0.2%, 0.3% va 0.4%) konsentratsiyasini saqlagan MRS suyuq ozuqa muhiti tayyorlandi. Sut kislotali bakteriya namunalarining har biri 3 xil konsentratsiyali 5 ml ozuqa muhitiga ekildi va 37 oC da 24 soat davomida aerob muhitda inkubatsiya qilindi. Shundan so'ng, har bir namuna MRS yarim suyuq ozuqa muhitida titr qilindi va koloniyalar hisoblandi. NaCl (osh tuzi) ga chidamlilik testi

Osh tuziga chidamlilikni aniqlash uchun NaCl ning 3 xil (2%, 4% va 6.5%) konsentratsiyasini saqlagan MRS suyuq ozuqa muhiti tayyorlandi. Sut kislotali bakteriya namunalarining har biri 3 xil konsentratsiyali 5 ml ozuqa muhitiga ekildi va 37 oC da 24 soat davomida aerob muhitda inkubatsiya qilindi. Shundan so'ng, har bir namuna MRS yarim suyuq ozuqa muhitida titr qilindi va koloniyalar hisoblandi.

NATIJA VA MUHOKAMA

Turli xil manbaalardan ajratilgan sut kislotali bakteriyalarning NaCl ga nisbatan chidamlilik ko'rsatgichlari ancha yaxshi ekanligi aniqlandi. Tajriba natijalari shuni ko'rsatdiki, Lactobacillus va Pediococcus avlodi shtammlarining osh tuziga nisbatan chidamliligi deyarli bir xil.

(+ + +) - 1011 CFU dan kam emas

(++) - 108 CFU dank am emas

Shtammlar NaCl

№ 2 % 4 % 6,5 %

1 Lactobacillus fermentum Q/N +++ +++ ++

2 Lactobacillus fermentum A/P +++ +++ ++

3 Lactobacillus fermentum Q/Z +++ +++ ++

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" 25-26 SEPTEMBER, 2024

4 Lactobacillus rhamnosus Q/Z +++ +++ ++

5 Pediococcus acidilactici Q/Z +++ +++ ++

6 Lactobacillus fermentum Ch/A +++ +++ ++

7 Lactobacillus rhamnosus Ch/A +++ +++ ++

8 Pediococcus acidilactici Q/N +++ +++ ++

9 Lactobacillus fermentum B/R +++ +++ ++

10 Lactobacillus fermentum K/M +++ +++ ++

11 Lactobacillus fermentum D/K +++ +++ ++

12 Lactobacillus fermentum B/P +++ +++ ++

+ + +) - 1011 CFU dan kam emas

(++) - 108 CFU dank am emas

№ Shtammlar O't suyuqligi (safro)

0,2 % 0,3 % 0,4 %

1 Lactobacillus fermentum Q/N

2 Lactobacillus fermentum A/P

3 Lactobacillus fermentum Q/Z

4 Lactobacillus rhamnosus Q/Z

5 Pediococcus acidilactici Q/Z

6 Lactobacillus fermentum Ch/A

7 Lactobacillus rhamnosus Ch/A

8 Pediococcus acidilactici Q/N

10 Lactobacillus fermentum B/R

11 Lactobacillus fermentum K/M

12 Lactobacillus fermentum D/K

13 Lactobacillus fermentum B/P

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" 25-26 SEPTEMBER, 2024

REFERENCES

1. Holzapfel, W.H. and Schillinger, U., 2002. Introduction to pre- and probiotics. Food Research International 35: 109-116.

2. Fasoli, S., Marzotto, M., Rizzotti, L., Rossi, F., Dellaglio, F. and Torriani, S. 2003. Bacterial composition of commercial probiotic products as evaluated byPCR-DGGE analysis. International Journal of Food Microbiology 82: 59-70.

3. Miller, C.W., Nguyen, M.H., Rooney, M. and Kailaspathy, K. 2002. The inluence of packaging materials on the dissolved oxygen content of probiotic yoghurt. Packaging Technology and Science 15: 133-138.

4. Holzapfel, W.H., Haberer, P., Snel, J., Schillinger, V. and Huis in't Veld, J. 1998. Overview of gut lora and probiotics. International Journal of Food Microbiology 41: 85-101.

5. Morelli, L. 2000. In vitro selection of probiotic lactobacilli: A critical appraisal. Current Issues in Intestinal Microbiology 1 (2): 59-67.

6. Del Piano, M.,Morelli, L., Strozzi, G.P., Allesina, S., Barba, M., Deidda, F., Lorenzini, P., Ballare, M., Montino, F., Orsello, M., Sartori, M., Garello, E.,

7. Carmagnola, S., Pagliarulo, M. and Capurso, L. 2006. Probiotics: from research to consumer. Digestive and Liver Disease 38: 248-255.

TURLI XIL MANBAALARDAN AJRATILGAN SUT ACHITUVCHI BAKTERIYA SHTAMMLARINING NACL VA O‘T SUYUQLIGI (SAFRO) NING TURLI XIL KONSENTRATSIYASILARIGA CHIDAMLILIGINI ANIQLASH Текст научной статьи по специальности «Агробиотехнологии»

Аннотация научной статьи по агробиотехнологии, автор научной работы — Koziyev B.U., Xazratkulova M.I.

Похожие темы научных работ по агробиотехнологии , автор научной работы — Koziyev B.U., Xazratkulova M.I.

Текст научной работы на тему «TURLI XIL MANBAALARDAN AJRATILGAN SUT ACHITUVCHI BAKTERIYA SHTAMMLARINING NACL VA O‘T SUYUQLIGI (SAFRO) NING TURLI XIL KONSENTRATSIYASILARIGA CHIDAMLILIGINI ANIQLASH»