CC BY
21SUT ACHITUVCHI BAKTERIYALARNING ANTIMIKROB XUSUSIYATLARI 1 2
Abdulaxadova Gulnora Sherali qizi, Zuxritdinnova Nigora Yuldashevna
1O'zRFA Mikrobiologiya instituti, II- bosqich maqsadli tayanch doktoranti O'zRFA Mikrobiologiya instituti, katta ilmiy xodimi, b.f.n https://doi.org/10.5281/zenodo.8358723
Annotatsiya. Hozirgi kunda probiotiklarni ajratib olish va ularni istiqbolli shtammlar sifatida xalq xo'jaligida qo'llash, fiziologik va biokimyoviy hususiyati, antimikrob faolligini o'rganish muhim ahamiyatga ega. Ilmiy izlanishlar natijasida sut achituvchi bakteriyalar shartli patogen bakteriyalarga nisbatan antimikrob va bakteriotsinogen faollik ko'rildi. Eng yuqori ingibirlash diametrini qayd etgan L. fermentum LF1, L. brevis LB1, P. acidilacti P1 da St. aureus, B. subtilis, E. coli, Ps. aerogenosa, Pr. mirabilis, C. albicans shtammiga nisbatan 28 mm dan 40 mm gacha zona hosil qilmasligi kuzatildi. Olingan natijalarga ko'ra sut achituvchi bakteriyalari antimikroblik hususiyati yuqoriligi namoyon bo'ldi. Bakteriotsionogen faolligi ushbu shtammlarda qayd etilmadi.
Kalit so'zlar: Sut achituvchi bakteriyalar, antimikrob faollik, laktobatsilla, probiotik,.
Аннотация. В настоящее время актуально выделение пробиотиков и использование их как перспективных штаммов в народном хозяйстве, изучение их физиолого-биохимических особенностей, антимикробной активности. В результате научных исследований выявлена антимикробная и бактериоциногенная активность молочнокислых бактерий в отношении условно-патогенных бактерий. Наиболее высокая антимикробная активность проявилась у L. fermentum LF1, L. brevis LB1, P. acidilacti P1 da St. aureus, B. subtilis, E. coli, Ps. aerogenosa, Pr. mirabilis, C. albicans с зоной отсутствия роста от 28 мм до 40 мм. По полученным результатам продемонстрированы антимикробные свойства молочнокислых бактерий. Бактериоцианогенная активность у этих штаммов не выявлена.
Ключевые слова: Молочнокислые бактерии, антимикробная активность, лактобактерии, пробиотик,
Abstract. Currently, it is important to isolate probiotics and use them as promising strains in the national economy, study their physiological and biochemical characteristics, and antimicrobial activity.As a result of scientific research, antimicrobial and bacteriocinogenic activity of lactic acid bacteria was revealed. The highest antimicrobial activity was found in L. fermentum LF1, L. brevis LB1, P. acidilacti P1 da St. aureus, B. subtilis, E. coli, Ps. aerogenosa, Pr. mirabilis, C. albicans with a zone of no growth from 28 mm to 40 mm.Based on the results obtained, the antimicrobial properties of lactic acid bacteria were demonstrated. Bacteriocyanogenic activity was not detected in these strains.
Keywords: Lactic acid bacteria, antimicrobial activity, lactobacillus, probiotic ,.
So'nggi yillarda insonning mikroekologik holatini saqlash va tiklash muammosiga qiziqish sezilarli darajada oshdi. Shuning uchun biologik bakterioterapevtik preparatlar -probiyotiklar tobora ko'proq foydalanilmoqda. Probiotiklarga talabning ortishi avtoflorani tuzatishga muhtoj bo'lgan odamlar kontingentining o'sishi va inson tanasining turli biotoplarida yashovchi mikrofloraning tarkibi va biologik xususiyatlarini, uning makroorganizm salomatligini saqlashdagi rolini o'rganishdagi yutuqlar bilan bog'liq.
Probiyotik shtammlarni sanoat nuqtai nazaridan istiqbolli sifatida tanlashda ularning antagonistik faolligi yetakchi rol o'ynaydi. Ushbu xususiyatni amalga oshirish mexanizmi ushbu bakteriyalar tomonidan organik kislotalar, birinchi navbatda sut va sirka kislotalari, antibiotiklarga o'xshash moddalar - bakteriotsinlar, vitaminlar va mikroelementlardir. Bakteriotsinlar va kislotalar patogen mikroblarning ko'payishiga to'sqinlik qiladi, yallig'lanishga qarshi ta'sirga ega, peptidlar mahalliy immunitetni oshirishga yordam beradi, uglevodlar, aminokislotalar va vitaminlar organizmdagi metabolik va reparativ jarayonlarni rag'batlantiradi. Shunday qilib, mikroorganizmlarning hayotiy faoliyati mahsulotlarining moddalari, probiyotiklarning ta'sir doirasi biologik faol moddalarning butun to'plamining chiqarilishi tufayli amalga oshiriladi. Shu munosabat bilan terapevtik va profilaktika vositalarini yaratish maqsadga muvofiq ko'rinadi.
Maria Teresa Rocchetti va boshq. L. plantarum shtammlarining probiotikli xususiyatlari va mikroblarga qarshi faolligini, terapevtik salohiyatlarini o'rgandilar [1]. Sut achituvchi bakteriyalar sanoat nuqtai nazaridan istiqbolli sifatida tanlashda ularning antagonistik faolligi yetakchi rol o'ynaydi. Ushbu xususiyatni amalga oshirish mexanizmi ushbu bakteriyalar tomonidan ishlab chiqarilgan organik kislotalar, birinchi navbatda sut va sirka kislotalari, antibiotiklarga o'xshash moddalar - bakteriotsinlar, vitaminlar va mikroelementlardir. [2]. Shtammlar samaradorligini baholashning muhim mezoni mikroblarga qarshi faollik spektri, ya'ni mikroorganizmlarning turli guruhlariga qarshi antimikrob faollikdir. Faol ishlab chiqaruvchilarning tabiiy tanlanishiga asoslangan mikroorganizmlarni tanlashning asosiy texnikasidan foydalanib, sut achituvchi bakteriyalarni antimikrob faolligi o'rganildi [3]. Probiotiklar - bu jonli mikroorganizmlar bo'lib, ular yetarli miqdorda qo'llanilsa, sog'liq uchun foyda keltiradi. Ushbu tadqiqotda echki sutidan olingan probiotik xususiyatlarga ega sut achituvchi bakteriyalarini ajratib olish uchun o'tkazildi. Patogen bakteriyalarga qarshi sut achituvchi bakteriyalarining ingibitorlik spektrlarini baholash uchun NaCl, safro tuzi va fenolga chidamlilik; gemolitik, sut koagulyatsiyasi va safro tuzining gidrolaza faolligi; oshqozon-ichak tranzitiga chidamilik; yopishqoqlik xususiyatlari o'rganildi. Kulturalar bo'yicha skrining qilingan 40 ta SAB shtammlari orasidan beshta izolat antagonistik xususiyatlarni namoyon qildi [4]. Makkajo'xori va sigir sutiga asoslangan fermentlangan ichimlikdan 21 ta Lactobacillus izolyatlari ajratilingan. Izolyatlardan L. plantarum (62%), L. rhamnosus (24%), L. fermentum (10%) va L. coprophilus (4%) shtammlari aniqlandi va 21 ta shtammdan 12 tasi (57,1%) bakteriotsin ishlab chiqaruvchisi bo'lib chiqdi. Ushbu bakteriotsinogen shtammlar Staphylococcus aureus, Salmonella enterica subsp enterica serovare Typhi, Bacillus cereus, Streptococcus mutans, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniaener va Shigellaflexga qarshi antimikrob faollikni namoyon etdi [5]. 16s rRNK gen sekvensiyasi asosida L. brevis LB32 va L. pentosus LP05 izolatlari olindi. Ushbu 2 izolat Listeria monocytogenes, Salmonella enteritidis, Shigella dysenteriae, Staphylococcus aureus va Streptococcus pneumonia shartli patogenlarga ustunlik ko'rsatdi [6]. L. salivarius va L. fermentummng periodontal patogenlarga, jumladan Streptococcus mutans, Streptococcus sanguis va Porphyromonas gingivalisga qarshi antagonistik xususiyatlari in vitro usulida o'rganildi. Shtammlar Streptococcus mutans, Streptococcus sanguis va Porphyromonas gingivalis o'sishiga sezilarli darajada ingibirlik qildi [7]. Antimikrob xususiyatlarini namoyon etuvchi metabolitlar sut achituvchi bakteriyalari tomonidan sintez qilinadi. Sut kislotasi fermentatsiyasining asosiy yoki qo'shimcha mahsuloti bo'lgan past molekulyar og'irlikdagi mikroblarga qarshi moddalardir. SAB
fungitsidlari va bakteriotsinlari ularning oziq-ovqat konservantlari sifatida ishlatilishi bilan bog'liq holda ko'rib chiqiladi. Lactococcus lactis subsp tomonidan sintezlanadigan bakteriotsinlarning xususiyatlari, tasnifi ularning sintezi va ta'sir qilish mexanizmini o'rganildi II sinf bakteriotsinlarining ta'sir qilish mexanizmi laktikin misolida ko'rib chiqiladi. Xulosa qilib, SAB mikroblarga qarshi metabolitlarini sanoat va tibbiyotda qo'llashning asosiy istiqbolli yo'nalishlari keltirilgan [8].
Maqsad. Sut achituvchi bakteriyalarni shartli patogen bakteriya shtammlariga nisbatan antimikrob va bakteriotsinogen faollik spektri darajasi bo'yicha baholash.
Tadqiqot metodologiyasi. Antimikrob faollik. Äntimikrob faollik agardagi dog' metodi bo'yicha olib borildi. Äntimikrob faolligi tekshirilayotgan kulturalar MRS-sho'rvaga ekilib, (37±1)° C da 24 soat o'stirildi. O'sgan kulturalar dozator yordamida MRS TW-agar yuzasiga 7 mkl miqdorda ekildi. Ekilgan kulturalar (37±1)°C da 48 soat davomida anaerastatda o'stirildi. Indikator kulturani ekishdan oldin, laktobatsillalarni o'sishi va sut kislota xosil qilishini
"7
to'xtatish uchun xloroform bug'i ustida 10 daqiqa ushlab turildi. 10 KOE/ml titrdagi indikator kulturalar solingan yumshoq go'sh peptonli ozuqa muhiti laktobatsillalar ustiga quyildi va 30 daqiqaga qoldirildi. Petri likopchalari termostatda (37±1)°C da 24 soat o'stirilgach sut achituvchi bakteriyalar shartli patogen mikroorganizmlarning o'sishini to'xtatish zonasi chizg'ich yordamida o'lchandi va qayt qilindi (1-jadval).
1-jadval
Sut achituvchi bakteriyalarning (SAB) shartli patogen mikroorganizm larga qarshi antimikrob va bakteriotsinogen faolligi
Patogenlar Shtammlar
is iv e Js ^ L. fermentum LF1 L. plantarum LP1 P. acidilacti P1
O'sish zonalarini ingibirlash c iametri, mm
A. veronii 10±0,4 0 0 15±0,9
St. aureus 36±0,8 30±0,3 26±0,4 30±0,7
B. subtilis 30±0,4 10±0,4 23±0,7 20±0,3
E. coli 28±0,3 30±0,6 20±0,4 30±0,3
Ps. aerogenosa 0 10±0,3 18±0,2 30±0,2
Pr. mirabilis 26±0,3 30±0,8 24±0,6 14±0,4
C. albicans 40±0,2 32±0,6 30±0,7 40±0,2
Bakteriotsinogen faolligi. Bakteriotsinogen faolligi tekshirilayotgan kulturalar MRS-sho'rvaga ekilib, (37±1)° C da 24 soat o'stirildi. 1,5% li Difco agar ozuqa muhiti solingan Petri likopchalariga o'rganilayotgan shtammlar soniga mos keladigan nuqtalarni belgilab va bu shtammlarning 12 soatlik kulturasidan 2-5 mkl ekildi. Ekilgan kulturalar (37±1)°C da 4-12 soat
davomida inkubatsiya qilindi. 30 soniya davomida ultrabinafsha nurlanishiga qo'yildi, so'ngra yana 3-12 soat davomida xuddi shu sharoitda inkubatsiya qilindi. 48 soat davomida kultivatsiya qilindi, kultura xloroform bilan ushlab turildi. Petri likopchalari 15 daqiqa davomida
H
ventilyatsiya qilindi. Shundan so'ng, 10 KOE /ml titrdagi tekshiriluvchi kulturalar 3-5 ml yuqori 0,7% agar quyi agar qatlamiga qatlamlanadi. (37±1)°C da 4-12 soat davomida inkubatsiya qiling. O'rganilayotgan shtammlar natijalari qayd etildi [9].
Tahlil va natijalar. Sut achituvchi bakteriyalari kulturalari klinik 7 ta shartli patogen A. veronii, St. aureus, B. subtilis, E. coli, Ps. aerogenosa, Pr. mirabilis, C. albicans bakteriyalariga nisbatan antimikrob va bakteritsionogen faolligi o'rganildi. Olingan natijalarga ko'ra, L. brevis LB1 bakteriyasi St. aureus, B. subtilis, E. coli, C. albicans ga yuqori antimikrob faollikni ko'rsatdi, Ps. aerogenosa ga esa namoyon qilmadi. L. fermentum LF1 bakteriyasi St. aureus, E. coli, Pr. mirabilis, C. albicans ga nisbatan eng yuqori ko'rsatkichlarni ko'rsatdi. P. acidilacti P1 sut achituvchi bakteriyasi E. coli, Ps. Aerogenosa va C. albicans ga nisbatan antimikrob faolligi yuqori ekanligi qayt etildi. A. veronii shartli patogenlariga L.plantarum va L.fermentum bakteriyalari antimikrob faollikni namoyon qilmadi. Sut achituvchi bakteriyalar shartli patogenlarga bakteriotsinogen moddasi aniqlanmadi (1-rasm)
1-rasm. Sut achituvchi bakteriyalarning antimikrob va bakteriotsinogen faolligi.
Xulosa va takliflar. Farmasevtika, qishloq xo'jaligi, sanoat miqyosida sut achituvchi bakteriyalarni istiqbolli sifatida tanlashda ularning antagonistik faolligi muhim ahamiyatga ega. Bakteriyalar tomonidan ishlab chiqariladigan birlamchi va ikkilamchi metabolitlar va bakteriotsinogen moddalari muxim ahamiyat kasb etadi. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida L. brevis, L. plantarum va L. fermentum, P. acidilacti sut achituvchi bakteriyalari yuqori antimikrob faollikga ega ekanligi ko'rildi va bakteriotsinogen faolligi qayt etilmadi. Ushbu shtammlar probiotiklar sifatida xalq xo'jaligi, veterinariya va farmasevtika sohalarida keng ko'lamda qo'llanilishi mumkin.
REFERENCES
1. Maria Teresa Rocchetti,1 Pasquale Russo,2 Vittorio Capozzi,3 Djamel Drider,4 Giuseppe Spano,2 and Daniela FioccoInt J Bioprospecting Antimicrobials from Lactiplantibacillus plantarum: Key Factors Underlying Its Probiotic Action Mol Sci. 2021 Nov; 22(21): 12076.
2. Ю.В.Кулакова, А.В.Алешкин, С.С.Афанасьев, О.Г.Жиленкова: РАЗРАБОТКА ПОЛИКОМПОНЕНТНОГО МЕТАБОЛИТНОГО ПРОБИОТИКА: Журн. микробиол., 2013, № 5, С. 80—86
3. Л.Г.Стоянова ВЫДЕЛЕНИЕ И ИДЕНТИФИКАЦИЯ МОЛОЧНОКИСЛЫХ БАКТЕРИЙ LACTOCOCCUS LACTIS SUBSP. LACTIS С АНТИМИКРОБНЫМ ДЕЙСТВИЕМ. Известия ТСХА, выпуск 5, 2017 год
4. Shovon Lal Sarkar, Md. Iqbal Hossai, Sharmin Akter Monika1, Santonu Kumar Sanyal, Pravas Chandra Roy Md. Anwar Hossain and Iqbal Kabir Jahid: Probiotic Potential of Pediococcus acidilactici and Enterococcus faecium Isolated from Indigenous Yogurt and Raw Goat Milk.: The Korean Society for Microbiology and Biotechnology September 2020
| Vol. 48 | No. 3 pp 276-286
5. Kaktcham PM, Zambou NF, Tchouanguep FM, El-Soda M, Choudhary MI Antimicrobial and Safety Properties of Lactobacilli Isolated from two Cameroonian Traditional Fermented Foods. Sci Pharm. 2012 Jan-Mar;80(1):189-203
6. Mojgani N, Hussaini F, Vaseji N.Jundishapur J Characterization of indigenous lactobacillus strains for probiotic properties. Microbiol. 2015 Feb 7;8(2):e17523
7. Ling-Ju Chen -, Hsiu-Ting Tsai, Wei-Jen Chen, Chu-Yang Hsieh, Pi-Chieh Wang, Chung-Shih Chen, Lina Wang, Chi-Chiang Yang In vitro antagonistic growth effects of Lactobacillus fermentum and lactobacillus salivarius and their fermentative broth on periodontal pathogens Braz J Microbiol 2012 Oct;43(4):1376-84.
8. Л. Г. Стоянова, Е. А. Устюгова, А. И. Антимикробные метаболиты молочнокислых бактерий: разнообразие и свойства (обзор). Нетрусов: Прикладная биохимия и микробиология, 2012, том 48, № 3, с. 259-275
9. Методические указания МУК 4.2.2602—10. Москва 2010. Стр 29.
