Научная статья на тему 'Икки киримли винтнинг тебранишларини тажрибада аниқлаш'

Икки киримли винтнинг тебранишларини тажрибада аниқлаш Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

CC BY
13
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Винтли конвейер / икки киримли / тўлқинсимон юза / айланиш частотаси / тебраниш / тезлик / тезланиш / силжитиш самараси. / Винтовой конвейер / двухзаход / волновая поверхность / частота вращения / вибрация / скорость / ускорение / эффект смещения

Аннотация научной статьи по механике и машиностроению, автор научной работы — Жураев Анвар Джураевич, Жўраев Нодирбек Нормурадович, Бекназаров Жасур Холмаматович

Мақолада тавсия қилинган конвейер винтининг тебранишларини ташилаётган материаллар, қайишқоқ таянч ва ишлаш режимига боғлиқ равишда аниқланди. Махсус датчиклар ёрдамида винтнинг вертикал силжиши, тезлиги ва тезланишининг ўзгариш қонуниятлари олинди. Параметрларнинг боғланиш графиклари қурилди. Уларнинг таҳлилига асосан параметрларни тавсия қийматлари аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по механике и машиностроению , автор научной работы — Жураев Анвар Джураевич, Жўраев Нодирбек Нормурадович, Бекназаров Жасур Холмаматович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Экспериментальное определение вибрации двухзаходного винта

В статье определены рекомендуемые вибрации конвейерных шнеков в зависимости от транспортируемых материалов, упругой опоры и режима работы. С помощью специальных датчиков были получены законы изменения вертикального смещения, скорости и ускорения винта. Построены графики связи параметров. На основе их анализа были определены рекомендуемые значения параметров.

Текст научной работы на тему «Икки киримли винтнинг тебранишларини тажрибада аниқлаш»

УДК 621.02

ИККИ КИРИМЛИ ВИНТНИНГ ТЕБРАНИШЛАРИНИ ТАЖРИБАДА АНЩЛАШ

Жураев Анвар Джураевич ТТЕСИ, Т.ф. д,проф.anvardjurayev1948@mail.ru Тел.+998931813804

Жураев Нодирбек Нормурадович Нав.ДК ва ТУ, PhD катта укитувчи, Nodiriura@mail. ru Тел.+998936677676

Бекназаров Жасур Холмаматович Нав.ДК ва ТУ, PhD доцент, j-beknazarov@mail.ru Тел.+998939563773

Аннотация. Маколада тавсия килинган конвейер винтининг тебранишларини ташилаётган материаллар, кайишкок таянч ва ишлаш режимига боглик равишда аникланди. Махсус датчиклар ёрдамида винтнинг вертикал силжиши, тезлиги ва тезланишининг узгариш конуниятлари олинди. Параметрларнинг богланиш графиклари курилди. Уларнинг тах,лилига асосан параметрларни тавсия кийматлари аникланди.

Аннотация. В статье определены рекомендуемые вибрации конвейерных шнеков в зависимости от транспортируемых материалов, упругой опоры и режима работы. С помощью специальных датчиков были получены законы изменения вертикального смещения, скорости и ускорения винта. Построены графики связи параметров. На основе их анализа были определены рекомендуемые значения параметров.

Annotation. The article defines the recommended vibrations of conveyor screws depending on the transported materials, elastic support and operating mode. With the help of special sensors, the laws of change in the vertical displacement, speed and acceleration of the propeller were obtained. Plots of connection of parameters are built. Based on their analysis, recommended parameter values were determined.

Калит сузлар. Винтли конвейер, икки киримли, тулкинсимон юза, айланиш частотаси, тебраниш, тезлик, тезланиш, силжитиш самараси.

Ключевые слова. Винтовой конвейер, двухзаход, волновая поверхность, частота вращения, вибрация, скорость, ускорение, эффект смещения

Keywords. Screw conveyor, two-way, wave surface, rotation frequency, vibration, speed, acceleration, displacement effect

Кириш. Тажрибалар турли иш унумдорлигида утказилиб, мавжуд технология билан янги технология таккосланганда, янги технология мавжуд технологияга нисбатан бир канча устунликка эга эканлиги маълум булди. Ташиш жараёнида хдракатланаётган материалга бир канча кучлар таъсир этиши [1,2,3], материалнинг тулкинсимон юзага нисбатан ишкаланиш коэффициенти катта эканлиги, бу эса иш унумдорлигининг юкори булишига олиб келди (1-расм).

Тавсия килинган янги конструкциядаги икки киримли тулкинсимон юзали винтли конвейерда ташиладиган материал хдракатига таъсир килувчи бир канча кучларни тулкинсимонли сирт бир канча камайтириб, ишкаланиш кучини купайтириш натижасида иш унумдорлиги ортди.

Тажриба тадкикотлари вактида янги конструкциядаги икки киримли тулкинсимон юзали винтли конвейер ташиладиган мах,сулот сифатига шикаст етказмасдан ташилганлиги билан ажралиб турди. ВК-219 маркали винтли конвейер тажриба нусхаси механизмларининг ишлаш муддатини ошириш ва тебранишни камайтириш учун ГХ -

2566, 7-ИРП-1068, 7-ИРП-1352 русумли резиналардан [4,5,6] подшипник таянчлари тайёрланди ва тажрибалар утказилди (2-расм). Утказилган тажрибалар натижасида валдаги бурчак тезликлар ва буровчи моментларнинг узгариш цонуниятлари турли юкланишларда аницланди.

Тукилувчан материалларни ташиш, юклаш ишлари учун ишлатиладиган мавжуд ва тавсия этилган валлардаги буровчи момент бурчак тезлик ва бошца курсаткичларини узгариш цонуниятлари тугрисидаги маълумотлар «VЮXPERT II» цурилмасида цайд этилди (3-расм).

а-икки киримли тулцинсимон юзали винт вали, б-икки киримли тулцинсимон юзали винтли спиралда бугдойни ташиш, в-икки киримли тулцинсимон юзали винтли спиралда кукунсимон ма^сулотни ташиш, г-тулцинсимон юзали винтли спиралда чигитни ташиш 1-расм. Янги конструкцияли икки киримли тулкинсимон юзали винтли конвейерининг иш унумдорлиги буйича утказилган тажриба синов жараёни

1- 7-ИРП-1068 маркали резинадан тайёрланган втулка, 2- 7-ИРП-1352 маркали резинадан тайёрланган втулка, 3- ГХ-2566 маркали резинадан тайёрланган втулка 2-расм. Х,ар хил маркали резинадан тайёрланган подшипник втулкаси

б

а- VIBXPERT II улчов асбоби, б-тажриба жараёнлари 3-расм. Мавжуд винтли конвейер билан янги конструкцияли икки киримли тулкинсимон юзали конвейернинг винт валидаги тебраниш тезлиги, амплитудаси, буровчи моменти ва резина бикрлиги буйича утказилган тажриба синов жараёни

Тебраниш тезлиги, тезланиши, амплитудасини улчаш блок-схемага мувофик амалга оширилди, унда датчик (пьезо-акселерометр) тах,лил килиш мосламаси («VIBXPERT II»), мониторинг учун дастурий таъминот туплами булган компьютер мавжуд (4-расм).

Пьзоакселерометр датчик

Пьзоакселерометр датчик

о-

н и

к ь

м \

СХ / л

X V □ Е

т о

1—( «

4-расм. ВК-219 русумли винтли конвейер тажриба стендининг техник х,олатини тахлил килиш учун аппаратуранинг блок-схемаси

Механик тебранишларни сонли куринишида тасвирлаш учун кенг частотали диапазонга эга булган пьезоэлектрик акселерометр ишлатилган. Пьезо акселерометрлари улчов хатоларига эга булиб, улар 5 Gs дан 25 минг Gs гача булган кенг частота диапазонида аниклаш имконияти мавжуд. Датчикнинг массаси текширилаётган объектларнинг массасига нисбатан кичик булиши ва тебраниш хусусиятларига таъсир килмаслиги керак.

Тебраниш силжиши, тебраниш тезлигини улчаш жараёнида пьезоэлектрик датчик вертикал ва горизонтал йуналишда таянчлар якинида жойлашган подшипник корпусига махсус магнит ёрдамида урнатилди [7,8]. Улчов натижалари «VIBXPERT II» микропроцессорида кайта ишланади. Х,ар бир тажриба 5 мартадан уртача курсаткич буйича утказилади, бу эса улчовларнинг ишончлилигини кафолатлайди. Улчов натижаларига кура танланган частотадаги тебранишлар кийматлари маълумотларни

узатгандан сунг, шахсий компьютерда «VIBXPERT II» текширгичи ёрдамида мавжуд спектр буйича кузатилди [9,10].

Тажриба натижаларига кура, винтли конвейер хусусий частота спектрларининг аналитик маълумотлари томонидан олинган параметрлар билан коникарли якинлашиши кузатилди. Винт валининг тебраниш тезлиги, тебраниш тезланиши, винт вали айланиш вактини винт тебраниш амплитудасига богликлиги «VIBXPERT II» улчов асбобида аникланди ва винтли конвейернинг иш параметрларига богликлиги аникланди.

Дастлаб мавжуд ва янги конструкциядаги уч хил подшипник таянчи булган икки киримли тулкинсимон юзали винтли конвейернинг винт валидаги айланиш тезлиги 150 ayl/min булганда вертикал тебраниш тезлиги ва тезланиши буйича тажрибалар утказилди (5-расм). Унга кура куйидаги натижаларга эришилди [11,12].

Олинган осциллограммалар (5-расм) тахдилига асосан икки киримли винт вали укини вертикал силжишлари, Az1 кийматлари Пв=150 ayl/min ва иш унуми 950 kg/s ( цемент ва гипсни ташишда) булганида (3,0^4,0)10"3 m оралигида булиши аникланди. Мос равишда кийматлари (6,5^8,3)10 m/s оралигида ва Лг1 кийматлари эса

(0,65—0,81 )• 102 m/s2 оралигида узгариши аникланди.

í

F -V , -ft- 1—

\ i ¥ fr /i -Aflí

-i i P Г M ljf-Л

0.1 0.2 0.3 0.4 0.6 Ö.S 1.0 1,2 1.4

7; Юм/С

0-1 (1,2 0.3 0.4 0.5 0.6 °

z, mW

0.1 0.2 0.3 04 0.5 0,6 0,5 10 12 t,

а- силжиш, б-тезлик, е-тезланиш 5-расм. Икки киримли кайишкок таянчли винт укини вертикал силжиш, тезлик ва тезланишдаги тебранишларини узгариш конуниятлари

6-расмда икки киримли винт укини вертикал силжиши тезлиги ва тебранишлари камровларининг узгаришларини кириш кисмидаги силжиш, тезлик, тезланиш камровларини кириш подшипниги резинали втулкаси бикирлик коэффициентлари богликлик графиклари келтирилган.

Cit1 N/m

1-Az\=f (ci); 2-Акг = f (c); 3-täx = f(c); иш унумдорлиги 950 kg/soat, (цемент, гипс ташишда) Z=1,5^10-3m

6-расм. Кириш кисмидаги силжиш, тезлик, тезланиш камровларини кириш подшипниги резина втулкасини бикирлик коэффициентига богликлик графиги

Графиклар тах,лил цилинганда шуни курит мумкинки, икки киримли винт кириш цисмидаги подшипникли таянчда винтнинг уцини силжиши zi, тезлиги z ва тезланишини z узгариш цонуниятлари ночизицли булади. Бунда кириш цисмидаги таянчнинг резинали втулкаси бикирлик коэффициенти 2,0-102 N/m дан 6,0102 N/m гача купайганида, Azi нинг цийматлари 3,4510-3 m дан 1,3210-3 m гача чизицсиз цонуниятда пасаяди. Бунда вертикал силжиш тезлиги Az цийматлари мос равишда 0,12610 m/s дан 0,07110 m/s гача камайса, Az курсаткичлари 0,32102 m/s2 дан 0,18102 m/s2 гача пасаяди. Бунда УУН ли тасмали механизм таранглаш ролиги эксцентриситета сон циймати 1,5 10-3 m ни ташкил этади, яъни икки киримли винтни кириш цисмидаги вертикал тебранишларни купайтириш учун цайишцоц таянч бикрлигини камайтириш лозим булади. Демак, икки киримли цайишцоц таянчли винтнинг кириш цисмидаги цайишцоц втулка бикрлигини ci<(3,5^4,0)102 N/m оралигида олиш, яъни втулкани 7-ИРП-1362 русумли резина маркасидан тайёрлаш тавсия этилади. Бунда zi цийматлари (8,0^10,0)10-3 m дан кичик оралицда булиши таъминланади. Ушбу курсаткичларда a±x ва Az\ ларнинг курсаткичлари юцори булиб, материални ташишни жадаллаштиради. Тавсия цилинган икки киримли винтли конвейерда винтни вертикал тебранишларидан ташцари огма тебранишлари аловдда урин тутади. Кириш цисмидаги тебранишлар цамрови чицишдагига нисбатан каттароц булган тацдирдагина ма^сулотни силжитиш интенсивлиги юцори булади.

7-расмда икки киримли винт уцини вертикал силжиши тезлиги ва тебранишлари цамровларининг узгаришларини чициш цисмидаги силжиш, тезлик, тезланиш цамровларини чициш подшипниги резинали втулкаси бикирлик коэффициентига боглицлик графиклари келтирилган.

2-Лг2 = /(е2); 3= ¡(с,);

иш унумдорлиги 950 (цемент, гипс ташишда) /=1,5^10-3т

7-расм. Чикиш кисмидаги силжиш, тезлик, тезланиш камровларини чикиш подшипниги резина втулкасини бикирлик коэффициентига богликлик графиги

0.2 0.3 0.4 0.5 ■3.

яб=150 ау1/тт; 1=2,0 10 т; (цемент ва гипс ташишда)

0.3 0.4 0.5 Об

я6=188 ау!/тт; /=2,0-10-3т; (цемент ва гипс ташишда) 7-ИРП-1362 русумли резина

ишлатилганда

«6=160 ayl тт\ 1=2,0- 10"3да; (цемент ва гипс ташишда)

Z2,10"3M

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 t. с

Пв=188 ayl/min; l=2,010-3m; (цемент ва гипс ташишда) ГХ-2566 русумли резина

ишлатилганда.

8-расм. Тавсия килинган резина маркаларида икки киримли винтни кириш ва

чикиш кисмларидаги винт укини тебраниш конуниятлари графиклари

Чикиш кисмидаги резинали втулка бикирлик коэффициенти 3,1102 N/m дан 10,8102 N/m гача купайганида, нинг курсаткичлари 3,2110-3 m дан 0,5110-3 m гача чизиксиз конуниятда пасайишини куриш мумкин. Шу билан бирга чикувчи кисмдаги винт вертикал силжиши тезлиги тебраниш камрови Дг2 мос равишда 0,8910 m/s дан 0,2910 m/s гача пасаяди, д2 кийматлари 0,285 102 m/s2 дан 0,109 102 m/s2 гача ночизикли конуниятда камайиши кузатилди. Чикувчи таянчдаги вал укининг вертикал силжиш тебраниш камровини кичикрок килиб олиш максадга мувофикдир. Демак таянчлардаги винт укини вертикал силжишларини узаро фарки Az>(4,0^8,0) оралигида булишини таъминлаш учун чикувчи таянчдаги винт уки силжиш тебранишлари камрови Az2 кийматлари (3,0^4,0)10-3 m булиши, хамда чикувчи таянч резинали втулкаси бикирлик коэффициентини (8,0^12)102 N/m оралигида олиш мафсадга мувофикдир. Бунда чикувчи таянч кайишкок втулкасини ГХ-2566 русумли резинадан тайёрлаш тавсия этилади. Бунда мос равишда д±2 ва д2 кийматлари хам ночизикли конуниятда узгариб, махсулотни интенсив ташилишига имкон беради. Келтирилган тажрибавий тадкикот натижалари назарий изланишлар натижаларига мос келишини таъкидлаш мумкин. 8 -расмда тавсия килинган резина маркаларида икки киримли винтни кириш ва чикиш кисмларидаги винт укини тебраниш конуниятлари келтирилган. Олинган натижалар тахлил килинганда, мос равишда Azi кийматлари (8,0^10)10-3 m оралигида ва Az2 кийматлари (3,0^4,0)10-3 m оралигида булишини таъкидлаш мумкин. Бунда керакли Az кийматлари таъминланади, махсулотни ташиш аралаштириш ва силжитиш амалга оширилади.

Хулоса.

^айишкок таянчлари булган винтни вертикал тебранишлари узгариш конуниятлари таянчларнинг турли бикирлик, ишлаш режимлари ва юкланишларда аникланди.

Икки киримли кайишкок таянчли винтнинг чикиш кисмидаги кайишкок втулка бикрлигини ci<(3,5^4,0)102 N/m оралигида олиш, яъни 7-ИРП-1362 русумли резина маркасидан танлаш тавсия этилади. Бунда zi кийматлари (8,0^10,0)10-3 m дан кичик

ораликда булиши таъминланади. Ушбу курсаткичларда ва Az1 ларнинг

курсаткичлари юкори булиб, материални ташишни жадаллаштиради.

АДАБИЁТЛАР

1. А.Мамахонов, К.Юлдашев. "Разработка эффективной конструкции и обоснование параметров винтового конвейера для транпортировки и очистки хлопкового линта" "Механика муаммолари" 2020 №2 сон. 80-83 б.

2. A. Дж. Джураев., Н.Н.Жураев., Б.В.Давронов. Винтсимон конвейерлар механизмларини ишлаш муддатини оширишда подшипник корпусининг урни ва ахамияти // Фаргона Политехника Институти Илмий техника журнали. 2021йил. Махсус сон №2. Б.226-230.

3. А. Дж.Джураев., Н.Н.Жураев. Подшипникларни ишлаш даврийлигини оширишда кайишкок элементларнинг механизмларга кулланилиши // "Илм-фан тараккиётида ёшларнинг урни" мавзусида Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги микёсидаги илмий- амалий онлайн- конференция материаллари туплами. Андижон 2020. Б.42-45.

4. Джураев А., Бекназаров Ж.Х., Структурный анализ зубчатого механизма с составными колесами. Ташкентский институт текстильной и легкой промышленности. 2425 октября 2019 года, Тошкент.

5. Кенжабоев Ш. Джураев А. Бекназаров Ж. Исследование деформации сдвига амортизатора-втулки составных зубчатых колес передачи. Фаргона водийси худудларидаги махаллий хом-ашёлардан фойдаланиш асосида импорт урнини босувчи махсулотлар ишлаб чикаришнинг долзарб масалалари. Наманган шахри 27-28 октябръ, 2018-йил.

6. Григоръев Е.Т. Расчет и конструирование резиновых амортизаторов. -М. :1990. -

с.153.

7. Кенжабоев Ш. Джураев А. Бекназаров Ж. Анализ деформации амортизатора-втулки составных зубчатых колес передачи. Актуалные проблемы информатики, механики и работотехники. Цифровые технологии в машиностроении. 4-5 октября 2018 года, Алматы.

8. Muminov R. O., Kuziev D. A., Zotov V. V., Sazankova E. S. Performability of electro-hydro-mechanical rotary head of drill rig in open pit mining: A case-study https://rudmet.ru/catalog/journal/2129/

9. Муминов Р.О., Райханова Г.Е., Кузиев Д.А. Повышение надежности и долговечности буровых станков за счет понижения динамических нагрузок // Уголь. -Москва, 2021. - №5. - С. 32-36 (Scopus Base, DOI: 10.18796/0041-5790-2021-5-32-36.). http://www.ugolinfo.ru/index.php?article=202105032

10. Менли Р. Анализ и обработка записей колебаний// - М.: Машиностроение, 1972.

-с. 368.

11. Эгамбердиев И.П. Рекомендации по организации технического обслуживания и ремонта горного оборудования, исходя из их технического состояния // Горный вестник Узбекистана. - Навои, 2011. - №2. -с. 97-99.

12. Джураев А., Турдалиев В.М., Бобоматов А.Х., Холтураев Х.П. Разработка конструкций и методы расчета параметров колеблющихся сеток. Монография. Изд. LAP Lambert Academic Publishing, Deutschland/ 2016. -с. 157.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.