CC BY
10
Po'latov X.U. katta o'qituvchi SamISI Cho'liyev N.T. magistrant SamISI
TRANSPORT XIZMATLARIDAN OLINADIGAN DAROMADLAR
AUDITI
Annotatsiya. Maqolada t transport xizmatlaridan olinadigan daromadlar auditi takomillashtrish
Kalit so'zlar: Transpo'rt daromadlari, shartnomaviy aktivlar, debitorlik qarzlar, moliyavi natija, buxgalteriya hisobi, audit, davr xarajat.
Polatov H. U. senior lecturer SamIES Choliyev N.T. graduate student SamIES
AUDIT OF INCOME FROM TRANSPORTATION SERVICES
Abstract. In the article t improve the audit of revenues from transport services
Key words: Transport revenue, contractual assets, receivables, financial result, accounting, audit, period cost.
Transport xizmatlarini ko'rsatuvchi sub'ektlarda daromadlar auditini asosiy faoliyatdan olingan daromadlar auditi va boshqa faoliyatdan olingan daromadlar auditi guruhlariga bo'lib olgan holda o'tkazish mumkin. Daromadlar auditini o'tkazishda audit o'tkazish uslubiyatiga amal qilish lozim. Korxonada daromadlar auditini o'tkazishda tartib-qoidaga, tanlab olingan usullarga va ketma-ketlikka amal qilish lozim. Bu o'z navbatida audit samaradorligini oshirishga olib keladi
Korxonalar o'zlarida mavjud bo'lgan bo'sh pul mablag'larini boshqa korxonaga ta'sischi bo'lib kirishga, aksiyalarni sotib olishga, kredit yoki qarz berishga sarflashi va qo'shimcha daromadga ega bo'lishi mumkin.. Asosiy vositalarni uzoq muddatli ijaraga berishdan, valyuta kurslari farqlaridan daromad olishlari mumkin. Mazkur daromadlar korxonalarda asos iy bo'lmagan faoliyatdan olingan daromadlar sifatida tan olinadi.
Transport xizmatlarini ko'rsatuvchi sub'ektlar daromadlarini audit qilishda asosiy bo'lmagan faoliyat daromadlarini audit qilish muhim ahamiyatga ega. Korxonada daromad turlarining xilma-xilligi auditorlik tekshiruvlarini o'tkazishda e'tiborli bo'lishni talab etadi. Boshqa daromadlar turlarining audit jarayonida yig'iladigan dalil-isbotlarining ishonchli, to'liq va o'z vaqtida to'planishi auditorlik riskining kamayishi va audit samaradorligining oshishiga olib keladi.
"Uzbekistan Airways "AJ 9000 schoti bilan bo'g'liq operatsiyalarni ko'rib chiqamiz, bunda bizga yuqorida keltirilgan ya'ni: ^ 4000 schyot252 401 797 000 ^ 4100 schyot1 150 212 366 000 ^ 4700 schyot2 746 100 000 ^ 4800schyot 122 234 819 000
Audit tekshiruv natijalarida shunga amin bo'ldiki 9000 schotning tarkibida ya'ni daromad olib kelayotgan schotlarni tekshirib borish natijada 9000 schotining kredit tomonida bularni tekshirishda asos bo'luvchi hujjatlar tekshirib va ularni taqqoslaydi natijada ularni natijalari bir xil bo'lsa tekshiruv natijalari to'g'ri hisoblanadi. 9000 schotini ham diagramma oqali foizda ifodalaymiz.
9000 schot bilan bog'langan schotlar
1400000000 000
1200000000 000
1000000000 000
800000000 000
600000000 000
400000000 000
200000000 000
Ряд 3 Ряд 2 Ряд 1
Основной Основной Основной Основной
0
1-diagramma 9000 schot bilan bog'langan schotlar (sh/b)
Yil oxirida schotlar yopilishini quyidagi buxgalteriya o'tkazmasi orqali auditor etiborga olib haqiqatdan yopilganini tekshiradi:
2021 yil moliyaviy natijalar bo'yicha 9000 daromad schotining 4010 schot bilan bog'langan summasi252 401 797 000so'mma tashkil etib, uni
keltirilgan audit tekshiruvida 4010 bilan bog'langan schotlarning tekshiruvida aniqladik va 4010 schotning bog'langan schotlarini ko'rib chiqildi:
Audit jarayonida buxgalteriya balansi, moliyaviy natijalar haqida hisobot, ma'lumotnomalar, hisob-kitoblar, rasshifrovkalar va tahliliy ma'lumotlar kabi dastlabki hujjatlar o'rganildi.
1-jadval
"Uzbekistan Airways "AJ moliyaviy-iqtisodiy ko'rsatkichlar (sh/b)
Ko'rsatkichlar nomlanishi 2020 yil9 oyida 2021 yil9 oyida +/- farq
Sotish hajmi 2 280 845 4 451 842,4 +2 170 997,4
Ishlab chiqarish tannarxi 2 260 621,3 3 358 521,9 1 097 900,6
Davr harajatlari 107 333,5 209 142,2 108 807,7
Asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar 18 993,9 1 645, 9 -15 348
Moliyaviy faoliyatdan daromadlar 625 617,6 326 318,1 -299 299,5
Moliyaviy faoliyatdan harajatlar 1 479 652 1 246 970,7 -232 681,3
Daromad solig'i to'langunga qadar moliyaviy natijalar - 922 050,2 -32 828,4 +889 221,8
Sof foyda/zarar - 922 050,2 -32 828,4 +889 221,8
Mazkur hisobot ichki nazorat tizimlari va buxgalteriya hisobi holatini tahlil qilish va baholash deb hisoblanadi. Audit natijasida korxonaning moliyaviy natijalariga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan muhim xato va kamchiliklar aniqlanmadi
2021 yil 1 oktyabr holatiga "Uzbekistan Airways" AJning moliyaviy-iqtisodiy holatining asosiy ko'rsatkichlari (mezonlari) hisoblab chiqilib taqqoslandi.
Adabiyotlar ro'yxati:
1.«Auditorlik faoliyati to'g'risida» O'zbekiston Respublikasining 25.02.2021 y. O'RQ-677-sonli Qonuni
2."Auditorlik faoliyatini takomillashtirish va auditorlik tekshirishlarning ahamiyatini oshirish to'g'risida". O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 22 sentyabrdagi 365- sonli Qarori. T.
3.Тулаходжаева М.М.Аудит, Т.: БАМА, 2014; Уразов К.Б. Бухгалтерия хисоби ва аудит. -Т.: Укитувчи, 2004;
4.Ташназаров С.Н. Молиявий бухгалтерия хдсоби ва хисоботи: халкаро ва миллий жихатлар. Монография. - Т.: Иктисод-молия, 2009. - 168 б
5.Уразов К.Б. Бухгалтерия хисоби назарияси. -Самарканд, 2017
