CC BY
20
DOI: 10.12845/bitp.42.2.2016.2
mgr Patrycja Bryczek-Wrobel1 plk dr hab. Tadeusz Szczurek1
Przyjçty/Accepted/Принята: 18.11.2015; Zreœnzowany/Reviewed/Рецензирована: 22.04.2016; Opublikowany/Published/Опубликована: 30.06.2016;
Rola i miejsce pracownikow administracji samorz^dowej w procesie zarz^dzania kryzysowego na przykladzie m. st. Warszawy2
The Role and Function of Local Government in Crisis Management -on the Example of the Capital City of Warsaw
Роль и место сотрудников местного самоуправления в процессе антикризисного управления на примере г. Варшава
ABSTRAKT
Cel: Wskazanie - na przykladzie miasta stolecznego Warszawy - miejsca administracji samorz^dowej w systemie zarz^dzania kryzysowego oraz stopnia przygotowania jej pracownikow do realizacji powierzonych im zadan.
Projekt i metody: Zasadnicz^ metod^ pozyskania materialu empirycznego byl sondaz diagnostyczny - ankietowanie przeprowadzone wsrod czlonkow administracji samorz^dowej. Sondaz przeprowadzono na reprezentatywnej grupie 783 osob pelni^cych rozne funkcje w strukturach urz^du miasta i wybranych dzielnic, z czego 11,1% (87 osob) zajmowalo stanowiska bezposrednio zwi^zane z realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa. T§ grup^ pracownikow administracji poddano szczegolowej ocenie pod k^tem jej wyksztalcenia i doswiadczenia zawodowego. Wyniki: Administracja samorz^dowa Warszawy, jako stolicy panstwa, realizuje szereg odpowiedzialnych zadan w obszarze bezpieczenstwa. W tym zakresie dzialalnosc pracownikow administracji jest zinstytucjonalizowana glownie w ramach systemu zarz^dzania kryzysowego. Sposrod osob bezposrednio zaangazowanych w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa az 24,12% zajmuje stanowiska kierownicze, 63,26% stanowiska urz^dnicze, a tylko 12,64% to pracownicy realizuj^cy zadania na innych, mniej odpowiedzialnych stanowiskach. Swiadczy to o duzym znaczeniu spraw bezpieczenstwa w caloksztalcie dzialalnosci administracji stolicy. Zdecydowana wi^kszosc tych stanowisk, bo az 83,98% usytuowanych jest w strukturach Urz^du Miasta Stolecznego Warszawy, a tylko 16,02% w urz^dach dzielnicowych i pozostalych jednostkach administracyjnych, co wskazuje na koncentraj zarz^dzania kryzysowego w r^kach prezydenta miasta. Pracownicy administracji zajmuj^cy stanowiska zwiqzane z bezpieczenstwem w wi^kszosci s^ dobrze przygotowani do realizacji swoich zadan. Ponad 75% z nich posiada wyksztalcenie i doswiadczenie z zakresu zarz^dzania kryzysowego lub dziedzin pokrewnych.
Wnioski: W trakcie badan dokonano krytycznej analizy rozwi^zan formalno-prawnych obowiqzuj^cych na szczeblu samorz^dowym ze szczegolnym uwzgl^dnieniem miasta na prawach powiatu. Rozwiqzanie oparte na konsolidacji zadan z obszaru bezpieczenstwa w jednej komorce organizacyjnej - Biurze Bezpieczenstwa i Zarz^dzania Kryzysowego, ktore posiada swoje delegatury w urz^dach dzielnicowych -jest rozwiqzaniem wlasciwym dla duzej aglomeracji miejskiej. Wyniki badan empirycznych wskazuje na dobre przygotowanie administracji samorz^dowej Miasta Stolecznego Warszawy do realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa.
Slowa kluczowe: bezpieczenstwo, zarz^dzanie kryzysowe, administracja samorz^dowa Typ artykulu: oryginalny artykul naukowy
ABSTRACT
Aim: To illustrate, using the capital city of Warsaw as an example, the function of local government administration in the crisis management system and how local authority personnel are prepared to perform their tasks.
Project and methods: Empirical data was obtained through the conduct of a diagnostic survey. Surveys were carried out among a representative group of 783 local authority employees performing different functions in the city hall structure and selected district offices. Out of these, 11.1% (87 staff) held appointments directly linked to the discharge of responsibility in connection with security. This group of staff was exposed to a detailed analysis of their educational attainment and work experience.
Results: The local authority in Warsaw, as the capital of Poland, performs many important security tasks. Consequently, activities of its employees are institutionalised, mainly within the crisis management system. Among personnel directly involved in security related activities, as many as 24.12% are managers, 63.26% are local authority officers and only 12.64% are employees performing duties at lower grades. This indicates the high degree of importance attributed to security issues in the overall administrative activity. The vast majority of these posts, as much as 83.98%, exist within the structure of Warsaw City Hall and only 16.02% are located in district offices and other administrative units.
1 Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa / Military University of Technology in Warsaw, Poland; [email protected];
2 Autorzy wniesli rowny wklad merytoryczny w opracowanie artykulu / The authors contributed equally to this article;
D01:10.12845/bitp.42.2.2016.2
This reveals the concentration of crisis management responsibility placed in the hands of the City President. Staff employed in security related posts are, in the main, well prepared to discharge their responsibilities. More than 75% of the employees have education and experience in the field of crisis management or related fields.
Conclusions: A critical analysis of formal and legal solutions in existence at local government level was performed during the study with a particular focus on cities and towns with district status. An approach based on the consolidation of activities aligned with security in one organisational structure, such as the Department of Security and Crisis Management with branches in district offices, provides an appropriate solution for large urban agglomerations. Empirical research results indicate that the local authority for the Capital City of Warsaw is well prepared to address matters of security.
Keywords: security, crisis management, local government administration Type of article: original scientific article
АННОТАЦИЯ
Цель: Указать - на примере столичного города Варшава - место органов местного самоуправления в системе антикризисного управления, а также степень подготовки сотрудников органов местного самоуправления к выполнению этих задач. Проект и методы: Основным методом сбора эмпирического материала был диагностический опрос, проведенный среди членов местного самоуправления. В опросе принимала участие репрезентативная группа 783 людей, исполняющих разные должности в структурах местного самоуправления Варшавы и управлений выбранных районов. 11,1% из всех респондентов (87 человек) занимало должности непосредственно связанные с реализацией задач по безопасности. Именно эта группа сотрудников органов местного самоуправления была подробно проанализирована с точки зрения ее образования и профессионального опыта. Результаты: Органы местного самоуправления Варшавы, столицы страны, реализуют ряд ответственных задач в сфере безопасности. Эта деятельность сотрудников самоуправления регулируется, в основном, системой антикризисного управления. Среди людей непосредственно участвующих в реализации задач на благо безопасности до 24,12% занимают руководящие должности, 63,26% чиновнические должности, а только 12,64% являются сотрудниками, выполняющими задачи на других, менее ответственных должностях. Это показывает большое значение безопасности в общей деятельности администрации столицы. Большинство этих должностей - около 83,98% находится в структурах Управления Варшавы, а только 16,02% в районных управлениях и остальных учреждениях самоуправления. Это указывает на концентрацию кризисного управления в руках мэра. Сотрудники органов самоуправления, которые занимают должности, связанные с безопасностью, в большинстве случаев хорошо подготовлены к реализации данных задач. Свыше 75% из них имеет высшее образование и опыт работы в области антикризисного управления или в похожих отраслях.
Выводы: В рамках исследований был проведен критический анализ формально-правовых решений, которые действуют на уровне местного самоуправления, с особым акцентом на город на правах повята. Консолидация задач, связанных с безопасностью в одной организационной единице - Офисе Безопасности и Антикризисного Управления, который имеет свои отделения в управлениях отдельных районов - это хорошее решение для большой городской агломерации. Результаты эмпирических исследований подтверждают хорошую подготовку органов местного самоуправления столичного города Варшава к реализации задач по безопасности.
Ключевые слова: безопасность, антикризисное управление, органы местного самоуправления Вид статьи: оригинальная научная статья
1. Wprowadzenie
Administracja publiczna, jako struktura uzewn^trznia-j^ca s% sprawcz^ wladzy panstwowej i samorz^dowej, pelni podstawow^ rol§ w realizacji zadan panstwa, b^d^c gwaran-tem bezpieczenstwa dla podmiotów, które to panstwo tworz^. W szczególnosci dotyczy to radzenia sobie z zagrozeniami, któ-rych neutralizacja znacznie wykracza poza rutynowe dzialania sluzb panstwowych odpowiedzialnych za poszczególne dzie-dziny bezpieczenstwa. Zarz^dzanie w sytuacji kryzysowej lub krócej zarz^dzanie kryzysowe ma miejsce, gdy pojawia si§ ko-niecznosc uzycia nadzwyczajnych sil i srodków oraz koordyna-cji dzialan róznych sluzb na rzecz opanowania danej sytuacji.
W warunkach polskich proces zarz^dzania w sytuacjach kryzysowych zinstytucjonalizowano w systemie zarz^dzania kryzysowego, który scisle wpisuje si§ w struktury admini-stracji panstwowej i samorz^dowej. W dodatku wynika to bezposrednio lub posrednio z niektórych zasad zarz^dzania kryzysowego. Wszystkie podmioty administracji publicznej do uczestnictwa w dzialaniach antykryzysowych zobowi^zu-je zasada powszechnosci. Z kolei z zasady odpowiedzialnosci organów wladzy publicznej wynika wprost obowi^zek zapew-nienia bezpieczenstwa spoleczenstwu. Zasada prymatu jed-noosobowego kierownictwa stanowi podstaw^ merytoryczn^ do przekazania uprawnien do podejmowania decyzji takim organom jednoosobowym, jak wójt, burmistrz, starosta, pre-zydent miasta, wojewoda, premier. Warto zaznaczyc, ze takie uprawnienia moze miec równiez organ kolegialny pozostaj^-cy w skladzie administracji publicznej, np. Rada Ministrów.
Podstaw^ do podj^cia dzialan antykryzysowych stanowi podzial terytorialny panstwa, o czym mówi zasada prymatu ukladu terytorialnego. Mimo to w niektórych sytuacjach odpowiedzialnosc za zarz^dzanie kryzysowe przechodzi na wyzszy szczebel administracji lub nawet na wladze ogól-nokrajowe. Zasady zarz^dzania kryzysowego uwzgl^dniaj^ równiez kwestie integracji sil i srodków na poszczególnych szczeblach administracji publicznej, o czym mówi zasada zespolenia oraz odnosz^ si§ do stabilnosci struktur panstwowych niezaleznie od sytuacji, na co wskazuje zasada ci^glosci funkcjonowania panstwa [1].
Administracja samorz^dowa m. st. Warszawy funkcjonu-je w specyficznych uwarunkowaniach, poniewaz przestrzen bezpieczenstwa stolicy panstwa trudno porównac do innych miast na prawach powiatu, a takim wlasnie miastem formal-nie jest Warszawa. St^d, jak si§ zdaje, struktura organów za-rz^dzania kryzysowego jest nieco inna i bardziej rozbudowa-na, niz struktury na porównywalnych szczeblach administracji publicznej w terenie. Kluczow^ rol§ w tym zakresie pelni w niej Biuro Bezpieczenstwa i Zarz^dzania Kryzysowego m. st. Warszawy i jego delegatury we wszystkich urz^dach dzielnicowych. Nie oznacza to, ze poza tymi strukturami nie realizuje si§ zadan na rzecz bezpieczenstwa stolicy. Zapew-nienie bezpieczenstwa jest wspólnym zadaniem calej administracji publicznej [2]. Niemniej dalsze rozwazania nauko-we s^ poswi^cone glównie tym pracownikom administracji samorz^dowej, których stanowiska s^ bezposrednio zwi^zane z realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa.
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
2. Wyzwania wynikaj^ce ze specyfiki procesu zarz^dzania kryzysowego
Oczekiwania spoleczne wobec osob, ktorym powierzo-no pieczç nad bezpieczenstwem wspolnoty, z natury rzeczy s^ adekwatne do wagi, jak^ spoleczenstwo przyklada do tej istotnej i fundamentalnej potrzeby [3]. Podejmowanie decyzji w sytuacjach kryzysowych wymaga szczegolnych kwalifikacji i predyspozycji, ze wzglçdu na specyfikç tego procesu. Kieru-j^cy powinien bye w stanie szybko i bezblçdnie zidentyfiko-wae zagrozenie i okreslie jego zasiçg przestrzenny oraz ramy czasowe. Powinien takze posiadae umiejçtnosé skupienia siç na sprawach najistotniejszych (nieabsorbowania uwagi na problemach marginalnych) oraz zdolnose przewidywania, jak dana sytuacja kryzysowa moze siç rozwijae. Cala trud-nose w tym, by mozliwie wczesnie diagnozowae niekorzyst-ne symptomy i w porç ostrzec przed konsekwencjami zanim powstan^ szkody [4]. W tym kontekscie kieruj^cy powinien ocenie mozliwosci sil i srodkow pozostaj^cych w jego dyspo-zycji oraz sporz^dzié wstçpny plan dzialania, nie zapomina-j^c o planach altern atywnych na wypadek nieoczekiwanych zwrotow sytuacji. W zarz^dzaniu kryzysowym wazne s^ 1) przydzial rol, zadan i pelnomocnictw do dzialania po-szczegolnym czlonkom zespolu kryzysowego, 2) sprawna komunikacja i szybki przeplyw informacji oraz niezwloczne rozsylanie polecen, 3) trafny wybor jednej z opcji dzialania (jesli takie opcje byly wczesniej opracowane) lub opracowa-nie szczegolowych planow dzialania, w przypadku poj awienia siç zagrozenia nieprzewidzianego we wczesniejszych scena-riuszach. Kieruj^cy akj powinien na biez^co monitorowae jej przebieg, niezwlocznie podejmowae decyzje o modyfikacji planow oraz szybko wprowadzae dzialania koryguj^ce, reago-wae natychmiast lecz bez paniki [5, s. 227-228].
Jak wynika z dotychczasowych rozwazan, zarz^dzanie wiedz^ i zespolami realizuj^cymi zadania w sytuacjach zagrozenia najczçsciej odbywa siç w warunkach deficytu cza-sowego. Podobnie wygl^da kwestia pozyskiwania i przetwa-rzania niepelnych lub rozproszonych informacji, z ktorych zarz^dzaj^cy wyci^ga wnioski i ocenia stan bezpieczenstwa [6]. Dlatego przed srodowiskiem naukowym pojawiaj^ siç wyzwania - weryfikacji dotychczasowych i okreslenia no-wych najbardziej skutecznych i mozliwych do zastosowania w roznorodnych sytuacjach kryzysowych metod zarz^dzania ludzmi oraz stworzenia wzorca (modelu) pracownika administracji samorz^dowej odpowiedzialnego za realizacjç zadan z zakresu bezpieczenstwa. W realizacji tych wyzwan, pomoc-ne mog^ siç okazae wyniki badan empirycznych, w tym ba-danie opinii metod^ sondazu diagnostycznego prowadzone-go na reprezentatywnej grupie respondentow, przedstawione w dalszej czçsci artykulu.
Zarz^dzanie kryzysowe ma charakter interdyscyplinar-ny, dlatego sztuk^ jest umiejçtne rozwi^zywanie problemow z tej materii, konfigurowanie zasobow w najlepsze i wydajne mechanizmy sluz^ce neutralizacji skutkow zagrozen i mini-malizacji ryzyka. Kandydaci na pracownikow administracji publicznej powinni wyrozniaé siç odpowiednimi umiejçt-nosciami i szerok^ wiedz^ z zakresu bezpieczenstwa, w tym zagadnien zwi^zanych z ochron^ ludnosci, poniewaz stano-wi^ oni istotne ogniwo w procesie zarz^dzania kryzysowego. Warto podkreslie, ze prezentowany obszar funkcjonowania panstwa i wspolnot samorz^dowych wymaga od czlonkow administracji publicznej ci^glej aktualizacji wiedzy i systema-tycznego rozwoju, gdyz ma to fundamentalne znaczenie dla jakosci zaspokajania zbiorowych potrzeb obywateli na danym terenie i w konkretnych ramach czasowych.
Pracownicy administracji publicznej zatrudnieni w insty-tucjach zwi^zanych z zapewnieniem spoleczenstwu bezpieczenstwa powinni odznaczae siç odpowiednimi wlasciwoscia-
D01:10.12845/bitp.42.2.2016.2
mi psychofizycznymi: percepcyjnymi, psychomotorycznymi, intelektualnymi oraz motywacyjno-charakterologicznymi. Powinni bye odporni na stres, miee silny i zdrowy organizm, poniewaz mog^ uczestniczye w sytuacjach wymagaj^cych od nich nieprzerwanej pracy przez wiele godzin (zmian). Wspol-czesnie reagowanie na zagrozenia wi^ze siç ze wspolprac^ miçdzynarodow^, dlatego pracownicy powinni poslugiwae siç jçzykiem obcym w stopniu komunikatywnym. Wazna jest rowniez umiejçtnosé pracy w zespole, latwose nawi^zywania kontaktow interpersonalnych i zdolnose analitycznego my-slenia.
Ze wzglçdu na zlozonose i roznorodnose zagrozen, wy-woluj^cych czçsto trudne do przewidzenia skutki, osoby prowadz^ce dzialania antykryzysowe powinny zachowywae ci^gl^ czujnose i podzielnose uwagi. Duze znaczenie w ksztal-towaniu poz^danych cech i umiejçtnosci pracownikow administracji publicznej w tym obszarze maj^ specjalistyczne kursy i szkolenia oraz doswiadczenie zawodowe zdobyte w sluzbach mundurowych i na cywilnych stanowiskach pracy zwi^zanych z zarz^dzaniem kryzysowym.
3. Podstawy metodologiczne - organizacja i przebieg badan
Efekty badan przedstawione w niniejszym artykule s^ czçsci^ wiçkszego projektu badawczego, ukierunkowanego na poszukiwanie rozwi^zania modelowego dla systemu za-rz^dzania kryzysowego duzej aglomeracji miejskiej i roli administracji publicznej w tym systemie. Waznym etapem tych badan bylo znalezienie odpowiedzi na pytanie o przygotowa-nie pracownikow administracji publicznej do realizacji zadan z zakresu zarz^dzania kryzysowego.
Badania przeprowadzono w okresie od 28 kwietnia do 20 maja 2014 roku wsrod pracownikow administracji samo-rz^dowej najwiçkszej polskiej aglomeracji - Warszawy. An-kietç skierowano do pracownikow wszystkich biur Urzçdu Miasta Stolecznego Warszawy oraz do szesciu wybranych dzielnic: Bielan, Ochoty, Targowka, Wesolej, Wilanowa, Pragi Poludnie (zarowno dzielnic „starych" jak i „nowych"; „blo-kowisk" i „dzielnic willowych"). Ankietowanie przeprowa-dzono za posrednictwem internetu - umozliwilo dotarcie do wszystkich 3711 pracownikow, co stanowilo 100% badanej populacji. Otrzymano 783 prawidlowo wypelnione ankiety, co upowaznia autorow do uznania tak duzej grupy za w pelni reprezentatywn^.
Sondaz diagnostyczny przeprowadzono za posrednic-twem Wydzialu Badan i Analiz Centrum Komunikacji Spo-lecznej Urzçdu Miasta Stolecznego Warszawy z wykorzy-staniem systemu CADAS (ang. Computer Asssisted Data Acquisition System - system ko mp utero wego wspomagania pozyskiwania danych). Jest to platforma, ktora za pomoc^ rozproszonych narzçdzi sondazowych, dostarcza grupowych, kompleksowych wynikow. Zostala ona skonstruowana pod k^tem prowadzenia badan sondazowych z wykorzystaniem roznych kanalow dostçpowych, aby wspierae znane formy komunikacji z respondentami. System ten z jednej strony ula-twia zaprojektowanie ankiety, a z drugiej umozliwia wygodne rozeslanie informacji o ankiecie, a wraz z ni^ zdalnego, in-ternetowego linku dostçpowego. Te podstawowe funkcjonal-nosci ulatwily znacz^co organizacjç procesu ankietowania, rozszerzonego na bardzo szeroki zbior potencjalnych respondentow i wspieranego korespondencj^ elektroniczn^. Przesy-lany do respondentow link: https://ankietytest.um.warszawa. pl/a02bbd73f6a38a6153959a974171e998.pg umozliwia bez-posredni anonimowy dostçp do ankiety3. Po uruchomieniu otrzymanego linku, do przegl^darki uzytkownika ladowana
3 Pomimo tego, ze badanie zakonczylo siç, link jest cingle aktywny
[dostçp na dzien 17 pazdziernika 2015].
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
jest zawartosc poszczególnych pytan, a proces ankietowania skojarzony jest z trwaj^c^ sesj^ uzytkownika. Mechanizmy aplikacji CADAS automatycznie kontroluj^, czy uzytkownik zakonczyl udzielac odpowiedzi na pytania. Jezeli j ednak uzytkownik w trakcie wypelniania ankiety nie odpowie na pytania i z powodu bezczynnosci sesja wygasnie, aplikacja CAWI wygeneruje stosowny komunikat, zmuszaj^c uzytkownika do ponownego uruchomienia ankiety. W takim przypadku system CADAS nie zarej estruje wyników cz^stkowych ankiety, jednoczesnie notuj^c zdarzenie wygasni^cia ankiety.
System CADAS prowadzi ankietowan^ osob^ przez ze-staw wylosowanych lub okreslonych pytan, prezentuj^c ich tresc odpowiedzi oraz dostosowuj^c sposób wyboru odpowiedzi do typu pytania. Istotnym elementem procesowanej ankiety jest wizualizacja post^pu jej wypelniania. CADAS prezentuje pod kazdym formularzem pasek post^pu ankiety oraz przyciski nawigacyjne. Dzi^ki tej funkcjonalnosci ist-nieje mozliwosc nawigowania po pytaniach, na które uzytkownik udzielil juz odpowiedzi, aby dokonac ewentualnej aktualizacji danych. System umozliwia przygotowanie bada-nia dla ankieterów w wersji elektronicznej z wykorzystaniem
edytora graficznego Questionnaire Designer. Jest to aplikacja stanowa, instalowana lokalnie na komputerze uzytkownika, z mozliwosci^ latwej dystrybucji, zaladowania utworzonych formularzy, projektu do zasobow serwera. Dystrybucja ta ma ulatwiac szybsze wdrazanie definicji i zmian badania ankie-towego na serwer i do aplikacji internetowej uzywanej przez ankietowanych.
Kazde pytanie znajduj^ce si§ w kwestionariuszu sklada si§ z dwoch podstawowych elementow: typu oraz etykiety reprezentuj^cej tresc pytania. Nalezy zauwazyc, ze srodowi-sko CADAS dostarcza wiele typow pytan, wsrod ktorych s^ m. in. : „Single", „Multiple", „Text", „Number", „SubQuestion", „SubQuestion Number" oraz „SubQuestion Multiple". Do-datkowo z kazdym typem pytania nalezy skojarzyc skrypt odpowiedzialny za przetwarzanie wprowadzanych danych. Kolejne kroki tworzenia pytan umozliwiaj^ m.in. ich pozy-cjonowanie, formatowanie wygl^du formatki lub definicji danych opisuj^cych pytanie. Istotnym krokiem jest ostatni, pozwalaj^cy na zapisanie zdefiniowanych elementow i przed-stawienie ich wst^pnej oceny pod wzgl^dem poprawnosci. Po utworzeniu pytan dla kwestionariusza, nalezy go wygenero-
Ryc. 1. Pytanie 15: Czy Pani/Pana stanowisko jest bezposrednio zwi^zane z realizaj zadan na rzecz bezpieczenstwa? Fig. 1. Question 15: Is your job position directly related to the realization of security tasks? Zrôdlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Çltncuiduo WIOW-IÏIÎ RlflnùMriio jT^lCll !-: IM n iX'.- V'j r_n '7:
ItoK
Ryc. 2. Pytanie 13: Jakie stanowisko zajmuje Pan(i) w urzçdzie? Fig. 2. Question 13: What is your job position in the office? Zrôdlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
Ryc. 3. Pytanie 14: Gdzie Pan(i) pracuje? Fig. 3. Question 14: Where do you work? Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Ryc. 4. Pytanie 16: Czy posiada Pan(i) wczesniejsze doswiadczenie zawodowe w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa? Fig. 4. Question 16: Do you have any previous experience in the realization of security tasks? Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Ryc. 5. Pytanie 17: Jakie wyksztalcenie Pan(i) posiada? Fig. 5. Question 17: What is your education level? Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
Ryc. 6. Okno aplikacji internetowej CADAS CAWI generowane po udzieleniu wszystkich odpowiedzi Fig. 6. The CADAS CAWI web application window shown after giving all answers Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
wac. Srodowisko CADAS umozliwia generowanie zapisanych kwestionariuszy w kilku technikach zaleznych od jego prze-znaczenia, jak i formatu przygotowania.
Ponizej przedstawiono realizaj badania w cz^sci scisle zwi^zanej z tematem artykulu, tj. do pytan o przygotowanie pracownikow administracji samorz^dowej do realizacji zadan z zakresu zarz^dzania kryzysowego m. st. Warszawy. Sondaz przeprowadzono poprzez wyslanie wiadomosci e-mail, za-wieraj^cej link aktywuj^cy ankiet^ na stacji klienckiej respon-denta. W przesylanej wiadomosci zawarty jest stosowny ko-munikat dla respondentow oraz informacje o terminie aktyw-nosci ankiety oraz zasadach przeprowadzenia procesu badan. Pytania dotycz^ce informacji o respondencie w pierwszej kolejnosci, sposrod wszystkich ankietowanych, pozwolily wydzielic grup^ osob zajmuj^cych si§ zarz^dzaniem kryz-ysowym (pytanie 15) i wskazac na rozmieszczenie tych osob w strukturach administracji samorz^dowej (pytania 13 i 14). Nast^pnie grup^ poddano szczegolowej charakterystyce pod k^tem wyksztalcenia i doswiadczenia w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa (pytania 16 i 17).
W tym samym badaniu pracownicy administracji samo-rz^dowej byli pytani rowniez o ocen^ rozwi^zan formalno -prawnych oraz o zagrozenia dla aglomeracji warszawskiej. Poniewaz kwestie te nie s^ przedmiotem rozwazan w niniej-szym artykule, autorzy skupili si§ wyl^cznie na charakterystyce pracownikow administracji samorz^dowej bezposrednio zaangazowanych w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa.
4. Przygotowanie pracownikow administracji publicznej do realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa - wyniki badan empirycznych
W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o rol§ i miejsce administracji samorz^dowej w systemie zarz^dzania kry-zysowego warto dokonac gruntownej oceny przygotowania i kompetencji pracownikow administracji realizuj^cych zada-nia w ramach tego systemu. St^d przedmiotem badan obj^te zostaly procesy zachodz^ce w sferze radzenia sobie z zagro-zeniami przez organy administracji publicznej na szczeblu samorz^dowym ze szczegolnym uwzgl^dnieniem kwalifikacji pracownikow i ich doswiadczenia zawodowego.
System Zarz^dzania Kryzysowego (SZK) stanowi pewn^ odr^bnosc, wydzielon^ ze struktur administracji publicznej po to, aby systematycznie monitorowac stan bezpieczen-stwa panstwa i w por§ reagowac na zagrozenia. W sklad SZK wchodz^ powi^zane ze sob^ wzajemnymi relacjami elementy, stanowi^ce funkcjonaln^ calosc. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarz^dzaniu kryzysowym okresla je jako: orga-ny zarz^dzania kryzysowego, organy opiniodawczo-doradcze wlasciwe w sprawach inicjowania i koordynowania dzialan oraz centra zarz^dzania kryzysowego, b^d^ce w calodobowej
gotowosci [7]. System Zarz^dzania Kryzysowego w panstwie jest integraln^ cz^sci^ Systemu Kierowania Bezpieczenstwem Narodowym, bowiem w praktyce te same organy administracji publicznej realizuje zadania na rzecz bezpieczenstwa narodowego [8]. Mozna wi^c zalozyc, ze na szczeblu aglo-meracji miejskiej kierowanie bezpieczenstwem aglomera-cji realizowane jest wlasnie w ramach Systemu Zarz^dzania Kryzysowego. Kluczowymi elementami tego systemu s^ pracownicy, ktory powinni dysponowac odpowiednimi silami i srodkami umozliwiaj^cymi sprawne zwalczanie zagrozen o zroznicowanym przedmiocie, zrodlach czy skutkach zagra-zaj^cych mieszkancom m. st. Warszawy. Wlasciwe i skuteczne wykorzystanie posiadanych sil i srodkow jest mozliwe tylko w przypadku odpowiedniego przygotowania osob odpowie-dzialnych za realizaj zadan na rzecz bezpieczenstwa. St^d w dalszej cz^sci artykulu zaprezentowano wyniki badan na-ukowych, ktore w istotny sposob mog^ przyblizyc odpowiedz na przedstawiony na wst^pie problem badawczy, zawiera-j^cy si§ w pytaniu, czy administracja samorz^dowa stolicy, a w szczegolnosci osoby odpowiedzialne za zapewnienie bez-pieczenstwa mieszkancom Warszawy, s^ kompetentne i od-powiednio przygotowane do realizacji swoich zadan.
Sposrod calej badanej populacji, licz^cej 3711 pracownikow administracji samorz^dowej Miasta Stolecznego Warszawy, na ankiet^ odpowiedzialy 783 osoby. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi dokonano charakterystyki grupy badawczej pod k^tem przygotowania respondentow do reali-zacji zadan na rzecz bezpieczenstwa.
W pierwszej kolejnosci nalezalo ustalic, jaki odsetek wszystkich pracownikow administracji realizuje zadania zwi^zane z bezpieczenstwem, bowiem od tej wlasnie grupy nalezaloby oczekiwac profesjonalnego przygotowania z zakresu zarz^dzania w sytuacjach kryzysowych. St^d podsta-wowe pytanie brzmialo: „Czy Pani/Pana stanowisko jest bezposrednio zwi^zane z realizaj zadan na rzecz bezpieczenstwa?". Sposrod 783 osob, odpowiedz twierdz^ca padla w 87 przypadkach. Wyniki, w uj^ciu procentowym, przedstawia rycina 7.
Proporcje przedstawione na wykresie mog^ - na pierwszy rzut oka - wskazywac, iz sprawami bezpieczenstwa zajmuje si§ niewielki odsetek, bo jedynie 11,1% wszystkich urz^dni-kow. Nalezy jednak wzi^c pod uwag^, ze administracja pu-bliczna realizuje bardzo szerokie spektrum zadan zwi^zanych z funkcjonowaniem miasta i jego mieszkancow. Ponadto wskazane 11,1% dotycz^ stanowisk zwi^zanych bezposrednio z realizaj zadan na rzecz bezpieczenstwa, a szereg zadan z tego obszaru niejako „przenika" do innych dziedzin dzialal-nosci. W sposob posredni kwestiami bezpieczenstwa zajmuje si§ rowniez pozostali urz^dnicy. St^d uzasadnione zdaje si§ byc stwierdzenie, ze zadania bezposrednio zwi^zane z bezpieczenstwem s^ realizowane przez znacz^c^ grup^ pracowni-
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
Tak/Yes 11,10%
Rye. 7. Charaksterystykagrupybadawczej: bezposredni zwiijzek z realizazj^ zadan n a rzecz bezpieczenstwa Fig. 7. Characteristics of the sample group: directly related to the execution of security tasks Zrodlo: Opracowanir wlasne. Source: Own elaboration.
ków administracji samorz^dowej. Nalezy przy tym wyraznie zaznaczyc, ze na ankietç odpowiedziala tylkoo czçsc respon-dentów. Ekstrapoluj^c ten wynik na ogól urz^dników samo-rz^dowych stolicy, których jest psodiad p^C tysiçcy, wskazane
11,1% daje liczbç przekraczajD S00 osó"Z.
Dalszym, szczególoavym ocenom podk^tcm posiadanych kompetencji poddano - wylenion^ w badaniu - grupç re-spondentów bezposrednio zaanzazowznych w realizacjç ^a-dan na rzecz bezpieczenstwa, licz^c^ 87osób.
Z odpowiedzi na pytanie o rodzaj stanowisk, jakie zajmu-j^ poszczególne osoby beaoosrednio zaongazowane o reali-zacjç zadan na rzecz bezpieczenstwa w ramach administracji publicznej otrzymano nastçpujijze danr: 76 osób (87,38% ba-danej grupy) zajmuje stanowiska, na których zwvykle vtzym^ga siç wysokich kwalifikacji, z czego 21 osób (24,12%) to stanowiska kierownicze, a SS osob (63,26%) to urzçdnicy róznych szczebli. Zdaniem autorów wvynika to ze specyfiki procesu zarz^dzania kryzysowego, który obejmuje przede wszyst-kim przetwarzanie informacji i podejmowanie decyzji. Taka struktura stanowisk swiadczy równiez o duzym znaczeniu spraw bezpieczenstwa w caloksztalcie dzialalnosci administracji stolicy, poniewaz zaledwie 9 osób (10,31%) wskazalo, ze zajmuje stanowisko pomocnicze.Procentoavy rozklad stanowisk w badanej populacji przedstawia rycina 8.
Kolejny wykres przedstawiony na rycinie 9 obrazuje usytu-owanze stanooisk w striiktarach administracji samorz^dowej aglomeracji warszawskiej, gdzie Urz^d Miasta stanowi struk-turç nadozçdn^ wobec uuzçdów dzielnicowvych i innych jedno-stek. Badanie wvykazalo, ze wlasnie w strukturach Urzçdu m. st. Warscawty usytuowana-esd wriiakszosC stanowisk zwi^zanych z realiaaj zadan na rzecobezpiecoeñstraz. Sposród 87 osób az 7s0 (83,98%) wskazalo na Urz^d m. so Warszawy, a tylko 14 (16,02%) najeden z urz^dów dzielnicowych lub inn^ jed-nostkç administracyjn^. Warto tutaj przywolac, wspomnia-níj wczesniej zasodç prymatu jedntos obowago kierownictwa w zarz^dzaniu kryzysowym, która stanowi, iz uprawnienia do podejmowania decyz-i w tym proceoin spocoywaj^ w rçkach takich organów jednoosobowcych, jezUe np. prezydent miasta, co ma miejsce w przypadku m. st. Warszawy. Zadania z tego ob-szaru prezydent miasta reaiizuje poprzez Biuro Bezpieczenstwa i Zarzíjdzania Kxyzysowego, usytuowane w strukturze urzçdu miasta i posiadajjce swoje delegatury w urzjdach dzielnicowych. Pracownicy delegatur nie podlegaj^ pod burmistrzów dzielnic, st^d ico stanowiska umieszczono w teji samej grupie, co stanowiska usytuowane w urzçdzie miasta. Przy tak duzym i skomplikowanym organizmie, jakim jest aglomeracja war-szawaka takie skonsoüdowanie zadnn wokól prezydenta zdaje siç byc rozwi^zaniem jak najbardziej wlasciwym.
Stanowiska urzçdnicze 63,26%
Local authority offices
Stanowiska kierownicze Executive positions 24,12%
Stanowiska pomocnicze Auxiliary staff 10,31%
Stanowiska inne Other
2,30%
Ryc. 8. Charakterystyka grupy badawczej - zajmowane stanowiska Fig. 8. Characteristics of the sample group: offices held Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
Urzgd Dzielnicy m.st.
Warszawy Warsaw District Office 13,81%
Urzgd Stanu Cywilnego Civil Registrar 1,10%
Inna jednostka Another unit 1,10%
Ryc. 9. Charakterystyka grupy badawczej - miejsce pracy Fig. 9. Characteristics of the sample group - workplace Zródlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
Dalsze wykresy (przedstawione na ryc. 10 i 11) obrazuj^ wyniki badan, stanowi^ce odpowiedzi na pytania o wyksztal-cenie i doswiadczenie zawodowe pracowników administracji publicznej, bezposrednio zaangazowanych w realizaj zadan na rzecz bezpieczenstwa stolicy. Poniewaz s^ to pytania wie-lokrotnego wyboru (respondenci mogli wskazac wi^cej niz jedn^ odpowiedz) wyniki przedstawiono w dwóch warian-tach. W wariancie pierwszym (ryc. 10.1 i 11.1) przedstawiono bezwzgl^dn^ liczb^ odpowiedzi wskazuj^cych na dany rodzaj wyksztalcenia lub zdobytego doswiadczenia. Jesli dany pra-cownik posiadal wyksztalcenie w wi^cej niz jednym kierun-ku albo zdobyl doswiadczenie w kilku sluzbach, wskazywal wi^cej niz jedn^ odpowiedz. Wyniki te przedstawiono na wy-kresach slupkowych. Nast^pnie przyj^to, ze suma „wskazan" (wyzsza, niz badana liczba osób) stanowi 100% i na wykre-sie kolowym (ryc. 10.2 i 11.2) pokazano rozklad procentowy poszczególnych rodzajów wyksztalcenia i doswiadczenia za-wodowego, co stanowi swoiste dopelnienie wiedzy na temat przygotowania merytorycznego samorz^dowców do realiza-cji zadan z obszaru bezpieczenstwa.
W przypadku odpowiedzi na pytanie o posiadanym do-swiadczeniu (ryc. 10.1 i 10.2), zdecydowana wi^kszosc re-spondentów wskazala na komórki zarz^dzania kryzysowego administracji samorz^dowej poza dotychczasowym miejscem pracy (21) oraz na inne okolicznosci (30). Mozna stwierdzic, ze wladze samorz^dowe stolicy - do realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa - w duzym stopniu angazuj^ osoby, które takie lub podobne zadania wykonywaly poza strukturami administracji warszawskiej. Na uwag^ zasluguje duza liczba „wskazan" (32) na doswiadczenie zdobyte w sluzbach mun-durowych. W rozkladzie procentowym stanowi to az 31% odpowiedzi. Swiadczy to o dalszej aktywnosci zawodowej bylych zolnierzy i funkcjonariuszy po zakonczeniu sluzby, co daje spoleczenstwu dodatkowe korzysci z wczesniej poniesio-nych przez panstwo nakladów (kosztów) na ich ksztalcenie i doskonalenie zawodowe. Warto podkreslic, ze w tym bada-niu respondenci musieli wykluczyc doswiadczenie zdobyte w komórkach zarz^dzania kryzysowego Urz^du m. st. Warszawy, poniewaz za wyznacznik przyj^to praktyk^ zdobyt^ wczesniej niz w trakcie wykonywania obowi^zków na zaj-mowanym stanowisku. W zwi^zku z powyzszym nieuzasad-nione byloby stwierdzenie, ze 20 osób realizuj^cych zadania na rzecz bezpieczenstwa nie posiada doswiadczenia zawodo-wego w tym obszarze. Nalezy raczej stwierdzic, ze osoby te zdobyly doswiadczenie dopiero w strukturach administracji samorz^dowej m. st. Warszawy.
W pytaniu o wyksztalcenie (ryc. 11.1 i 11.2) zdecydowa-no si§ na wyodr^bnienie trzech obszarów, które daj^ szanse na zidentyfikowanie i scharakteryzowanie pracowników administracji samorz^dowej pod k^tem ich przygotowania do realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa.
W grupie pierwszej uj^to wszystkie rodzaje wyksztalcenia, które maj^ w swojej nazwie „bezpieczenstwo" lub „za-rz^dzanie kryzysowe". Na grup^ wyksztalcenia wskazalo 28 osób, co (przy ogólnej liczbie 102) stanowi 27,5% wszyst-kich „wskazan". Warto zaznaczyc, ze w tej grupie uj^to mi§-dzy innymi wyksztalcenie zdobyte we wszystkich uczelniach „mundurowych" i jednoczesnie pami^tac, ze od kilkunastu lat ksztalc^ si§ tam nie tylko zolnierze i funkcjonariusze, ale takze osoby cywilne, które w znacznej mierze zasilaj^ zasób kadrowy pracowników administracji publicznej.
Druga, jak si§ okazalo w badaniach, najwi^ksza liczba „wskazan", obj^la dziedzin^ nauk prawnych (dyscypliny: pra-wo i administracja), charakterystyczn^ dla realizacji zadan administracji publicznej w ogóle, ale tez bardzo przydatn^ w realizacji zadan z zakresu zarz^dzania kryzysowego, szcze-gólnie na etapie przygotowania i zapobiegania. Na posiadanie wyksztalcenia z tej dziedziny naukowej wskazaly az 32 osoby (31,4%), co wydaje si§ naturalne w zestawieniu z duz^ liczb^ stanowisk urz^dniczych wsród respondentów, o czym byla juz mowa (ryc. 8).
Ostatnia, grupa trzecia, to nauki techniczne bardzo przy-datne w podsystemie informacyjnym SZK oraz w podsys-temie decyzyjnym, szczególnie w sytuacjach decydowania o uzyciu specjalistycznych sil i srodków w dzialaniach anty-kryzysowych. W tej grupie znalazlo si§ 17 osób (16,7%). Nie jest to jednak maly odsetek przy powszechnej dominacji osób z wyksztalceniem z obszaru nauk spolecznych (np. admini-stracja, zarzadzanie, prawo, ekonomia, finanse) w strukturze zatrudnienia szeroko poj^tej administracji publicznej (rz^do-wej i samorz^dowej).
Na podstawie wyników badan zobrazowanych na ryci-nach 10.1, 10.2, 11.1, 11.2 mozna wyci^gn^c generalny wnio-sek, iz pracownicy administracji samorz^dowej, zajmuj^cy stanowiska zwi^zane z bezpieczenstwem stolicy, w zdecydo-wanej wi^kszosci s^ dobrze przygotowani do realizacji swoich zadan, bowiem ponad 75% z nich posiada wyksztalcenie z za-kresu zarz^dzania kryzysowego lub z dziedzin pokrewnych oraz doswiadczenie zdobyte w sluzbach mundurowych lub (i) komórkach zarz^dzania kryzysowego. Ponadto, jak juz wspo-mniano, w badaniach nie pytano o doswiadczenie zdobyte na aktualnie zajmowanych stanowiskach w administracji samo-
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
DOI:10.12845/bitp.42.2.201б.2
Komórki zarz^dzania kryzysowego administracji samorz^dowej lub rz^dowej; Experience gained in crisis management units of local or government administration
2l
Policja Police
Pañstwowa Straz Pozarna State Fire Service
Zawodowa sluzba wojskowa Professional military service
Straz Miej ska Municipal Guards
Inne sluzby mundurowe Other uniformed services
Inne okolicznosci Other circumstances
30
Brak doswiadczenia No experience
20
l0
20
30
40
Ryc. 10.1. Charakterystyka grupy badawczej - doswiadczenie zawodowe w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa Fig. 10.1. Characteristics of the sample group: experience in the execution of security tasks Zródlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
s
2
s
3
s
0
Straz Miejska MunicipalGuards
Zawodowa sluzba wojskowa Professional military
Inne sluzby mundurowe Other uniformed services 8,7%
service 8,7%
Doswiadczenie zdobyte w innych okolicznosciach Experience gained in other circumstances 29,2%
'anstwowa Straz Pozarna State Fire Service 1,9%
Komórka zarz^dzania kryzysowego administracji samorz^dowej lub rz^dowej Crisis management units of local or govwernment administration 20,4%
Ryc. 10.2. Charakterystyka grupy badawczej: doswiadczenie zawodowe w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa Fig. 10.2. Characteristics of the sample group: work experience in the realization of security tasks
Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
Nauki o bezpieczenstwie/inzynieria bezpieczenstwa/zarz^dzanie kryzysowe i inne
uczelnie "mundurowe" Security sciences/security engineering/crisis managment and other "uniformed" academies
28
Prawo/admini stracj a Law/administration
32
Nauki technicze z wyl^czeniem inzynierii bezpieczenstwa Engineering sciences except safety engineering
17
Inne Other
25
0
5
10 15 20 25 30 35
Ryc. 11.1. Charakterystyka grupy badawczej - wyksztalcenie Fig. 11.1. Characteristics of sample group: education Zrodlo: Opracowanie wlasn^. Source: Own elab oration.
Nauki techniczne z wyl^czeniem
inzynierii bezpieczenstwa Engineering sciences except safety engineering 16,7%
Nauki o bezpieczenstwie / inzynieria bezpieczenstwa / zarz^dzanie kryzysowe i inne uczelnie mundurowe Security sciences / security engineering / crisis managment and other uniformed academies 27,5%
Ryc. . Charakteryst ka grupy badawczej - wyksztalcenie Fig. 11.2. Characteristics of sample group: education Zrodlo: Opracowanie wlasne. Source: Own elaboration.
rz^dowej - wowczas obraz przygotowania pracownikow do realizacji zadan z obszaru bezpieczenstwa bylby z pewnosci^ znacznie bardziej korzystny.
5. Podsumowanie
Istota zarz^dzania kryzysowego sprowadza sp do aktyw-nosci podmiotow ukierunkowanej na przedwdzialanie za-
grozeniom. Przeciwdzialanie nalezy przy tym rozumiec jako: monitorowanie, zapobieganie, przygotowanie, alarmowanie, reagowanie, odbudow^ i inne dzialania prowadzone w celu calkowitej neutralizacji zagrozenia lub jego zredukowa-nia do poziomu akceptowalnego przez zagrozony podmiot. W odniwsieniu do bezpieczenstwa niemilitarnego na obsza-rze Rzeczypospolitej Polskiej aktywnosc ta jest zinstytucjona-
ОРГАНИЗАЦИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКОЕ РУКОВОДСТВО
lizowana przede wszystkim przez Ustawç z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarz^dzaniu kryzysowym i przez akty wykonawcze do tejze ustawy [5, s. 222-223 i 235-236]. Obowi^zuj^ce re-gulacje prawne w sposób jednoznaczny nakladaj^ na administra^ publiczn^ zadania zwi^zane z bezpieczenstwem na poszczególnych szczeblach, w tym na szczeblu administracji samorz^dowej, precyzuj^c przy tym zakresy odpowiedzialno-sci. Odpowiedzialnosc ta dobrze wpisuje siç w ogólne zasa-dy zarz^dzania kryzysowego, a w szczególnosci w: 1) zasadç odpowiedzialnosci organów wladzy publicznej; 2) zasadç prymatu ukladu terytorialnego oraz 3) zasadç prymatu jed-noosobowego kierownictwa.
Wsród administracji samorz^dowej w Polsce miejsce szczególne zajmuje administracja Miasta Stolecznego War-szawy. Szczególny jest takze system zarz^dzania kryzysowego w stolicy, która formalnie jest miastem na prawach powia-tu [9], a faktycznie - rozlegl^ obszarowo, gçsto zaludnion^ aglomeraj miejsk^ o skomplikowanej strukturze powi^zan spoleczno-gospodarczych. W tak specyficznych uwarunko-waniach, sprawne zarz^dzanie w sytuacjach kryzysowych sta-je siç duzym wyzwaniem. Wymagania w stosunku do pracowników administracji samorz^dowej rosn^ proporcjonalnie do zlozonosci zadan stoj^cych przed nimi. St^d poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o stopien przygotowania administra-cji samorz^dowej m. st. Warszawy do realizacji zadan zwi^za-nych z bezpieczenstwem jest w pelni uzasadnione.
Przeprowadzony sondaz diagnostyczny wsród wszyst-kich pracowników administracji samorz^dowej zatrudnio-nych w Urzçdzie Miasta Stolecznego Warszawy i w szesciu starannie wytypowanych urzçdach dzielnicowych (reprezen-tatywnych dla calej aglomeracji z uwagi, ze byly to zarówno dzielnice centralne, jak i peryferyjne, o róznej strukturze za-budowy oraz o zróznicowanym nasileniu obiektów uzytecz-nosci publicznej) umozliwil pozyskanie pelnego i w pelni wiarygodnego materialu empirycznego. Wynika z niego, ze ok. 11% wszystkich pracowników administracji samorz^do-wej jest bezposrednio zaangazowanych w realizacjç zadan na rzecz bezpieczenstwa. Osoby te w zdecydowanej wiçkszosci zdobyly doswiadczenie zawodowe w sluzbach mundurowych lub na podobnych stanowiskach poza strukturami administracji warszawskiej. Równie pozytywnie nalezy ocenic wyksztalcenie tych osób. Respondenci najczçsciej legitymowali siç wyksztalceniem w zakresie administracji i prawa (32%) oraz kwalifikacjami bezposrednio kojarzonymi z bezpieczen-stwem (28%), wsród których zawieraly siç wszystkie typy uczelni „mundurowych". Z uzyskanych odpowiedzi wynika,
DOI:10.12845/bitp.42.2.2016.2
ze sposród wszystkich pracowników, zajmuj^cych siç sprawa-mi bezpieczenstwa, blisko 25% zajmuje stanowiska kierowni-cze, co swiadczy o nadaniu wysokiej rangi dla realizacji tych zadan. Zadania te w duzej mierze s^ skupione w podstawowej komórce organizacyjnej Urzçdu m. st. Warszawy - w Biurze Bezpieczenstwa i Zarz^dzania Kryzysowego. Biuro posiada swoje delegatury w urzçdach dzielnicowych. Pracownicy tych delegatur realizuj^ zadania postawione przez dyrektora biura, co wskazuje na scentralizowanie zarz^dzania kryzysowego na szczeblu urzçdu miasta. W ogólnosci z sondazu wylania siç optymistyczny obraz rzeczywistosci, co swiadczy o powaz-nym traktowaniu spraw bezpieczenstwa przez wladze samo-rz^dowe m. st. Warszawy.
Autorzy wyrazaj^ nadziejç, ze opisane w artykule wyniki badan naukowych przyczyni^ siç do poszerzenia wiedzy z ob-szaru zarz^dzania kryzysowego, a w szczególnosci miejsca i roli administracji samorz^dowej w tym procesie.
Literatura
[1] Jakubczak R. (red.), Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczenstwa III RP, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004, 149-150.
[2] Bryczek P., Rola wladzy wykonawczej w systemie bezpieczenstwa narodowego, „Zeszyty Doktoranckie Wydzialu Bezpieczenstwa Narodowego" Vol. 9, Nr 4, 2013, 171-198.
[3] Bryczek P., Panstwo jako podmiot a zarazem gwarant bezpieczenstwa, [w:] Militarne i niemilitarne aspekty bezpieczenstwa Polski w Unii Europejskiej, T. Szczurek (red.), Wydawnictwo Wojskowej Akademii Technicznej, Warszawa 2014, 79-92.
[4] Kwiatkowski S., Zarzqdzanie bezpieczenstwem w sytuacjach kryzysowych, Wydawnictwo Typografia Pultusk, Pultusk 2011, 96.
[5] Szczurek T., Od deskrypcji do antycypacji wykorzystania potencjalu militarnego w ksztaltowaniu bezpieczenstwa nowoczesnych wspólnot panstwowych wobec rozwoju zagrozen niemilitarnych, Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa 2012.
[6] Armstrong M, Jak bye lepszym menedzerem, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1997, 156-159.
[7] Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarz^dzaniu kryzysowym (T.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1166).
[8] Kitler W., Bezpieczenstwo Narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011.
[9] Ustawa z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stolecznego Warszawy (Dz. U. 2002 Nr 41, poz. 361).
* * *
mgr Patrycja Bryczek-Wróbel - jest absolwentk^ Wydzialu Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej. Obecnie pracuje nad doktoratem z dziedziny nauk spolecznych prowadz^c badania naukowe z obszaru zaangazowania administracji publicznej w kierowanie bezpieczenstwem narodowym. Jej publikacje zawieraj^ siç glównie w dyscyplinie nauk o bezpie-czenstwie. Pracuje zawodowo w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.
plk dr hab. Tadeusz Szczurek - jest absolwentem Wojskowej Akademii Technicznej. Stopien naukowy doktora uzyskal na Uni-wersytecie Marii Curie-Sklodowskiej, a stopien doktora habilitowanego na Wydziale Bezpieczenstwa Narodowego Akademii Obrony Narodowej. Jest autorem lub redaktorem naukowym kilkunastu monografii i ponad szescdziesiçciu innych publikacji, w których porusza zagadnienia zwi^zane z zarz^dzaniem w sytuacjach kryzysowych, ochron^ srodowiska, wykorzystaniem techniki w realizacji zadan na rzecz bezpieczenstwa. Szczególne zainteresowania kieruje w stronç zagrozen niemilitarnych i parami-litarnych. Obecnie pelni funkcjç prorektora ds. Wojskowych w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.
