TASHQI ESHITUV YO’LI TUG’MA ATREZIYALI BO’LGAN BEMORLARNI JARROHLIK AMALIYOTIDA ELEKTROMAGNIT NAVIGATSIYA TIZIMINING AHAMIYATI Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

yflK: 616.288.1-007.271-053.1:537.868-089

TASHQI ESHITUVYO'LI TUG'MAATREZIYALI BO'LGAN BEMORLARNI JARROHLIK AMALIYOTIDA ELEKTROMAGNIT NAVIGATSIYA TIZIMININGAHAMIYATI

SH.B. Gulyamov, B.B. Mukumov, N.N. Shoazizov, T.A. Muzaffarov Bolalar Milliy Tibbiyot Markazi, Toshkent, Uzbekistan

Mavzuning dolzarbligi

Otojarrohlikda elektromagnit navigatsiya tizimi, neyromonitoringdan foydalanishning dolzarbligi tashqi eshituvyo'li tug'ma atreziyasini chakka suyakning murakkab anatomiyasi bilan bog'liq bo'lib, hayotiy tuzilmalar (yuz nervi kanali, ichki uyqu arteriyasi, ichki bo'yinturug' venasini, o'rta ra orqa miya chuqurchalari chegaralari) atipik joylashgan bo'ladi. Jarrohlik amaliyot paytida jarrohlarning ko'p vaqtlari, sa'y-harakatlari atipik rivojlangan chakka suyak anatomiyasini, patologik jarayonlaryoki ilgari o'tkazilgan jarrohlik amaliyotlar tufayli chakka suyakning normal anatomiyasidagi buzilishlari, o'rta quloqning muhim tuzilmalarini aniqtashga sarflanadi. Biz 6 yoshdan 18 yoshgacha bo'lgan 20 nafar bir va ikki tomonlama tashqi eshituv yo'li tug'ma atreziyasi bor bemor bolalarni tekshiruvlardan o'tkazildi. Bir vaqtning o'zida tashqi eshituv yo'li atreziyasini bartaraf etilib va timpanolastikajarrohlik amaliyoti bajarildi. 10 nafar bemor elektromagnit navigatsiya tizimidan foydalanib, 10 nafar bemor elektromagnit navigatsiya tizimidan foydalanmasdan jarrohlik amaliyoti o'tkazildi va ularni qiyosiy tahlil qilindi. Kalitso'zlar: tashqi eshituv yo'li atreziyasi, timpanoplastika, elektromagnit navigatsiya tizimi.

IMPORTANCE OF ELECTROMAGNETIC NAVIGATION SYSTEM IN SURGICAL PRACTICE OF PATIENTS WITH CONGENITAL ATRESIA OF THE EXTERNAL AUDITORY CANAL

SH.B. Gulyamov, B.B. Mukumov, N.N. Shoazizov, T.A. Muzaffarov National Children's Medical Center, Tashkent, Uzbekistan

Abstract

The relevance of using the electromagnetic navigation system, neuromonitoring in autosurgery is due to the fact that congenital atresia of the external auditory canal is associated with the complex anatomy of the temporal bone, vital structures (facial nerve canal, internal carotid artery, internal jugular vein, middle and borders ofthe spinal cord) will be located atypically. During surgery, most of the time and efforts of surgeons are spent on examining the important structures of the middle ear due to atypically developed temporal bone anatomy, pathological processes or changes in the normal anatomy of the temporal bone due to previous surgical procedures. We examined 20 children aged 6 to 18 years with unilateral and bilateral congenital atresia of the external auditory canal. At the same time, atresia of the external auditory canal was removed and tympanoplasty surgery was performed. 10 patients underwent surgery using the electromagnetic navigation system and 10 patients without the use of the electromagnetic navigation system, and a comparative analysis was performed.

Keywords: external auditory canal atresia, tympanoplasty, electromagnetic navigation system.

So'nggi uch o'n yillikda texnologiyaning rivojlanishi tibbiyot- quloqning anomal rivojlanishlarida chakka suyakning

ning ko'plab sohalarida metotika sezilarli darajada o'zgardi. tuziLmalarni aniqlashdayordam beradi [1].

Jarrohlikda zamonaviy navigatsiya tizimlaridan foydalanish Kompyuter tizimlari jarrohlarga bemorning jarrohlik ama-

tibbiyotda qo'llaniladigan texnologik imkoniyatlarning yorqin liyotdan oLdingi kompyuter tomografiya tasvir etib, jarrohlik

misolidir. Shuningdek, kompyuter yordami otorinolaringologi- amaliyotda ishlash qiyin bo'lgan joylarni aniqlash imkonini

ya, neyrojarrohlik, oftalmalogiya va yuz- jag' jarrohlik ama- berdi. Bunday tizimlar quloq patologiyasini jarrohlik davo-

liyotladida faol qo'llanilib kelinmoqda. lashda keng qo'llanila boshlandi [3].

Otojarrohlikda navigatsiya tizimidan foydalanganda manip- Elektromagnit navigatsiya tizimidan foydalanish jarrohlik ama-

ulyatsiyalar aniqroq, kamroq invaziv jarrohlik va ayniqsa, "el- liyotning asoratlari sonini va bemorlarning shifoxonada uzoq

ektromagnit navigatsiya tizimidan" dan foydalanish zarurati muddatda davolanishini sezilarli darajada kamaytiradi [2].

Tashqi eshituv yo'li tug'ma arteziyasi bo'lgan bemorlarda hatto eng tajribali jarrohlar ham anatomik tuziLmalarni aniqlashda qiyinchilikLarga duch keladi [2,5].

Navigatsiya tizimini aniqLigini ta'minlagan holda sozlash im-konini beruvchi doimiy suyak beLgiLari mavjud. Muhim anatomik tuzilmalar orasidagi masofa millimetrda o'lchanadi-gan chakka suyak kabi murakkab maydonga qo'llaniLganda navigatsiya alohida ahamiyatga ega. Chakka suyak navigatsiya tasvirlarini ishLatish uchun ideal maydondir, chunki uning suyak tuziLishi oldingi va o'zgarishni istisno qiLadi [6]. Kompyuter yordamida navigatsiya tizimidan foydalanish chakka suyakda, shu jumladan tashqi eshituv yo'li tug'ma atrezi-yasini bartaraf etish paytida jarrohlik amaliyotning bosqichla-rini batafsiL rejalashtirish va uning yo'nalishini nazorat qilish, intraoperatsion qon yo'qotish hajmini kamaytirish, mumkin bo'lgan jarrohlik xatolar va asoratlarni kamaytirish imkonini beradi [8].

Jadvaldan ko'rinib turibdiki, 20 ta bemorlarni taqsimlaganda bir tomonlama TEYTA si bo'lgan bemorlar 18 ta tashkil etadi, shulardan 6 yoshdan 8 yoshgacha bo'lgan bemorlar 7 tani; 8 yoshdan 11 yoshgacha bo'lgan bemorlar 4 tani; 12 yoshdan 16 yoshgacha bo'lgan bemorlar 5 tani; 16 yoshdan 18 yoshgacha bo'lgan bemorlar 2 tani tashkil qildi. Ikki tomonlama TEYTA si bo'lgan bemorlar 2 tani tashkil qildi. Bemorlarni 10 nafar bemor elektromagnit navigatsiya tizimidan foydalanib, 10 nafar bemor elektromagnit navigatsiya tizimidan foydalanmasdan jarrohlik amaliyoti o'tkazildi va qiyosiy tahlilqilindi.

Elektromagnit navigatsiya tizimining afzalliklari.

• jarrohlik amaliyotningvaqtini keskin qisqarishi; •jarrohni jarrohlik maydonida erkin harakatlanishi;

Adabiyot

1. Diab H.M. O'rta quloqning rivojlanishidagi anomaliya bilan birgalikda tashqi eshitish kanaLining atreziyasini jarrohlik

Bizning amaliyotimizda TEYTA bemorlarni yoshga qarab 4 guruhga bo'lib o'rganildi.

1. 6 yoshdan 8 yoshgacha bo'lgan bemorlar.

2. 8 yoshdan 11 yoshgacha bo'lgan bemorlar.

3. 12 yoshdan 16 yoshgacha bo'lgan bemorlar.

4. 16 yoshdan 18 yoshgacha va undan ortiq yosh bo'lgan bemorlar.

Ushbu tadqiqotning maqsadi tashqi eshituv yo'li tug'ma atre-ziyasi bo'lgan bemorlarni elektromagnit navigatsiya tizimidan foydalangan holda jarrohlik amaliyotning samaradorligini va sifatini oshirish. Materiallar va usullar.

2020 yildan 2022 yilgacha bo'lgan davrda Bolalar Milliy Tib-biyot Markazida 20 nafar TEYTA bilan og'rigangan bemorlarga jarrohlik amaliyoti o'tkazildi. Bemorlarni yoshga qarab asosan 4 guruhga bo'lib o'rganildi (1-jadval).

• tez va aniqlik bilan chakka suyak anatomik struktasini aniqlanishi;

• jarrohlik amaliyot vaqtida va jarrohlik amaliyotdan keyingi asoratlarni keskin kamayishi;

• bemorlarning shifoxonada qolish muddatini sezilarli darajada kamaytirishi;

Xulosa

TEYTA bo'lgan bemorlada zamonaviy kompyuter navigatsiya tizimlari, neyromonitoring aparatlaridan foydalanib, jarrohlik amaliyotning samaradorligini yanada oshirish muhim kasb etadi. Uzoq muddatli natijalar va TEYTA bo'lgan bemorlarni jarrohlik amaliyot usLubiy mezonlarni yanadan kuchaytirish, taktik yondashuvlarni takomillashtirish ulug'vor bir vazifa hisoblanadi.

davolash usuli. Rus torinolaringologiyasi. 2011; 5 (54): 4146. [Diab H.M. Meatus acusticus tashqi konjenital atreziyasi

1-jadval

Yoshiga qarab Jami Bir tomonlama TEYTA bemorlar Ikka tomonlamali TEYTA bemorlar

O'ngtomonlama Chap tomonlama

6 yoshdan 8 yoshgacha 8 3 4 1

8 yoshdan 11 yoshgacha bo'lgan bemorlar 4 2 2 0

12 yoshdan 16 yoshgacha bo'lgan bemorlar 6 2 3 1

16 yoshdan 18 yoshgacha va undan ortiq yosh bo'lgan bemorlar 2 1 1 0

bo'lgan hollarda jarrohlik texnikasi. RossiyskayaOtori-nolaringologiya. 2011; 5 (54): 41-46 (rus tilida)].

2. Ishimoto S., Ito K., Yamasoba T. va boshqalar. Mikrotiya va temporal suyak malformatsiyasi o'rtasidagi bog'liqlik baholash tizimi yordamida baholanadi. Otorinolaringologi-ya arxivlari - bosh va bo'yin jarrohligi. 2005; 131 (4): 326329.

3. El-Begermi M.A., Mansur O.L., El-Maxzangiy A.M.N. va boshqalar. Ongenital eshitish go'shti atreziyasi: raqamli qayta ko'rib chiqish. Evropa oto-rino-laringologiya arxivi. 2009; 266 (4): 501-506.

4. Al-Qahtani K., Aleisa M., Albader A. va boshqalar. Tashqi eshitish kanalining atreziyasi: suyakka mahkamlangan eshitish moslamasi bilan solishtirganda jarrohlik tuzatish. JofTaibah universiteti tibbiyotfanlari. 2014; 9 (4): 307-310.

5. Caleb J. Fan*, Vivian F. Kaul, Kevin Wong, Aparna Govindan, Zachary G. Schwam, Maura K. Cosetti. Intraoperative navigation during atresiaplasty for congenital aural atresia.

6. Siegert R., Weerda H., Remmert S. Aurikulaning embri-oLogiyasi va jarrohlik anatomiyasi. FacialPlastSurg. 1994; 10 (3): 232-243.

7. Mileshina N.A., Osipenkov S.S., Tavartkiladze G.A. Tashqi va o'rta quloqning tug'ma nuqsonlari bo'lgan bemorlarni boshqarish algoritmi. Vestnikotorinolaringologiya. 2018; 83 (4): 51-55. [Mileshina N.A., Osipenkov S.S., Tavartkiladze G.A. Tashqi va o'rta quloqning tug'ma nuqsonlari bo'lgan bemorlarni davolash. Vestnikotorinolaringologiya. 2018; 83 (4): 51-55 (rus tilida)].

8. Kasale G., Nikolay B.D., Kesser, B.V. Tug'ma eshitish atreziyasi I stenozida orttirilgan quloq kanali xolesteatoma. Otologiya va nevrotologiya. 2014; 35 (8): 1474-1479.

9. Yamane H., Takayama M., Sunami K. va boshqalar. Konjeni-tal quloq stenozida xolesteatomani e'tiborsiz qoldirish. ActaOto-laringologica. 2007; 127 (2): 221-224.

10. Koul R.R., Jahrsdoerfer R.A. Tug'ma quloq stenozida xolesteatoma xavfi. Laringoskop. 1990; 100 (6): 576-578.

11. Under Т.Е., Shah S., Marta A.S. va boshqalar. "ChOLE" tas-nifi bilan tanishish va uni xolesteatoma bosqichlari uchun EAONO I JOS konsensus tasnifi bilan taqqoslash. Otologiya va nevrotologiya. 2018; 40 (1): 63-72.

Автор-корреспондент: Мукумов Ботирбек Бахтиёрович

E-mail:botirbek_bahtiyorovich@mail.ru