Научная статья на тему 'Ўтиш иқтисодиётидаги мамлакатларда кичик бизнесни молиявий қўллаб-қувватлашнинг хориж тажрибаси'

Ўтиш иқтисодиётидаги мамлакатларда кичик бизнесни молиявий қўллаб-қувватлашнинг хориж тажрибаси Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
240
84
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КИЧИК БИЗНЕСНИ МОЛИЯЛАШТИРИШ / ФОНДЛАР / БАНКЛАР / ЛИЗИНГ КОМПАНИЯЛАРИ / ЛИЗИНГОВЫЕ КОМПАНИИ / LEASING COMPANIES / БИЗНЕС-ИНКУБАТОРЛАР / ТЕХНОПАРКЛАР / ФИНАНСИРОВАНИЕ МАЛОГО БИЗНЕСА / SMALL BUSINESS FINANCING / ФОНДЫ / FUNDS / БАНКИ / BANKS / БИЗНЕС-ИНКУБАТОРЫ / BUSINESS INCUBATORS / ТЕХНОПАРКИ / TECHNO PARKS

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Умарова Малика Бахтияровна

Мақолада кичик бизнесни молиявий қўллаб-қувватлашда ўтиш иқтисодиётидаги мамлакатлар тажрибаси ўрганилган. Бу мамлакатларда кичик корхоналарни хусусий фондлар, банклар, давлат томонидан молиялаштириш йўллари таҳлил қилиниб, уларни мамлакат иқтисодиётида қўллаш йўллари тадқиқ қилинган.В статье изучен опыт стран с переходной экономикой, оказывающих финансовую поддержку малому бизнесу. Рассмотрено финансирование малых предприятий со стороны частных фондов, банков и государства, а также исследованы пути применения их опытa в национальной экономике.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article studies the experience of countries with transition economies rendering financial support to small businesses. Analysis of financing of small businesses by private funds, banks and states are investigated. Also discussed an opportunities for implementing their experience in the national economy.

Текст научной работы на тему «Ўтиш иқтисодиётидаги мамлакатларда кичик бизнесни молиявий қўллаб-қувватлашнинг хориж тажрибаси»

Умарова М.Б.,

Тошкент давлат иктисодиёт университети х,узуридаги «Узбекистон иктисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари» илмий-тадкикот маркази кичик илмий ходими

УТИШ ИКТИСОДИЁТИДАГИ МАМЛАКАТЛАРДА КИЧИК БИЗНЕСНИ МОЛИЯВИЙ КУЛЛАБ-КУВВАТЛАШНИНГ ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ

УМАРОВА М.Б. УТИШ ИКТИСОДИЁТИДАГИ МАМЛАКАТЛАРДА КИЧИК БИЗНЕСНИ МОЛИЯВИЙ К,УЛЛАБ-К,УВВАТЛАШНИНГ ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ

Маколада кичик бизнесни молиявий куллаб-кувватлашда утиш иктисодиётидаги мам-лакатлар тажрибаси урганилган. Бу мамлакатларда кичик корхоналарни хусусий фонд-лар, банклар, давлат томонидан молиялаштириш йуллари тах,лил килиниб, уларни мам-лакат иктисодиётида куллаш йуллари тадкик килинган.

Таянч иборалар: кичик бизнесни молиялаштириш, фондлар, банклар, лизинг компа-ниялари, бизнес-инкубаторлар, технопарклар.

УМАРОВА М. Б. ОПЫТ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН С ПЕРЕХОДНОЙ ЭКОНОМИКОЙ ПО ФИНАНСОВОЙ ПОДДЕРЖКЕ МАЛОГО БИЗНЕСА

В статье изучен опыт стран с переходной экономикой, оказывающих финансовую поддержку малому бизнесу. Рассмотрено финансирование малых предприятий со стороны частных фондов, банков и государства, а также иследованы пути применения их опыта в национальной экономике.

Ключевые слова: финансирование малого бизнеса, фонды, банки, лизинговые компании, бизнес-инкубаторы, технопарки.

UMAROVA M.B. FOREIGN EXPERIENCE OF FINANCIAL SUPPORT FOR SMALL BUSINESS IN COUNTRIES WITH TRANSITION ECONOMIES

This article studies the experience of countries with transition economies rendering financial support to small businesses. Analysis of financing of small businesses by private funds, banks and states are investigated. Also discussed an opportunities for implementing their experience in the national economy.

Keywords: small business financing, funds, banks, leasing companies, business incubators, techno parks.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожланти-ришда муцим омил ушбу соцани молиялаштириш муаммоси цисобланади. Мазкур муаммони ижобий цал этиш орцали кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларининг мамлакат ицтисодиётини барцарор ривожлантиришдаги урни орттирилади.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш, давлат томонидан уни молиявий куллаб-кувватлаш нафакат биз-нинг республикамизда, балки х,амкор хо-риж мамлакатларида х,ам долзарб масала х,исобланади. Куйида утиш иктисодиётидаги мамлакатлар орасидан Россия Федерация-си, Хитой Халк, Республикаси, КозоFистон Республикаси, Беларусь Республикаларида кичик бизнесни ривожлантиришда давлат томонидан олиб борилган ислох,отлар тах,лил килинади.

Хитой Халк Республикасида 2003 йилдан бошлаб кичик бизнеснинг шиддатли ри-вожланиши корхоналар даромадининг ошишига, давлат бюджетига келиб тушади-ган солик тушумлари усишига олиб келди. Бундай ривожланиш кичик бизнес субъект-лари сонининг кескин ошиши х,исобига таъминланди. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик мамлакат корхоналарининг ак-сарият кисмини ташкил этиб, мех,натга лаёкатли ах,олининг карийб 60%и ушбу тармокда фаолият юритади. Мамлакатда ишлаб чикарилган ва экспортга йуналти-рилган мах,сулотнинг катта кисми айнан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик томонидан ишлаб чикарилади1.

Хитой Халк Республикасида кичик биз-несни ривожлантиришда кабул килинган хукумат карорларининг ижросини таъмин-лашда, шунингдек кичик корхоналарнинг фаолияти туFрисидаги статистик маълумот-ларни туплайдиган Ривожлантириш ва ислох,отлаштириш миллий кумитаси (ШКС) буйича комиссия ташкил этилган. Ушбу ко-миссиянинг фаолияти асосида Хитойнинг маълум кичик корхоналари турини раFбат-

1 Анализ развития малого бизнеса в Китае. http://www.scienceforum.ru/2014/pdf/4886.pdf

лантириш т^рисидаги карорлар кабул Килинади. Ривожлантириш ва ислох,отлаш-тириш миллий кумитаси томонидан 2002 йилда кабул килинган ва х,озирги кунгача амалда булган «Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини ривожланти-ришни раFбатлантириш» конунида мамлакат иктисодиётига янги технологияларни жорий этиш, ишлаб чикаришни такомил-лаштириш, кредитлаш, инвестициялаш буйича кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик учун бир хил имкониятларни яра-тиш кузда тутилган2.

Ривожлантириш ва ислох,отлаштириш миллий кумитасида кичик тадбиркорлик субъектларини давлат кумаги билан техник ривожлантириш, инновациялар жорий этиш, шунингдек корхоналарни анъанавий саноат тармокларидан юкори технологик тармокларга йуналтириш кузда тутилган. 2006 йилда Хитой Хукумати томонидан ин-новацион корхоналарга солик имтиёзлари-ни такдим этиш, давлат харидларини ташкил этиш, интеллектуал мулкни х,имоя килишга ёрдамни кузда тутувчи фан ва тех-никани ривожлантириш дастури кабул килинган.

Янги технологияларни узлаштириш, янги мах,сулотлар ишлаб чикариш билан шуFул-ланувчи кичик тадбиркорлик субъектлари-га солик имтиёзлари берилади. Инноваци-он фаолият билан шуFулланувчи субъект-ларга кредит ва кафолатлар такдим этила-ди. Кичик тадбиркорлик субъектининг ин-новационлиги ХХР Фан ва техника вазирли-ги томонидан берилган махсус гувох,нома билан тасдикланади.

2 National development and reform commission (ndrc) http://en.ndrc.gov.cn/

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 9

Хитой тараккиёт банки (China Development Bank) давлат дастурларини молиялаштириш ва юкори технологик тар-мокларни куллаб-кувватлаш, шунингдек, кичик тадбиркорлик субъектларини кре-дитлаш ва инфратузилмани ривожланти-риш билан шуFулланади. Ушбу банка 1994 йилда асос солинган булиб, ХХР хукуматига буйсунади ва Хитойда энг йирик тараккиёт банки хисобланади.

Хитой тараккиёт банки кредитлашдан ташкари аккредитив счётларни амалга оширади, лизинг хизматларини курсатади, уз активлари билан таъминланган облига-циялар чикаради. Хитойда кичик тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлаш тизими яратилган. Ушбу тизимда 1800 та марказ фаолият юритиб, уларнинг 800 таси давлат ташкилоти ва 1000 таси тижорат ташкилоти хисобланади. Кичик тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлаш мар-казлари куйидаги хизматларни курсата-дилар:

• аудит утказиш (беминнат асосда);

• ходимларни укитиш;

• юридик ёрдам;

• технологик куллаб-кувватлаш.

Кичик ва урта корхоналарнинг Хитой Ас-

социацияси (China Association of Small and Medium Enterprises — CASME) ХХР ривож-лантириш ва ислохотлаштириш миллий кумитасига буйсунади хамда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ва Хитой хукумати уртасида мувофиклаштирувчи хисобланади, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик так-лифларини тахлил килади, уларни умум-лаштиради ва хукуматга такдим этади, ушбу таклифлар кичик тадбиркорлик субъектла-рига нисбатан давлат сиёсатини ишлаб чикишда асосга айланади. Уюшма кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик кредит олиш учун мурожаат килиш мумкин булган банкларни тавсия этади, минтакаларда ка-фолатли жамFармалар тизимини жорий этиш жараёнида иштирок этади, молия ташкилотлари томонидан кичик бизнес ва

хусусий тадбиркорликни молиялаштириш сиёсати ишлаб чикилишида иштирок этади.

Россия Федерацияси ЯИМда кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектларининг улу-ши 21%ни ташкил этиб, тармокда банд булганлар сони буйича 23,4%ни, умумий корхоналар сонидаги улуши буйича 40%ни, улгуржи ва чакана савдо корхоналаридаги улуши буйича 45,8%ни ташкил этади1. Кичик тадбиркорлик субъектларини давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг мух,им курсаткичи бу солик имтиёзлари х,исобла-нади. Соликка тортиш сох,асида давлат ва кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари уртасидаги муносабатларни акс эттирувчи асосий меъёрий жужжат РФ Солик Кодекси (РФ СК) х,исобланади2.

Соликка тортишни мувофиклаштириш буйича мух,им кадам 2001 йилда солик ко-дексининг «Махсус солик тартиби» булимини ишлаб чикиш ва киритиш булди.

Махсус солик тартиблари маълум дара-жада кичик ва урта корхоналарнинг фао-лиятини енгиллаштиради ва фаол иктисо-дий усишга кумаклашади.

Россия Федерациясида давлат томонидан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик секторига куйидаги шаклларда ёрдам курсатилади:

• солик имтиёзлари ва махсус солик тартиблари;

• алох,ида иктисодий х,удудларни яра-тиш (масалан, «Алабуга»);

• инфратузилмани яратиш ва ривожлан-тириш;

• кредитлар билан таъминлаш;

• хорижий инвестициялар учун божхо-на имтиёзлари;

• бюджет субсидиялари.

Конунчилик даражасида давлат томонидан куллаб-кувватлаш куйидаги куринишда ифодаланади:

1 МСП Банк. https://www.mspbank.ru

2 Филимонов Р.Г. Налоговое стимулирование малого бизнеса в России: оценка результатов. / «Вестник Краснодарского университета», 2010, №333.

• кичик бизнес ва хусусий тадбиркор-лик учун меъёрий-х,ук,ук,ий тартибга солиш-ни такомиллаштириш;

• кичик бизнес ва хусусий тадбиркор-лик субъектларини суFурталаш;

• интеллектуал мулк х,имояси;

• тадбиркорларни мулкий к,уллаб-к,ув-ватлаш;

• тадбиркорлар х,ук,ук,ини х,имоя к,илиш.

Юк,орида санаб утилган чора-тадбирлар

каторида давлат ижтимоий сох,а иннова-циялари марказларини ривожлантиради, бизнес-инкубаторларни илгари суриш, са-ноат паркларини яратиш билан шуFуллана-ди. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари орасидаги экспортга тухтала-диган булсак, давлат фоиз ставкалари буйи-ча имтиёзларни так,дим этиш йули билан экспортга йуналтирилган корхоналарни куллаб-кувватлайди.

Таъкидлаш жоизки, Россияда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат то-монидан куллаб-кувватлашни шартли ра-вишда икки гурух,га ажратиш мумкин:

• туFридан-туFри инвестициялаш ва суб-сидиялар;

• инфратузилма объектлари, имтиёзли солик, сиёсати.

Россияда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни куллаб-кувватлаш янги иш уринларини яратишда, ик,тисодиётда банд ах,оли сонининг усишида, тадбиркорлар да-ромадларининг ошишида, яшаш шароитла-рининг яхшиланишида ижтимоий сох,ага таъсир этади.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик тармоFида бандлар сони 17,8 млн ах,олини ёки ик,тисодиётда банд ах,олининг 25%ини ташкил этади1.

Россия бозор ик,тисодиёти ривожланган мамлакатлар орасида кичик корхоналарни «к,амраб олувчи» даража, жумладан минг кишига туFри келадиган кичик тадбиркорлик курсаткичида ортда к,олмок,да. Минг

1 Малое и среднее предпринимательство в России 2015. Статистический сборник.

кишига уртача факатгина 10 та кичик кор-хона туFри келади, ривожланган Европа мамлакатларида эса бу курсатки 35 тадан кам эмас. Ялпи ишлаб чикаришда кичик бизнес субьектларининг улуши Россияда 10%ни ташкил этса, ривожланган мамла-катларда 50-60%ни ташкил этади2.

K1озоFистон Республикасида давлат ва бизнесни молиявий куллаб-кувватлаш х,амда имтиёзлар яратиш давлат идоралари ва давлатнинг ташаббуси билан яратилган ривожлантириш институтларининг кучи билан амалга оширилади.

Давлат х,амда бизнес уюшмалари вакил-ларидан ташкил топган маслах,ат-кенгаш идораларига куйидагилар киради: Козо-Fистон Республикаси Президенти кошидаги комиссиялар ва тадбиркорлар кенгаши, шу жумладан, Тадбиркорлик масалалари буйича Ягона мувофиклаштирувчи кенгаш, марказий ва мах,аллий ижроия органлари-да тадбиркорлик масалалари буйича эксперт кенгашлари.

Давлат органларига назорат-кузатув ор-ганлари, тадбиркорлик сох,асида сиёсатни шакллантирувчи ва амалга оширувчи марказий ва мах,аллий ижроия органлари ки-ради.

Минтакаларда кичик тадбиркорлик субъектларини давлат томонидан куллаб-кувватлаш ишларини мах,аллий ижроия органлари амалга оширади. Хокимиятлар кошида тадбиркорликни куллаб-кувватлаш ва ривожлантиришда давлат сиёсатини амалга оширувчи саноат ва тадбиркорлик департаменти (бошкармаси) ташкил этил-ган.

Молиявий, ахборот-тах,лилий ва моддий-техник таъминот буйича давлат вазифала-рини махсус ташкилотлар - ривожлантириш институтлари бажаради. Уларга куйидагилар киради:

- «KAZNEX INVEST Экспорт ва инвести-циялар буйича Миллий агентлик» АЖ -KозоFистон хом ашё экспортини ривожлан-

2 Уша жойда.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 9

тириш ва илгари суриш х,амда иктисо-диётнинг устувор секторларига бевосита хорижий инвестицияларни жалб этиш учун янада кулай шароитларни яратиш оркали миллий иктисодиётни диверсификация-лашга кумаклашади;

- «Казинвест инвестицияларга кумакла-шиш маркази» АЖ - потенциал инвестор-ларни КозоFистондаги инвестицион имко-ниятлардан бохабар килади, хорижий ва мах,аллий компанияларга инвестиция лойи-х,аларини амалга оширишда амалий ёрдам курсатади;

- «Даму» АЖ амалга оширилган дастур-лар доирасида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлариларга маслах,ат хизматларини курсатади. «Бизнес-Масла-х,атчи» дастури доирасида 20 миндан ортик тадбиркорларга таълим берилди, веб-портал ва Геомаълумотлар тизими (Казахстанский центр геоинформационных систем) воситасида ахборот-маслах,ат хизмат-лари курсатилмокда;

- КозоFистон Республикаси Хукумати «Даму» ЖамFармаси оркали кичик тадбир-корликни куллаб-кувватлаш ва ривожлан-тириш сиёсатини амалга оширади, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъект-ларини ривожлантирувчи ягона давлат институти х,исобланади. ЖамFарма Козо-Fистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик секторининг ракобатбардошлигини ошириш, ушбу сох,ада ишлаб чикариш унумдорлигини ошириш ва ракобатбардош-ликнинг усишига кумаклашади;

- «КазАгроМаркетинг» АЖ - АСМ субъектларига минтакавий х,окимиятлар ва кишлок ахборот-маслах,ат марказлари тармоFи (КАМТ) оркали ахборот-маслах,ат ва консалтинг хизматларидан фойдаланиш-ни таъминлайди. Кичик ва урта бизнес субъектларига хизмат курсатиш сох,асида КАМТ катта ишларни амалга оширади, бу эса бозор шароитларида агробизнес бар-карорлигини мустах,камлаш, унинг самара-дорлиги ва ракобатбардошлигини оши-

ришга каратилган ута мух,им омил х,исоб-ланади. Кичик тадбиркорлик субъектлари-ни куллаб-кувватлаш инфратузилмасини ривожлантиришда давлат кумаги мух,им йуналиш х,исобланади. Республикада тадбиркорлик субъектларини х,ар томонлама куллаб-кувватловчи катор давлат, хусусий ва ижтимоий инфратузилма ташкилотлари фаолият юритмокда.

2030 йилгача КозоFистонни ривожланти-риш стратегияси, КозоFистоннинг жах,он-нинг 50 та ракобатбардош мамлакатлари каторига кириш стратегияси ва 2015 йилгача саноат-инновацион ривожлантириш стратегиясини амалга ошириш иктисодиётни диверсификациялаш, технологик узгаришларни амалга ошириш, шунингдек бозор муносабатлари ва ракобатбардош-ликнинг асосий пойдевори сифатида тад-биркорлик секторини ривожлантириш давлат дастурида белгилаб куйилган1.

Беларусда шаклланган кичик ва урта тадбиркорликни куллаб-кувватлаш тизими кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини молиявий куллаб-кувват-лашнинг меъёрий-х,укукий асоси, меха-низмларини такомиллаштириш, шунингдек унинг инфратузилмасини шакллантиришни таъминлайди.

Тадбиркорлик фаолиятини ташкил этиш буйича кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини ривожлантиришга кумаклашиш, шунингдек кичик тадбиркорлик субъектларини давлат руйхатидан утган вактидан эътиборан, ривожлантириш бос-кичида, улар томонидан молиявий муста-килликка эришилгач х,амда хужалик фаолиятини юритиши давомида узлуксиз кузатиб бориш тизимини яратиш максадида республикада кичик тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлаш инфратузилмаси субъектлари тармоFи яратилди ва амал килмокда.

1 Стратегическая программа Развития «Казахстан-2030».

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 9

Беларусда кичик тадбиркорлик субъект-ларини ривожлантириш мак,садида кичик тадбиркорлик субъектларини давлат томо-нидан куллаб-кувватлаш дастурлари ва мак,садли минтак,авий дастурлар ишлаб чик,илиб, амалга оширилмок,да.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик томонидан экспортга йуналтирилган ва импорт урнини босувчи мах,сулотларни ишлаб чик,аришни ривожлантириш буйича инвестиция лойих,аларини амалга ошириш-да Беларусь Республикаси Президентининг 2009 йил 21 майдаги «Кичик тадбиркорлик-ни давлат томонидан к,уллаб-к,увватлашнинг чора-тадбирлари туFрисида»ги фармонига мувофик, рак,обат асосида давлат молиявий кумаги такдим этилади.

Тадбиркорларни молиявий к,уллаб-к,ув-ватлаш жамFармаси - к,айтариладиган ёки молиявий маблаFларни молиявий ижара (лизинг) шарти билан мулкни; имтиёзли кредитлар буйича кафолатлар, шу жумла-дан Беларусь Республикаси банклари томонидан такдим этилган микрокредитлар такдим этиш йули билан кичик тадбиркорлик субъектларига кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни давлат томонидан куллаб-кувватлаш дастурларида кузда тутилган маблаFлари х,исобига давлат молиявий кумаги курсатилади. 2013 йилнинг 1 январь х,олатига кура, мамлакатда тадбиркорларни куллаб-кувватловчи 83 та марказ, 15 та кичик бизнес инкубаторлари фаолият кур-сатган. Бизнес инкубаторлар кичик бизнес субъектларининг усиши ва инновацион ри-вожланишини таъминлайди. Бизнес инкубаторлар тадбиркорлик субъектларига ижарага офислар олиб беришда, уларни техник ускуналар билан таъминлашда, фао-лиятни ривожлантиришда ахборот ва маслах,ат хизматларини так,дим этиб, ми-жозлар топишда ва бозорга киришда ёр-дам берадилар1.

1 Беларусь Республикаси Ик,тисодиёт вазирлиги. http://www.economy.gov.by/ru/small_business/sup-port-of-small-enterprise/activities-of-infrastructure-to-support-small-businesses/perechen-incubatorov

Беларуснинг тадбиркорларни молиявий куллаб-кувватлаш фондининг асосий вази-фаси Беларусь х,укумати томонидан тас-дик,ланиб, давлат дастурларига киритилган кичик бизнес субъектларини молиявий куллаб-кувватлаш дастури доирасида мо-лиялаштириш ишларини амалга ошириш-дан иборат

Куллаб-к,увватлаш турлари куйидаги:

• кайтариб бериш шарти билан молиявий маблаFлар ажратиш (заём);

• молиявий ижара асосида бинони ижарага олиш (лизинг);

• имтиёзли кредитларга кафиллик бериш, мах,аллий бюджет х,исобидан маблаF ажратиш.

Шунингдек, Беларусь Республикасида Беларусь савдо-саноат палатаси ва Инвес-тициялаш ва хусусийлаштириш миллий ас-социацияси фаолият юритиб, уларнинг ва-зифасига Беларусь ик,тисодиётига туFридан-туFри хорижий инвестицияларни жалб килиш, шунингдек хусусийлаштиришни та-комиллаштириш киради.

Утиш ик,тисодиётидаги мамлакатларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни куллаб-кувватлаш борасида олиб борилган тах,лилларимизга кура, юк,орида келтириб утилган мамлакатларда кичик бизнесни молиявий куллаб-кувватлаш давлат томонидан ишлаб чик,арилган ва кабул к,илинган дастурлар ёрдамида амалга оширилади. K1озоFистон, Россия, Хитой тажрибалари шуни курсатдики, ушбу давлатларда кичик бизнесни молиялаштириш асосан давлат фондлари, лизинг компаниялари, кичик бизнес банклари, нодавлат фондлар томонидан амалга оширилади. Давлатларнинг кичик бизнесни к,уллаб-к,увватлашининг асосий йуналиши албатта ривожланган мамлакатлар андозалари ва улар амалга оширган чора-тадбирлардан фойдаланган х,олда, яъни хориж тажрибасига асосланган х,олда амалиётга татбик, этилган.

Хулоса урнида шуни айтиш керакки, биз юк,орида куриб утган мамлакатларнинг

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 9

тажрибасини урганган х,олда, мамлакати-мизда кичик бизнесни молиявий к,уллаб-кувватлашда куйидагиларни инобатга олиш ва амалиётга татбик этиш лозим:

• Бизнесни раFбатлантиришдаги умумий йуналишни инновацион ишлаб чикариш ва ривожлантиришга каратиш. Яъни инновацион технологиялардан фойдаланган х,олда мах,сулотлар ишлаб чикаришни йулга куйиш лозим. Ракобатбардош, сифатли ва х,амёнбоп мах,сулотларни бозорга олиб ки-риш бугунги кун талабидир.

• Экспорт билан шуFулланувчи корхо-наларни молиявий куллаб-кувватлаш максадида фондлар ташкил этиш. Ушбу фондларни ташкил этишдан максад мамла-катда кичик бизнес субъектларини молиявий куллаб-кувватлаш, мах,сулотни ишлаб

чикаришда мух,им саналган хом ашёлар билан корхоналарни вактида таъминлашда ёрдам курсатишдир.

• Экспорт билан шуFулланувчи корхо-наларга фаолиятининг илк 3 йилида солик имтиёзларини бериш. Яъни хориждан олиб кириладиган хом ашё материаллари, уску-налар кирим килинаётганда корхоналарга солик имтиёзини такдим килиш максадга мувофикдир.

• Бизнес-инкубаторлар, технопарклар яратиш ва улар томонидан бизнесни кул-лаб-кувватлашда ёрдам бериш. Бизнес ин-кубаторларни ташкил этишдан максад янги иш бошлаган тадбиркорларга бозорни урганиш ва бозорга уз мах,сулоти билан ки-ришда хизматлар курсатишдан иборат.

Адабиётлар:

1. Анализ развития малого бизнеса в Китае. http://www.scienceforum.ru/2014/ pdf/4886.pdf

2. National development and reform commission (ndrc)http://en.ndrc.gov.cn/

3. МСП Банк. https://www.mspbank.ru

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Филимонов Р.Г. Налоговое стимулирование малого бизнеса в России: оценка результатов. // «Вестник Краснодарского университета», 2010, № 333.

5. Малое и среднее предпринимательство в России 2015. Статистический сбор-

6. Стратегическая программа Развития «Казахстан-2030».

7. Беларусь Республикаси иктисодиёт вазирлиги. http://www.economy.gov.by/ru/ smaN_business/support-of-smaN-enterprise/activities-of-infrastructure-to-support-small-businesses/perechen-incubatorov

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.