CC BY
22ИННОВАЦИОННЫЕ МЕТОДИКИ И КОМПЕТЕНТНОСТНЫЙ ПОДХОД В ПРЕПОДАВАНИИ ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ
УДК 81
TÜRK DiLi ÖRNEGiNDE ÎLETÎ^ÎM ODAKLI ÖGRETiM
V.I. Basharan, E.K. Khabibullina
vinercik@gmail. com
Kazan Federal Üniversitesi, Kazan, Rusya
Özet. Makale, yabanci dil ögreniminde, özellikle de Türk dilini ögrenen ögrencilerde iletiçim ve konuçma becerilerini geliçtirmek için kullanilan temel yön ve teknikleri incelenmektedir. Ögrencinin egitim yönüne dayanarak, aktif etkileçim ve iletiçim, motivasyon, bilgilendirme, yenilik ve malzeme seçimi, özellikle ögrenme ve iletiçim becerileri sürecinin önemli bileçenlerdendir. Ayni zamanda, geleneksel yöntemlerin yani sira konuçma becerilerinin hangi yöntemlerle en etkili çekilde geliçtirilebilecegi araçtirilmaktadir. Yabanci dilin ögrenimi, sadece iletiçim sürecinde baçarili bir çekilde ilerlemektedir. iletiçim odakli ögretim, hem Rusya hem de yurtdiçinda araçtirma, iyileçtirme ve yabanci dil ögretimi uygulamalarinda geliçtirme konusudur. Makalede yabanci ve Rus dil uzmanlannin araçtirmalanna yer verilmektedir.
Anahtar kelimeler: yabanci dil, Tûrkçe, geleneksel yöntemler, iletiçim becerileri, dil ögrenme
Alinti için: Basharan V.I., Khabibullina E.K. Türk dili örneginde iletiçim odakli ögretim.
Kazan LingvistikDergisi. 2019. 2 (2): 123-129.
COMMUNICATIVE ORIENTATION OF THE COURSE IN TURKISH LANGUAGE
V.I. Basharan, E.K. Khabibullina
[email protected] Kazan Federal University, Kazan, Russia
Abstract. The article examines the basic methods and techniques used to improve communication skills of the students learning Turkish language. Based on the student's educational orientation; active interaction and communication, motivation, information, innovation and selection of materials especially learning and communication skills are important components of the
process. What methods are the most effective development of speech skills is studied. The learning of foreign language is successful only with the using of communication process. Communication-oriented teaching is the theme of research, improvement and foreign language teaching applications development both in Russia and abroad. The researches of foreign and Russian language experts are included.
Keywords: Turkish language, traditional methods, communication skills, innovative technologies
For citation: Basharan V.I., Khabibullina E.K. Communicative orientation of the course in Turkish language. Kazan Linguistic Journal. 2019. 2 (2): 123-129. (In Turk)
Yirmi birinci yuzyilda aktif olarak geliçen iletiçim, yabanci dil kullanim ihtiyacina yol açti. Ayni zamanda, kuresel dunyada kullanim ve okul ve yuksek ogretim kurumlarinda ogrenimi açisindan ilk sirada yer alan ingilizcenin yani sira dogu dilleri de yuksek ogrenim sistemine ve hatta okullara da aktif olarak nufuz etmekteler. Buna ragmen, egitim sisteminde ve dunya çapinda buyuk onem taçiyan bu alanda, dogu dillerin kullanim seviyesinde arzu edilen hedeflere ulaçtigimizi soylemek hala guçtur. Dil, bilginin korunmasi ve aktarilmasi açisindan tum insanligin mirasi olup onemini korumaktadir. Tum insanlik için onemini koruyan bilgilerin kullanimi ve incelenmesi de dilden geçer ve bu dogrudan yabanci dil ile iliçkilidir [2]. Çogu zaman, yabanci dillerin ogretimi, dilbilgisine yonelik olup dilin gramer yapisini ogrenmek dili ogrenmeye eçit tutulmaktadir. Ayni zamanda, dil ogreniminin sadece dilbilgisi temellerinin mekanik olarak iletilmesi olmamasi, aksine motivasyonun yukseltilmesi, pratik becerinin kullanimi, yabanci dil ogreniminin daha hizli olmasini teçvik edecek bir egitim surecinin organizasyonu olmasi gerektigi goz ardi edilmektedir. Birçok dil bilimcisi, ornegin, Kolçanskiy [3], Hasançina [6] ve digerleri dil ogreniminin çogunlukla pratik kismina, yani konuçma temeline dayanmasi gerektigine inanmaktalar. Kuçkusuz, bunun yani sira ogrencilerin, içlenen hatalarin toleransli ve dogal olarak kabul edilecegi ve ogrenmekten zevk alacaklari bir ogrenim ortaminin oluçturulmasi gerekir.
Kolçanskiy, çaliçmasinda, ayri kelimeleri ve hatta cumleleri bilmenin bir iletiçim araci olarak, dili bilgisini gostermeyecegini, burada gerçek diyaloga katilma yetenegi daha onemli bir rol oynayacagini belirtmektedir [3, s.13]. Egitim uygulamalarinda kullanilan teknikler birkaç gruba ayrilabilir: 1. Kelime ve dilbilgisi
yöntemi. £ogu yüksek ögretim kurumu, egitimin temeli olarak bu teknigi uygulamaktadir. Burada dil ögrenimi, kelime ögrenimi, dilbilgisi, kendi cümlelerin kurulmasi, ?eviri vb. temellere dayanmaktadir. 2. ileti§imsel yöntem. Sadece okuma ve dilbilgisi degil, yabanci dilde konu§ma ve etkile§im kullanildiginda da popüler olan bu yöntem günümüzde de sik?a uygulanmaktadir. 3. Yabanci dil egitiminde sadece ögrenilen dilde egitim alinmasi okul ya da üniversitelerde ?ok uygulanabilir bir yöntem degil. Bu durum yabanci ögretmenlerin katilimiyla yeni bir seviyeye yükselmi§ bulunmaktadir. 4. Metinlerin dinlenmesi, tekrarlanmasi, dinlenen metinlerin analizi üzerine kurulu dil duyumsal yöntem, tüm insanlarin i§itme algisi iyi geli§mediginden herkes i?in uygun olmayabilir. Yukarida yer alan bu bazi i örneklerden de görülebilecegi gibi, yabanci dil ögretiminde ?ok farkli yöntemler kullanilir, ancak günümüzde hangisinin uygulamada en etkili ve ba§arili oldugunu söylemek zordur. Yukarida bahsi ge?en tüm yabanci dil ögrenme yöntemleri, belirli görevleri ?özmeyi ama?lamaktadir. Türk dilini ögrenirken aktif olarak internet kaynaklari kullanilmaktadir. Bu kaynaklar, Türk?e seviyeyi öl?me, ?e§itli becerileri geli§tirme, kelimeleri ögrenme, ilgili bilgiyi bulma, Türk kültürü hakkinda bilgi toplama konusunda yardimci olmaktadir. A?an ve Lanskih ara§tirmalarinda Türk dili ögreniminde yardimci olan internet kaynaklarini ayrintili olarak incelemekteler. Bu ara§tirmacilara göre, "Türk?e ?evrimi?i" web-sitesinde metnin e§liginde popüler Türk §arkilarini dinleme imkani ?ok ilgi ?ekicidir. Lanskih ve A?an'a göre, §arki ve video kisimlari bir dili ögrenmek isteyenler i?in her zaman en popülerdir [1]. Ancak, böyle bir teknigin öz disiplin ve üst düzey motivasyonu gerektirdigini göz önünde bulundurmak gerekir. ileti§im becerileri yalnizca ileti§imsel bir ögrenme yöntemi kullanilarak geli§tirilebilir.
Türk dili egitimi sadece dil ögrenimini degil, ayni zamanda kültür, edebiyat, tarih ve diger konularin ögrenilmesini kapsamaktadir. Bu nedenle, bu alanda uzmanlarin hazirlanmasinda ders kitaplari, derslerde kullanilan metinler de olduk?a büyük önem ta§imaktadir. Türk dili a?isindan, egitim, Osmanli imparatorlugu, Türkiye Cumhuriyeti, tarihi gibi konularla i? i?e geli§mektedir. Örnegin, uluslararasi ili§kiler uzmani olacak ögrenciler, siyasi metinleri okumali, analiz edebilmeli, ilgili
konuyla görü§lerini ifade edebilmelidir. ileti§im yöntemleri, ögrencilerin konu§ma korkularini yenmeleri ve a§malari i?in önem ta§imaktadir. Molodih-Nagayeva ve £uvilskaya'ya göre, "bir ögrencinin yabanci dil ögrenimi i?in motivasyonu ne kadar yüksekse, "küresel diyalogun" etkinligi de o kadar yüksektir [4, s.1]. Motivasyon, hem i? (kariyer), hem de di§ (te§vik, rekabet) olabilir, hem ögretmenler hem de ögrenciler motivasyon ta§iyicilari olabilir ve motivasyon hedefleri hem uzun hem de kisa vadeli olabilir [4].
Motivasyon eksikligi ögrenme sürecini olumsuz etkilemekte, bu nedenle ögrencilerin ilgilerini uyandirmak, her sözel ali§tirmanin bir anlam ve mantigi i?ermesi ?ok önemlidir. Egitim sürecinin bir hedefe yönelik olmasi, yabanci dil ögrenme sürecinde ileti§im yöntemlerinin önemli bir par?asidir. Derste belirlenen hedeflere bagli olarak, yeni bir konuyu ögrenme, eski konuyu ?ali§tirma, konu§ma becerileri geli§tirme gibi konular söz konusudur. Kullanilan ali§tirmalar konu§ma becerileri ile kelime bilgisi, gramer bilgisini bir araya getirilmesi i?in planlanmalidir. Bunlar arasinda: rol oyunlari, proje, diyalog olu§turma ve ba§kalari olabilir. Örnegin, uluslararasi ili§kiler bölümünün ögrencileri i?in «Türk Dili» kursunda, her ögrencinin ögretmen tarafindan önerildigi gibi belirli bir konuyu se?mesiyle Türk Cumhuriyeti'nin di§ politika konularinin etkili bir §ekilde kullanilmasi olduk?a büyük önem ta§imaktadir. Her ögrenci Rus-Türk ili§kileri, ikinci Dünya Sava§i'nda Türkiye, Türk Cumhuriyeti'nin enerji ve ulusal güvenligi gibi ya da kendi tarafindan se?ilen konularda bir proje ya da ara§tirma yapmalilar; bu tez 9ali§malarina benzer bir konu da olabilir. Dönem ya da ögretim yili sonunda se?ilen bir konu üzerinde bir sunum yapilir. Bu ögrenci i?in ilgin? bir konuda bilgisini derinle§tirmesi ve grup i?erisinde konuyu payla§arak birlikte konu§ulmasi i?in imkan saglamaktadir.
Herkesin e§it oldugu bir ileti§im ortaminin olu§turulmasi, sinirli sürenin etkin bir §ekilde kullanilmasina olanak tanir. Ögrencileri görevi tamamlamak i?in kü?ük gruplara ayirmak ve daha sonra ögretmenle yapilan ?ali§mayi konu§mak ileti§im yakla§imi a?isindan gereklidir. Bu nedenle, dil ara?lari ve gramer yapilari dogrudan konu§mada kullanildigindan bir diyalog ortami yaratilmi§ olur. Jacobs ve Farrell, ?ali§malannda yabanci dil ögretmenlerinin yabanci dil ögretimi sirasinda, ögrencinin
Казанский лингвистический журнал, 2019, том 2, № 2
bagimsizligi, ögrenmenin sosyal dogasi, çeçitlilik, dü§ünme yetenegi, alternatif degerlendirme, anlamada konsantrasyon vb. özelliklere dikkat etmeleri gerektigini vurgulamaktalar. Araçtirmacilara göre, bu uygulamalara dayali yöntemler yabanci dil ögretimini etkileyecektir [7]. "Kimseye hiçbir zaman dilin ögretilemeyecegini, dilin sadece ögrenilebilecegini" savunan Passov, iletiçim teorisini geliçtirmiçtir. Konuçma ve dü§ünme aktiviteleri, bireyleçme, durumsallik, fonksiyonluk, yenilik gibi bu teorinin temelleri, "Îletiçim teorisinin temelleri ve yabanci dil egitiminin teknolojisi» kitabinda yer almiçtir [5].
Passov'a göre, "yabanci dil egitiminin süreci, yabanci dünya ve yerli kültür dünyasi gibi iki dünyanin diyalogunda gerçekleçir". Burada sadece yabanci dili ögrenirken insanin ana dili özelliklerini daha iyi anladigi, ana dilinin mekanizmalarini daha iyi kavradigi, filolojik ufkunu geniçledigi gibi geleneksel konular söz konusu degildir. Daha da önemlisi, yabanci kültürün ayrilmaz bir parçasi olarak yabanci dili kendi kültürü ile bir diyalog çeklinde ögrenerek ögrenci, diger kültürleri de kendi dilinde dü§ünecek ve anlayacaktir... Ancak o zaman kültür diyalogunun asimilasyonu mümkündür" [5, s. 34]. Bu nedenle, konuçma faaliyeti, yabanci dil ögrenmenin amaci ve araci olarak hareket eder ve iletiçim sürecinde, dil bilgisinin en etkili asimilasyonu ve konuçma becerilerinin geliçtirilmesi saglanir. Îletiçimsel yaklaçimlar ve dogu dil ögrenme yöntemleri, modern ve bilgilendirici materyalin kullanimini gerektirmektedir; bu, egitim düzeyini, ögrencilerin geliçimini etkileyen dersin etkinliginin önemli koçullarindan biridir. Yabanci dil ögretimi (fonetik, dilbilgisi, kelime bilgisi, vb.) sirasinda ögrencilerle farkli konularda konuçma düzenlenmeli, iletiçim kurulmali, kültür ve gelenek gibi önemli konular derslere dahil edilmeli, dersler daha çok yabanci dilde yapilmali ve her ögrencinin konuçma sürecine katilma firsati taniyabilmelidir.
Литература
1. Ачан Н. М. Использование возможностей сети Интернета при изучении турецкого языка / Н. М. Ачан, М. Л. Ланских // Уральское
востоковедение: международный альманах. Екатеринбург: [Изд-во Урал. ун-та], Вып. 6. 2015. С. 261-269.
2. Гукова Е. Деятельность ЮНЕСКО по сохранению языкового разнообразия. Документальный аспект // URL://http://mgs.org.ru/2013/12/gukova/ (accessed: 01.12.2013).
3. Колшанский Г. В. Лингвокоммуникативные аспекты речевого общения. // Иностранные языки в школе. № 1. 1985. С. 10-14.
4. Молодых-Нагаева Е.Г., Чувильская Е.А. Иностранный язык в неязыковом вузе: как мотивировать студента? // Современные проблемы науки и образования. №5. 2014. С. 80-90.
5. Пассов Е.И., Кузовлева Н.Е. Основы коммуникативной теории и технологии иноязычного образования. Методическое пособие для преподавателей русского языка как иностранного, Москва. 2010.
6. Хасаншина Р.Г. О некоторых аспектах обучения говорению студентов неязыковых вузов [Текст] / Р. Г. Хасаншина // Вестн. ТИСБИ. Казан, № 2. 2005. C142-154.
7. Jacobs G., Farrell T. Understanding and Implementing the CLT (Communicative Language Teaching) Paradigm [Электронный ресурс] / RELC Journal, 34.1, Singapore, 2003. // URL: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/003368820303400102 (accessed: 13.12.2016). Pp.6-30.
References
1. Achan, N. M. (2015). Ispol'zovanie vozmozhnostej seti Interneta pri izuchenii tureckogo yazyka [Using the power of the Internet when learning Turkish] / N. M. Achan, M. L. Lanskih // Ural'skoe vostokovedenie: mezhdunarodnyj al'manah. Ekaterinburg: [Izd-vo Ural. un-ta], Vyp. 6. S. 261 - 269. (In Russian)
2. Gukova, E. Deyatel'nost' YUNESKO po sohraneniyu yazykovogo raznoobraziya. Dokumental'nyj aspekt [UNESCO action to preserve linguistic diversity. Documentary aspect] // URL://http://mgs.org.ru/2013/12/gukova/ (accessed: 01.12.2013). (In Russian)
Казанский лингвистический журнал, 2019, том 2, № 2
3. Hasanshina, R. G. (2005). O nekotoryh aspektah obucheniya govoreniyu studentov neyazykovyh vuzov [On some aspects of teaching non-linguistic students to speak] / R. G. Hasanshina // Vestn. TISBI. - Kazan, № 2, s 142-154. (In Russian)
4. Jacobs, G., Farrell, T. (2003). Understanding and Implementing the CLT (Communicative Language Teaching) Paradigm / RELC Journal, 34.1, Singapore. // URL: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/003368820303400102 (accessed: 13.12.2016). Pp.6-30. (In English)
5. Kolshanskij, G. V. (1985). Lingvokommunikativnye aspekty rechevogo obshcheniya [Linguocommunicative aspects of speech communication] // Inostrannye yazyki v shkole. № 1. S. 10-14. (In Russian)
6. Molodyh-Nagaeva, E. G., CHuvil'skaya, E. A. (2014). Inostrannyj yazyk v neyazykovom vuze: kak motivirovat'studenta? [Foreign language in a non-linguistic university: how to motivate a student?] // Sovremennye problemy nauki i obrazovaniya. №5. S. 80-90. (In Russian)
7. Passov, E.I., Kuzovleva, N.E. (2010). Osnovy kommunikativnoj teorii i tekhnologii inoyazychnogo obrazovaniya [Basics of communication theory and technology of foreign language education.]. Metodicheskoe posobie dlya prepodavatelej russkogo yazyka kak inostrannogo. Moskva. (In Russian)
Makale yazari
Author of the publication
Basharan Venera llmirovna -
Assistan
Altay bilimleri ve Sinoloji Bolumu Kazan (idil bolgesi) Federal Universitesi E-mail: [email protected] Khabibullina Elmira Kamilevna -
Basharan Venera Ilmirovna -
Assistant
Kazan Federal University E-mail: [email protected]
Khabibullina Elmira Kamilevna
Candidate of Philology Kazan Federal University E-mail: [email protected]
Filoloji Bilimi Docktoru
Kazan (idil bolgesi) Federal Universitesi
E-mail: [email protected]
Поступила в редакцию 02.05.2019. Принята к публикации 25.05.2019.
