CC BY
133SUT QAYTA ISHLASH KORXONALARIDA ISHLAB CHIQARISH
HARAJATLARINI HISOBI
Mo'sojon Jaxongir o'g'li Muxammadjonov
Farg'ona politexnika instituti, magistr musaj onmuhammadj onov@gmail .com
ANNOTATSIYA
Maqolada bozor iqtisodiyoti sharoitida faoliyat yuritayotgan sutni qayta ishlash korxonalarida ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishni isloh qilishning ahamiyati va mazmuni o'rganildi. Foydalanish kerak bo'lgan iqtisodiy vositalar aniqlandi. Ishlab chiqarishda xarajatlarni hisobga olish kontseptsiyasining hozirgi holati, etakchi olimlarning fikr-mulohazalari va xarajatlarni joylashtirish nuqtai nazaridan foydalaniladigan terminologiyada ziddiyatlar, sutni qayta ishlash korxonalarining tarkibi, tasnifi va guruhlanishi, ularning faoliyatining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda o'rganildi. O'rganilgan va ko'rib chiqilgan nazariy qarashlar va tavsiyalar sutni qayta ishlash korxonalari sohasida va faoliyatida amaliyotchilar uchun qiziqarli va foydali bo'lishi mumkin.
Kalit so'zlar: sutni qayta ishlash korxonalari, ishlab chiqarish xarajatlari, sut mahsulotlarining tannarxi, chorvachilik mahsulotlari, sut yetishtirish, fermer xo'jaliklari.
Kirish. Mamlakatimizda xalqimizning oziq-ovqat, jumladan, chorvachilik mahsulotlariga bo'lgan ehtiyojini qondirish maqsadida sohani rivojlantirishga alohida e'tibor berilmoqda. Bunda xorijdan zotdor, mahsuldor mollar keltirib ko'paytirilayotganligi iste'mol bozorini go'sht, sut kabi chorvachilik mahsulotlari bilan to'ldirishga imkoniyat yaratmoqda.
Qishloq xo'jaligi iqtisodiyotning muhim tarmog'i hisoblanib. Agrosanoat siyosati bugungi kunda uni yuqori samarali, raqobatbardosh qilish, mamlakatni qishloq xo'jaligi mahsulotlari bilan ta'minlashning ishonchliligini sezilarli darajada oshirish, sifatini yaxshilashga qaratilgan.
Sutni qayta ishlash korxonalari qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilari va sut mahsulotlarini sotib oluvchilar o'rtasida bog'liqdir. Sut mahsulotlarining ichki bozorini, birinchi navbatda, raqobat shakllarini rivojlantirish va sutni qayta ishlash korxonalari ma'muriyati ko'pincha "tez" foyda olish vositalariga alohida qiziqish bildirmoqda, ular orasida ishlab chiqarishni kuchaytirishning eng muhim vositalaridan biri - iqtisodiy resurslarni tejashga ta'siri aniq baholashdir. Bundan tashqari, sut mahsulotlari narxlarining oshishi iste'mol bozori narxlariga darhol ta'sir qiladi va bu o'z navbatida nafaqat inflyatsiya jarayonlarini, balki salbiy ijtimoiy hodisalarni ham qo'zg'atishi
mumkin, chunki bu mahsulotlar mamlakat aholisining iste'mol savatining muhim tarkibiy qismidir.[19]
Buxgalteriya amaliyotida ishlab chiqarish hisobi moliyaviy hisobga mos keladigan bir qator vazifalar bilan cheklanishi kerak, ya'ni faqat buxgalteriya hisobotlarini tayyorlashga yo'naltirilgan ishlab chiqarish faoliyati natijalari bo'yicha xarajatlar ma'lumotlarini tayyorlash kerak degan fikr mavjud.[12] Ko'rinib turibdiki, bunday buxgalteriya ma'lumotlari sutni qayta ishlash korxonalari iqtisodiyotini tezkor boshqarish ehtiyojlariga xizmat qila olmaydi, chunki ular dinamik boshqaruv ishlarini kerakli miqdordagi buxgalteriya ma'lumotlari bilan ta'minlay olmaydilar. [13-17] Buxgalteriya hisobini ro'yxatdan o'tkazish, ishlab chiqarish xarajatlarini umumlashtirish va ishlab chiqarish hisobi tomonidan amalga oshiriladigan sut mahsulotlarining haqiqiy tannarxini hisoblash vazifalari moliyaviy buxgalteriya tizimida ancha kengroq bo'lishi va buxgalteriya hisobi tamoyillaridan biriga mos kelishi kerak - buxgalteriya ma'lumotlari barcha foydalanuvchilar uchun, birinchi navbatda boshqaruv qarorlarini qabul qiladigan mansabdor shaxslar uchun foydali bo'lishi kerak.
Ishlab chiqarish xarajatlari va sut mahsulotlarining tannarxini shakllantirish jarayonlari to'g'risidagi hisobot ma'lumotlarini tahlil qilish iqtisodiy resurslarni tejashning muhim zaxiralarini ko'rsatadi, shuning uchun iqtisodiy qarorlarni boshlaydigan tegishli boshqaruv tuzilmalari unga qiziqishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, uzluksiz takomillashtirish axborot jarayoni ishtirokchilariga befarq bo'lmaydigan fikrlar yaratiladi. [8] Shunday qilib, mahalliy buxgalteriya hisobini rivojlantirish istiqbollari ishlab chiqarish hisobini isloh qilish jarayonidan uning sutni qayta ishlash korxonalarining iqtisodiy boshqaruv tizimiga ta'siri bilan bevosita bog'liqdir.[14] Binobarin, ishlab chiqarish xarajatlari hisobi sohasidagi ilmiy tadqiqotlarni kengaytirish va ularning natijalarini sutni qayta ishlash korxonalarida amalda tadbiq etishning dolzarbligi shubhasizdir.
Mavzuga oid adabiyotlarning tahlili. Mamlakatimizda buxgalteriya hisobi tegishli qoidalar bilan tartibga solinadi. Ammo ixtisoslashgan adabiyotlarda buxgalteriya hisobi qoidalari, uslubiy tavsiyalarning ko'pligiga qaramay, ishlab chiqarish xarajatlari masalasida turli xil fikrlar mavjud. Mualliflar ushbu muammo bilan bog'liq ko'plab mavzularni qamrab olishadi.[21]
Ulardan biri yagona buxgalteriya hisobini moliyaviy va boshqaruv hisobiga bo'lishdir. Bu masala S. A. Stukovga ta'sir etadi, uning fikricha, bu hisobning doirasiga buxgalteriya hisobi, xarajatlarni nazorat qilish va ishlab chiqarish tannarxini kalkulyatsiya qilish kiradi. Biroq, ushbu buxgalteriya hisobi va ayniqsa standart xarajatlar tizimi rivojlanib borishi bilan xarajatlarni rejalashtirish va me'yorlash to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar standartlarini ishlab chiqish, tartibga soluvchi hisob-kitoblar, mahsulot narxlari va belgilangan standartlarga muvofiqligini nazorat qilish
tizimini yaratish, ya'ni rejalashtirish funksiyalari, texnik me'yor va narxlarni ishlab chiqish kabi boshqaruv hisobi bilan shug'ullana boshladi. [6-7]
Boshqaruv, aniqrog'i, ishlab chiqarish hisobi korxona ichidagi xo'jalik operatsiyalarini va mahsulot ishlab chiqarish, sotish va ishlab chiqarishni boshqarish jarayoni bilan bog'liq xarajatlarni buxgalteriya hisobida aks ettirishni qamrab oladi.
Xarajatlar hisobi va mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini kalkulyatsiya qilishning maqsadi ishlab chiqarishning haqiqiy xarajatlarini moliya-xo'jalik faoliyati to'g'risidagi hujjatlarda zamonaviy va ishonchli aks ettirishdir.[2-4]
T. Karpova xarajatlar korxona hajmiga, ishlab chiqarishni tashkil etish texnologiyasi va xususiyatlariga, nomenklatura, mahsulotlar, nazorat, buxgalteriya hisobining mehnat zichligiga, umumiy xarajatlarning o'ziga xos og'irligiga, ishlab chiqarish jarayonidagi roliga, rejalashtirishdagi ahamiyatini pasaytiradigan omillarning elastikligiga va boshqalarga qarab tasniflanishi kerak deb hisoblaydi.
I. A. Belobeskiy va F. L. Vasin buxgalteriya hisobi va ishlab chiqarish tannarxini hisoblashda qo'llaniladigan guruhlashning asosiy turlarini ko'rib chiqadilar.[1-15]
Texnik-iqtisodiy ahamiyatga ko'ra, ishlab chiqarish xarajatlari asosiy (ishlab chiqarish jarayoni tufayli texnologik jihatdan muqarrar xarajatlar) va qo'shimcha ishlab chiqarish xarajatlariga bo'linadi (umumiy iqtisodiy xarajatlar), qo'shimcha xarajatlarning alohida guruhida ishlab chiqarish jarayoni bilan bevosita bog'liq bo'lmagan ma'muriy, tashkiliy, iqtisodiy va marketing xarajatlari qo'shimcha xarajatlarning alohida guruhiga ajratiladi.[3-5]
Ayrim turdagi mahsulotlar tannarxiga kiritish usuliga ko'ra xarajatlar bevosita va bilvosita bo'linadi.
To'g'ridan-to'g'ri xarajatlar-bu ma'lum turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lgan va shuning uchun ularning narxiga to'g'ridan-to'g'ri birlamchi hujjatlar bo'yicha bog'liq bo'lishi mumkin.[16-18]
Bilvosita xarajatlarga bir necha turdagi mahsulot ishlab chiqarish bilan bog'liq xarajatlar kiradi va ular o'rtasida qo'llaniladigan asosga mutanosib ravishda taqsimlanadi.
Tahlil va natijalar. Sut ishlab chiqarishni ko'paytirish va uning samaradorligini oshirish chorvachilik xodimlarining muhim vazifasidir. Uning echimi ishlab chiqarish faoliyatini takomillashtirish bilan bog'liq. Bunday sharoitda qishloq xo'jaligi korxonalari va ularning bo'linmalari ishi natijalarini tahlil qilish va baholashning ahamiyati oshadi. Tahlilda sut ishlab chiqarishning miqdoriy ko'rsatkichlari (ishlab chiqarish hajmi, unumdorligi) va yuqori sifatli (yog' miqdori) hisobga olinishi kerak.
Sut ishlab chiqarish bo'yicha barcha asosiy va hisobot ko'rsatkichlarining bir-biri bilan taqqoslanishini ta'minlash muhimdir.
Mamlakatda o'tkazilgan iqtisodiy islohotlar natijasida sut ishlab chiqarish to'liq fermer va shaxsiy yordamchi xo'jaliklari evaziga amalga oshirilmoqda. [23]
Qishloq xo'jaligi mahsulotlari - hisobot davrida fermer xo'jaliklarida, dehqon (shaxsiy yordamchi) xo'jaliklarida va qishloq xo'jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda yetishtirilgan dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarining jami qiymatini belgilab, qishloq xo'jaligida yetishtirishning umumiy hajmini ifodalaydi.
2021- yilning yanvar-dekabr oylarida yetishtirilgan qishloq xo'jaligi mahsulotlari hajmi 302 524,9 mlrd. so'mni yoki o'tgan yilning mos davriga nisbatan 103,6 % ni tashkil etdi, shu jumladan, dehqonchilik mahsulotlari - 151 083,4 mlrd. so'mni (103,1 %), chorvachilik mahsulotlari - 151 441,5 mlrd. so'mni (104,1 %) tashkil qildi.
Chorvachilik sohasining ichki imkoniyatlarini oshirish bo'yicha chora-tadbirlarning izchil amalga oshirilib borilayotganligi, shuningdek, ularga davlat tomonidan tizimli yordam ko'rsatilib kelinayotganligi chorva mollari bosh sonining ko'payishiga, ichki iste'mol bozorlarini chorvachilik mahsulotlari bilan to'ldirishga imkon yaratdi.
2021- yilning yanvar-dekabr oylarida barcha toifadagi xo'jaliklar tomonidan tirik vaznda 2 640,4 ming t. go'sht (2020- yilning yanvar-dekabriga nisbatan 4,8 % ga ko'p), 11 286,9 ming t. sut (2,8 % ga ko'p), 8 053,1 mln. dona tuxum (3,5 % ga ko'p) yetishtirildi va 173 866 t. baliq (20,7 % ga ko'p) ovlandi.[25]
Xo'jalik toifalari orasida sut yetishtirishning eng katta hajmi 10 590,6 ming t. yoki umumiy yetishtirish hajmidan 93,8 % i dehqon shaxsiy yordamchi) xo'jaliklarida qayd etildi. 2021- yilning yanvar-dekabr oylari yakunlari bo'yicha eng kam hajm 108,6 ming t. yoki umumiy yetishtirish hajmidan 1,0 % i qishloq xo'jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarda kuzatildi. [25]
Sut yetishtirishning umumiy hajmiga nisbatan eng yuqori ulush Samarqand viloyatiga (11,8 %) to'g'ri keldi, shuningdek, Qashqadaryo (11,1 %), Xorazm (9,5 %), Farg'ona (9,5 %), Buxoro (9,0 %), Andijon (8,8 %) va Toshkent (8,6 %) viloyatlarida ham yuqori ko'rsatkichlar qayd etildi. Sut yetishtirishning umumiy hajmiga nisbatan eng past ulush Sirdaryo viloyati (3,3 %) va Qoraqalpog'iston Re spublikasida (3,7 %) kuzatildi. 2020- yilga nisbatan yuqori o'sish sur'atlari Qashqadaryo (105,8 %), Toshkent (104,6 %), Sirdaryo (104,1 %), Jizzax (103,6 %) viloyatlari Qoraqalpog'iston Respublikasida (103,6 %) qayd etildi. [25]
Fermer xo'jaliklarida sifatli sut ishlab chiqarishni ta'minlash uchun sut laboratoriyalarini tashkil qilish, sutning asosiy sifat ko'rsatkichlarini aniqlashni taqozo etadi. Ushbu ko'rsatkichlar asosida fermer xo'jalikda sutni sifatini yaxshilashning tashkiliy va zootexnikaviy tadbirlarini amalga oshirish kerak.
Sut yo'nalishiga ixtisoslashgan fermer xo'jaliklarida ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishda, xo'jalik operasiyalariga to'g'ri buxgalteriya provodkasi berish va hisob registrlarini o'z vaqtida yuritish uchun xarajatlarni mohiyati va turlarini bilish muhim ahamiyat kasb etib, bu fermer xo'jaligida boshqaruv hisobining samarali ishlashini ta'minlaydi, shuningdek hisob ma'lumotlari asosida xo'jalik ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish imkoniyatini oshiradi.
Mahsulot ishlab chiqarish bilan bevosita bog'liq xarajatlar, ya'ni mehnat, mehnat qurollari va mehnat predmetlar uchun sarflangan xarajatlar va mahsulot ishlab chiqarish bilan bevosita bog'liq boshqa xarajatlar korxonaning ishlab chiqarish xarajatlari deyiladi.
Ishlab chiqarish jarayoni mehnat (ish kuchi), mehnat qurollari va mehnat predmetlarining bevosita birikuv jarayonidir. Jonli mehnat sarfi ishchilarning ishlab
chiqarish va sarflangan mehnatidir. Uning puldagi ifodasi xodimlarga hisoblangan mehnat haqida namoyon bo'ladi. Mehnat qurollari ishlab chiqarishda qatnashish jarayonida eskiradi. Bu eskirish ularga hisoblangan amortizasiya shaklida ishlab chiqarish xarajatlariga qo'shiladi. Mehnat predmetlari esa ishlab chiqarish jarayonida to'liq iste'mol qilinib, o'z ko'rinishni o'zgartiradi va qiymatini ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxiga to'la ravishda o'tkazadi.
Ishlab chiqarish xarajatlari asosan ishlab chiqarish jarayonida sodir bo'lib, u ta'minot va sotish jarayonlarini o'zaro bog'lab turadi. Ta'minot jarayonining vujudga kelish ishlab chiqarishda xarajatlarni keltirib chiqaradi. Bu va ishlab chiqarishda sodir bo'lgan xarajatlar asosida korxonaning moliyaviy natijalari aniqlanadi. Xo'jalik ishlab chiqarish xarajatlarining kam bo'lishi foydaning ko'payishini ta'minlaydi. Shu sababli ishlab chiqarish xarajatlari birinchi navbatda, korxona faoliyatining moliyaviy natijalarini aniqlash uchun zarurdir. Buni umumiy tarzda quyidagicha ifodalash mumkin:
Mahsulot sotishdan tushgan tushum - xarajatlar = foyda
Xarajatlar to'g'risidagi axborot ayniqsa, korxonaning daromad (foyda) solig'ini hisoblashda muhim ahamiyatga egadir. [11] Korxona va uni boshqarish nuqtai-nazaridan esa xarajatlarning umumiy summasi, alohida ishlab chiqarish bo'linmlarining unumli hamda unumsiz xarajatlari va boshqalar haqidagi axborotlar yig'ishni talab etadi. [10]
Fermer xo'jaliklarida ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishda, xo'jalik operasiyalariga to'g'ri buxgalteriya provodkasi berish va hisob registrlarini o'z vaqtida yuritish uchun xarajatlarni mohiyati va turlarini bilish muhim ahamiyat kasb etib, bu fermer xo'jaligida boshqaruv hisobining samarali ishlashini ta'minlaydi, shuningdek hisob ma'lumotlari asosida xo'jalik ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish imkoniyatini oshiradi.
Sut yo'nalishiga ixtisoslashgan fermer xo'jaliklarida ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olishda, xo'jalik operasiyalariga to'g'ri buxgalteriya provodkasi berish va hisob registrlarini o'z vaqtida yuritish uchun xarajatlarni mohiyati va turlarini bilish muhim ahamiyat kasb etib, bu fermer xo'jaligida boshqaruv hisobining samarali ishlashini ta'minlaydi, shuningdek hisob ma'lumotlari asosida xo'jalik ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish imkoniyatini oshiradi.
Sut ishlab chiqarish xarajatlari hisobi quyidagi vazifalarni bajarishi kerak:
- sut ishlab chiqarish xarajalarini o'z vaqtida, to'g'ri va to'liq holda tegishli dastlabki hujjatlarda rasmiylashtirish;
- sut ishlab chiqarish xarajatlari haqidagi ma'lumotlarni rahbariyat va boshqa foydalanuvchilar uchun shakllantirib berish;
- sut ishlab chiqarish xarajatlarining sintetik va analitik hisobini amaldagi me'riy hujjatlar asosida yuritilishini ta'minlash;
- sut ishlab chiqarish xarajatlarni o'z vaqtida va iqtisodiy asoslangan holda taqsimlash;
- sut ishlab chiqarish xarajatlarni biznes-rejada belgilangan smetada bo'lishini ta'minlash va nazorat qilib borish.
Xulosa va takliflar. Xulosa qiladigan bo'lsak, ishlab chiqarish yo'nalishidagi hamma xarajatlar mahsulot tannarxiga kiritiladi. Bu esa ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlarni to'liq va o'z vaqtida hisobga olish, resurslardan samarali foydalanish ustidan nazorat qilishga imkon beradi.
Shunday qilib, sut ishlab chiqarishga ixtisoslashgan fermer xo'jaliklarida ishlab chiqarish xarajatlari va ular hisobini takomillashtish bo'yicha quyidagilarni taklif qilamiz:
- Chorvachilik fermer xo'jaliklarida ozuqa ekin maydonlarini chorva mollari bosh soniga mutanosib joylashtirish;
- Chorvachilikka ixtisoslashgan fermer va boshqa xo'jaliklarga ajratilgan sug'oriladigan yerlarda faqat yem-xashak ekinlari ekish va davlat ehtiyojlari uchun donli ekinlar ekishda foydalanmaslik;.
- Shaxsiy yordamchi, dehqon va fermer xo'jaliklarida chorva mollari, birinchi navbatda qoramollar sonini ko'paytirishni rag'batlantirish; [22-24]
- Chorva mollarini sotib olish uchun dehqon xo'jaliklarini imtiyozli mikrokreditlar bilan ta'minlash;
- Barcha toifadagi xo'jaliklardagi chorva mollariga zooveterinariya servis xizmatlarini yanada yaxshilash maqsadida qo'shimcha zooveterinariya punktlarini tashkil etish.
- Chorvachilik mahsulotlarini hisobga olishda mo'ljallangan hujjatlarning standart shakllaridan foydalanishni yo'lga qo'yish; [20]
- Chorvachilik ishlab chiqarish xarajatlarini tarkibiga faqat ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo'lgan xarajatlarni olib borish;
- Mahsulotlar tannarxini aniqlashni takomillashtirish uchun qoramolchilikda olingan qo'shimcha mahsulot hisoblangan go'ng o'simlikchilikda ishlatilgan go'ngni ma'lum bir bahoda baholab, o'simlikchilik xarajatlariga qo'shib, jami chorvachilik xarajatlaridan chegirib tashlash; [9]
- O'stirishdagi va boquvdagi mollarning hisobini alohida-alohida hisobga olib borish maqsadga muvofiqdir.
Takliflarimizni tuman fermer xo'jaliklari amaliyotida qo'llanilishi buxgalteriya hisobi axborotlarini to'liq va ishonchliligini ta'minlash, sut va go'sht ishlab chiqarish xarajatlarining dastlabki, sintetik va analitik hisobini takomillashtirish imkonini yaratadi. Natijada boshqaruv qarorlari samaradorligi ta'minlanishi hisobiga fermer xo'jaliklarida ishlab chiqarish hajmi ortadi.
REFERENCES
1. Темиркулов, А. А., & Хожаев, А. С. (2021). СТАТИСТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ И ОЦЕНКА ДЕЯТЕЛЬНОСТИ СПЕЦИАЛИЗИРУЮЩИХСЯ НА ПЛОДООВОЩЕВОДСТВЕ ФЕРМЕРСКИХ ХОЗЯЙСТВ В ФЕРГАНСКОЙ ОБЛАСТИ. In Бухгалтерский учет: достижения и научные перспективы XXI века (pp. 197-204).
2. Кудбиев, Д. (2022). МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ АРЕНДЫ ОСНОВНЫХ СРЕДСТВ И ИХ УЧЕТ. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 2(1), 57-62.
3. Jumakulov, Z., & Kunduzova, Q. I. (2021). Financial Independence in the Higher Education System of the Republic of Uzbekistan: Results and Conclusions. Middle European Scientific Bulletin, 19, 236-241.
4. Эрматов, А. А. (2021). СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ПРОЦЕССА БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА СТАТЕЙ СОБСТВЕННОГО КАПИТАЛА. In Современная наука. XXI век: научный, культурный, ИТ контекст (pp. 308-314).
5. Rakhimovich, F. I., & Rakhimovich, F. H. (2021). SOME ASPECTS OF ECONOMIC ANALYSIS IN THE ACTIVITIES OF ECONOMIC OBJECTS. EPRA International Journal of Economics, Business and Management Studies (EBMS), 8(11), 1-3.
6. Якубов, В. (2021). ИНВЕСТИЦИЙ И ЗАДАЧА ИХ СТАТИСТИЧСКОГО ИЗУЧЕНИЯ. Збiрник наукових праць SCIENTIA.
7. Ganievich, Y. V. (2021). Investments And The Task Of Their Statistical Study. The American Journal of Applied sciences, 3(07), 9-11.
8. Abduraximov, Boburjon Umarjon O'g'li, Qudbiyev, Nodir Tohirovich, & Mominov, Ikromjon Luxmonjon O'g'li (2021). AYLANMA MABLAG'LARNI BOSHQARISH TIJORAT KORXONASI MUVAFFAQIYATINING ASOSI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1 (10), 724-733.
9. Ugli, A. B. U., Tohirovich, Q. N., Khatamovna, R. S., & Nigoraxon, M. (2021). Current Assets and Their Role in Company Activity. Journal of Marketing and Emerging Economics, 1(7), 25-30.
10. Abduxalimovna, A. Z., & Nabiyevich, I. I. (2021). Organization of Long-Term Asset Accounting on the Basis of International Standards. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF INNOVATIONS ON TOURISM MANAGEMENT AND FINANCE, 2(11), 86-92.
11. Qudbiyev, N. T., No, D. M. O. G. L., Raximjonov, U. R. O. G. L., & Razzaqova, D. A. Q. (2022). SOLIQ ORGANLARIDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING ROLINI OSHIRISH AHAMIYATI. Scientific progress, 3(1), 927-933.
12. Qudbiyev, Nodir Tohirovich. (2021). Xalqaro moliyaviy hisob standartlariga o'tish dolzarbligi - Relevance of the transition to international financial accounting standards. SJ international journal of theoretical and practical research, 1(2), 56-64.
13. Ганибаев, И. (2021). МИЛЛИЙ ВА МОЛИЯВИЙ ХДСОБОТНИНГ ХАЛ^АРО СТАНДАРТЛАРИ АСОСИДА АСОСИЙ ВОСИТАЛАР ХДСОБИНИ ТАШКИЛ КДЯИШ. Экономика и образование, (6), 100-104.
14. Qudbiyev, N. T., Haydarov, U. S. O., & Kurbonova, S. A. (2022). HARAJATLAR HISOBNING ZAMONAVIY USULLARI. Scientific progress, 3(1), 442-448.
15. Темиркулов, А. А. (2019). Государственное управление инвестиционной деятельностью. Проблемы современной науки и образования, (12-2 (145)).
16. Давлятшаев, А. А. (2021). Процессы Интернационализации и Их Роль в Развитии Межвузовских Отношений. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF INNOVATIONS ON TOURISM MANAGEMENT AND FINANCE, 2(11), 48-55.
17. Abduazizov, S. R. (2020). ОСОБЕННОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ УЧЕТА И АНАЛИЗА ФЕРМЕРСКИХ ХОЗЯЙСТВ В УСЛОВИЯХ МОДЕРНИЗАЦИИ. Theoretical & Applied Science, (6), 461-463.
18. Sultonova, M. A. (2021). MАS'ULIYАTI CHEKLАNGАN JАMIYАTLАRDА BUXGАLTERIYА HISOBINI TАSHKIL ETISH MАSАLАLАRI. Scientific progress, 2(8), 608-613.
19. Rasulova, S. X., Qudbiyeva, G. A. Q., Mexmonaliyev, U. E. O., & Raximjonov, U. R. O. (2022). BOZOR IQTISODIYOTI TIZIMIDA LOGISTIKANING MOHIYATI VA O'RNI. Scientific progress, 3(1), 607-616..
20. Ташпулатов, А. (2020). Применение социологических исследований в сфере занятости сельского населения. In Современные научные исследования: теория, методология, практика (pp. 35-40).
21. Кудбиев, Д. (2021). ВОПРОСЫ УЧЕТА АРЕНДОВАННЫХ ОСНОВНЫХ СРЕДСТВ. In Современная наука. XXI век: научный, культурный, ИТ контекст (pp. 109-119).
22. Эрматов, А. А. (2019). УЧЕТ ДИВИДЕНДОВ И ВОПРОСЫ ЕГО СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ. In БУХГАЛТЕРСКИЙ УЧЕТ: ДОСТИЖЕНИЯ И НАУЧНЫЕ ПЕРСПЕКТИВЫ XXI ВЕКА (pp. 251-256).
23. Нурматов, О. Т. (2018). Вопросы соответствия международным стандартам национального стандарта бухгалтерского учёта Республики Узбекистан. Вопросы науки и образования, (11 (23)), 13-14.
24. Tolibjonovich, N. O. (2020). Global Economic Crises: The Global Economic Crisis In The Context Of The Coronavirus Pandemic And Its Elimination In Uzbekistan. Solid State Technology, 63(4), 5131-5145.
25. Rasm va ma'lumotlar O'zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo'mitasining rasmiy saytidan olindi. https://stat.uz
