Научная статья на тему 'ТЕРРОРИЗМНИНГ МОҲИЯТИ'

ТЕРРОРИЗМНИНГ МОҲИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
60
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
антитеррор / терроризм / ақидапарастлик ва фундамантализм / ислом жиҳоди / ақоид илми / янги ижтимоий ғоялар ва маърифат концепцияси. / антитеррор / терроризм / фанатизм и фундаментализм / исламская жихат / концепция просветания / социальные идеи.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Эрйигитова, Л., Даминов, Ш.

Ушбу мақолада муаллиф терроризмнинг моҳияти тўғрисида ўз қарашларини баён қилган. Бугун терроризм дунё миқёсида барча мамлактларга бирдек хавф солиб келмоқда. Сиёсий тузуми ва тараққиёт даражасидан қаътий назар бу ижтимоий иллат барча мамлакатларнинг равнақи йўлига жиддий тўсиқ бўлиши, террор ва ақидапарастлик айниқса ёшлар келажагига катта зиён етказиши таҳлил қилинган. Ўзбекистон ўз истиқлолига эришган дастлабки кунларданоқ бу мудҳиш иллатга қарши курашишда жаҳон ҳамжамиятидаги барча кучларни бирлаштириш таклифлари билан чиқиши ҳамда бу борада катта натижаларга эришгани ва ўзига хос намуна мактаби яратганлиги таҳлил қилиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СУТЬ ТЕРРОРИЗМА

В данной статье автор высказал свои взгляды о сущности терроризма. Сегодня терроризм представляет равную угрозу для всех стран и уровня развития этого социального зла одинаково угражает всем странам. А также, анализируется что это серезьно навредит будущему молодёжи. Узбекистан с первқх дней независимости предложил объединить все силы мирового сообщества в борьбе с этой страшной болезнью, а также то, что добился больших результатов на этой сфере и создал уникальную образцовую школу.

Текст научной работы на тему «ТЕРРОРИЗМНИНГ МОҲИЯТИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

ТЕРРОРИЗМНИНГ МОХИЯТИ

https://doi.org/10.24412/2181-1784-2022-10-2-827-831

Л. Эрйигитова Ш. Даминов

Термиз мухандислик - технология институти "Ижтимоий-гуманитар фанлар" кафедраси укитувчилари

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада муаллиф терроризмнинг моуияти тугрисида уз царашларини баён цилган. Бугун терроризм дунё мицёсида барча мамлактларга бирдек хавф солиб келмоцда. Сиёсий тузуми ва тарацциёт даражасидан цаътий назар бу ижтимоий иллат барча мамлакатларнинг равнаци йулига жиддий тусиц булиши, террор ва ацидапарастлик айницса ёшлар келажагига катта зиён етказиши таулил цилинган. Узбекистон уз истицлолига эришган дастлабки кунларданоц бу мудуиш иллатга царши курашишда жауон уамжамиятидаги барча кучларни бирлаштириш таклифлари билан чициши уамда бу борада катта натижаларга эришгани ва узига хос намуна мактаби яратганлиги таулил цилиб берилган.

Калит сузлар: антитеррор, терроризм, ацидапарастлик ва фундамантализм, ислом жиуоди, ацоид илми, янги ижтимоий гоялар ва маърифат концепцияси.

АННОТАЦИЯ

В данной статье автор высказал свои взгляды о сущности терроризма. Сегодня терроризм представляет равную угрозу для всех стран и уровня развития этого социального зла одинаково угражает всем странам. А также, анализируется что это серезьно навредит будущему молодёжи. Узбекистан с первцх дней независимости предложил объединить все силы мирового сообщества в борьбе с этой страшной болезнью, а также то, что добился больших результатов на этой сфере и создал уникальную образцовую школу.

Ключевые слова: антитеррор, терроризм, фанатизм и фундаментализм, исламская жихат, концепция просветания, социальные идеи.

КИРИШ

Терроризм - хрзирги замоннинг энг хавфли ва олдиндан билиб булмайдиган ижтимоий сиёсий хрдисалари сирасига киради. Бугунги кунда терроризм муаммоси бутун дунёда энг долзарб мухркама этиладиган

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10/2

educational, natural and social sciences IV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

муаммолардандир. Сайёрамизда тобора хилма - хил шаклдаги тахдидли даражада кучайиб бораётган жахоншумул офат тегиб утмаган мамлакат хам жой хам йук. Терроризм такомиллашиб, тобора хавфли тус олиб бормокда. Узбекистан 1993 йилдан буён дунё хамжамиятини бу офатнинг окибатларидан огохлантириб келмокда. Халкаро куламдаги бу мудхиш вокеанинг олдини олиш ва унга карши курашни кучайтириш максадида 2000 йил декабридаги Узбекистон Республикасининг "Терроризмга карши курш тугрисида"ги конун кабул килинди.1

Зотан, бу каби хужжатни хамма мамлакатлар кабул килинмаган Жахон хамжамияти терроризмнинг тобора нозиклашиб бораётган усулларига, жумладан, кибертерроризмга карши ишга солиниши мумкин булган биологик ёки кимёвий ялпи киргин куролланишига катъият билан каршилик курсатишга доимо шай булиб туриши лозим. XXI асрга келиб шундай дахшатли киёфада касб этган терроризмга карши кураш усулларини такомиллаштириш бутун инсоният кучини авж олиб бораётган ушбу офатга карши кураш борасидаги умумий стратегияни ишлаб чикиш ва ишга солишга бирлаштириш зарурияти юзага келди. Зотан, бугунги кунда мохиятан караганда, эълон килинмаган уруш айнан терроризм оркали кетмокда. Халкаро терроризмга карши курашда БМТ бугунга кадар 20 га якин хужжат ,16 та конвенция, 10 га якин протоколни кабул килган. 2006 йилдан буён БМТ Бош Асамблеяси Глобал террористик стратегияни тасдиклатиб, уни боскичма - боскич амалга оширмокда. Сунгги йилларда терроризмнинг чин мохиятини очиб беришга багишланган куплаб тадкикотлар олиб борилди. Аммо уларнинг купчилигида терроризм ва у билан боглик муаммолар бирмунча бир ёклама куриб чикилган ёхуд терроризм бирор бир тадкикот муаллифининг ихтисослашувидан келиб чиккан холда, ижтимоий - сиёсий, хукукий ёки психологик муаммолар нуктаи - назаридан ёритилган. Шу нарса аникки, терроризм табиатини, мохиятини билиш йулида ушбу ходисанинг хусусиятидан келиб чикадиган кийинчиликлар анчагина.

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Масалан утган асрнинг сунгги йигирма йили давомида ахборотлар окимидан жангари исломнинг фаоллашуви маълумотларини ажратиб курсатиш узига хос "одат" га айланди. Шунинг таъсирида хозирги пайтда жахон хамжамиятининг ислом динига эътикод килмайдиган кисмига карши жиход килиш шиори остида жахон ислом фронтига бирлашишга уринаётган ислом

1 каранг: Узбекистон Республикаси конуни " Терроризмга карши кураш тугрисида "Узбекистонтон Олий Мажлисининг Ахборотномаси.- 2000, №1,2, (5- модда)

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10/2

educational, natural and social sciences IV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

радикал гурухларининг террористик харакатлари келтириб чикараётган харбий-сиёсий можоралар учун айнан ислом динини никоб килиб олинаётганлигига ургу берилмокда.

Узбекистон Президенти Ш.Мирзиёев 2017 йил 19-22 сентябрь кунларида булиб утган 72- сессиясида куйидаги таклифларни илгари сурди - барча учун таълим олиш имкониятларини такдим этиш, саводсизлик ва билимсизликни бартараф этишдан иборат. БМТ Бош Асамблеясининг 2018 йил 12 декабрда "Маърифатли ва диний багрикенглик" махсус резолюциясини кабул килди. Резолюция БМТ га аъзо давлатлар томонидан кабул килинди. У хужжатни 50 дан ортик давлатлар куллаб - кувватламокда. 2 Терроризмга карши курашда Узбекистон уз тажрибасига эга. Экстремизм багрикенглик, ранг - баранглик ва рад этиш билан бирга мамлакат тараккиёти хамда фукаролараро хамжихатликка рахна солади. Акидапараст террорчилар нафакат ижтимоий хаётнинг сийсий, иктисодий ва маданий сохаларга зиён келтиради, жамиятга оммавий тарзда психологик босим утказиб энг мудхиш шакллардаги зуравонлик, агрессивлик мафкурасини ёядилар. Шу нуктаи - назардан жамиятда диний асосги низолар чикишига йул куймаслик, диний сиёсатлаштириш ва сохталаштириш оркали мамлакатдаги ижтимоий баркарорликни издан чикаришга каратилган хар кандай харакатнинг олдини олиш давлат ва жамиятнинг олдида турган хаётий мухим масалалардан бири хисобланади. Бугунги кунда экстримизм ва терроризм алохида мамлакатларнинг миллий хавфсизлиги ва умуман жахон хамжамиятига жиддий тахдид уйготаётган омилларга айланди. Умумбашарий муаммога айланган экстремизм ва терроризмни жахон хамжамияти факат биргаликда турли тор геосиёсий манфаатлардан воз кечган холда харакат килибгина колмай, енга олиш мумкинлиги аксарият давлатлар томонидан тан олинган айни хакикатдир. Сунгги пайтда терроризм кучайиб бораётгани хакида Президентимиз Ш.Мирзиёев куйидаги фикрларни таъкидлаб утган эди: "Айни вактда дунёнинг баъзи минтакаларида юзага келган нотинч вазият ахоли миграцияси кучайишига, бу эса уз навбатида терроризм ва экстремизм таркалишига хамда уларнинг глобал муаммоларидан бирига айланишига олиб келмокда. Бундай вазиятда миллий давлатчилигимиз, мустакиллигимиз, ахолимизнинг тинч ва

: Карор - 167- II - сон

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 10/2

educational, natural and social sciences IV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

осойишта хаёти ва хавфсизлигимизни саклаш биз учун энг устивор вазифага айланиб бормокда.3

Шуни алохида таъкидлаш жоизки, терроризм ташкилотлар бизнинг минтакамиздаги давлатлардаги ижтимоий - сиёсий вазиятни издан чикаришга каратилган фаолиятни давом эттирмокда. Шу боисдан юртбошимиз жахон хамжамияти эътиборини Марказий Осиёда хавфсизлик ва баркарорликни таъминлаш максадида амалий хамкорликни янада мустахкамлашлаш, терроризм ва экстримизм, трансмиллий жиноятчилик ва наркотрафик тахдидларга карши самарали курашишни БМТ превентив дипломатия усулларидан фойдаланган холда, шунингдек, МДХ,, ШХ,Т, ЕХХ,Т ва бошка нуфузли халкаро хамда минтакавий тузилмалар механизмлари доирасида таъминлаш мумкин эканига, хавфсизликка тахдидлар узини ёки бошкаларники деб ажратишдан воз кечиш "яхлит хавфсизлик" тамойилига амалда риоя килиш зарурлигини кузатилмокда. Узбекистон террорризм ва экстримизм тахдидлари ва зарарларини бошдан кечирган 1999, 2000, 2005 йиллар бунга мисол була олади. Бу жирканч иллатга карши курашда бошкаларга намуна буладиган тажрибага эга. Бу намуна аввало куйидагиларда куринади: биринчидан, тугри йулдан адашганларни ижтимоий реаблитация килиш ва уларни соглом хаётга кайтариш максадида мазкур шахслар билан кенг жамоатчиликни жалб килган холда тушунтириш профилактика ишларини олиб бориш, уларни махсус руйхатлардан чикариш механизмини яратилди. Уткан даврда авф этилганлар 16 мингдан ортикни ташкил этиши жамиятда ижобий резонансни ташкил килади. Иккинчидан, ёшларни илм- маърифатга, касб - хунарга ургатиш, ислом динининг инсонпарварлик мохиятини, аждодларимизнинг улкан маънавий меросини чукур урганиш, жамиятда диний ва миллий толерантлик ва хамкорликни карор топтириш оркали ахоли айникса, ёшларда акидапарастлик гояларига карши мустахкам маънавий химоя кобиги яратиш максадида Имом Бухорий, ва Имом Термизий халкаро илмий маркази фаолияти йулга куйилди. Самаркандда хадис ва калом илми мактаб Кашкадарёда акоид мактаби, Фаргонада фикх мактаби ташкил этилди. Ислом академияси халкаро академияга айлантирилди. Республикамизда диний конфессия рахбарлари билан мулокотлар уюштирилиб, барча дин вакилларига кенг имкониятлар яратиб берилди. Учинчидан, йили ахолининг турли катлами орасида терроризм ва акидапарастлик гоялари олдини олишга каратилган семинар, учрашув ва

3 Узбекистон Республикаси Президента Ш.М.Мирзиёевнинг Нью-Йоркда БМТ Бош Асамблеясининг 72 -сессиясида сузлаган нуткидан. 2017 йил, сентябрь

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

давра сухбатлари утказиш йулга куйилди. Туртинчидан, Оммавий ахборот воситалари ва бошка ахборот бериш воситаларидан самарали фойдаланишга ургу берилмокда. Бешинчидан, хориждаги мехнат мигрантлари ва вактинча ишсизлар орасида турли зарарли окимлар таъсиридан химояланиш учун махсус ташрифлар, таргибот утказилмокда. Шу билан бирга терроризм тахдидини окибати билан эмас, балки, сабаб ва омилларига карши курашиш учун ахолининг, аввало ёшлар онгиу тафкуррини маърифат асосида шакллантириш ва тарбиялаш энг мухим вазифадир.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, минтакамизда ва жахондаги вазиятнинг мураккамлигига караб мамлакатимизнинг янги ислохатлар даврида юртбошимиз рахбарлигида амалга ошираётган окилона ички ва ташки сиёсати, халкимизнинг кучли иродаси, мехнатсеварлиги ва багрикенглиги, маърифатпарварлиги туфайли юртимизда тинчлик ва баркарорлик таъминлаб келинмокда. Шундай экан, юртимизда хукм сураётган тинч ва осуда хаётни асраш, унинг истикболи ва баркарорлигига хисса кушиш - хар биримизнинг, шу Ватанда яшаётган миллат ва дин вакилларининг энг асосий вазифаси булмоги даркор.

REFERENCES

1. Грачев А.С. Политический экстримизм.- Москва, Мксль, 1996,

2. Жаринов В. Терроризм и террористы . - Минск, Харвест, 1999,

3. Пахрутдинов Ш. Тахдид - халокатли куч. Тошкент, Академия, 2001,

4. Требин М.Н. Терроризм в XXI веке.Минск, Харвест, 2003 ,

5. Эрйигитова ЛД. Аёл икрорлари, Термиз, китоб - нашр , 2022 ,

6. Гойибназаров Ш.Г. Ижтимоий ривожланиш сабоклари. 20 - йиллар тахлиллари - Тошкент, Узбекистон, 1994,

7. Эрйигитова ЛД. Оилавий ажримлар: муаммо ва ечимлар, Термиз, "Сурхон - нашр", 2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.