3Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrchiqdavlat^edagGgika^niversiteti^^^^^^^Za
TURISTLARGA XIZMAT KO'RSATISHDA INGLIZ TILIDA UCHRAYDIGAN MUAMMOLAR VA YECHIMLAR
Sarvarbek Ilmiddinovich Quziyev
Farg'ona davlat universiteti Ingliz tili kafedrasi o'qituvchisi, sarvarkuziev1988@gmail.com
ANNOTATSIYA
Jahon sayyohlik sanoatining jadal rivojlanishi bilan ESPga asoslangan o'quv dasturlarini ishlab chiqish har qachongidan ham zaruriy holatga aylanib bormoqda. Ushbu maqsadga erishish uchun o'quvchilarning muammolari va ehtiyojlarini tahlil qilish dolzarb bo'lib qoldi. Shu bois mazkur tadqiqot Farg'ona vodiysidagi turli joylarda xizmat qilayotgan 46 nafar turistik gidlarning ehtiyojlari, vazifalari va muammolarini o'rganishga qaratilgan. Buning uchun so'rovnoma anketadan foydalanildi va ma'lumotlar to'plandi va tahlil qilindi. So'rovnoma natijalari shuni ko'rsatdiki, gapirish va tinglash eng muhim qobiliyatlar hisoblanib, keying o'rinda o'qish va yozish ekanligi aniqlandi. Ingliz tilining funktsiyalariga kelsak, natijalar umumiy suhbat, savollarga javob berish va muammolarni hal qilish va xizmatlar ko'rsatish eng muhim vazifalar ekanligini ko'rsatdi. Shuningdek, natijalar xorijlik sayyohlarning ingliz tilida juda tez gapirishi Farg'onalik turistik gidlar uchun eng jiddiy muammo ekanligini ko'rsatdi. Ular duch kelgan boshqa qiyinchiliklar, jumladan, ingliz tili nutqida noto'g'ri foydalanish, so'z boyligining etishmovchiligi va yozish uchun grammatikadan foydalana olmaslik. Ma'lumotlar tahlili shuni ko'rsatdiki, turistik gidlar ingliz tilini bilish, xususan, tinglash, gapirish va o'qish bilan bog'liq muammolarga duch kelishgan. Tavsiyalar va pedagogik yechimlar taklif qilindi.
Kalit so'zlar: ESP, til ko'nikmalari, funktsiyalar, muammolar, ehtiyojlarni tahlil qilish, Farg'ona turistik yo'riqnomalari.
PROBLEMS AND SOLUTIONS ENCOUNTERED IN ENGLISH IN
TOURIST SERVICES
Sarvarbek Ilmiddinovich Kuziev
Teacher of English language department, Fergana State University sarvarkuziev1988@gmail.com
April 23-24, 2024
817
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
Chirchiq davlat pedagogika universiteti Zamonaviy filologiya va lingvodidaktikaning dolzarb masalalari
ABSTRACT
With the rapid development of the world tourism industry, the development of ESP-based training programs is becoming more necessary than ever. In order to achieve this goal, the analysis of students' problems and needs has become relevant. Therefore, this study is aimed at studying the needs, tasks and problems of 46 tourist guides working in different places in the Fergana Valley. For this, a questionnaire was used and data was collected and analyzed. The results of the survey showed that speaking and listening were considered the most important skills, followed by reading and writing. Regarding the functions of English, the results showed that general conversation, answering questions and solving problems, and providing services were the most important tasks. Also, the results showed that foreign tourists' speaking English too quickly is the most serious problem for Ferghana tour guides. Other difficulties they face include improper use of English in speaking, lack of vocabulary and inability to use grammar for writing. Data analysis showed that tour guides had problems with English language skills, particularly listening, speaking and reading. Recommendations and pedagogical solutions were offered.
Keywords: ESP, language skills, functions, problems, needs analysis, Ferghana tourist guides.
KIRISH
Turizm industriyasi to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita qabul qiluvchi mamlakatlarni xorijiy valyutalar bilan ta'minlashi, xizmat ko'rsatish va ishlab chiqarish sohalarida ish o'rinlarini yaratishi va davlat daromadlarini, shu jumladan mehmonxonalar va boshqa turdagi soliqlar, turistik soliqlar, aeroportdan chiqish soliqlari, daromad solig'i va import bo'yicha bojxona to'lovlarini oshirishga yordam beradi. Shuning uchun Farg'ona viloyatida ham turizm sohasi kundan-kunga rivojlanib, davlatning keng qamrovli iqtisodiy o'sishida muhim rol o'ynamoqda. Farg'ona sayyohlik maskaniga aylandi va butun dunyodan turistlar tashrif buyurmoqda. Turizm agentliklari bo'limining statistik ma'lumotlariga ko'ra 2023-yil oxirigacha Farg'ona viloyatidagi sayyohlik ob'yektlariga 500 000 ga yaqin sayyoh tashrif buyurgan. Bundan 100 ming nafarga yaqini Osiyodan, 75 000 ga yaqini Yevropadan, qolganlari esa chegaradosh mamlakatlardan kelgan sayyohlardir. Statistik ma'lumotlardan ko'rinib turibdiki, ko'plab sayyohlar ingliz tilida tilida so'zlashuvchilardir. Farg'ona turizm departamenti turli tumanlarda bo'limlarga ega bo'lib, turistlarga turli yo'llar bilan yordam beradi; Tashrif buyuruvchi turistlar muloqot qiladigan lingua franca bu ingliz tilidir. Agar turistik gidlar va sayyohlar o'rtasida muvaffaqiyatli muloqot bo'lsa, xizmatlardan ko'proq qoniqish paydo bo'ladi
April 23-24, 2024
818
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrchig^avlat^edagGgika^niversi^
va natijada ko'proq sayyohlar keladi. Bu o'rinda ingliz tili xalqaro muloqot til sifatidagi hozirgi mavqei tufayli, ko'p madaniyatli sayyohlar bilan doimiy ravishda shug'ullanadigan barcha gidlar uchun bu tilni o'rganish zarur bo'ladi.
1.1. Ehtiyojlar tahlili.
Umuman olganda, Farg'onada sayyohlik gidlar universitetlarda ingliz tiliga an'anaviy tarzda o'qitiladi. Shuning uchun rasmiy ehtiyojlarni tahlil qilish va ingliz tilidan chet tili sifatida foydalanishda sayyohlik gidlar duch keladigan muammolarni aniqlash ustida tadqiqot olib boorish dolzarblashdi. Shunga ko'ra, mazkur tadqiqotning maqsadi Farg'ona shahridagi sayyohlik gidlarning ingliz tiliga bo'lgan ehtiyojlari va muammolarini o'rganish etib tanlandi.
Ehtiyojlarni tahlil qilish ko'p yillar davomida Ingliz tilining ajralmas asosiy omillaridan biri bo'lib kelgan. Maxsus maqsadlar uchun ingliz tili (ESP) amaliyotchilari tadqiqotchilari, kurs dizaynerlari, material ishlab chiquvchilar, testerlar, baholovchilar hamda sinf o'qituvchilari doimo ehtiyojlar tahlili ustida ish olib borishgan. Umuman olganda, ehtiyojlar deganda turli tushunchalarni anglashimiz mumkin. Robinson ta'kidlaganidek, "ehtiyojlarni tahlil qilish" atamasi "tahlilchilarning mafkuraviy tasavvurlari ta'sirida" bo'lib, bu ehtiyojlar "o'z-o'zidan ob'ektiv haqiqatga ega emas" degan ma'noni anglatadi. Biroq, maqsadga yo'naltirilgan ta'rif sifatida ehtiyojlar "o'quvchining o'qishi yoki til kursining oxirida nima ko'rsatishi kerak bo'lgan ish talablarini" anglatishi mumkin. Bundan tashqari, Bervik ushbu turdagi ehtiyojlarni "ob'ektiv" deb hisobladi. Richards ma'lumotlar to'plash jarayoni sifatida ehtiyojlarni tahlil qilish "o'quvchilarning ehtiyojlari to'g'risida ma'lumot to'plash uchun foydalaniladigan protseduralar sifatida" ta'riflanishi mumkinligini ta'kidladi. Xuddi shunday, Nunan (1988) ehtiyojlarni tahlil qilishni "o'quv dasturini ishlab chiqishda qo'llaniladigan ma'lumotlarni yig'ish usullari va tartiblari" deb talqin qildi. Shu nuqtai nazardan xulosa qilish mumkinki, mahalliy talabalarning ehtiyojlari odatda o'quv materiallariga kiritilmaydi, chunki "ehtiyojlarni tahlil qilish bizning universitetlarimizdagi tadqiqotchilar va til o'rgatuvchi mutaxassislar tomonidan hali etarlicha e'tiborga olinmagan".
Yuqoridagi ta'riflarni inobatga olgan holda Farg'ona sharoitida sayyohlik gidlar faoliyatidagi ehtiyoj tahlili muloqot jarayonida ingliz tilining o'ziga xos kommunikativ funksiyalariga bo'lgan ehtiyojni bildiradi. Bundan tashqari, farg'onalik sayyohlik gidlar ingliz tilidan turistlar bilan suhbat o'tkazish, ma'lumot berish, xizmatlar ko'rsatish, yordam ko'rsatish, savollarga javob berish, muammolarni hal qilish va hokazolar vositasi sifatida foydalanadilar.
Ehtiyojlarni tahlil qilish bu yerda sayyohlik gidlarning akademik, kasbiy, madaniy va til ma'lumotlari to'g'risida ma'lumotlarni to'plashni o'z ichiga oladi, bu
April 23-24, 2024
819
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
ularning ish jarayonida ularning haqiqiy ehtiyojlariga mos keladigan ESP kursini ishlab chiqish bo'yicha tavsiyalar va ko'rsatmalar berishdir.
Ehtiyojlarni tahlil qilish va sayyohlik gidlar oldida turgan til to'siqlarini aniqlash tadqiqotning hal qiluvchi asosiy jarayonidir. Bu tilni o'rgatish va o'rganishda o'quv dasturlarini rejalashtirish jarayonining juda muhim qismi hamdir. Shuning uchun, agar ehtiyoj tahlili o'tkazilsa va til to'siqlari aniqlansa, til kursi materiali dolzarb va motivatsion bo'ladi.
1.2 Tadqiqot muammosi
Kommunikativ va lingvistik kompetentsiyalarni rivojlantirish turizm sanoati sohasida ishlaydiganlar uchun kasbiy rivojlanishning zaruriy shartidir. Natijada, turistik gidlarning ingliz tilini, ayniqsa mehmondo'stlik ruhiyatida malakasini oshirish dolzarb talab hisoblanadi. Farg'onada turistik gidlarning ish jarayonida ingliz tiliga bo'lgan ehtiyojini aniqlash, xorijlik sayyohlar bilan real hayotiy vaziyatlarda muloqot qilish zarurati tug'ilganda qanday muammolarga duch kelishini aniqlash bo'yicha juda kam tadqiqotlar amalga oshirilgan.
1.3 Tadqiqotning ahamiyati
Turizm sanoati mamlakat iqtisodiyotining eng muhim tarmoqlaridan biri sifatida qaraladi. Ushbu sohaning rivojlanishi til ehtiyojlariga ta'sir qiladi. Misol uchun, mehmonxona xodimlari ingliz tilida so'zlashuvchi mijozlari bilan samarali muloqot qilish uchun albatta ingliz tilini bilishlari kerak. Turizm sanoati uchun esa kasbiy maqsadlar uchun ingliz tili (EOP) eng muhim masalalardan biridir, chunki har bir individ bilan muloqot qilish bu juda nozik masala, binobarin har bir kishi alohida stereotip hisoblanadi. Farg'onada turizm industriyasi kontekstida ingliz tilini chet til sifatida qayta ko'rib chiqish va kadrlarga bo'lgan ehtiyoj va ushbu tadqiqot kabi til muammolarini aniqlash manfaatdor tomonlarni til o'quv dasturlari ustida ishlashga undashi mumkin. Bu turistik xodimlarning ehtiyojlarini qondiradi va ingliz tilini chet tili sifatida rivojlantirishga sabab bo'ladi. Chet tilini, ayniqsa ingliz tilini o'zlashtirish turistik gidlarga turistlar bilan muloqot qilish, ularning madaniy farqlarini tushunish va ish imkoniyatlarini oshirish imkonini beradi.
Umuman olganda, Farg'ona sharoitida turistik gidlar va turizm sanoati uchun ingliz tili bo'yicha tadqiqotlar juda kam uchraydi.
1.4 Tadqiqot savollari
Ushbu tadqiqot quyidagi tadqiqot savollariga javob berishga qaratilgan:
1) Turistik gidlar ingliz tilinining qaysi ko'nikmasi ish jarayoni uchun eng muhim deb bilishadi?
2) Turistik gidlar ish jarayonida ingliz tilining qaysi funksiyalaridan foydalanishlari kerak?
April 23-24, 2024
820
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
Chirchiq davlat pedagogika universiteti Zamonaviy filologiya va lingvodidaktikaning dolzarb masalalari
3) Turistik gidlar ish jarayonida ingliz tilini bilishda qanday muammolarga duch kelishadi: tinglash, gapirish, o'qish va yozish?
4) Umuman turistik gidlar ish jarayonida qanday muammolarga duch kelishadi?
4. Tadqiqot muhokamasi va natijalari
Ushbu bo'limda Farg'onada sayyohlik gidlarining ehtiyojlari va turistlar bilan muloqot qilishdagi muammolar statistic natijalari tanishtiriladi. Farg'onalik sayyohlik gidlaridan ingliz tilidan foydalanish bo'yicha ularning ehtiyojlari va muammolarini aniqlash so'ralgan. Natijalar quyidagi 1-7-jadvallarda tasvirlangan.
Birinchisi: Birinchi savolga tegishli natijalar
Ushbu tadqiqot quyidagi savolga javob berishga harakat qildi: " Turistik gidlar ingliz tilinining qaysi ko'nikmasi ish jarayoni uchun eng muhim deb bilishadi?". Ko'pchilik turistik gidlar gapirish ko'nikmasini o'zlashtirishga bo'lgan ehtiyoji yuqori ekanligini bildirishgan, chunki ular ish jarayonlarida uning ahamiyatini yuqori ekanligini his qilishadi. Natijada, turistik gidlar chet ellik sayyohlar bilan muloqot qilish uchun kundalik ishlarida ko'proq ingliz tilida so'zlashish mahoratidan foydalanadilar. Ushbu tadqiqotlar natijalari shuni ko'rsatdiki, ko'pchilik turizm xodimlari to'rtta ingliz tili ko'nikmalarini, ayniqsa tinglash va gapirishni juda zarur deb hisoblashgan.
Ikkinchi: Ikkinchi savolga tegishli natijalar
Turistik gidlardan ish joyida ingliz tilining qanday funksiyalaridan foydalanish kerakligi so'ralganda, turistik gidlar turistlar bilan umumiy suhbatda, chet elliklarga xizmat ko'rsatishda, ziyorat yoki boshqa yo'nalishlarda uchrashganda savollarga javob berish va muammolarni hal qilishda ingliz tilidan foydalanadilar. Ingliz tilining ushbu kommunikativ funktsiyalari turizm sanoatida juda muhim va turistik gidlardan yuqori malakali va tilni yaxshi bilishni talab qiladi.
Uchinchi: Uchinchi savol bilan bog'liq natijalar
Turistik gidlar ish joyida ingliz tilini bilishda qanday muammolarga duch kelishadi: tinglash, gapirish, o'qish va yozish? deb so'ralganda. Hozirda talim tizimida tinglash ko'nikmasi maktab va universitetlarda biroz e'tibordan chetda qoladigan ko'nikma bo'lib, sabab sifatida talabalar grammatika, lug'at va o'qishga e'tiborni ko'p qaratilganligidandir. Shunisi e'tiborga loyiqki, maxsus maqsadlar uchun ingliz tili (ESP) kurslari, agar kommunikativ tilni o'rgatish yondashuvi (CLT) dan foydalanishga ko'rsatma berilsa, muammoni bartaraf etishi mumkin.
Keyingi qism turistik gidlar ish joyida turistlar bilan suhbatda duch keladigan muammolarga bag'ishlangan. Turistik gidlar diqqatga sazovor joylar/dam olish
821
April 23-24, 2024
Chirchik State Pedagogical University Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics
Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik
^hjrcMq^avlat^edagGgika^niversiteti
joylarida chet elliklar bilan gaplashish va suhbatlashishda katta muammoga duch kelishadi.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, turistik gidlar o'rtasida ingliz tilidan foydalanish va ko'nikmalarga bo'lgan ehtiyoj va muammolar aniq. Farg'onalik sayyohlik gidlarining eng jiddiy muammolari xorijlik sayyohlarning nutqini kuzatib borishi, chunki ular juda tez gapiradi, nutqda tushunarsiz so'z va iboralarni ishlatadi, grammatik bilimga ega emasligi, lug'at boyligi yetarli emasligi, yozish imkoniyati yo'qligida.
5. Xulosa
Ushbu tadqiqot Farg'onalik sayyohlik gidlarining ingliz tilini bilish va funktsiyalariga bo'lgan ehtiyojlari hamda ularning ish jarayonlarida duch keladigan muammolarini o'rganib chiqdi. Yuqoridagi natijalar shuni ko'rsatdiki, turistik gidlar o'zlari ishlayotgan joyda ingliz tilida jiddiy muammolarga duch kelishgan. Farg'onada turizm rivojlanmoqda; 2023-yilning oxirigacha Farg'onaning turistik diqqatga sazovor joylariga taxminan 5000 sayyohlik guruhi tashrif buyurdi. Agar ushbu soha muvaffaqiyatga erishmoqchi bo'lsa, turistik gidlar uchun ingliz tilida muloqot qilish bo'yicha ESP o'quv dasturlarini ishlab chiqishlari kerak. Buning sababi shundaki, turistik gidlar xodimlarining asosiy roli turistlarning xavfsizligi va farovonligini ta'minlash, asosan ingliz tilida gaplashishdir.
6. Pedagogik tavsiyalar
1) Turistik gidlar safiga qo'shilishni xohlovchilar ro'yxatga olinishidan oldin ESP, ayniqsa turizm maqsadlari uchun ingliz tilini tanishtirishlari kerak.
2) Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, turistik gidlar o'zlari sezganlaridek, ayniqsa tinglash va gapirishda jiddiy muammolarga duch kelishgan. Shunga ko'ra, bunday muammolarni hal qilish uchun tilning kommunikativ dasturlari ishlab chiqilishi kerak.
3) Muloqot ko'nikmalarini rivojlantirganlarni rag'batlantirish kerak.
4) Turistlarning turistik gidlarning muloqot qobiliyatlari haqidagi tasavvurlarini o'rganish uchun replika tadqiqotlari o'tkazilishi mumkin.
5) Keyingi o'rganishni boshqa sohalar, masalan, tibbiyot banki, media, biznes va boshqalar bilan amalga oshirish tavsiya etiladi.
REFERENCES:
1. Barnes, E. 2016. The minority body: A theory of disability. Oxford University pp.17-42. Polechonski,
J. and Tomik, R., (2019) Can tourism in immersive virtual reality can replace real travel?\ Folia Turistica 2019; 52, pp. 11-30.
April 23-24, 2024
822
Chirchik State Pedagogical University Staatliche Pädagogische Universität Chirchik Chirchiq davlat pedagogika universiteti
uedagogi
Current Issues of Modern Philology and Linguodidactics Aktuelle Fragen der modernen Philologie und Linguodidaktik Zamonaviy filologiya va lingvodidaktikaning dolzarb masalalari
Я
2. Beck, J., Rainoldi, M. and Egger, R., (2019) 'Virtual reality in tourism: a state-of-the-art review.
Tourism Review, 74(3), pp.586-612.
3. Quziyev, S. (2022). Sarvar TIBBIYOT OLIY TA'LIM MUASSASALARIDA CHET TILINI O'QITISH JARAYONIDA TIBBIYOT ATAMALARINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI: TIBBIYOT OLIY TA'LIM MUASSASALARIDA CHET TILINI O'QITISH JARAYONIDA TIBBIYOT ATAMALARINING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. Журнал иностранных языков и лингвистики, 4(4).
4. Ilmiddinovich, Q. S. (2023). CHET TILLARNI O'QITISHNING ZAMONAVIY METODLARINI TAKKOMILLASHTIRISH ASSOSLARI. INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION, 2(18), 14-19.
5. Quziyev, S. (2023). MAXSUS ATAMALARNI O'QITISHNING NAZARIY METODIK ASOSLARI. Молодые ученые, 7(3), 92-95.
6. Kuziyev, S. (2023, May). DISTINCTIVE ADVANTAGES OF LEARNING AND TEACHING SPECIFIC DICTIONARIES IN FOREIGN LANGUAGE CLASSES OF NON-PHILOLOGY HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS. In International Conference on Business Management and Humanities (Vol. 1, No. 1, pp. 127-129).
7. Quziyev, S. (2023). CHET TILINI O'QITISHNING LINGVODIDAKTIK ASOSLARI. Наука и инновация, 1(7), 120-124.
8. Ilmiddinovich, Q. S. (2023). NOLIGVISTIK FAKULTETLARDA KASBGA YO'NALTIRILGAN CHET TILINI O'QITISHNING XUSUSIYATLARI. INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM,, 3(30), 83-93.
9. Kuziev, S. I. (2022). MODERN METHODS OF TEACHING ENGLISH LANGUAGE AT MEDICAL UNIVERSITIES. Academic research in educational sciences, 3(11), 242-245.
April 23-24, 2024
