Научная статья на тему 'ТАСМАЛИ КОНВЕЙЕР ТАСМАЛАРИНИ ТАъМИРЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ТАСМАЛИ КОНВЕЙЕР ТАСМАЛАРИНИ ТАъМИРЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

35
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
678-686

Аннотация научной статьи по механике и машиностроению, автор научной работы — Лазизжон Неъматович Атақулов, Нурбек Омонбоевич Полвонов, Умиджон Эркинович Каюмов, Баҳромжон Рўзимурод Ўғли Мамашарифов

Ушбу мақолада тасмали конвейерларнинг дунѐдаги ва Республикамиздаги кончилик саноати тасмали конвейерларни таъмирлашни технологиясини бугунги ҳолати таҳлили кўриб чиқилган. Тасмали конвейерларнинг тасмаларни таъмирлаш жараѐнига таѐрлаш асосан қўл меҳнати ѐрдамида амалга оширилгани учун кўп вақт олиши, унумдорликка таъсир қилиши ва бошқа усуллари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по механике и машиностроению , автор научной работы — Лазизжон Неъматович Атақулов, Нурбек Омонбоевич Полвонов, Умиджон Эркинович Каюмов, Баҳромжон Рўзимурод Ўғли Мамашарифов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАСМАЛИ КОНВЕЙЕР ТАСМАЛАРИНИ ТАъМИРЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

ТАСМАЛИ КОНВЕЙЕР ТАСМАЛАРИНИ ТАъМИРЛАШ ЖАРАЁНИНИ

ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Лазизжон Неъматович Атакулов

Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети техника фанлари

доктори

Нурбек Омонбоевич Полвонов

Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети ката укитувчиси

Умиджон Эркинович Каюмов

Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети ассистенти

Бахромжон Рузимурод ^ли Мамашарифов

Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети талабаси

Ушбу маколада тасмали конвейерларнинг дунёдаги ва Республикамиздаги кончилик саноати тасмали конвейерларни таъмирлашни технологиясини бугунги холати тахлили куриб чикилган. Тасмали конвейерларнинг тасмаларни таъмирлаш жараёнига таёрлаш асосан кул мехнати ёрдамида амалга оширилгани учун куп вакт олиши, унумдорликка таъсир килиши ва бошка усуллари тахлил килинган.

Калит сузлар: Тасмали конвейерлар, резина матоли тасмалар, тортиш кучларига чидамлилиги, куракли конвейерлар, белтинг, синтетик, конвейер унумдорлиги.

In this article, the analysis of the current state of belt conveyor repair technology in the mining industry in the world and in our Republic is considered. Belt conveyors are analyzed for their time-consuming, productivity-affecting, and other methods of preparing belts for repair because they are mostly done by hand.

Keywords: Belt conveyors, rubber fabric belts, tensile strength, shovel conveyors, belting, synthetic, conveyor performance.

АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

May, 2023

ISSN: 2181-1385

ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

KHPHm

CyHrrn nnnnapga Y36eKHcToHHHHr Ba gyHe kohhhhhk KopxoHanapnga TacMann KoHBeñepnapHH KeHr Ky^^amra öynraH эxтнe®; opraö öopMoKga, ynapHHHr ycTyHHHKnapH oxnprn nnnnapga aManra omnpnnraH Kynnaö hhmhh nmnapra acocnaHraH.

ohhk KOHnapga TacMann KoHBeñepnapHH Ky^nam, ynapHHHr KarraKgn WKopn öynraH Tor ^HHcnapHHH öomKa Typgarn KoHBeñepnapra HncöaraH KynpoK MHKgopga TpaHcnopTnpoBKa KH^umu, y3 HaBÖarnga, экcппyaтaцнa yHyHMgopnuruHHHr 20-25 % omumura onnö Kenagn. EyHgaH TamKapn, TacMann KOHBeñepnapHHHr aBToMaraamTnpnnnmra öynraH KynaHnnrn xaM yHHHr ohhk koh nmnapnga Ky-MaHnnnm hmkohhothhh 6np MyHHa omnpagn. 1.1-pacMga TacMann Ba KypaKHH KoHBeñepnapHHHr x,ap xnn KarraKgnKgarn tof ^HHcnapuHu Tamnmgarn conumTupMa yHyMgopnnK rpa^nrn KernnpnnraH.

TacMa^n Ba KypaK^n KoHBenep^apga Tamn^aeTraH tof ^HHCHHHHr KaTTHK^nrn öyHHna yHyMgop^HK rpa^nrn

700

£ 600 o

500 -

IS

s" 400 -

r

s

^ 300 -

o

f 200 -

Hy

>> 100 -

0

f=1-5

■ TacMann KoHBenep

f=6-10

■ Kyparan KoHBenep

f=11-20

1 - 1-5 KaTTHK^HKgarH tof ^HHonapH, 2 - 6-10 KaTTHK^HKgarH tof ^HHonapH, 3 - 11-20

KaTTHK^HKgarH tof ^HHonapH. 1.1-pacM. TacMa.H Ba KypaK.H KOHBettep.iapaa Tawii.iagiiraH tof xhhchhhhf KaTTHK.Hri

öyHHna yHyMflop.Hru rpatlnirii.

TacMann KoHBeñepnapHHHr acocnñ xycycntfraapnra Tamnm Maco^acn, ^oñnamraH ^oñngaH öomnaö KyTapnm öanaHgnnrn, cocraBHHHr y3yHnnrn, öypnnnm pagnycn, HnnnuK yHyMgopnnrn, эпeктp MaropnapHHHr cohh, эпeктp MoTopnapnHHHr KyBBarn, wkhh Ba wkch3 xonargarn xapaKar Te3nnrn, TacMara Tatcnp KnnyBHH tof ^HHcuHHHr KarraKgnrn Ba TamnnaeTraH wk xa^MH Knpagn. 1.2-pacMga TacMann KoHBeñepHHHr acocnñ KucMnapn KypcaTunraH.

May, 2023

679

1 - тасма; 2 -химояловчи капкок; 3 - электр юритма; 4 - муфта;

5 -узатма; 6 - барабан; 7 - рама; 8 - ролик 1.2-расм. Тасмали конвейер Тасмали конвейерларнинг эксплуатацион курсаткичларининг тахлили шуни курсатадики, кончилик корхоналарида кулланилаётган купгина тасмали конвейерлар паспортида келтирилганга нисбатан паст унумдорлик билан ишлайдилар. Бунга сабаб эса, иш давомида кутилмаган тухталишларнинг юзага келиши, электр маторларнинг бир маромда ишламаслиги, тасмаларнинг тез-тез узилиши, тасмаларнинг борт кисимларинг едирилиши ва етакловчи барабаннинг тасмани тортмасдан жойида айланиб колишидир.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Юкорида келтирилганлар тасмали конвейерларнинг эксплуатацион таннархининг ошиб кетиши ва улар самарадорлигининг тушиб кетишига олиб келади.

Фойдали казилма конларида кулланилаётган тасмали конвейерларнинг эксплуатацион курсаткичлари тахлили шуни курсатдики, карьер тасмали конвейерларининг эксплуатацион самарадорлигини ошириш, уларнинг тасмаларининг уланган жойлари узилмасдан ишлашини такомиллаштириш асосида амалга оширилиши ва таьмирлаш ишларига камрок вакт сарфланишини оркали эришиш мумкин.

Конвейер мажмуасини эксплуататация килиш ва таьмирлаш усулларини янада такомиллаштириш (конвейер тасмаларининг обкладкаларини, ён тамонларини, чок бирикмалари каби элеметларини холати тугрисидаги маьлумотларни замонавий, янада самарали кузатиш тизимларидан фойдаланиш, тасманинг таьмирлаш вактини камайтириш оркали хизмат курсатиш сифатини янада такомиллаштириш

May, 2023

680

Ba 6omKanap) yHHHr caMapagopnuruHH aHaga ce3Hnapnu gapa«:aga omupumra hmkoh 6epagu.

Xp3upru BaKTga TacManu KoHBeftepnapHHHr TatMupnamra KeTaguraH BaKTHHHHr acocHH khcmhhh TacManapra KypcaranaguraH xu3MaTHHHr xuccacura Typru Kenagu. EyHra acocHH ca6a6napgaH 6upu cu^araga TacMaHHHr y3Hnu6, ynaHHmHH 3apyp 6ynraH khcmhhh ynamra Ky^ MexHara opKanu Taepnamgup. ^tHH XH3MaT Kypcaram rypyxu Maxcyc Typgaru KecyBHH nunoKnap epgaMuga (hhcoh Ky^ MexHaTu) TacMaHH Kecu6 KeHHH ynam umnapuHH onu6 6opagu.

Erora MatnyMKH pe3HHaMaronH TacManap KayHK Ba 6enTHHr unnapgaH TafiepnaHagu. Ym6y TacManapuHHHr TopTum Kynnapura HugaMnunuru yHHHr umnamgaru acocHH OMunnapugaH 6upu xuco6naHagu. TacMnapHHHr TopTum Kynnapura HugaMnunuru KyHugaru ycyn 6unaH aHHKgacaK 6ynagu.

OgaTga TopTum KyHHHH aHHKgam ynyH TacManapga KoHTyp ycynu KynnaHunagu. TopTum KyHHHH aHHKgam ynyH TacMaHHHr Kornypu 6yfina6 afinaHumu onuHagu. TacMa 6unaH xocun 6ynraH KoHTyp Typnu xun y3yHHHKgaru TeKuc Ba эгpн KucMnapgaH u6opaT 6ynagu. EyHga KoHBefiep TacMa 6apa6aHnapugarH napannen HoBnapgaru TacMaHHHr Tyrpu Ba эгpн HH3HKgH KHcMnapuHHHr 6upnamraH HyKTanapu 6enrunam opKanu aHHKgaHagu. EenrunaHraH HyKTanap ropmyBHH 6apa6aHgaH KonraH TacMa ^oftugaH 6omnaHagu.

TacMa KoHTypuHHHr xap 6up KeHHHru HyKTacugaru KynnaHumu onguHru HyKTacugaru KynnaHum Ba ym6y HyKTanap opacugaru MaftgoHHHHr KapmunuK Kynnapu HHruHgucura TeHr:

S+1 = St (i = n) C1)

6y epga 5j - u HyKTanapgaru TacMaHHHr KynnaHumu: E^i+i - 6y u Ba (u+1) HyKTanap opacugaru xygygga TacMa xapaKarnra KapmunuK Kynnapu.

ropuTyBHH 6apa6aHHHHr 6omnaHFHH HyKTacuga KynnaHum Ci = CcS HoMatnyM, myHHHr ynyH 6apa6aH Typura Kapa6, atHH ropmyBHH 6apa6aHHHHr yMyMHH a 6ypnaru, 6apa6aH Ba TacMa opacugaru enumKoKguK кoэ$$нцнeнтн, ^ (e^a) TopTum кoэ$$нцнeнтннн aHHKgam Ba TopTum KyHHHH xuco6nam ynyH hkkhhhh TeHraaMaHH Ty3aMH3:

S. = S- = ^ (2)

kT

6y epga - aKHHnamu6 KenaeTraH TacMaHHHr TapaHrnuru; kt - wpuTyBHHHH TopTum Ko6unaTHra 6ofhhk xaB^cu3HHK кoэ$$нцнeнтн, kt = 1,15— 1,2.

(1) Ba (2) TeHraaManapgaH Kenu6 hhkhs, KynnaHumHHHr Ba Ba WQ TopTum KyHHHHHr cohhh KHHMaTHHH TonaMH3:

May, 2023

681

ISSN: 2181-1385

ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Sr mm - (5 - tffar + q )lP (3)

l p - юкли тармокнинг роликлари орасидаги масофа.

Агар тортишиш пайтида олинган киймати (3) шартни каноатлантирмаса, тасманинг кучланиши бутин конвейер контури буйича кайта хдсобланади. Худди шундай (3) формулага биноан цр = 0 ва lp нинг паски тармогидаги

роликлар орасидаги масофага кура, конвейернинг пастки тармогидаги кучланишни текшириш керак, шундан сунг характерли нукталарда кучланиш кайта хисоблаб чикилади.

Керакли кувват (кВт), уз навбатида, асосий валга ва конвейер двигателининг валига:

= W0v/1000; (4)

= W0v /1000^, (5)

бу ерда бу эрда п - юритувчи барабан узатувчи механизмининг ФИК ни ифодалайди.

Х,исоблаш оркали топилган кучланиш маълум бир масштабда график шаклда ва тасманинг контурида (1.4 - расм, а) ёки унинг кесимида курсатилиши мумкин (1.4, б - расм).

a S5 б S

St

S,

5

e и

i i i i i i ___ /

/

S,

i i i i

; / ' J4 /

5

1.4 - расм. Тасмани тарангланиш диаграммаси:

а - тасмалар контурида; б - кесимида

May, 2023

682

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

MY^OKAMA^AP BA HATH^AHAP

roKopngarn KypcaTrnnnapra эra öynraH TacMaHH Kecnö, ynamra Tañepnam nmHH rypyxgaH oFnp Ky^ MexparnHH Ba Kyn BaKTHH Tanaö KH^agn.

ffly önnaH önpranHKga KoHBeñep TacMacHHH Ky^ önnaH Kecnö ynam nmnapnra Tañepnam KyñngarH KaMHHHHKnapHH KemnpHÖ HHKapagn

- KoHBeñepHHHr hh.Mhk yHyMgopnnrHHHHr Tymnmn

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- TacMaHHHr ponHKnapra ycTHra hhkhö KeTHmH (arap TacMa KaraaMnapn HoTeKHc KecnnraH öynca)

- эпeктp Maropnapra WKnaMa Tymnmn

- TacMaHH Kecnö ynam nmnapnra Taepnam ynyH Kyn BaKT Tanaö KH^umn Ba

fflyHgañ экaн TacManapHHHr y3HnraH ^oñnapHHH Kecnö ynam ^apaeHHga oggHH MeTann nnnoKnapgaH ^oñganaHHm MaKcagra MyBo^HK эмacgнp. TexHHKa Ba TexHonornanap pHBo^naHraH 3aMoHga, TacManapHHHr y3HnraH ^oñnapHHH Kecnö, ynamra Tañepnam ynyH 3aMoHaBHH TexHonornanapgaH ^onganaHHÖ, TacManapHH Kecnm ynyH aHrn Ba 3aMoHaBHH Kypn^Ma aparamHMH3 3apyp.

EyHga ÖH3 эbтнöpнмнзнн hhcoh Ky^ MexHaraHH KaMHTHpnö acocnn Ba3H^aHH Kypn^Mara roKnamHMrogagnp.

KyñngarH 1.4 pacMga ÖH3ra TaKHH^ Kn^aeTraH TacMa KecyBHH aHrn KypnnMaHHHr cxeMaTHK KypHHHmnapn öepnnraH.

Ymöy nmnaö HHKH^raH Kypn^MaHH nmra TymnpH nmnapn, öhphhhh HaBÖarga ycKyHa эпeктp энeprнa TapMoFHra 1 opKann ynaHagn, myHgaH cyHr ycKyHa KecrHHHHHr nnnoFHra 5 ynnaM öepyBHH 3 opKann ynnaM öepnnagn Ba Kecnm Hmnapn öomnaHagn

xaKo3o

1.4-pacM. TacMa KecyBni ycKyHaHHHr eH Ba TOMOHigaH KypiiHiiw.iapii

May, 2023

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Тасманинг узилган жойларини янги ишлаб чикилган резина кесувчи курилма оркали кесиб улаш ишларига тайёрлаш бизга бир канча кулайликларни такдим этади.

Биринчидан шу вактгача хар бир уланиш жойи кулда кесилиб, уланишга тайёрлашга 1-2 соат вакт талаб килган булса, ишлаб чикилган курилма оркали бу ишни узоги 30 минутда амалга оширамиз.

Иккинчидан таъмирлаш ишларига сарфланадиган вактни камайтириш оркали тасмали конвейернинг йиллик унумдорлигини оширишмиз (техник тавсифида курсатилган курсатгичга якинлаштирамиз) мумкин булади.

Учинчидан аник улачамлар оркали кесиб уланган тасмалар конвейер роликлари устига чикиб кетиши кам учрайди, бунинг натижасида тасмамиз узок вакт давомида узлусиз ишлаши мумкин.

Туртинчидан тасмалари роликлар устига чикиб кетиши натижасида электр маторларга тушадиган юкламадан хам холос буламиз.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтадиган булсак юкорида курсатиб утилган афзалликлардан келиб чикиб тасмали конвейерларнинг йиллик унумдорлиги графгини тасмани кесиб улаш учун кетадиган вактга боглик

1.5-расм. Тасма кесувчи ускунанинг умумий куриниши

1 - электр улагич; 2 -корпус ва дастак; 3 - киздирувчи элемент; 4 - махкамловчи элемент; 5 -кесучи пичок;

холдаги куриниши 1.6 (а ва б) расмда курсатиб утилган.

May, 2023

ISSN: 2181-1385

ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1

Бундан ташкари тасмаларни кесиб улашда инсон омилига боглик булган график 1.7 расмла курсатилиб утилган

2 3 4-5

1.7-расм. Ишчи бригадагинг иш унумдорлига таъсирини курсатувчи график

Ушбу ишлаб чикилган янги курилмани ишлаб чикаришга тадбик киладиган булсак, конвейер тасмаларига техник хизмат курсатаётган ишчиларнинг ишини енгиллаштириш билан бирга конвейер транспортининг иш самарадорлигини хам оширишимиз мумкин булади. Бундан ташкари аник улчамлари оркали кесиб уланган тасманинг ишлаш муддати хам, кул билан кесиб уланган тасманинг ишлаш муддатига нисбатан купирок булади.

REFERENCES

1. Н.О. Полвонов, У.Э. Каюмов "ОБЗОР И АНАЛИЗ СУЩЕСТВУЮЩИХ МЕТОДОВ СТЫКОВКИ КОНВЕЙЕРНЫХ ЛЕНТ" // I Евразийский горный конгресс 2021г. 201-202 ст

2. Polvonov, N. O., Atakulov, L. N. (2021). Method of conveyor belts jointing when using special volcanization compounds. ISJ Theoretical & Applied Science, 08 (100), 17-21.

May, 2023

685

3. Атакулов Л.Н., Полвонов Н.О., Каюмов У.Э. Обзор и анализ диагностики определения дефектов конвейерной ленты // Universum: технические науки : электрон. научн. журн. 2022. 2(95).

4. Н.О. Полвонов., У.Э. Каюмов., Ш. Пардаева "ИЗБЕЖАНИЕ ПОВРЕЖДЕНИЙ КОНВЕЙЕРНОЙ ЛЕНТЫ С ПОМОЩЬЮ УСТРОЙСТВ КОНТРОЛЯ СХОДА ЛЕНТЫ" // I Евразийский горный конгресс 2021г. 234-235 ст

5. Polvonov N.O., "Tasmali konveyer tasmasining mexanik ta'sirlarga chidamliligini tahlil qilish" Academic Research in Educational Sciences, 885-892 p. https://doi.org/ 10.24412/2181-1385-2022-2-885-892

6. Атакулов Л.Н., Тошов Ж.Б., Каххаров С.К., Хайдаров Ш.Б. Метод обнаружения обрыва резинотросовых лент в местах их стыковки // Горный вестник Узбекистана. - Навои, 2018. - №3. - С. 61-65.

7. Атакулов Л.Н. Разработка методов оценки технического состояния и повышение эффективности эксплуатационных параметров крутонаклонных конвейеров.-Навоий, 2019.

8. Атакулов Л.Н., Тошов Ж.Б., Каххаров С.К., Хайдаров Ш.Б., Истаблаев Ф.Ф. Выбор оптимального варианта соединения тросов при стыковки резинотросовых лент // Вестник туринского политехнического университета. -Ташкент, 2018. - №4. - С. 43-46.

9. Aтакулов Л.Н., Kaxхapoв С.К., Хайдаров Ш.Б. Bbrôop оптимального метода стыковки резинотросовых конвейерных лент // Горный журнал. - Москва, 2018. - №9. С. 97-101. DOI: 10.17580/gzh.2018.09.16

10. Atakulov L.N., Haydarov Sh.B., Ochilov X.B., Gaffarov A.A. Application of the scheme of effective conveyor transport in the conditions of daugiztau quarry. Technical science and innovation. 2021. №2. -б. 74-86.

May, 2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.