Научная статья на тему 'Тасмали конвейер роликли механизмини йўналтирувчи қисмларнинг таркибий таҳлили ва конструктив лойиҳалаш'

Тасмали конвейер роликли механизмини йўналтирувчи қисмларнинг таркибий таҳлили ва конструктив лойиҳалаш Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
6
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
механизм / ролик / таянч ҳаракат / технология / эксперимент / қайишқоқ / ишқаланиш / таҳлил / тасма / пластмасса / сирпаниш. / mechanism / roller / support / technology / experiment / elasticity / friction / analysis / belt / plastic / slip

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Жумаев Акбаржон Сайфуллаевич, Джураев Анвар Джураевич

Мақолада тасмали конвейерда текис айланма ҳаракатни амалга ошириб берувчи таркибий қисми бўлган йўналтирувчи роликли механизмида думалаш подшипниги ўрнига конструкцияси такомиллаштирилган сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталлни қўллаш ҳақида айтиб ўтилади. Тоғ-кон саноати корхоналарида тасмали конвейерларнинг ишлаши муддатини белгилаб берувчи асосий омиллардан бири, атроф муҳит таъсири остида бўлиши билан аҳамиятлидир. Доимий равишда чанг ва намликнинг ошиб кетиши натижасида, конвейер йўналтирувчи роликли механизмлари текис айланма ҳаракатини таъминлаб берувчи думалаш подшипникларининг кўрсатилган ишлаш муддатидан олдин таъмирлашга келиб қолиши долзарб муаммо бўлиб келмоқда. Мана шу долзарб муаммони ҳал этиш мақсадида тасмали конвейерда йўналтирувчи роликли механизмда думалаш подшипниги ўрнига, сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталлардан фойдаланиш, бунинг учун ушбу деталнинг такомиллаштирилган конструкциясини ишлаб чиқиш ва илмий тадқиқот ишлари олиб бориш натижасига кўра, ишлаб чиқариш корхоналарида муҳим бир инновацион янгилик сифатида қўллаш тавсия этилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Жумаев Акбаржон Сайфуллаевич, Джураев Анвар Джураевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Construction design and structural analysis of parts guiding roller mechanism of tape conveyors

The mechanism that performs the rotary motion on the belt conveyor is a guide roller, one part of which rotates smoothly, the other part acts as a rotating sliding support instead of a rolling bearing. This means that a constant increase in dust and moisture in the place where the conveyor is installed will cause the machine to stop due to the hardening of the rolling bearings. To solve this important problem, instead of the roller bearing on the guide roller mechanism, which acts as the basic rotational movement on the conveyor belt, it is recommended to use a plastic and composite elastic material, resistant to abrasion, friction, acting as a sliding base. For this purpose, this part is recommended as an important innovation in the production of constructive design work based on the results of scientific research.

Текст научной работы на тему «Тасмали конвейер роликли механизмини йўналтирувчи қисмларнинг таркибий таҳлили ва конструктив лойиҳалаш»

УУК: 621.01

ТАСМАЛИ КОНВЕЙЕР РОЛИКЛИ МЕХАНИЗМИНИ ЙУНАЛТИРУВЧИ КИСМЛАРНИНГ ТАРКИБИЙ ТАХ,ЛИЛИ ВА КОНСТРУКТИВ ЛОЙИХАЛАШ

Жумаев Акбаржон Сайфуллаевич,

докторант

Узбекистон Республикаси Фанлар академияси Навоий булими

Джураев Анвар Джураевич,

техника фанлари доктори, профессор

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

Аннотация. Мацолада тасмали конвейерда текис айланма царакатни амалга ошириб берувчи таркибий цисми булган йуналтирувчи роликли механизмида думалаш подшипниги урнига конструкцияси такомиллаштирилган сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталлни куллаш цацида айтиб утилади. Тог-кон саноати корхоналарида тасмали конвейерларнинг ишлаши муддатини белгилаб берувчи асосий омиллардан бири, атроф муцит таъсири остида булиши билан ацамиятлидир. Доимий равишда чанг ва намликнинг ошиб кетиши натижасида, конвейер йуналтирувчи роликли механизмлари текис айланма царакатини таъминлаб берувчи думалаш подшипникларининг курсатилган ишлаш муддатидан олдин таъмирлашга келиб цолиши долзарбмуаммо булиб келмоцда. Мана шу долзарбмуаммони цал этиш мацсадида тасмали конвейерда йуналтирувчи роликли механизмда думалаш подшипниги урнига, сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталлардан фойдаланиш, бунинг учун ушбу деталнинг такомиллаштирилган конструкциясини ишлаб чициш ва илмий тадцицот ишлари олиб бориш натижасига кура, ишлаб чицариш корхоналарида муцим бир инновацион янгилик сифатида куллаш тавсия этилади.

Таянч тушунчалар: механизм, ролик, таянч царакат, технология, эксперимент, цайишцоц, ишцаланиш, тацлил, тасма, пластмасса, сирпаниш.

КОНСТРУКТИВНОЕ ПРОЕКТИРОВАНИЕ И СТРУКТУРНЫЙ АНАЛИЗ ДЕТАЛЕЙ, НАПРАВЛЯЮЩИХ РОЛИКОВЫЙ МЕХАНИЗМ ЛЕНТОЧНЫХ КОНВЕЙЕРОВ

Жумаев Акбаржон Сайфуллаевич,

докторант

Навоийское отделение Академии наук Республики Узбекистан

Джураев Анвар Джураевич,

доктор технических наук, профессор

Ташкентский институт текстильной и легкой промышленности

Аннотация. Механизмом, который выполняет вращательное движение поддержки на ленточном конвейере, является направляющий ролик, одна часть его выполняет вращательное гладкоедвижение, другая часть действует в качестве вращающейся опоры скольжения вместо подшипника качения. Это означает, что постоянное увеличение пыли и влаги в месте, где установлен конвейер, приведет к остановке машины из-за упрочнения подшипников качения. Для решения этой важной проблемы вместо роликового подшипника на механизме направляющего ролика, который совершает базовое вращательное движение на ленточном конвейере, рекомендуется использовать в качестве скользящей основыпластичный и упругийкомпозитный материал, устойчивый к истиранию, трению.

Поэтому,основываясь на результатах научных исследований,эта деталь может быть рекомендована в качестве важного нововведения в производстве конструктивных проектных работ.

Ключевые слова: механизм, ролик, опора, технология, эксперимент, упругость, трение, анализ, ремень, пластик, скольжение.

CONSTRUCTION DESIGN AND STRUCTURAL ANALYSIS OF PARTS GUIDING ROLLER MECHANISM OF TAPE CONVEYORS

Jumaev Akbarjon Sayfullaevich

PhD Student

Navoi Branch of the Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan

Juraev Anvar Juraevich

Doctor of Technical Sciences Professor

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Annotation. The mechanism that performs the rotary motion on the belt conveyor is a guide roller, one part of which rotates smoothly, the other part acts as a rotating sliding support instead of a rolling bearing. This means that a constant increase in dust and moisture in the place where the conveyor is installed will cause the machine to stop due to the hardening of the rolling bearings. To solve this important problem, instead of the roller bearing on the guide roller mechanism, which acts as the basic rotational movement on the conveyor belt, it is recommended to use a plastic and composite elastic material, resistant to abrasion, friction, acting as a sliding base. For this purpose, this part is recommended as an important innovation in the production of constructive design work based on the results of scientific research.

Keywords: mechanism, roller, support, technology, experiment, elasticity, friction, analysis, belt, plastic, slip

Хозирги ва;тда тасмали конвейер-лар тог-кон саноатида кенг кулланилади, чунки транспортнинг бош;а турлари би-лан таккослаганда, маълум шароитларда фойдали казилмаларни кучиришда се-зиларли даражада кам харажат билан энг ю;ори ишлаш курсаткичларига эга. Бун-дан таш;ари, ушбу транспорт бош;а тур-даги технологик машина ва жих,озлар билан узаро таъсирнинг ю;ори даражаси билан ажралиб туради, чунки х,ар хил тур-даги тасмали конвейерларнинг жорий этилиши ишлаб чи;ариш циклидаги ало-хдда бир богланишнинг техник даража-сини ошириш ва бутун кон корхонасининг умумий самарадорлигини яхшилашга ижобий таъсир курсатади.

Конвейер тасмасининг самарадор-лиги ва айникса, тасманинг хизмат килиш муддатини белгилайдиган конвейернинг асосий таркибий элементларидан бири бу йуналтирувчи роликли механизмлар х,и-собланади. Тасмали конвейер йуналти-рувчи роликли механизмларининг чидам-

лилиги ва ишончлилигига юкнинг табиа-ти (зарба ёки зарбасиз); юкнинг физик-механик хусусиятлари; йуналтирувчи ро-ликли механизм кисмларининг янги кон-струкциясини лойих,алаш; улардан фойда-ланиш шартлари каби омиллар таъсир килади.

Тасмали конвейерларнинг иш ша-роитига ;араб бир нечта куриниш ва ту-зилишда лойих,аланган турлари ишлаб чикилган булиб, улар куйидаги хусусият-ларга кура та;симланади [1]:

— конвейер урнатилиш киялиги бу-

йича;

— конвейер линияси тури буйича (текис ёки эгри);

— тасма тури буйича (эни ва узун-лиги);

— йуналтирувчи роликли механизм сони буйича;

— йуналтирувчи роликли механизм жойлашиши (бурчаги ва орали; масофа) буйича;

— юкнинг тури буйича;

— тасманинг юк кутарувчи тармоги жойлашган жойига кура;

— тасманинг юк кутарувчи тармо-гининг кесма шакли.

Тасмали конвейерларнинг асосий таркибий элементлари йуналтирувчи ро-ликли механизм, йуналтирувчи барабан

ва уларни ураб турадиган тасма х,исоб-ланади. (1-расм). Конвейер яна куйидаги кисмлар: тасмани си;иш ва тозалаш мос-ламалари, тут;ичлар, махсус роликли механизмлар, автоматик бош;арув ва тасма х,аракатланишини таъминловчи эле-ментларни уз ичига олади.

1-расм. Тасмали конвейер

Тасмали конвейерда йуналтирувчи роликли механизм икки хил вазифани бажаради:

- юк ташиш;

- буш тармокда тасмани ушлаб туриш.

Тог-кон саноати корхоналарида

тасмали конвейер линиясида йуналтирувчи роликли механизмлар бир хил орали; масофада жойлашган булиб, х,ар бир ораликда уч донадан бир-бирига нисбатан 200, 300, 360, 450 даражадаги ён эгилиш бурчаги бир хил узунликда урнатилган булади (2-расм).

2-расм. Йуналтирувчи роликли таянч (тасмали конвейер)

Тасмали конвейернинг иш шарои-тига ;араб йуналтирувчи роликли механизмлар, одатда, енгил, урта ва огир серияларга булинади. Ер ости конлари ва очи; карьерларда купинча огир серияли конвейер йуналтирувчи роликли механизмлар ишлатилади. Чунки огир серияли йуналтирувчи роликли механизм огир юкларга бардош бера оладиган конст-

рукцияси жих,атидан ишончлиликка эга булган механизмлардир. Йуналтирувчи роликли механизмлар орасидаги асосий фар;, подшипникни таш;и мух,итдан (чанг, намлик ва абразив зарра) х,имоя ;илиш учун ишлатиладиган х,имояловчи ;оп;о;ларнинг х,имоя даражасига ;араб ажратилади (3-расм).

1 - думалаш подшипник; 2 - ступица; 3 - лабиринт цопцоц1; 4 - лабиринт цопцоц2; 5

_- цопцоц; 6 - уц; 7 - лабиринт цопцоц._

_3-расм. Йуналтирувчи роликли механизм (тасмали конвейер)_

Юцорида таъкидлаб утилганидек, йуналтирувчи роликли механизмлар кон-струкциясини ишлаб чицишда: махсус мойланган жилвир ип лабиринт цоп-цоцлар жамланмаси, контактли ва резина манжитли димоя цопламалари йунал-тирувчи роликли механизмда подшип-никни ташци мудитдан (чанг, намлик ва абразив зарралар) димоя цилиш учун ишлатилади. Тасмали конвейернинг иш шароитларига цараб ушбу димояловчи воситалар ишлатилади дамда улар бир

цатор афзаллик ва камчиликларга дам эга эканлиги ишлаш жараёнида уз тасдигини топади (1-жадвал). Умуман олганда, йуналтирувчи роликли механизм димоя-ловчи цопцоцларини контактли, контакт-сиз ёки тирцишли ва комбинацияланган цисмларга булиш мумкин [2]. 1-жадвалда тасмали конвейер йуналтирувчи роликли механизмлари подшипнигини ташци мудитдан (чанг, намлик ва абразив зарралар) димояловчи цопцоц ва зичлаш мос-ламалари курсатилган.

Жадвал

Тасмали конвейер йуналтирувчи роликли механизмлари учун ишлатиладиган димояловчи цопцоц ва зичлаш мосламаларининг асосий турлари

№ Зичлаш тури Афзалликлари Камчиликлари

1 2 3 4

1. Махсус мойланган жилвир ипли Намликка чидамли мой билан тул-дирилган булса, яхши зичлаш цо-билиятига эга Намликни етарлича ушлаб турмайди

2. Резина манжитли Роликли механизмларнинг йиги-лишида конструкцияси жидати-дан урнатишнинг соддалиги Иш цобилиятини етарли даражада узоц ушлаб турмайди

3. Лабиринт цопцоц жамланмаси Ушбу турдаги димояловчи цоп-цоцлар йуналтирувчи роликли ме-ханизмларда кенг цулланилади; механизмнинг айланишга царши-лиги минимал даражада Мой бушлицларда ёмон сацланади; тугридан-тугри намликни утказиб юборади; бушлицларга чанг кириб цо-лиши натижасида ролик цотиб цолиши кузатилади

4. Каркасли манжетли Ишлаб чицариш цулайлиги ва их-чамлиги Роликли механизмнинг айланишга царшилиги ортиши; чанг тушганда, димояловчи материал билан ролик-нинг сирти жадал эскиради

5. Дискли Бушлицларни яхши тулдириш билан чангни ушлаб цолиш цоби-лияти юцори Намликни етарлича ушлаб турмайди; паст иш дароратида царшиликнинг ортиши кузатилади

Тог-кон саноатида тасмали конве-йерлар йуналтирувчи роликли механизмлари текис айланма даракатини амалга

ошириб берувчи детал цисми под-шипниклар дисобланади. Конвейер меха-низмларининг ишлаш даврийлиги ва чи-

дамлилиги ускуна урнатилган иш урни ва х,ароратга караб белгиланиши билан ах,а-миятлидир. Очи; карьерларда доимий чанг ва абразив кум зарралари, ер ости шахталарида эса доимий намликнинг ошиб кетиши йуналтирувчи роликли механизм ;исмларига салбий таъсирини утказмай колмайди. Масалан, механизмда текис айланма х,аракатни таъминлаб бе-рувчи подшипниклар ташки таъсир натижасида ташки ва ички хал;алари-нинг едирилиши содир булади. Уз нав-батида, подшипник котиб колиши х,олатлари содир булиши, натижада йу-налтирувчи роликли механизм айланиш-дан тухтаб колиши кузатилади. Бу х,олат конвейернинг бош;а кисмларига х,ам уз таъсирини утказмай колмайди. Масалан, тасмаларнинг ишкаланиши юз бериб, конвейернинг айланишга каршилиги ор-тиб кетиши ва ускунанинг тухтаб колиш хавфи ортиб боради.

Бугунги кунда тог-кон саноатини такомиллаштиришда, хусусан, энергия ва ресурстежамкор, юкори тезликда ишлай-диган техника ва технологияларни ишлаб чикаришга куллаш, мах,сулотлар ассор-тиментини кенгайтириш ва ракобатбар-дошлигини ошириш мух,им ах,амият касб этмокда. Шу билан бирга, ресурстежамкор тасмали конвейерларнинг янги конструк-цияларини яратиш ва х,исоблаш усул-ларини ишлаб чикиш мух,им вазифалар-дан бири х,исобланади.

Замон талабларига мос келувчи тас-мали конвейер ва кисмларининг янги конструкциясини яратиш, синтез килиш, параметрларини асослаш учун структу-равий, кинематик ва динамик анализ усулларини ишлаб чикиш х,амда тог-кон саноатида ишлаб чикариш жараёнлари сифатли бажарилишини таъминлайдиган техника ва технологияларни яратиш бу-йича кенг куламли илмий-тадкикот иш-лари олиб борилмокда. Ушбу йуналишда

юкори унумдор ва технологик курсат-кичларга эга тасмали конвейерлар ва унинг кисмларини ишлаб чикиш мух,им ах,амият касб этмокда. Шу билан бирга, кон ускуналарининг режим ва курсат-кичларини оптималлаштириш, жумладан, тасмали конвейерлар сифатини ошириш учун йуналтирувчи роликли механизм-ларнинг ишчи органлари ва узатиш механизмлари янги конструкцияларини ишлаб чикиш зарур х,исобланади.

Тасмали конвейер йуналтирувчи ро-ликли механизмларини конструктив ло-йих,алашда унинг кисмларини тубдан узгартириш назарда тутилади. Шуни таъ-кидлаш керакки, бугунги кунда машина-механизмларни конструктив лойих,алаш-да нисбатан ихчам, енгил ва чидамлилиги юкори булган сифатли мах,сулот ишлаб чикариш кузда тутилган.

Тасмали конвейер йуналтирувчи ро-ликли механизмида юкорида айтиб утил-ган х,олатларнинг олдини олиш макса-дида механизмда таянч текис айланма х,аракатни амалга ошириб берувчи подшипниклар урнига мустах,камлиги юкори булган пластмасса (графитокапролон) ва таркибли кайишкок материаллардан фой-даланган х,олда сирпанувчи таянч вазифа-сини куллаш тавсия этилади [3].

Бунинг учун сирпанувчи таянч вази-фасини бажарувчи деталнинг бир неча куринишдаги конструкциялари лойих,ала-нади. Сирпанувчи таянч вазифасини бажа-рувчи деталнинг ички юзасида айлана буйлаб иккита трапециясимон шаклида арикча очилади (4-расм). Бу механизм ишга тушириш пайтида ишкаланишни камайтиради; мой мах,сулотларининг ук ва детал орасидаги ишкаланиш коэффи-циентини пасайтиради; юкори самарадор-лик; ук йуналишида ихчам умумий ул-човлар; деталларни алмаштириш ва техник хизмат курсатишда кулайликка сабаб булади.

4-расм. Сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталь (йуналтирувчи роликли)

Сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи детал конструкциясини лойида-лашда тузилиши, цисмлари сиртини ишлаб чицишдаги аницлик, жорий юкла-ниш дисобга олиниши, мойлаш тури ва фойдаланиш шароитлари инобатга оли-нади. Йуналтирувчи роликли механизмга урнатилган сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи детал ишдан чицишининг асосий сабабларидан бири ташилаётган юкнинг огирлиги доимий ва узгарувчан таъсир натижасида ишцаланиш юзалари-нинг (ички юзаси) едирилишидир. Кам-дан-кам долларда уц ва сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи детал орасига абразив цум заррачалари кириб цолади. Юцорида курсатилган омиллар туфайли йуналтирувчи роликли механизмларнинг ишлаш муддатидан олдин таъмирлашга келиши кузатилади.

Бундан ташцари, сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи детал ишцаланиш сиртларининг эскириши натижасида ра-диал бушлицлари пайдо булади. Тог-кон корхоналарида тасмали конвейер йуналтирувчи роликли механизмларининг иш-лаши юцори радиал юкланиш билан тав-сифланганлиги сабабли сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталлари емири-лиши ёки аралаш емирилиш содир бул-ганда деб тахмин цилиш мумкин.

Тасмали конвейернинг йуналтиручи роликли механизмига урнатилган янги

конструкцияда лойидаланган деталлар-нинг айланиши ва юкланиши бир цатор омилларни дисобга олган долда белгила-нади:

- тасмали конвейер ишлашида дои-мий юк оцимининг алтернатив даври ва оцим узгариш даврлари. Шунинг учун лойидалашда тасмали конвейернинг аниц ишлаш вацтини дисобга олиш керак;

- доимий юк оцими даврларида унинг даражаси узгариб туради. Узлуксиз юк оцимининг характерли тебраниши вацти, экспериментал маълумотларга кура [4], дар доим 5 секунддан сезиларли даражада юцори булади. Тегишли тасоди-фий жараённи амалга ошириш, одатда, зинапоя функцияси билан таццосланади, уларнинг цийматлари нормал тацсимот цонунига буйсунади ва цийматларнинг кетма-кет узгариши орасидаги вацт Пуассон цонунига мувофиц келади. Пуассон цонуни параметрлари куриб чицилаётган жараёнда дисоблаш тезлиги деб номла-нади;

- юк оцимининг кичик улчамдаги таркибий цисми билан бир цаторда, юкнинг катта цисмлари тасмали конвейерга тушади, бу эса йуналтирувчи роликли механизмлар динамик юкланишларни келтириб чицаради. Ушбу юкланишлар-нинг узгарувчанлик характерли даври юкнинг бир цисми йуналтирувчи роликли механизмлар орасидаги оралицни босиб

утган секунднинг бир кисмини ташкил этувчи вактидан ошмайди. Аслида, та-шилган материал катта кисмининг тасма-ли конвейер йуналтирувчи роликли меха-низмларга таъсир вакти анча киска.

Куплаб экспериментал ва назарий ишлар тог-кон корхоналарида катта бу-лакларни ташийдиган тасмали конвейер тасмаларидаги динамик юкланишларни х,исоблашга каратилган. Натижада динамик юкланишларнинг сабабларини барта-раф этиш буйича иккита ёндашув шакл-лантирилди [5]. Биринчи ёндашувда зар-ба, юкланиш вектори йуналтирувчи ро-ликли механизмларга ёткизилган нуктада булак тезлиги векторининг йуналиши ва тангенснинг ролик юзасига тугри келмас-лиги сабабли катта юк кисмларининг ро-ликларга таъсир килишининг асосий ме-ханизми сифатида куриб чикилади.

Бир катор илмий-тадкикот ишлари шуни курсатдики, тасма кучланишининг етарлича юкори кийматларида (тасма кенглигининг 1 мм учун 110 Н дан), юк булаклари ва йуналтирувчи роликли механизмлари уртасидаги узаро таъсир кучини тасма кучланишининг каттали-гига богликлиги айтиб утилади. Бу шуни англатадики, асосий узаро таъсирнинг яна бир механизми - импульсли механизм. Ушбу ёндашув доирасида юк була-гининг тасма билан алока килиш жойлари остида пайдо булган конвейер тасмасини сикиш зоналарининг узаро таъсири куриб чикилади. Бу зоналар бир-бирига якин-лашганда, контакт жойи марказлари ора-сидаги маълум масофадан (тасманинг 1-2 калинлигига тенг) контактларнинг кес-кин кискариши руй беради, бу эса ташки томондан зарба пульси сифатида намоён булади [6].

Тасмали конвейер йуналтирувчи роликли механизмлар урнатилган сирпанув-чи таянч вазифасини бажарувчи детал-нинг тебранма контакт-таъмирлаш билан бир каторда абразив ва ишкаланиш-таъ-мирлаш турлари х,ам характерлидир. Тасмали конвейерда ишлайдиган йуналтирувчи роликли механизмларнинг сирпа-нувчи таянч вазифасини бажарувчи де-

таллари учун ушбу турдаги юза эскириш-лар устунлик килади. Ушбу эскириш турлари сирпанувчи таянч вазифасини бажа-рувчи деталнинг техник манбаси аник-лайди. Бу хддисанинг сабаби йуналтирувчи роликли механизм х,имояловчи коп-коклари ва зичловчи элементларни си-фатсиз ишлаб чикариш деб х,исобланади. Бирок тасмали конвейер йуналтирувчи роликли механизмлари шундай оммавий мах,сулотки, эх,тимол, х,имояловчи копкок элементлари нархини тежаш узини ок-лайди. Шунинг учун сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталларга хос булмаган эскириш турини х,исобга олиш керак.

Йуналтирувчи роликли механизмда сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталларни тез таъмирлашга келиши-нинг куплаб омиллари маълум. Масалан, х,имояловчи копкокларнинг эскириши ёки едирилиши натижасида кврц зарра-ларнинг подшипник блокига кириб коли-ши тадкикотларда уз тасдигини топган. Бу х,олатлар йуналтирувчи роликли меха-низмларнинг ишлаш муддати купинча 350-600 соатни ташкил этиши кузати-лади. Юкори даражадаги чанг ва намлик ошиб кетиши натижасида йуналтирувчи роликли механизмларнинг айланиш сони сифатида эмас, балки мойда тупланган абразив чанг микдори билан тавсиф-ланган. Мойнинг чангланганлиги мойдаги чанг зарраларининг огирлик улуши билан ифодаланади (%). Бундан ташкари, мой чанг микдорининг синов вактига боглик регрессив богликлиги берилган:

т = ргиМк, %р (1)

бу ерда t - вакт, соат; М - х,авонинг чанглилиги, кг/м3; р,и,к — сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталнинг конструктив ижросига боглик булган эмпирик константалар.

Сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи детал ички юзасининг радиал буш-лик куйидаги формула билан аникланади.

△= 50 + 12,23 • 10-6ш, (2)

бу ерда 50 - ички диаметри d = 30 mm, 50 « 10 ткт ва юкланиши 100 Н булган синовдан утувчи сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи деталлар учун дастлабки ишчи радиал бушлиц.

Ташци мудитнинг чанглиги М:М = (0,5 - 3,4) • 10-3кг-м3.

Бундай долда сирпанувчи таянч вазифасини бажарувчи детал ишцаланиш юзасининг абразив едирилиш долатлари тез-тез кузатилган (едирилишлар).

(1) ва (2) формулаларини умум-лаштирган долда ишлаб чицсак ва тажрибавий тадцицотлар натижасида йуналтирувчи ролики механизмларнинг айланиш тезлигини дисобга олсак, бизда (3) келиб чицади.

Д= До +

12,23-10-6(1+d/8

(3)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

700u-4,75

Шу билан бирга, тажрибавий тадцицотлар ишлаб чицариш шароитида

мавжуд ишлатиладиган детал билан бир хил булган айланиш тезлигида утказил-ганлиги ва димояловчи цопцоцлардан кирадиган ифлослантирувчи моддалар тасманинг айланиш тезлигининг циймати билан чамбарчас боглицлиги дисобга олинади [7].

Хулоса. Тог-кон саноати

корхоналари тасмали конвейерларининг атроф мудит таъсири натижасида ишлаш шароитлари ва хусусиятлари куриб чицилди, асосий таркибий цисмларининг конструкцияларини такомиллаштириш буйича махсус талаблар цуйилди. Тасмали конвейер йуналтирувчи роликли механизмлари текис айланма даракатини таъминлаб берувчи думалаш подшип-никлари урнига конструкцияси такомил-лаштирилган сирпанувчи таянч вазифаси-ни бажарувчи деталларни цуллаш илмий техникавий муаммолар ечими сифатида куриб чицилди.

Манба ва адабиётлар

1. Дмитриев В.Г. Основы теории ленточных конвейеров / В.Г. Дмитриев, АП.Вержанский// Горная книга. - М., 2017. - 592 с.

2. Шахмейстер Л.Г. Теория и расчет ленточных конвейеров / Л.Г. Шахмейстер, В.Г. Дмитриев -М.: Машиностроение, 1987. - 336 с.

3. Патент Уз. Рес. UZIAP 4228. Плоскоременная передача с натяжным роликом / А.Ж. Джураев, Б.Н. Давидбаев, А.А. Жаляев, Ю.У. Мирзаханов. - 31.03.1997. - № 1.

4. Дьяченко В.П. Исследование и повышение надежности роликооопор ленточных конвейеров при транспортировке крупнокусковых грузов на горных предприятиях: Дисс. ... канд. техн. наук. - М., 1981. -159 с.

5. Волотковский В.С. Колебательные процессы на ставе ленточного конвейера / В.С. Волотковский, Г.Д. Карамаев//Горное производство. Вопросы конвейерного транспорта. - Вып. 46. - М., 1975. - С. 60-66.

6. Монастырский В.Ф. Разработка методов и средств управления надежностью мощных ленточных конвейеров: Дисс.... д-ра. техн. наук. - Днепропетровск, 1991. - 248 с.

7. Джураев А., Мирзахонов Ю.У. Динамика машинного агрегата с механизмом транспортера разборки бунтов хлопка //Илмиймацолалар туплами. - ТТЕСИ. - II- цисм. - 1998. - Б. 94-99.

8. Патент № 50, FN. РФ. Полезная модель GM.GИ 950020 1/ГФ. Натяжной ролик плоскоременной передачи/А. Джураев, Б.Н. Давидбаев, Р.Ю. Меламедов, Ю.У. Мирзахонов//Ахборотнома. - 1996. - № 2.

9. Djuraev A., Khudaykulov Sh.S., Jumaev A.S. Development of the Design and Calculation of Parameters of the Saw Cylinder with an Elastic Bearing Support // International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE). - 2020. -January. - Vol. 8. - Issue 5. - Pр. 4842-4847 [Electronic resource] - URL:https://www.ijrte.org/ download/volume-8-issue-5/(date of treatment: 10.12.2020). - ISSN: 2277-3878.

10. Djuraev A.D, Jumaev A.S. Study the influence of parameters of elastic coupling on the movement nature of support roller and rocker arm crank-beam mechanism // International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. - 2019. - June. - Vol. 6. - Issue 6.Copyright to IJARSET [Electronic resource] -URL:http://ijarset.com/volume-6-issue-6.html (date of treatment: 20.12.2020).

Тацризчи:

Атауллаев А.О., Навоий давлат кончилик институты "Машинасозлик технологияси" кафедраси доценти, PhD.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.