Научная статья на тему 'ЦИТРУС ИНЛИ КУЯСИ (PHYLLOCNISTIS CITRELLA STAIN.) ГА ҚАРШИ ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН КАРАНТИН ТАДБИРЛАР'

ЦИТРУС ИНЛИ КУЯСИ (PHYLLOCNISTIS CITRELLA STAIN.) ГА ҚАРШИ ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН КАРАНТИН ТАДБИРЛАР Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Зараркунанда дарахт лимон куя инли тутқич / Tree pest – lemon

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Рахмонова М. К.

Кейинги йилларда республикамизда мева собзавотчиликни ривожлантиришга алохимда эътибор берилиб қатор вазифалар белгилаб берилди. Иссиқхоналарда мева сабзавот экинларини етиштириш айниқса лимончиликни ривожлантиришга алоҳида эътибор берилмоқда. Мева маҳсулотларини етиштиришда айниқса, етиштирилаётган лимон зарарунандаларини ўз вақтида аниқлаш, ривожланиш ва зарар келтириш даражасини аниқлаш ҳисобига самарали кураш чораларини белгилаш ниҳоятда муҳимдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

QUARANTINE MEASURES HAVE BEEN DEVELOPED AGAINST THE CITRUS CODLING MOTH (PHYLLOCNISTIS CITRELLA STAIN.).

In subsequent years, special attention was paid to the development of fruit and vegetable growing in our republic and a number of tasks were set. Particular attention is paid to the cultivation of fruit and vegetable crops in greenhouses, especially the cultivation of lemon. When growing fruit products, it is extremely important to identify lemon pests in time, determine the level of development and infestation, and determine effective control measures.

Текст научной работы на тему «ЦИТРУС ИНЛИ КУЯСИ (PHYLLOCNISTIS CITRELLA STAIN.) ГА ҚАРШИ ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН КАРАНТИН ТАДБИРЛАР»

Рахмонова М.К., ф.ф.д., дотцент Кудратуллаев Р., магистр Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институты

ЦИТРУС ИНЛИ КУЯСИ (PHYLLOCNISTIS CITRELLA STAIN.) ГА

КАРШИ ИШЛАБ ЧЩИЛГАН КАРАНТИН ТАДБИРЛАР

Аннотация; Кейинги йилларда республикамизда мева собзавотчиликни ривожлантиришга алохимда эътибор берилиб цатор вазифалар белгилаб берилди. Иссицхоналарда мева сабзавот экинларини етиштириш айницса лимончиликни ривожлантиришга алоуида эътибор берилмоцда. Мева маусулотларини етиштиришда айницса, етиштирилаётган лимон зарарунандаларини уз вацтида аницлаш, ривожланиш ва зарар келтириш даражасини аницлаш уисобига самарали кураш чораларини белгилаш ниуоятда мууимдир.

Калит сузлар; Зараркунанда дарахт лимон куя инли тутцич

Rakhmonova M.K., Ph.D.

Assistant Professor Kudratullaev R., master Andijan agriculture and Institute of Agricultural Technologies

QUARANTINE MEASURES HAVE BEEN DEVELOPED AGAINST THE CITRUS CODLING MOTH (PHYLLOCNISTIS CITRELLA

STAIN.).

Abstract; In subsequent years, special attention was paid to the development of fruit and vegetable growing in our republic and a number of tasks were set. Particular attention is paid to the cultivation of fruit and vegetable crops in greenhouses, especially the cultivation of lemon. When growing fruit products, it is extremely important to identify lemon pests in time, determine the level of development and infestation, and determine effective control measures.

Keywords; Tree pest - lemon

Кириш; Цитрус инли куяси (Phyllocnistis citrella Stain.) ни

ривожланиш динамикасини урганиш. Илмий асосланган кураш тизимларини ишлаб чикиш. Уйгунлашган кураш ва карантин тадбирлари муддатларини белгилаб уз вактида олиб бориш. Карши кураш муддатларини аниклаб, карантин тадбирларини ва курашни уз вактида куллаш юкори иктисодий самара беради.

Зараркунанда куплаб таркалган мамлакатлардан уруг ва экиш учун мулжалланган кучатларни Узбекистонга келтириш ман этилади.

Куялар таркалган худудлардан кучатларни келтириш чегараланади. Цитрус говак ясар куяси таркалган мамлакатлардаги дарахтзорлар керакли кимёвий препаратлар билан ишлов берилади.

Келтирилган цитрус кучатлари зарарсизлантирилади ва интродукцион карантин кучатзорига жойлаштирилади. Зарарланган барглар юлиб ташланади ва куйдирилади. Ёруглик туткичлар ёрдамида капалаклар тутилади. Селекция ва илмий-тадкикот ишларини олиб бориш учун олинган материаллар, интродукцион карантин кучатзорларда кайта текширилиб, зараркунанда борлиги аникланганда, улар йигиб олиниб, зарарсизлантирилади ёки куйдирилади.

Цитрус уяли куяси пайдо булган хужаликларда, ахоли яшаш жойларида, туманларда карантин холати эълон килинади. Карантин холати усимликлар карантини давлат инспекциясининг такдимномасига асосланиб, махаллий хокимият томонидан тасдикланади. Шу билан бирга зараркунанданинг пайдо булиш марказини аниклаш ва уларни йукотиш чоралари буйича иш режалари тасдикланади.

Карантин холати тадбик этилган туман, хужалик, ахоли яшаш жойларидан цитрус усимликлари, шунингдек уяли куя ривожланувчи иссикхона кучатларини ташкарига олиб чикиш ман этилади. ^ишда дарахт кучатларини, баргларини туккандан кейин фумигация камерасида бром метил ёрдамида ишлов берилгандан сунг карантин эълон килинган худуддан олиб чикиб кетишга рухсат берилади.

Карантин холати тадбик этилган хужаликлар, ахоли яшаш жойлари, туманлардан усимликлар ва кесилган гулларни бошка туман, вилоятларга олиб чикишга факат усимликлар карантини давлат инспекциясининг "Карантин сертификата" олингандагина рухсат этилади. Янги барпо этилаётган богларга карантин инспекцияси билан келишилган холда цитрус инли куяси билан зарарланмаган кучатлар экилади.

Мева тугунларини шаклланиб ва тутиб колиши учун ушбу хароратни ушлаш максадга мувофикдир. Лимон уз-узидан ва четдан чангланадиган усимлик булганлиги сабабли асалариларда фойдаланиш тугунчаларнинг купрок хосил булишига ёрдам беради. Апрель охири май бошларида суткалик уртача харорат 22°С булганида меваларнинг шаклланиш боскичи бошланади ва июннинг биринчи ун кунлигида хаво харорати 25,4°С булганида тугайди.

Мева тугиши ва уларнинг ривожланиши учун биринчи ун кунликда хаво 20-25°С гача кизиши ва нисбий намлик 70-80% булиши зарур. Бундай шароитда лимон усимлиги анча яхши гуллаб мул хосил тугади. ^аво куруклиги ва хароратнинг кескин ошиши тугунларнинг куплаб тукилиб кетишига олиб келиши мумкин. Май-июнда ойларида лимон меваси тез ривожланади, кейин усиши бир оз секинлашади. Шу билан бирга, октябр

ойигача пусти саргайгунча йириклашаверади. Ноябрь-декабрь бошларида мева пишиб, ноябрда лимон усимлиги тиним даврига киради. Ушбу даврда иссикхона ва хандакда харорат уртача +8°С дан ошмаслиги керак.

Цитрус уяли куяси кайд этилган хар кандай холатда усимликлар карантини давлат инспекциясининг жойлардаги булимларига зудлик билан хабар килиш лозим. Цитрус уяли куясига карши зарарсизлантирилган худуд уч йил мобайнида кайта аникланмаса зарарланган худуддан карантин олиб ташланади. Цитрус уяли куясига карши карантин тадбирлар, уни утказишга умумий рахбарлик усимликлар карантини давлат инспекцияси ва унинг жойлардаги булимлари томонидан амалга оширилади. Урнатилган тадбирларнинг бажарилиши устидан назорат усимликлар карантин давлат инспекцияси томонидан амалга оширилади. Урнатилган тизимдаги тадбирларни уз вактида бажаришга жойлардаги корхона, муассаса, фермер хужалик рахбарлари, шу каторда махаллий фукаролар хам жавобгар булиб, улар куйидагиларга мажбурдирлар:

а) цитрус уяли куясига карши урнатилган карантин тадбирларини амалга ошириш учун хужаликларнинг воситалари ва кучидан фойдаланиш:

б) цитрус уяли куясини уз вактида аниклаш максадида усимликларни доимий текшириб туриш;

в) цитрус уяли куясини таркалишини олдиии олиш, уларии йук килиш борасида урнатилган карантин тадбирларига катъий риоя килиш;

г) хужалик кучат етиштириб, уни бошка хужаликларга сотишга ихтисослашган булса, фумигация камераларга эга булиши, етиштирилган кучатлар ва каламчаларни жунатишдан олдии зарарсизлантириши;

д) карантин холати жорий килинган хужаликлардан усимлик махсулотларини карантин инспекциясининг рухсатисиз ташкарига олиб чикиб кетмаслик;

е) жунатилаётган кучат ва махсулотларни тегишли тартибда руйхатдан утказиш.

Цитрус уяли куясига карши кимёвий инсектицидлар синаб курилди. Энг самарали инсектоцид сифатида вертимек (абалон, пилармектин) кайд этилди - 0,5 л/га. У тукима ичига сингиш хусусиятига эга булгани учун бу хашаротга карши хозирча энг самарали булиб колаяпти

Фойдаланилган адабиётлар

1. Доспехов Б. А. Методика Полевого Опыта. - Москва, 1985. - 351 С.

2.Мехнат, 1986. - С.123-131.

3.Колесников Б. А. Биологические Основы Размножения Растений. Плодоводство. - Москва, "Колос", 1979. - С.170-190.

4.Рахмонова, М. К., & Шоимова, Д. (2022, October). МЕВАЛИ БОГЛАРДА УЧРАЙДИГАН ЭНТОМОФАГЛАРНИНГ ДОМИНАНТ ТУРЛАРИНИНГ СИСТЕМАТИК ТАДЛИЛИ. In INTERNATIONAL CONFERENCES (Vol. 1, No. 7, pp. 143-146).

5.PaxM0H0Ba, M. K., & XaMgaMOB, K. (2022). KYfflKVHMAC (SILYBUM MARIANUM) YCHM^HrHHH ETHmTHPHm BA ^OPHBOP-HHK XYCYCHOT.HAPHHH YPrAHHm. INTERNATIONAL CONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING, 7(8), 637-640.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.