Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ ТИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МАКТАБ, ОИЛА ВА МАҲАЛЛА ҲАМКОРЛИГИ'

ТАЪЛИМ ТИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МАКТАБ, ОИЛА ВА МАҲАЛЛА ҲАМКОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
35
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МАФКУРА / МАЪНАВИЯТ / ТАҲДИД / ТАЪЛИМ / ТАРБИЯ / МАҲАЛЛА / ОИЛА / МАКТАБ / ЎқУВЧИ / ОТА-ОНА / ЎқИТУВЧИ / МУСТАқИЛ ФИКР / БУНЁДКОР ғОЯ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Олимов А., Хошимова Р.

Мамлакатимизда ўқувчи-ёшларни турли маънавий таҳдидлардан ҳимоя қилишда барча соҳа вакиллари ҳамжиҳатликда иш олиб бориши долзарб масаладир. Ушбу мақолада мактаб, оила ва маҳалла ҳамкорлиги орқали ўқувчилар маънавий оламини ривожлантириш масаласи баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

JOINT WORK OF SCHOOL, FAMILY AND SELF-GOVERNMENT BODIES (MAHALLI) IN THE DEVELOPMENT OF THE EDUCATION SYSTEM

In our country, working all sectors together to protect young students from different moral threats is the main task. This article represented development of spiritual life of young students in partnership with schools, families and mahalla.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ ТИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МАКТАБ, ОИЛА ВА МАҲАЛЛА ҲАМКОРЛИГИ»

UDK 37.02

Olimov A. senior teacher Namangan Civil Engineering Institute

Hoshimova R. master's student Namangan State University Republic of Uzbekistan, Namangan

JOINT WORK OF SCHOOL, FAMILY AND SELF-GOVERNMENT BODIES (MAHALLI) IN THE DEVELOPMENT OF THE EDUCATION

SYSTEM

Abstract: In our country, working all sectors together to protect young students from different moral threats is the main task. This article represented development of spiritual life of young students in partnership with schools, families and mahalla.

Keywords: ideology, spirituality, threat, education, good breeding, society, family, school, student, parents, teacher, thinking skills.

Олимов А. катта ущтувчи Наманган мухандислик-курилиш институти

Хошимова Р. магистратура талабаси Наманган давлат университети Узбекистон Республикаси, Наманган

ТАЪЛИМ ТИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА МАКТАБ, ОИЛА ВА

МАХДЛЛА ХДМКОРЛИГИ

Аннотация: Мамлакатимизда уцувчи-ёшларни турли маънавий таудидлардан уимоя цилишда барча соуа вакиллари уамжиуатликда иш олиб бориши долзарб масаладир. Ушбу мацолада мактаб, оила ва мауалла уамкорлиги орцали уцувчилар маънавий оламини ривожлантириш масаласи баён этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: мафкура, маънавият, таудид, таълим, тарбия, мауалла, оила, мактаб, уцувчи, ота-она, уцитувчи, мустацил фикр, бунёдкор гоя.

Х,ар томонлама баркамол, комил инсонни тарбиялаш жамиятимиз олдида турган долзарб масалалардан бири булиб келмокда. Бугунги кунда руй бераётган мухдм ижтимоий, иктисодий ва сиёсий узгаришлар ёшлар онгига таъсир килмасдан колмайди.

Ёш aвлодни мaънaвий-aхлокий, мaдaний-мaърифий жихaтдaн етук инсонлaр килиб тaрбиялaш иши биринчи rnB6a^a оилaдaн бошлaнaди. Бу борaдa бaркaмол aвлодни тaрбиялaшдa отa-онa, мaхaллa Ba тaълим муaссaсaлaрининг хaмкорлиги мухим aхaмият кaсб этaди. Ёш aвлодни вaтaнпaрвaрлик, инсонпaрвaрлик кaби хислaтлaр билaн биргa диний Ba миллий бaFрикенглик, юксaк мaънaвият эгaси хaмдa бош^ миллaтлaргa нисбaтaн хурмaт билaн кaрaйдигaн, инсоний кaдр-киммaтни эъзозлaйдигaн килиб тaрбиялaшдa уч aсосий омил - оилa, мaхaллa Ba тaълим муaссaсaлaри Уртaсидaги хaмкорлик мухим aхaмиятгa эгaдир.

Глобaл aхборот aлмaшув дaври шиддaт билaн ривожлaнaётгaн бир дaврдa ёшлaримизнинг мaънaвий олaмидa бушлик вужудгa келмaслиги учун улaрнинг кaлби Ba онгидa соFлом хaёт тaрзи, миллий Ba умуммиллий кaдриятлaргa хурмaт-эхтиром туЙFусини болaликдaн бошлaб шaкллaнтиришимиз зaрур. Бугунги кундa Укувчи мaънaвиятигa ^рши йyнaлтирилгaн, бир кaрaшдa aрзимaс 6Ули6 туюлaдигaн кичкинa хaбaр хaм aхборот олaмидa глобaллaшув шиддaтидaн куч олиб, кyзгa кyринмaйдигaн, лекин зaрaрини хеч нaрсa билaн копгаб бyлмaйдигaн улкaн зиён еткaзиши мумкин. Хдр бир отa-онa Уз фaрзaнди кaмолини куриш учун уни воягa еткaзaди, aлбaттa, бу жaрaён yз-yзидaн aмaлгa ошмaйди. Хaлкимиздa бир шкл бор: «Нимa эксaнг, шуни yрaсaн», шу нaклни бошкa тaлкиндa arntó кyрaйлик: «Нимa уришни хохлaсaнг, шуни эк». Отa-онa фaрзaндлaригa мол-мулк, уй-жой, aвтомобиль Ba бошкa киммaтбaхо моддий бойликлaрни бериши мумкин, лекин тaрбия, бaхтни топиб берa олaдими? Бунгa yзлaрининг кaндaй тaрбия курганлик дaрaжaси билaн эришилaди. «Отa yFлини етaклaб кетaётиб, yFлим кaдaмингни yйлaб бос деб aйтсa, yFли шундaй жaвоб берибди: отa сиз кaндaй кaдaм боссaнгиз мен шундaй юрaмaн, чунки мен сизгa эргaшaяпмaн». Педaгогик aдaбиётлaрдa педaгогикaнинг луFaвий мaъноси «болa етaклaмок» деб aйтилaди. Бизлaр бaрибир болaлaрни етaклaб юрaмиз, демaк биз кaндaй кaдaм боссaк, фaрзaндлaрмиз хдм шу йyлдaн юрaди. Бу тaрбиянинг ибрaт-нaмунa усулигa мисол бута олaди. Тaълим-тaрбия мaсaлaси хaр доим кун тaртибидaги мaсaлaлaрдaн бири булиб келгaн Ba шундaй вaзифa булиб колaди. Чунки янги aвлодлaр туFилaди, xaë^a кaмол топиш учун тaълим -тaрбиягa эхтиёж сезaди. Бу фикрлaрнинг мухимлигини янa бир бор Узбекистон Республикaси Биринчи Президенти Ислом Kaримовнинг фикрлaри билaн уЙFунлaштириш мухимдир: «Хдр кaйси миллaтнинг yзигa хос мaънaвиятини шaкллaнтириш Ba юксaлтиришдa, хеч шубхaсиз, оилaнинг урни Ba тaъсири бекиёсдир. Чунки инсоннинг энг соф Ba покизa туЙFулaри, илк хaётий тушунчa Ba тaсaввурлaри биринчи гaлдa оилa бaFридa шaкллaнaди. Болaнинг хaрaктерини, тaбиaти Ba дунёкaрaшини белгилaйдигaн мaънaвий мезон Ba кaрaшлaр — яхшилик Ba эзгулик, олижaноблик Ba мехр-окибaт, ор-номус Ba aндишa кaби мукaддaс тушунчaлaрнинг пойдевори оилa шaроитидa кaрор топиши тaбиийдир»[1]

Мaксaдимиз - иймон-эътикоди бутун, иро дaси бaкуввaт эркин фу^ро мaънaвиятини шaкллaнтиришдир. Яъни, мустaкил дунёкaрaшгa эгa,

аждодларимизнинг бебахо мероси ва замонавий тафаккурга таяниб яшайдиган баркамол шахс - комил инсонни тарбиялашдан иборат булиб, бу вазифаларни амалга оширишда кенг жамоатчилик билан хамкорлик ишларини амалга ошириш максадга мувофикдир.

Кадрлар тайёрлаш миллий дастурининг «4.4. Маънавий-ахлокий тарбия ва маърифий ишлар» бандида «Узбекистон мустакиллиги принципларига садокатли хамда жамият тараккиётига муносиб хисса кушишга кодир шахсни шакллантириш максадида таълим муассасалари ота -оналар, оила, махалла кумиталари, Республика Маънавият тарFибот маркази, Миллий FOя ва мафкура илмий амалий маркази, жамоат ташкилотлари, фондлар билан узаро пухта хамкорлик киладилар.

Маънавий-ахлокий тарбия ва маърифий ишлар тизимини мунтазам амалга оширишда хар бир муассасанинг вазифалари мавжуд. Бу борада «Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги куйидаги функцияларни амалга оширади. Таълим муассасаларининг ота-оналар, оилалар, фукароларнинг узини узи бошкариш органлари, жамоат ташкилотлари, жамFармалар билан ижодий фаол, Узбекистон мустакиллиги FOяларига садокатли ва жамият тараккиётига аник улуш кушишга лаёкатли шахсни камол топтириш буйича узаро якин хамкорлигини амалга оширади. Укувчиларни маънавий-ахлокий тарбиялаш, уз Ватани ва халкига содик фукарони шакллантириш буйича мактабларнинг ота-оналар, оилалар, махалла кумиталари, Республика Маънавият тарFибот маркази булинмалари, жамоат ташкилотлари ва жамFармалар билан мустахкам узаро хамкорлиги амалга оширилади[2]. Болаларнинг маънавий баркамол ва жисмоний соFлом булишларида оиланинг вазифалари:

• оилада соFлом ижтимоий мухитни яратиш, миллий рух ва турмуш тарзини хисобга олган холда фарзандларда ота-она, Ватанга мухаббат туигусини шакллантириш;

• болаларнинг кизикиши, иктидори ва эхтиёжларини хисобга олган холда касбга йуналтириш;

• уларни мустакил фикрлашга ургатиш, истиклол FOялари ва миллий мафкурага садокат рухида тарбиялаш;

• болаларнинг буш вактларини туFри ташкил этиш ва уларнинг кушимча таълим олишларига шарт-шароит яратиш;

• болалар онгига санитария-гигиеник, эко ло гик билим ва куникмаларни сингдириш, диний акидапарастлик, ичкиликбозлик, гиёхвандликка карши тарбиявий ишларни амалга ошириш.

Махалланинг вазифалари:

• таълим муассасалари билан биргаликда таълим -тарбия жараёнида амалга оширилиши керак булган масалаларни мухокама килишда катнашиб, окилона ечимлар топишда фаоллик курсатиш;

• фарзандлари тарбияси билан етарлича шуFулланмайдиган ота -оналарни махалла йиFинларида мухокама килиш, уларга жамоатчилик таъсирини утказиш, лозим холларда бундай ота-оналар билан тегишли

профилактик тадбирларни белгилаш максадида мауалла фаолларини бириктириш ёки конун доирасида бошка чоралар куриш;

• ёшлар диний мазхаблар ва секталар, акидапарастликнинг салбий таъсирини туFри англаб етишида уларга ота-оналар оркали таъсир курсатиш, улуг аждодларимизнинг тарбиявий угитларини сингдириб боришга кенг жамоатчиликни сафарбар килиш;

• махалла худудидаги нотинч оилаларни аниклаш ва уларда содир этилиши мумкин булган келишмовчилик ва низоларнинг олдини олиш.

Таълим муассасаларининг вазифалари:

• болаларга таълим беришда илFор педагогик технологиялар, ахборот-коммуникация воситаларидан уринли фойдаланишга шартшароит яратиш;

• укувчи-ёшларнинг таълим-тарбия олиш жараёнида турли хил чалFитувчи воситаларнинг зарари ва улар окибатларининг олдини олиш буйича кенг тарFибот-ташвикот ишларини олиб бориш;

• хозирги мураккаб шароитда ёш авлод онги ва шуурига таъсир этишга каратилган маънавий тахдидларга нисбатан мафкуравий иммунитет хосил килиш;

• таълим муассасаларида ёшларнинг бирорта касб-хунарни эгаллаши учун пойдевор яратиш;

• ёшларни мустакил фикрлашга ургатиш, уларни истиклол FOялари ва миллий мафкурага садокат рухида тарбиялаш;

• укувчи-ёшларнинг спорт турлари билан шуFулланишларига шарт-шароитлар яратиш, уларнинг буш вактларини туFри ташкил этиш. Оила, махалла, таълим муассасалари хамкор лигида куйидаги тамойиллар ва боскичларга амал килинганда самарадорлик янада юкори булади:

• таълим ва тарбия жараёнида хамкорлик харакатларининг иш бирлиги;

• тарбияланувчига хурмат ва талабнинг уЙFунлиги;

• хамкорлик жараёни субъектларининг тенг хукуклиги ва юксак масъулиятлилиги;

• фаолият жараёнида миллат ва давлат манфаатлари устуворлиги;

• хамкорлик ишларининг илмийлиги

Юкоридаги усулларнинг фаол кулланиши, ота-оналар билан утказилган тарбиявий сухбат лар хукук ва мажбуриятлар хакидаги билимлар, уларни замонавий ёшлар тарбияси муаммоларига жалб этиш, миллий тарбияни махалла, махалла оксоколлари кенгашлари фаолияти йуналишига айлантириш ва отаоналарнинг тарбиячилар сифатидаги фаолликларининг ошишига олиб келди. Бунинг натижасида укувчиларимизнинг маънавийахлокий тарбиясида хеч кандай ёт FOяларга урин колмайди.

Узбекистон Республикасининг Президенти Шавкат Миромонович Мирзиёев таъкидлаганларидек «...Биз ёшларга доир давлат сиёсатини хеч OFишмасдан катъият билан давом эттирамиз. Нафакат давом эттирамиз, балки бу сиёсатни энг устивор вазифамиз сифатида бугун замон талаб килаётган юксак даражага кутарамиз». Шундан келиб чиккан холда ватанимиз келажаги булган азиз фарзандларимизни маънан бой ахлокан етук, интеллектуал

салохдятли килиб тарбиялаш аввало ота-она, мах,алла, таълим муассасаси ва кенг жамоатчиликнинг мукаддас бурчидир.[3]

Адабиётлар руйхати:

1. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.

2. Узбекистан Республикасининг «Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури». / Баркамол авлод - Узбекистан тараккиётининг пойдевори. - Т.: «Шарк», 1997. -31-б.

3. Шавкат Мирзиёевнинг Узбекистан Республикаси Президентини тантанали маросимига баFишланган Олий Мажлис палаталарининг кушма мажлисидаги нутки 2018й

4. Mamurova F. T., Abdullayeva N. K., Mallaboyev N. USING THE «ASSESSMENT» METHOD IN ASSESSING STUDENTS KNOWLEDGE //Theoretical & Applied Science. - 2019. - №. 11. - С. 80-83.

5. Mamurova F. T., Abdullayeva N. K., Qahhorovna S. M. INNOVATIVE APPROACH AND MODERN TRENDS IN THE DEVELOPMENT OF SCIENCE AND EDUCATION //Journal of Critical Reviews. - 2020. - Т. 7. - №. 7. - С. 10611063.

6. Абдуллаева Н., Мамурова Ф. ВНЕДРЕНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ //Экономика и социум. - 2018. - №. 4. - С. 931-935.

7. Mamurova F. T., Abdullaeva N. K. CHOOSE A SPECIAL STUDENT PSYCHOLOGICAL METHODS //Scientific Bulletin of Namangan State University. - 2020. - Т. 2. - №. 3. - С. 525-529.

8. Abdullaeva N., Mamurova F., Mallaboev N. EFFICIENCY OF EXPERIMENTAL PREPARATION USE MULTIMEDIA TO ENLARGE SOME QUESTIONS //Экономика и социум. - 2020. - №. 6. - С. 11-13.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.