Научная статья на тему 'ТЕРИНИНГ АЛЛЕРГИК ЯЛЛИҒЛАНИШИ БИЛАН КЕЧУВЧИ КАСАЛЛИКЛАРИДА МЕТИЦИЛЛИНГА РЕЗИСТЕНТ БЎЛГАН S. AUREUS (MRSA)НИНГ АҲАМИЯТИ'

ТЕРИНИНГ АЛЛЕРГИК ЯЛЛИҒЛАНИШИ БИЛАН КЕЧУВЧИ КАСАЛЛИКЛАРИДА МЕТИЦИЛЛИНГА РЕЗИСТЕНТ БЎЛГАН S. AUREUS (MRSA)НИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
583
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
аллергодерматозлар / ПЦР / метициллинга резистент бўлган S. aureus (MRSA)

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Мавлянова Ш.З, Муминова С.Р

Мақолада терининг энг кўп тарқалган аллергик касалликлари билан хасталанган беморлар организмининг клиник ва микробиологик холати кўрсатилган. Молекуляр генетик тадқиқотлар натижасида метициллинга резистент бўлган S. aureus (MRSA) кўп миқдорда суперантиген ишлаб чиқариб, аллергодерматоз билан касалланган беморларда касалликнинг оғир шаклларининг шаклланишига олиб келиши тасдиқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТЕРИНИНГ АЛЛЕРГИК ЯЛЛИҒЛАНИШИ БИЛАН КЕЧУВЧИ КАСАЛЛИКЛАРИДА МЕТИЦИЛЛИНГА РЕЗИСТЕНТ БЎЛГАН S. AUREUS (MRSA)НИНГ АҲАМИЯТИ»

ТЕРИНИНГ АЛЛЕРГИК ЯЛЛИГЛАНИШИ БИЛАН КЕЧУВЧИ КАСАЛЛИКЛАРИДА МЕТИЦИЛЛИНГА РЕЗИСТЕНТ БУЛГАН S. AUREUS (MRSA)НИНГ АХДМИЯТИ

Мавлянова Ш.З., Муминова С.Р.

Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий амалий тиббиёт маркази

АННОТАЦИЯ

Маколада терининг энг куп таркалган аллергик касалликлари билан хасталанган беморлар организмининг клиник ва микробиологик холати курсатилган. Молекуляр генетик тадкикотлар натижасида метициллинга резистент булган S. aureus (MRSA) куп микдорда суперантиген ишлаб чикариб, аллергодерматоз билан касалланган беморларда касалликнинг огир шаклларининг шаклланишига олиб келиши тасдикланган.

Калит сузлар: аллергодерматозлар, ПЦР, метициллинга резистент булган S. aureus (MRSA).

КИРИШ

Жахрн согликни саклаш ташкилотининг маълумотларига кура тери касалликлари инсон касалликлари орасида 4-чи уринни эгаллаб келмокда ва дунё буйича аллергик дерматозлар билан касалланиш курсаткичи 47% ни ташкил этади. Узбекистон Республикаси буйлаб бу курсаткич ахрли уртасида 30% ни, умумий тери касалликлари орасида эса 73,9% ни ташкил этади (Мавлянова Ш.З., 2017). Статистик маълумотларга кура, Узбекистон Республикасининг вилоятлари буйича аллергодерматозларнинг таркалиш курсаткичи ^оракалпогистон Республикасида 76,7% ни, Самарканд вилоятида - 68,8%ни, Хоразм вилоятида - 71,3%ни, Наманган вилоятида - 75,4%ни, Бухоро вилоятида - 70,9%ни ва Фаргона водийсида - 69,2% ни ташкил килди [3,4].

Бир катор илмий тадкикот натижаларига кура, аллергик касалликлар кенг таркалишини об хавонинг юкори харорати ва намлиги, тери юзасидаги шартли патоген микроорганизмларининг купайишига ва уларнинг концентрациясини хавода ортиши билан богликдир (McNallyN., WilliamsH., PhilipsD. ва бошк.). Микроорганизмлар касалликнинг патогенезида, аллерген специфик IgE микдорини ортишига ва шу оркали аллергик сенсибилизация, яъни сезгирликнинг ортишига олиб келади [1,5,6,].

Теридан олинган микробиологик тадкикотлар натижасига кура, бактериал экмада 82,4% холатларда Mycrococcaceae оиласига мансуб булган, Грамм мусбат, хемоорганотроф факультатив анаэроб бактериялар - Staрhylococcus spp. аникланган (Мавлянова Ш.З., Боймирзаев Н.И., 2009). Аллергик яллигланиш билан кечувчи дерматозларда патологик учоклар юзасида асосан эпидермал ва ялтирок стафилококк колонизациясининг юкорилиги кузатилади. Охирги олиб

борилган тадкикотлар натижаларига кура атопик дерматит билан касалланган чаккалокларнинг терисида S. aureus нинг микдори 90% га куплиги кузатилган (78% холатларда зарарланмаган тери юзасида, 10% холатларда соглом тери юзасида). S. aureus нинг микдори касалликнинг огирлик даражаси билан богликлиги тасдикланган. Ундан ташкари метициллинга резистент булган S. aureus (MRSA) куп микдорда суперантиген ишлаб чикариб, аллергодерматоз билан касалланган беморларда касалликнинг огиррок кечишини амалга ошириши мумкин. Метициллинга резистент булган S. aureus (MRSA) нинг асосий хусусиятларидан бири бу биоплёнкаларни хосил килиб, микроорганизмнинг паогенлик хусусиятини белгилаб беради, тадкикотлар билан тасдикланган маълумотларга антибиотикларга чидамли булган микрорганизмалар асосан биопленкага эга. Биоплёнкаларни хосил булиши макрорганизмга иммун тизимга ва кератиноцитларга уз салбий таъсирини курсатади. Биоплёнкалар терининг эккрин йулларини беркитиб яллигланиш цитокинларини куп микдорда ишлаб чикарилишига таъсир курсатади ва кератиноцитлар апоптозини кучайтиради. Бу холат эса уз навбатида терининг химоя вазифасини сусайтириб, аллергенлар томонидан сенсибилизацияга олиб келади ва касалликнинг охдр кечишини таъминлайди [2,7].

МЕТОДОЛОГИЯ

Терининг аллергик яллигланиши билан кечувчи касалликлари билан касалланган беморларда метициллинга резистент булган S. aureus (MRSA)нинг учраш частотасини аниклаш.

5 ёшдан 78 ёшгача булган аллергодерматозларнинг турли хил клиник шакллари билан огриган 88 нафар бемор курикдан утказилди. Барча беморларда St. aureus нинг метициллинга чидамли генотипи- MRSA ни аниклаш учун клиник, микробиологик ва молекуляр-генетик тадкикотлар утказдилар. Метициллинга чидамли булган St. aureus (MRSA), метициллинга сезгир булган St. aureus ва метициллинга резистент булган коагулазонегатив St. aureus ларнинг ДНК аниклаш тахлили олиб бориоди. Ушбу тадкикот гибридизацион-флуоресцент детекция ёрдамида ПЦР-Real-time с «АмплиСенс® MRSA-скрин-титр-FL» усули оркали олиб борилди.

НАТИЖАЛАР

Аллергодерматозлар билан касалланган беморларнинг ёши буйича холати та^лил килинганда 14 ёшгача булган беморлар сони -24 тани, 15-30 ёшгача- 23 тани, 31-50 ёшгача булганлар сони -18 тани ва 50 ёшдан катта беморлар сони 23 нафарни ташкил этди. Касалликка булган наслий мойиллик холати урганилганда 65 (73,9%) нафар беморда анамнезида аллергик касалликларга булган ирсий мойиллик холатлари аникланди. 47 (53,4%) нафар беморларда эса касалликка булган мавсумийлик холати кайд килинди. Аксарият беморлар касалликнинг йил буйи авж олишини кузатганлар. Ёндош касалликларининг учраш частотаси урганилганда куйидаги холат намоён булди: 56 (63,6%) нафар

беморларда ошкозогичак касалликлари, 33 (37,5%) нафарида паразитар касалликлар, 69 (78,4%) нафарида турли асаб тизими касалликлари кузатилди. 74 (84,1%) нафар беморда эса бошка аъзоларнинг аллергик холат ва касалликлари, жумладан бронхиал астма, аллергик ринит, сезонли поллиноз каби узгаришлар аникланди. Дерматологик белгилар индексининг шкаласи буйича касалликнинг огир шакли 32 (36,3%) нафар беморда, касалликнинг урта шакли 35 (39,7%) беморларда, енгил шакли эса 21 (23,8%) нафар беморларда кузатилди. Касалликнинг клиник шакли буйича атопик дерматит 39 (44,8%) нафар беморларда, турли хил аллергик дерматитлар 23 (26,1%) беморларда, себореяли дерматит эса 26 (29,5%) нафар беморларда кузатилди (Раем 1).

Расм 1. Аллергодерматозларнинг клиник шакли буйича учраш частотаси

(Андижон вилояти).

Касалликнинг клиник шаклини огирлик даражасига такослама тахлилида куйидаги курсаткичлар аникланди: касалликнинг огир даражали турларида асосан атопик дерматит билан касалланган беморлар сони кузатиди f 23 (26,1%), урата даражасида кечиши билан кечувчи турларида эса аллергик дерматитлар (токсикодермия, эшакем, контакт аллергик дерматит) ва себореяли дерматит тенг микдорда учраши кузатилди 12 (13,6%). Бу холат атопик дерматит ханузгача касалликнинг OFир шакллари билан учраши хакидаги фикрни таъкидлайди, асосий сабабларидан бири атопик дерматит нафакат ташки мухит омиллари (аллергенлар, ксенобиотиклар ва х.к.), балки ички (ирсий) омилларининг роли катталиги эканлигини курасатади.

Жадвал 1. Аллергодерматозларнинг клиник шаклини OFирлик даражасига

такослама тахлили (абс.).

Гурухлар Огир кечиши Урта кечиши Енгил кечиши

Атопик дерматит n=39 23 (26,1%) 11(12,1%) 5 (5,7%)

Аллергик дерматит n=23 7 (7,9%) 12 (13,6%) 4 (4,5%)

Себореяли дерматит n=26 2 (2,27%) 12 (13,6%) 12 (13,6%)

Жами n=88 n=32 n=35 n=21

Аллергодерматознинг турли клиник шакллари билан касалланган беморларнинг терисидаги микробиологик холатни урганиш максадида бактериологик ва молекулярггенетик тахлиллар утказилди. Микробиологик тадкикотлар S. Aureus нинг юкори даражада - 38 (71,7%) холатларда, S.Epidermidis 10 (18,8%) нафар беморда, S.Haemolyticus эса 5 (9,4%) нафар беморнинг экмасида аникланганлигини курсатди (Расм 2).

18,8%

9,4%

S. Aureus

S.Epidermidis

S.Haemolyticus

71,7%

Расм 2. Аллергодерматознинг турли клиник шакллари билан касалланган беморларнинг терисидаги микробиологик холати

Жадвал 2. Staphylococcus spp. нинг аллергодерматозларнинг клиник _шакллари буйича таркалиши (абс.). _

АлД S.Aureus S.Epidermidis S.Haemolyticus

Атопик дерматит n=28 23 (43,4%) 3 (5,6%) 2 (3,77%)

Аллергик дерматит n=11 8 (15,1%) 2 (3,77%) 1 (1,88%)

Себореяли дерматит n=12 7 (13,2%) 5 (9,4%) 2 (3,77%)

Жами n=53 38 (71,7%) 10 (18,9%) 5 (9,4%)

Staphylococcus spp. нинг аллергодерматозалар клиник шакллари буйича таркалиши урганилганда энг куп холатларда 23 (43,4%) атопик дерматит билан касалланган беморлар гурухида аникланганлиги маълум булди (жадвал 2). Микробиологик тахлилларнинг асосий шартларидан яна бири бу экмада ажралган микроорганизмнинг антибиотикларга булган сезгирлигини аниклашдан иборатдир. Staph. spp.нинг аллергодерматозлар бидлан касалланган беморлар гурухида антибактериал дори воситаларга сезгирлик даражаси урганилганда кенг таъсир доирасига эга цефалоспоринлар намоёндаси булган цефтриаксон ва цефоперазонга нисбатан баланд сезгирлик даражаси аникланди (Расм 3).

Расм 3. Staph. spp.нинг аллергодерматозлар бидлан касалланган беморлар гурухида антибактериал дори воситаларга сезгирлик даражаси (%)

Бактериологик тахлиллар натижасида, St. aureus нинг патоген шакллари касалликнинг огир шаклида колонизация микдори 395,2+72,2 КОЕ/см2, St. Haemoliticus - 267,2+47,1 КОЕ/см2, St. epydermidis эса 343,4+53,4 КОЕ/см2 ни ташкил этди, бу холат уз навбатида патоген шаклларни касалликнинг огир кечувчи шаклларида ахамиятини курсатади (Жадвал 3).

Жадвал 3. Аллергодерматоз билан касалланган беморларнинг тери юзасидаги Staphylococcus spp. колонизациясини касалликнинг OFирлик _ даражасига боFликлиги (КОЕ/см2)._

Енгил даражаси Урта даражаси Огир даражаси

St.aureus 112,2+54,7* 195,8+65,3* 395,2+72,2*

St.epidermididis 104,3+29,1* 173,2+63,5* 343,4+53,4*

St.haemoliticus 89,1+32,5* 114,3+50,4* 267,2+47,1*

Staphylococcus spp. 112,1±44,6* 148,5±43,6* 278,1±64,1*

* - соглом назорат гурухдга нисбатан олинган хдкконийлик курсаткичи

(Р<0,05).

Метициллинга чидамли булган St. aureus нинг (MRSA) ва унинг контаминантларининг молекуляр генетик тахлиллар ёрдамида текширилганда 38 (43,1%) нафар аллергик дерматит билан огриган беморларда полимераз f занжир реакцияси йули ёрдамида аникланди, MSSA - 19 (21,6%), MRCoNS эса 9(10,2%) холатларда кузатилди. Метициллинга резистент булган Staphylococcus spp. нинг барча штаммлари касалликнинг огирлик даражасига кура таксимланди. Энг куп холатларда огир шакллга эга дерматозларда MRSA - в 32,5% холатда, урта даражадаги дерматозларда эса MRSA

контаминантларининг учраш частотаси - 17,5% холатни ташкил этди. Касалликнинг клиник шакли буйича атопик дерматит 39 (44,8%) нафар беморларда, турли хил аллергик дерматитлар 23 (26,1%) беморларда, себореяли дерматит эса 26 (29,5%) нафар беморларда кузатилди.

Жадвал 4. Метициллинга чидамли булган St. aureus нинг (MRSA) _касалликнинг OFирлик даражасига боFликлиги._

St. Aureus контаминантлари Енгил даражаси Урта даражаси Огир даражаси

MRSAn=22 2 (5%) 7 (17,5%) 13 (32,5%)

MSSAn=10 1 (2,5%) 3 (7,5%) 6 (15%)

MRCoNS n=8 2 (5%) 5 (12,5%) 1(2,5%)

Всего n=40 n=5(12,5%) n=15 (37,5%) n=20 (50%)

Жадвал 4 дан куриниб турибдики, St. aureus штамининг контаминантлари 40 нафар аллергодерматозли беморларда кузатилди, бу умумий беморлар сонининг 45,4% нафарини ташкил этди. Контаминантларнинг учраш частотаси буйича тахлил килинганда MRSA 55% холатларда, MSSA- 25% да ва MRCoNSв 20% холатларда учради. Метициллинга чидамли булган St. aureus нинг (MRSA ) нинг касалликнинг OFирлик даражаси буйича тахлил килинганда энг куп микдори касалликнинг OFир даражасида учраши кайд этилди ва 32,5% ни ташкил килди.

ХУЛОСА

Бактериологик ва молекуляр генетик тадкикотлар натижаларига кура метициллинга чидамли булган St. aureus нинг аллергодерматоз билан касалланган беморларнинг материалларида юкори даражада аникланиши, ушбу микробли агентнинг касаллик патогенезидаги ахамияти катта эканлигидан далолат беради. Шундай килиб, метициллинга резистент булган S. aureus (MRSA) куп микдорда суперантиген ишлаб чикариб, аллергодерматоз билан касалланган беморларда касалликнинг OFиррок кечишини амалга ошириши мумкин.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Атопический дерматит. Руководство для врачей. //под редакцией Сергеева Ю.В. Медицина для всех. -2002.-182 с.

2. Белоусова Т.А., Горячкина М.А., Катранова А.Г. Особенности микробиоценоза кожи у больных аллергодерматозами: проблема выбора наружной терапии. // Клиническая дерматология и венерология. -№3. - 2013 - с. 13-19.

3. Мавлянова Ш.З., Боймурзаев Н.И., Муллаханов Ж.Б., Ещанов М.К. Клиническая и микробиологическая характеристика аллергодерматозов( на примере республики Каракалпакистан)// Дерматовенерология и эстетическая медицина. Научно-практический журнал - №4/2015 (28) - с. 77- 80

4. Мавлянова Ш.З. Атопик дерматит // Монография, 2017 г. - 163 с.

5. Метициллинрезистентные золотистые стафилакокки : проблема распространения в мире и России. www.fesmu.ru.

6. Определение чувствительности микроорганизмов к антибактериальным препаратам. //Семина Н.А., Сидоренко С.В., Разван С.П., Грудинина С.А. и др. Методические указания. МУК 4.2.1890-04. -Клиническая микробиология. -2004- Том 6. - №4 - с. 306 - 346.

7. Methods for the determination of susceptibility of bacteria to antimicrobial agents. EUCAST Definitivedocument // ClinMicrobiollnfect.- 1998.- V.4.- P.291-296.

8. Sakoulas G., Wormser G. P., Visintainer P., Aronow W. S., Nadelman R.B. Relationship between population density of attorneys and prevalence of methicillin-resistant Staphylococcus aureus: is medical-legal pressure on physicians a driving force behind the development of antibiotic resistance? (англ.) // American journal of therapeutics. — 2009. — Vol. 16, no. 5. — P. e1-6.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.