Научная статья на тему 'TA’LIMNI AXBOROTLASHTIRISH JARAYONIDA KORPORATIV MADANIYAT MAZMUNINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOGIC JIHATLARI'

TA’LIMNI AXBOROTLASHTIRISH JARAYONIDA KORPORATIV MADANIYAT MAZMUNINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOGIC JIHATLARI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
21
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
компетенция / замонавий дунйо / корпоратив таълим / моддий-техника ресурслари / провайдер / консалтинг фирмалари / корпоратив маданият / корпоратив тренинг / тренинг мавзулари / қобилиятларни очиш / меҳнат салоҳиятини ошириш / инсон капитали / инвестициялар / ташкилий ресурслар. / competence / Modern world / corporate education / material and technical resources / provider / consulting firms / corporate culture / corporate training / training topics / disclosure of abilities / increasing labor potential / human capital / investments / organizational resources.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — N. Boymatov

Ушбу мақолада Олий таълим муассасалари пррофессор – ўқитувчилар корпоратив маданиятни шакллантиришнинг, замонавий дунёда корпоратив тренингни ташкил этишнинг ва ўқитиш субъектлари бўлиб, улар учун корпоратив таълим иш жойини сақлаш, қобилиятларни очиш, касбий ва мартаба ўсишига эришиш, ижтимоий алоқалар ҳамда алоқаларни кенгайтириш, ижодий фаолликни ривожлантириш ва ўзини ўзи қадрлашнинг педагогик жиҳатлари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PEDAGOGICAL ASPECTS OF IMPROVING THE CONTENT OF CORPORATE CULTURE IN THE PROCESS OF INFORMATIZATION OF EDUCATION

This article discusses the formation of a corporate culture of the teaching staff of higher educational institutions, the organization of corporate training and education in the modern world, and for them corporate training is a way to maintain a job, develop skills, achieve professional and career growth, expand social ties and connections, development of creative activity and pedagogical aspects of self-esteem.

Текст научной работы на тему «TA’LIMNI AXBOROTLASHTIRISH JARAYONIDA KORPORATIV MADANIYAT MAZMUNINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOGIC JIHATLARI»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

TA'LIMNI AXBOROTLASHTIRISH JARAYONIDA KORPORATIV MADANIYAT MAZMUNINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOGIC JIHATLARI Бойматов Нуриддинжон Мирзакулович

ГулДПИ катта укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.7371755 Аннотация. Ушбу мацолада Олий таълим муассасалари пррофессор -уцитувчилар корпоратив маданиятни шакллантиришнинг, замонавий дунёда корпоратив тренингни ташкил этишнинг ва уцитиш субъектлари булиб, улар учун корпоратив таълим иш жойини сацлаш, цобилиятларни очиш, касбий ва мартаба усишига эришиш, ижтимоий алоцалар цамда алоцаларни кенгайтириш, ижодий фаолликни ривожлантириш ва узини узи цадрлашнинг педагогик жщатлари ёритилган.

Калит сузлар: компетенция, замонавий дунйо, корпоратив таълим, моддий-техника ресурслари, провайдер, консалтинг фирмалари, корпоратив маданият, корпоратив тренинг, тренинг мавзулари, цобилиятларни очиш, ме^нат салощятини ошириш, инсон капитали, инвестициялар, ташкилий ресурслар.

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СОДЕРЖАНИЯ КОРПОРАТИВНОЙ КУЛЬТУРЫ В ПРОЦЕССЕ ИНФОРМАТИЗАЦИИ

ОБРАЗОВАНИЯ

Аннотация. В данной статье рассматриваются формирование корпоративной культуры профессорско-преподавательского состава высших учебных заведений, организации корпоративного обучения и обучения в современном мире, и для них корпоративное обучение является способом сохранения рабочего места, развития навыков, достижения профессиональных и карьерный рост, расширение социальных связей и связей, развитие творческой активности и педагогических аспектов самооценки.

Ключевые слова: компетенция, Современный мир, корпоративное образование, материально-технические ресурсы, провайдер, консалтинговые фирмы, корпоративная культура, корпоративное обучение, тематика обучения, раскрытие способностей, повышение трудового потенциала, человеческий капитал, инвестиции, организационные ресурсы.

PEDAGOGICAL ASPECTS OF IMPROVING THE CONTENT OF CORPORATE CULTURE IN THE PROCESS OF INFORMATIZATION OF EDUCATION Abstract. This article discusses the formation of a corporate culture of the teaching staff of higher educational institutions, the organization of corporate training and education in the modern world, and for them corporate training is a way to maintain a job, develop skills, achieve professional and career growth, expand social ties and connections, development of creative activity and pedagogical aspects of self-esteem.

Keywords: competence, Modern world, corporate education, material and technical resources, provider, consulting firms, corporate culture, corporate training, training topics, disclosure of abilities, increasing labor potential, human capital, investments, organizational resources.

21 - асрга хос булган кенг таркалган корпоратив кадрлар тайёрлаш замонавий фаннинг жадал ривожланиши, билим ва технологияларнинг тез эскириши ва улар билан олий касбий таълим жараёнида узлаштирилган компетенциялар билан боглик булиб,

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ЮТЕЯМАТЮМЛЬ 8С1ЕОТ1Р1С ГОШМАЬ УОШЫЕ 1 188иЕ 8 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

бугунги кунда таълим муассасалари уртасида кузатилаётган тафовутларга олиб келади. олий касбий таълим стандартлари ва касбий стандартлар. Замонавий дунёда иктисодий фаол ах,олининг кискариши х,ам ортиб бормокда, бу х,ам янги компетенция моделлари ва индивидуал касбий компетенцияларни доимий равишда ишлаб чикиш зарурлигига олиб келади. Шуни х,ам таъкидлаш керакки, корпоратив кадрлар тайёрлаш замонавий билимга асосланган иктисодиётнинг хдракатлантирувчи кучи булган инсон салох,иятини ривожлантиришга хизмат килади. Шу нуктаи назардан, бугунги кунда тобора ривожланаётган компанияларда корпоратив укитиш харажатлари мех,нат харажатларидан кейин иккинчи уринда туради ва дунёнинг етакчи компанияларида иш вактининг 10 фоизигача ходимларнинг касбий даражасини оширишга ажратилади.

Х,озирги боскичда корпоратив тренингнинг хилма-хил шакллари ва усуллари, шунингдек, уни урганишга турли хил тадкикот ёндашувлари шакллантирилди. Х,озирги кунда корпоратив кадрлар тайёрлаш сохдсидаги тадкикотлар бир катор илмий йуналишларда - иктисод, психология, социология, педагогика, ташкил этиш назарияси, бошкарув назарияси, хусусан, ходимларни бошкариш ва билимларни бошкариш буйича олиб борилмокда. Шу билан бирга, корпоратив тренинг нафакат билимнинг турли сохдлари нуктаи назаридан, балки турли ташкилотларнинг (йирик синдикатлар ва кичик фирмалар, хусусий компаниялар ва давлат идоралари, саноат, савдо ва таълим ташкилотлари) фаолияти контекстида х,ам урганилади. ташкилотлар). Натижада, олимларнинг фикрига кура, ушбу консепциянинг таърифлари анча «лойка» ва тегишли терминология ноаникдир.

Корпоратив тренингга оид илмий адабиётларни куриб чикиш шуни курсатадики, «корпоратив укитиш», «корпоратив таълим», «кадрлар тайёрлаш», «корхона ичидаги укитиш», «ташкилот ичидаги тренинг», «ташкилий укитиш», «касбий таълим» каби атамалар тайёрлаш», «кадрларни тайёрлаш ва кайта тайёрлаш», «малака ошириш», «ишлаб чикариш тайёрлаш» синонимлар сифатида ишлатилади. Натижада, баъзи чалкашликлар юзага келади, шунинг учун ушбу атамаларни куриб чикиш ва ишлатилган таърифларни солиштириш керак.

Илмий адабиётларда кулланиладиган «корпоратив тренинг» атамасининг таърифлари ва юкорида санаб утилган тегишли атамалар тах,лили шуни курсатадики, бу чалкашлик бир катор сабабларга кура юзага келади:

1) улар укитиш мазмуни ва укитиш субъектларини (ходимлар, ходимлар, ходимлар ва бошкалар) билдирувчи турли атамалардан фойдаланадилар;

2) улар укув максадларини бироз бошкача тавсифлайди;

3) улар корпоратив таълимни турли контекстларда амалга оширилган деб х,исоблашади.

Шу билан бирга, таърифларнинг аксарияти, таълимнинг «корпоратив» деб номланишидан катъий назар, «ташкилий», «ташкилот ичидаги», «компания ичидаги», «профессионал», «кадрлар тайёрлаш», «корпоратив кадрлар тайёрлаш» ва бошкалар кам фарк килади [2]. Фарклар купрок корпоратив таълим тавсифининг туликлиги ва батафсиллиги билан боглик: корпоратив таълимнинг асосий хусусиятларини, унинг мазмунини, ташаббускорларини ва ташкилотчилари ва бошкаларни эслатиб утишнинг мавжудлиги ёки йуклиги, яъни сузлар турли микёсдаги тушунчалардир. Шу муносабат

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

билан, таърифларнинг асосий таркибий кисмларини, шунингдек, корпоратив тренингнинг мухим хусусиятларини куриб чикиш максадга мувофикдир.

Корпоратив тренинг ташкилотчилари ва уни амалга ошириш контексти. Аввало шуни таъкидлаш керакки, таълим ташкилотчилари ва уни амалга ошириш мазмуни таърифларда «ташкилот», «муассаса», «компания», «корхона», «тадбиркорлик тузилмаси», «корпорация» деб аталади. Бу фарклар, биринчи навбатда, корпоратив таълим бугунги кунда турли ташкилотларнинг фаолияти контекстида амалга оширилаётганлиги ва тадкик килинганлиги билан боглик. Бирок, А. С. Минзовдан кейин, шуни эътироф этиш керакки, бу холда «корпорация» деганда баъзи хукукий шакллардаги одамлар бирлашмаси эмас, балки умумий максадга эга булган ва, коида тарикасида, ягона иктисодий бирлашма сифатида бошкарув тизими тушунилади. Бошкача килиб айтганда, корпоратив таълимнинг мохияти унинг ишлаб чикариш корхонасида ёки таълим ёки тиббиёт муассасасида амалга оширилишига боглик эмас. Шу билан бирга, ташкилотнинг бошкарув тузилмаси, купинча инсон ресурсларини бошкариш (ходим, ходимлар ва бошкалар) корпоратив тренингнинг ташаббускори ва ташкилотчиси сифатида харакат килиши мухимдир.

Таълим мазмунини хисобга оладиган булсак, «корхона ичидаги», «ташкилот ичидаги» укитиш атамалари ишлаб чикаришда укитиш деб аталадиган иш жойида укитишни англатмаслигига эътибор каратайлик. Шу муносабат билан шуни таъкидлаш керакки, замонавий дунёда корпоратив тренингни ташкил этишнинг бир канча усуллари ва шакллари мавжуд.

Корпоратив таълимнинг ички шаклларига ички педагогик (ташкилотда ишлайдиган укитувчилар, мураббийлар ва мураббийлар) ва моддий-техник ресурслардан (ташкилот базасида, иш жойида, ташкилотда яратилган махсус укув марказларида укитиш) фойдаланиш киради. Ташки шаклларга ташки провайдерлар (педагоглар, укув муассасалари, укув компаниялари, укув марказлари, консалтинг фирмалари ва бошкалар) фойдаланиш киради. Корпоратив таълимнинг замонавий ривожланиши ташки ва ички таълим ресурсларининг интеграциялашуви билан тавсифланади. Замонавий корпоратив тренингни ташкил этиш шаклларининг хилма-хиллигидан келиб чикиб, унинг асосий хусусиятини алохида таъкидлаш керак - корпоратив тренингни ташкил этиш учун ички ва ташки ресурсларни бирлаштирган билимларни бошкаришнинг ягона тизими [3].

Таълим субъектлари. Корпоратив таълимнинг таърифларида «ходимлар» -«ходимлар», «ходимлар» - «кадрлар» деб аталадиган укитиш субъектларини билдирувчи турли терминология кулланилади. Бундай холда, бу атамалар синонимлар сифатида куриб чикилиши керак ва корпоратив таълим ташкилотнинг барча ходимларини, «оддий ходимдан тортиб то юкори рахбариятгача» камраб олади. Шу билан бирга, корпоратив таълим учун талабанинг ташкилотда иш тажрибаси борми ёки у янги ходим буладими, мухим ахамиятга эга, чунки бу икки йуналишга булинган укув максадларини белгилайди

[5].

Биринчи йуналиш янги ходимларни укитиш, уларни мослаштириш, ушбу ташкилотдаги ишнинг узига хос хусусиятлари билан танишиш, унинг фаолиятининг узига хос хусусиятларини, ички тартиб-коидаларини, хулк-атворини, мулокотини, корпоратив маданиятини ва бошкаларни урганиш билан боглик. Иккинчи йуналиш ходимларни тажрибага эга тайёрлашга тааллуклидир, у ходимларни кайта тайёрлашни (ишнинг янги

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ёндашувлари ва усуллари билан, сифат жихдтидан фарк киладиган касбий фаолиятни амалга ошириш ёки иш мазмуни ва натижаларига куйиладиган талабларни узгартириш билан танишиш), малака оширишни уз ичига олади. Касб ёки лавозимга кутарилиш талаблари билан боглик равишда компетенцияларни изчил таъминлаш ва тизимли равишда янгилаш, иккинчи (тегишли) мутахассисликлар буйича укитиш (янги иш шароитлари ёки шаклларига, шунингдек, кушма касбларга тайёргарлик) [6].

Куриб турганингиздек, купинча «корпоратив тренинг» атамасининг синоними сифатида кулланиладиган «кадрларни тайёрлаш ва кайта тайёрлаш», «кадрлар тайёрлаш», каби атамалар унинг алох,ида элементлари, шакллари ва йуналишларини ифодалайди.

Тренинг мазмуни. Корпоратив таълим мазмуни айрим тадкикотчилар томонидан касбий билим, куникма ва малака сифатида каралади. Аммо шуни таъкидлаш керакки, замонавий педагогика фани таълим мазмунини компетенциялар нуктаи назаридан изох,лайди. Корпоратив таълим мазмуни айнан касбий компетенцияларни камраб олган булса, корпоратив таълим мазмуни касбий компетенциялар билан бир каторда умумий, илмий ва бошка компетенцияларни х,ам уз ичига олади. Айнан шу асосда корпоратив таълим ва корпоратив таълим уртасида фаркланади. [5]

Корпоратив таълим мазмунини х,исобга олган х,олда шуни х,ам таъкидлаш керакки, ушбу таркибни аниклаш кийин, чунки у маълум бир ташкилотнинг фаолияти билан белгиланади, унинг асосида курилади, ташкилотнинг ривожланишига караб узгаради. аник саноатни ривожлантириш билан янги стратегик вазифаларни белгилаш. Шу муносабат билан корпоратив тренинг мазмуни «индивидуал мах,сулот» деб аталади.

Корпоратив тренингнинг максади. Педагогика фани нуктаи назаридан кадрлар тайёрлашнинг максади ва кутилаётган натижалари кадрлар тайёрлаш субъектларининг муайян компетенцияларини шакллантиришдан иборат. Бирок, корпоратив тренингнинг максадлари купинча унинг ташаббускорлари ва ташкилотчилари нуктаи назаридан куриб чикилади. Шу нуктаи назардан караганда, корпоратив тренинг натижасида шаклланадиган компетенциялар муайян ташкилий максадларга эришиш учун восита ва зарур шартдир. Шу муносабат билан, тадкикотчилар корпоратив тренингнинг максадини «компаниянинг максимал самарадорлигига эришишга х,исса кушиш учун ходимларнинг касбий даражасини ошириш», ходимларни муайян ташкилотда самарали ишлашга тайёрлашда куришади.

Шундай килиб, бугунги кунда корпоратив тренинг тадкикотчилар томонидан ташкилотнинг миссиясига эришиш, ташкилотнинг ракобатбардошлигини ошириш воситаси сифатида куриб чикилади, кадрлар сифатини бошкариш самарадорлигини ошириш [2]; ун бир; 17; ун саккиз; йигирма; стратегик карорлар ва ташкилотнинг оператив вазифалар. Шундай килиб, корпоратив тренинг таълим субъектлари билан х,ам, маълум бир ташкилот билан, умуман жамият билан боглик булган функцияларнинг бутун мажмуасини амалга оширади, шунинг учун тадкикотчилар ушбу функцияларни учта асосий гурух,га ажратадилар, улар учта даражада такдим этилади [4].

Биринчи даража - бу укитиш субъектлари булиб, улар учун корпоратив таълим иш жойини саклаш, кобилиятларни очиш, касбий ва мартаба усишига эришиш, ижтимоий алокалар ва алокаларни кенгайтириш, ижодий фаолликни ривожлантириш ва узини узи кадрлашнинг кафолати х,исобланади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Иккинчи даража - бу ташкилотнинг узи, бунинг учун корпоратив тренинглар ташкилий узгаришлар ва инновациялар, ишчи кучини тулдириш, ходимларнинг мавжуд ваколатлари ва инновацион ва илгор кадрларни ривожлантириш учун зарур булган лавозимга куйиладиган замонавий малака талаблари уртасидаги тафовутни бартараф этиш воситасидир (ташкилотнинг ривожланиши ва бошкалар).

Учинчи даража - жамият, бунинг учун корпоратив таълим унинг мех,нат салох,иятини ошириш учун шароит яратади.

Корпоратив тренинг томонидан амалга ошириладиган бундай кенг куламли функциялар шуни курсатадики, у нафакат ходимларнинг узлари, балки бутун ташкилот ва жамият учун ривожланиш вазифаларининг бутун мажмуасини х,ал килади. Билимга асосланган иктисодиёт даврида бу жуда табиий куринади. Бозорнинг иктисодий назарияси нуктаи назаридан инсон томонидан тупланган билим, малака ва амалий куникмалар инсон капиталининг шаклларидан бири сифатида каралади. Инсон капитали деганда фойда олишни таъминловчи куникмалар, кобилиятлар, малакалар ва интеллектуал салох,иятлар йигиндиси тушунилади. Замонавий иктисодиётда «инсон капитали иктисодий усиш ва жамият фаровонлигининг энг мух,им омили, компаниянинг ракобатдош устунликларга эришишда самарадорлигини бах,олашнинг асосий мезони булиб, х,ал килувчи роль уйнайди» ва «инсон капиталига инвестициялар муваффакиятли ривожланишнинг ажралмас элементи х,исобланади» [1]. Шунинг учун корпоратив тренинг инсон капиталини оширишнинг энг мух,им воситаларидан биридир ва корпоратив тренингнинг бевосита натижаси ташкилотнинг асосий ресурси - инсоннинг ривожланиши булиб, бу уз навбатида ташкилот ресурсларининг усишини таъминлайди. [7].

REFERENCES

1. Алимов Н.Н. Касб-х,унар коллежи укувчиларини техник ижодкорлик фаолиятига тайёрлаш методикаси (умумкасбий фанларни укитиш мисолида). Пед.фан. номзоди илмий даражасини олиш учун ёзилган дисертация.- Т.: 2009.-Б.233 3

2. Арджирис К. Организационное научение: Пер. с англ. М.:ИНФРА-М, 2004. XLIII, 563 с. 1

3. Арипов М., Бегалов Б., Бегимкулов У., Мамаражабов М. Ахборот технологиялари. Укув кулланма. Т.: Ношир. 2009, 368б. 4

4. Бегимкулов У.Ш. ва бошкалар. Педагогик таълимни ахборотлаштириш: назария ва амалиёт. Монография. - Тошкент: Фан, 2011.-232б. 5

5. БегимкуловУ.Ш. Педагогик таълимда замонавий ахборот технологияларини жорий этишнинг илмий-назарий асослари. Монография. - Тошкент: Фан, 2007.- 160 б. 6

6. Бекназарова Л.С. Таълим жараёнида укитувчи ва укувчи хдмкорлигининг психологик хусусиятлари. Педагогика коллежлари мисолида: Автореф. дис.психол. фан. ном. -Тошкент: "УзМУ", 2007. - 22 б.

7. Уразова М.Б. Теория и практика системы подготовки будущего педагога к проективной деятельности (на примере направления профессионального образования). - Ташкент: Камалак, 2012. - 142 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.