Научная статья на тему 'Судебная защита исключительных прав на интеллектуальную собственность: национальный и зарубежный опыт'

Судебная защита исключительных прав на интеллектуальную собственность: национальный и зарубежный опыт Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
132
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
судебная защита / интеллектуальное право / интеллектуальная собственность / спор. / judicial protection / intellectual law / intellectual property / dispute.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ҳожи-Мурод Исоков

В статье исследуется национальный и зарубежный опыт судебной защиты исключительных прав на интеллектуальную собственность. Анализируются роль и специфика судебной защиты как средства охраняющего исключительные права на объекты интеллектуальной собственности, состояние национального законодательства, регулирующего эту сферу, подсудность и судебная статистика касаемо исследуемых аспектов, а также судебная практика и опыт зарубежных стран. Акцентируя что на сегодняшний день вопрос нарушения прав интеллектуальной собственности становится существенной социальной проблемой по всему миру, а также и в Узбекистане, в виду его социально-экономических последствий, обосновано мнение о наиболее актуальности судебного разрешения споров, связанных с объектами интеллектуальной собственности. На основе глубокого анализа опыта зарубежных стран касаемо вопроса подсудности дел, связанных с интеллектуальной собственностью сделаны заключения о том, что создание отдельных судов, специализированных на рассмотрение споров, связанных с объектами интеллектуальной собственности, послужит разрешению данных споров в кротчайшие сроки, без допущения излишней волокиты, а также вынесению законных, обоснованных и справедливых судебных решений. В статье отмечается, что при рассмотрении споров, связанных с объектами интеллектуальной собственности, как правило, существуют 2 категории проблем. Первая проблема обусловлена субъективными факторами, а вторая объективными. В качестве объективных факторов отмечаются отсутствие определенного правового основания для рассмотрения подобной категории дел либо несовершенство действующего законодательства, в следствии чего, не сформирована единая судебная практика. Обосновано, что создание специализированных судов в Узбекистане по разрешению споров в области интеллектуальной собственности обусловлено развитием общественных отношений, основанных на рыночной экономике и стремительным ростом значимости интеллектуальной собственности в жизни государства и общества. Аргументировано предложение о необходимости формирования специализированной судебной коллегии в Верховном суде Республики Узбекистан, а также о налаживании практики переподготовки и повышения квалификации судей в области прав интеллектуальной собственности, сотрудничестве с Всемирной организацией интеллектуальной собственности и Агентством интеллектуальной собственности. На основе сравнительных методов исследования, предлагается включить в Гражданский процессуальный кодекс Республики Узбекистан, Экономический процессуальный кодекс Республики Узбекистан, Кодекс Республики Узбекистан об административной ответственности соответствующие главы, устанавливающие процедуру судебного разрешения споров, связанных с правами интеллектуальной собственности

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Judicial protection of exclusive rights to intellectual property: national and foreign experience

The article examines national and foreign experience in judicial protection of exclusive rights to intellectual property. The role and specificity of judicial protection, the legal framework regulating this sphere, the effectiveness of national legislation, relevance to the judiciary, judicial statistics in this matter, case law and the experience of foreign countries are analyzed in order to come up with the methods of protection of exclusive rights to intellectual property. The socio-economic and legal consequences of the settlement of intellectual property disputes are presented as one of the most pressing issues in the work of the courts in the light of the fact that the issue of intellectual property rights is becoming a serious social problem in Uzbekistan and all around the world. Based on in-depth analysis of the world experience on how the issue of jurisdiction of intellectual property cases is resolved, it is concluded that the establishment of separate courts specializing specifically in intellectual property disputes will result in resolving disputes without delay in a fair and reasonable manner. The article differentiates between two categories of problems in the consideration of intellectual property issues in court practice. The first type of problems is related to subjective factors, while the second is demonstrated to comprise objective difficulties. Subjective problems comprise of the courts lacking the experience to resolve all disputes involving intellectual property rights. Alternatively, the objective factors are stated to entail the lack of clear legal framework or underdevelopment of single court practice regulating this category of cases. Therefore, it is concluded that the establishment of specialized courts in Uzbekistan specifically dealing with intellectual property disputes is justified by the development of social relations based on a market economy and the growing importance of intellectual property in the life of the state and society. In this regard, it is argued that the process of formation of a panel of judges in the Supreme Court of the Republic of Uzbekistan should entail a system of retraining and advanced training of judges in the field of intellectual property rights in cooperation with the World Intellectual Property Organisation and the Intellectual Property Agency. Taking comparative research methods as a basis, it is suggested that the Civil Procedural Code of the Republic of Uzbekistan, the Economic Procedural Code of the Republic of Uzbekistan, the Code of the Republic of Uzbekistan on Administrative offences should include a chapter devoted to reflection of the specifics of litigation of intellectual property rights, claims, lawsuits, deadlines for appeals and other procedural deadlines, norms that cover all aspects of such disputes differentiating them from other types of cases, as well as, the issue of developing the norms regulating the administrative liability for offences in the field of intellectual property rights and the criminal liability for illegal use of intellectual property rights is also justified

Текст научной работы на тему «Судебная защита исключительных прав на интеллектуальную собственность: национальный и зарубежный опыт»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Judicial protection of exclusive rights to intellectual property: national and foreign experience

Khoji-Murod ISOQOV 1

Judicial Council of the Republic of Uzbekistan

article info

abstract

Article history:

Received September 2020 Received in revised form 15 September 2020 Accepted 15 October 2020 Available online 30 October 2020

Keywords: judicial protection, intellectual law intellectual property dispute.

The article examines national and foreign experience in judicial protection of exclusive rights to intellectual property. The role and specificity of judicial protection, the legal framework regulating this sphere, the effectiveness of national legislation, relevance to the judiciary, judicial statistics in this matter, case law and the experience of foreign countries are analyzed in order to come up with the methods of protection of exclusive rights to intellectual property.

The socio-economic and legal consequences of the settlement of intellectual property disputes are presented as one of the most pressing issues in the work of the courts in the light of the fact that the issue of intellectual property rights is becoming a serious social problem in Uzbekistan and all around the world.

Based on in-depth analysis of the world experience on how the issue of jurisdiction of intellectual property cases is resolved, it is concluded that the establishment of separate courts specializing specifically in intellectual property disputes will result in resolving disputes without delay in a fair and reasonable manner.

The article differentiates between two categories of problems in the consideration of intellectual property issues in court practice. The first type of problems is related to subjective factors, while the second is demonstrated to comprise objective difficulties. Subjective problems comprise of the courts lacking the experience to resolve all disputes involving intellectual property rights. Alternatively, the objective factors are stated to entail the lack of clear legal framework or underdevelopment of single court practice regulating this category of cases.

Therefore, it is concluded that the establishment of specialized courts in Uzbekistan specifically dealing with intellectual property disputes is justified by the development of social relations based on a market economy and the growing

1 DSc, professor, Supreme School of Judges under the Supreme Judicial Council of the Republic of Uzbekistan, Tashkent, Uzbekistan

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

importance of intellectual property in the life of the state and society. In this regard, it is argued that the process of formation of a panel of judges in the Supreme Court of the Republic of Uzbekistan should entail a system of retraining and advanced training of judges in the field of intellectual property rights in cooperation with the World Intellectual Property Organization and the Intellectual Property Agency.

Taking comparative research methods as a basis, it is suggested that the Civil Procedural Code of the Republic of Uzbekistan, the Economic Procedural Code of the Republic of Uzbekistan, the Code of the Republic of Uzbekistan on Administrative offences should include a chapter devoted to reflection of the specifics of litigation of intellectual property rights, claims, lawsuits, deadlines for appeals and other procedural deadlines, norms that cover all aspects of such disputes differentiating them from other types of cases, as well as, the issue of developing the norms regulating the administrative liability for offences in the field of intellectual property rights and the criminal liability for illegal use of intellectual property rights is also justified.

2181-1415/© 2020 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутлак хукукларни суд оркали химоя килиш: миллий ва хорижий тажриба

_ аннотация_

Ма;олада интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутла; хукукларни суд оркали химоя килиш борасидаги миллий ва хорижий тажриба урганилган. Интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутлак хукукларни мухофаза килиш усуллари ичида суд оркали химоя килишнинг урни ва узига хослиги, мазкур масаланинг хукукий асослари, миллий конунчилик ахволи, судловга тааллуклилиги, бу борадаги суд статистикаси, суд амалиёти хамда хорижий давлатлар тажрибаси тахлил килинган.

Бугунги кунда интеллектуал мулк объектлари билан боглик булган низоларни хал этиш масаласи судлар фаолиятидаги энг долзарб масалалардан бири эканлиги, чунки интеллектуал мулк хукукларининг бузилиши мавзуси бутун дунёда булгани каби Узбекистонда хам жиддий ижтимоий муаммога айланиб бораётганлиги эътироф этилган холда унинг ижтимоий-иктисодий ва хукукий окибатлари асослаб берилган.

Жахон мамлакатлари тажрибасида интеллектуал мулк объектлари билан боглик ишларнинг судловга

Калит сузлар:

суд мудофазаси, интеллектуал ;онун интеллектуал мулк низо.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

тааллуклилиги масаласи кандай хал этилганлигини чукур тахлил килиш асосида интеллектуал мулк объектлари билан боглик низоларни куришга ихтисослашган алохдда судларнинг ташкил этилиши низоларни

сансалорликларсиз, киска муддатларда куриб чикилишига хамда конуний, асосли ва адолатли суд карорлари кабул килинишига замин яратиши тугрисида хулосага келинган.

Маколада судлар амалиётида интеллектуал мулк билан боглик масалаларни куриб чикишда асосан икки тоифадаги муаммо мавжудлиги таъкидланган. Биринчиси, субъектив омиллар билан боглик булса, иккинчиси, объектив кийинчилар эканлиги курсатилган. Субъектив муаммолар каторида судларда мазкур тоифадаги ишларнинг барчасини хам куриб хал этиш буйича тажрибанинг мавжуд эмаслиги айтилган. Объектив омиллар сифатида судлар томонидан ушбу тоифадаги ишларни куриб чикишда муайян хукукий асоснинг мавжуд эмаслиги ёхуд тегишли конун хужжатларининг лозим даражада

такомиллашмаганлиги, шу боис, бу борада ягона суд амалиётининг шаклланмаганлиги эътироф этилган.

Бозор иктисодиётига асосланган ижтимоий муносабатларнинг тобора ривожланиши, интеллектуал мулкнинг давлат ва жамият хаётидаги ахамияти ва урнининг кескин ошиб бораётганлиги Узбекистонда хам ителлектуал мулк билан боглик низоларни куриб чикишга ихтисослашган судларни ташкил этиш заруратини келтириб чикараётганлиги хакида хулоса килинган. Шу сабабли, Узбекистон Республикаси Олий судида интеллектуал мулк билан боглик низоларни куришга ихтисослашган судлов хайъатини ташкил этиш максадга мувофиклиги асосланган. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши хузуридаги Судьялар олий мактабида судьяларни интеллектуал мулк хукукига доир низоларни куриш буйича кайта тайёрлаш ва малакаларини ошириш тизимини йулга куйиш хамда бу борада Бутунжахон интеллектуал мулк ташкилоти ва Интеллектуал мулк агентлиги билан хамкорликни ривожлантириш лозимлиги таъкидланган.

Киёсий тадкикот усуллари асосида Узбекистон Республикасининг Фукаролик процессуал кодекси, Иктисодий процессуал кодекси, Маъмурий суд ишларини юритиш тугрисидаги кодексига интеллектул мулк хукукига оид низоларни судда куришнинг узига хос хусусиятларини акс эттирувчи нормаларни жамлаган боб киритиш, ушбу бобда даъво аризалари, аризалар, шикоятларга куйиладиган талаблар, судга мурожаат килиш муддатлари ва уларни куриб чикишнинг процессуал муддатлари, бу турдаги ишларни куришнинг бошка тоифадаги ишлардан фаркли булган жихатларини ёритиб берувчи барча холатларни ифодаловчи нормаларни назарда тутиш,

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Бойе1у а^ тпоуайош ¡ББие -1, №02 (2020) / ¡ББЫ 2181-1415

интеллектуал мулк хуку;и сох,асидаги маъмурий хуку;бузарликлар учун маъмурий жавобгарликни, шунингдек интеллектуал мулк объектларидан но;онуний фойдаланганлик учун жиноий жавобгарликни кучайтириш масалаларини х,ам куриб чи;иш зарурлиги исботлаб берилган..

Судебная защита исключительных прав на интеллектуальную собственность: национальный и зарубежный опыт

Ключевые слова:

судебная защита,

интеллектуальное право

интеллектуальная

собственность

спор.

аннотация

В статье исследуется национальный и зарубежный опыт судебной защиты исключительных прав на интеллектуальную собственность. Анализируются роль и специфика судебной защиты как средства охраняющего исключительные права на объекты интеллектуальной собственности, состояние национального

законодательства, регулирующего эту сферу, подсудность и судебная статистика касаемо исследуемых аспектов, а также судебная практика и опыт зарубежных стран.

Акцентируя что на сегодняшний день вопрос нарушения прав интеллектуальной собственности становится существенной социальной проблемой по всему миру, а также и в Узбекистане, в виду его социально-экономических последствий, обосновано мнение о наиболее актуальности судебного разрешения споров, связанных с объектами интеллектуальной собственности.

На основе глубокого анализа опыта зарубежных стран касаемо вопроса подсудности дел, связанных с интеллектуальной собственностью сделаны заключения о том, что создание отдельных судов, специализированных на рассмотрение споров, связанных с объектами интеллектуальной собственности, послужит разрешению данных споров в кротчайшие сроки, без допущения излишней волокиты, а также вынесению законных, обоснованных и справедливых судебных решений.

В статье отмечается, что при рассмотрении споров, связанных с объектами интеллектуальной собственности, как правило, существуют 2 категории проблем. Первая проблема обусловлена субъективными факторами, а вторая - объективными. В качестве объективных факторов отмечаются отсутствие определенного правового основания для рассмотрения подобной категории дел либо несовершенство действующего законодательства, в следствии чего, не сформирована единая судебная практика.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations 1ББие -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

Обосновано, что создание специализированных судов в Узбекистане по разрешению споров в области интеллектуальной собственности обусловлено развитием общественных отношений, основанных на рыночной экономике и стремительным ростом значимости интеллектуальной собственности в жизни государства и общества.

Аргументировано предложение о необходимости формирования специализированной судебной коллегии в Верховном суде Республики Узбекистан, а также о налаживании практики переподготовки и повышения квалификации судей в области прав интеллектуальной собственности, сотрудничестве с Всемирной организацией интеллектуальной собственности и Агентством интеллектуальной собственности.

На основе сравнительных методов исследования, предлагается включить в Гражданский процессуальный кодекс Республики Узбекистан, Экономический процессуальный кодекс Республики Узбекистан, Кодекс Республики Узбекистан об административной ответственности соответствующие главы,

устанавливающие процедуру судебного разрешения споров, связанных с правами интеллектуальной собственности.

Дунёнинг х,ар ;андай мамлакати каби Узбекистон учун хам бугунги кунда интеллектул мулк ху;у;и мухофазасини таъминловчи ташкилий-ху;у;ий механизмларни такомиллаштириш энг долзарб масалалардан бири булиб хисобланади. Бинобарин, хал;аро ху;у;ий хужжатларда хам миллий ;онунчилигимизда хам интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутла; ху;у;лар ута мухим фу;аролик ху;у;ларидан бири сифатида тан олинади. Х,ар бир инсон узи муаллифи хисобланган илмий, адабий ва бадиий фаолият натижаларига нисбатан маънавий ва моддий манфаатлари мухофаза ;илинишини талаб ;илиш ху;у;ига эгадир.

Интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутла; ху;у;ларни химоя ;илиш усуллари Узбекистон Республикасининг Фу;аролик кодекси(бундан буён ФК деб юритилади)нинг 1040-моддасида белгиланган. Унга кура интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутла; ху;у;ларни химоя ;илиш ФКнинг 11-моддасида назарда тутилган усуллар билан амалга оширилади. Мутла; ху;у;ларни химоя ;илиш шунингдек:

мутла; ху;у;лар ;айси моддий объектлар ёрдамида бузилган булса, уша моддий объектларни хамда бундай бузиш натижасида яратилган моддий объектларни олиб ;уйиш ор;али;

йул ;уйилган бузиш ха;идаги маълумотни мажбурий суратда эълон ;илиб, унга бузилган ху;у; кимга тегишлилиги тугрисидаги маълумотларни киритиш ор;али;

;онунда назарда тутилган бош;а усулларда амалга оширилиши мумкин.

Жaмият вa иннoвaциялap - Общecтвo и иннoвaции - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) | ISSN 2181-1415

Интeллeктyaл фaoлият нaтижaлapини вa xycycий aлoмaтлapни aкc эттиpyвчи вocитaлapни яpaтиш xaмдa yлapдaн фoйдaлaниш тyFpиcидaги шapтнoмa бyзилгaндa мaжбypиятлapни бузтнлик учун жaвoбгapлик тyFpиcидaги умумий Koидaлap кУллaнилaди [1].

ФКнинг 11-мoддacидa нaзapдa тyтилгaн фyкapoлик xyкyклapини xимoя килиш ycyллapининг pyйxaтидaн кeлиб чикиб aйтaдигaн бyлcaк, шaxcнинг интeллeктyaл мулк oбъeктлapигa ниcбaтaн мyтлaк xyкyклapи кyйидaги йyллap билaн xимoя килинaди: хукукни тaн oлиш; хукук бyзилишидaн oлдинги xoлaтни тиклaш вa хУКУКни бyзaдигaн ёки унинг бузилиши xaвфини тyFдиpaдигaн xapaкaтлapнинг oлдини oлиш; битимни xaкикий эмac дeб тoпиш вa унинг xaкикий эмacлиги oкибaтлapини кУллaш; дaвлaт opгaнининг ёки фyкapoлapнинг узини узи бoшкapиш opгaнининг xyжжaтини xaкикий эмac дeб тoпиш; шaxcнинг уз хукукини узи xимoя килиши; бypчни acличa (нaтypa) бaжapишгa мaжбyp килиш; зapapни тyлaш; нeycтoйкa yндиpиш; мaънaвий зиённи кoплaш; хукукий мyнocaбaтни бeкop Килиш ёки yзгapтиpиш; дaвлaт opгaнининг ёки фyкapoлapнинг узини узи бoшкapиш opгaнининг ^нунга зид xyжжaтини cyднинг кУллaмacлиги.

Интeллeктyaл мулк oбъeктлapигa ниcбaтaн мyтлaк xУKУKлapни кoнyндa нaзapдa тyтилгaн бoшкa ycyллap билaн xaм xимoялaшгa йул кУйилaди. Биp пaйтнинг yзидa интeллeктyaл мулк oбъeктлapигa ниcбaтaн мyтлaк xУKУKлapни Xимoя килишнинг биp нeчa ycyлини кУллaш иcтиcнo килинмaйди. Фaвкyлoддa Xoлaтлapдa, ^нунчилик тaлaблapи юзacидaн ёки бyзилгaн (дaъвo килингaн) хукукнинг xycycиятидaн кeлиб чикиб, у фaкaт мyaйян ycyл билaн xимoя килиниши лoзим. Интeллeктyaл мулкга дoиp xУKУKлapни xимoялaшнинг ycyллapи, мaзкyp ycyллapни aмaлгa oшиpиш мexaнизмигa бoFлик paвишдa булиниши мумкин: 1) фaкaт cyд тoмoнидaн, aйpим xoлaтлapдa э^ бoшкa вaкoлaтли дaвлaт opгaнлapи тoмoнидaн кУллaнaдигaн ycyллap. Бу эca мyaйян ycyл вocитacидa xимoя килиш тyFpиcидa yлapгa илтимocнoмa билaн мypoжaaт килиш зapypaтини нaзapдa тyтaди (хУКУКни тaн oлиш, хУКУК бyзилгyнигa кaдap мaвжyд бyлгaн xoлaтни тиклaш, хУКУКни бузувчи xapaкaтлapни тyxтaтиш вa х.); 2) хукукий мyнocaбaт иштиpoкчиcи тoмoнидaн мycтaкил paвишдa кУллaнaдигaн ycyллap (уз-узини xимoялaш, кoнyндa ёки шapтнoмaдa нaзapдa тутилган бyлca, мaжбypиятлapни бaжapишдaн биp тoмoнлaмa вoз кeчиш йули билaн хукукий мyнocaбaтлapни бeкop килиш вa б.); 3) xaм cyд opгaнлapининг ёpдaми билaн, xaм мycтaкил тapтибдa кУллaнaдигaн ycyллap (зapapни кoплaш, нeycтoйкa yндиpиш вa б.).

Интeллeктyaл мулк oбъeктлapигa ниcбaтaн мyтлaк xУKУKлapни мyxoфaзa Килиш ycyллapи ичидa cyд opкaли xимoя килиш мухим Уpин эгaллaйди вa у кoнyн билaн кaфoлaтлaнaди. Чyнoнчи, Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Koнcтитyцияcининг 44-мoддacигa бинoaн xap биp шaxcгa уз хУКУК вa эpкинликлapини cyд opкaли xимoя Килиш, дaвлaт opгaнлapи, мaнcaбдop шaxcлap, жaмoaт биpлaшмaлapининг Faйpикoнyний xaтти-xapaкaтлapи ycтидaн cyдгa шикoят килиш хУКУКи кaфoлaтлaнaди [2].

Taxлиллapдaн aён бyлaдики, мaмлaкaтимиз cyдлapидa кypилaётгaн интeллeктyaл мулк билaн бoFлик ишлap coни йилдaн йилгa opтиб бopмoкдa (мacaлaн, 2011 Иилдa cyд opгaнлapи тoмoнидaн интeллeктyaл мулк oбъeктлapи вa yлapгa йидxyк;yк;лapни тaъминлaшгa aлoкlaдop 22ишкypилгaн бyлca, 2018Иилдa бу кypcaткич 100дaн ornan) [3].

Жaмият вa инновaциялap - Oбщеcтво и инновaции - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

Ушбу кypcaтгичлap мaмлaкaтимиздa кyндaн кyнгa фaн, техникa, ^ншт pивожлaниб келaëтгaнлиги, интеллектyaл мулк эгaлapининг эca yзлapининг интеллектyaл мyлкигa 6Улшн xyкyклapини cyд тapтибидa химоя ;илиш билaн богли^ мypожaaтлapининг cони вa тypлapи оpтиб боpaëтгaнлигидaн дapaк.

Цонунчилигимизга acоcaн интеллектyaл мулк объектлapигa доиp ишлapни кypиб чи;иш yлapнинг тоифacидaн келиб чи;^н xолдa деяpли бapчa cyдлapнинг cyдловигa тaaллy;ли 6Улиши мумкин. Биpо;, мacaлaнинг хукукий тaбиaти инобaтгa олинaдигaн бyлca, интеллектyaл мулк объектлapигa доиp xyкyклap cyд оp;aли acоcaн фy;apолик хукукий мyноcaбaтлapи доиpacидa химоя ;илиниши лозим дегaн хyлоcaгa келиш мумкин. Шунингдек, aгapдa, интеллектyaл мулк объектлapигa доиp низо "Х^гамлик cyдлapи тyFpиcидa"ги Узбекиcтон Реcпyбликacи Цонунининг 12-моддacи тaлaблapигa мувофи; тapтибдa тyзилгaн битим билaн богли; бyлca, бyндaй низолapни xaл этилиши xaкaмлик cyдлapигa топшиpилиши xaм мумкин.

Xycycaн, 2018, 2019 йиллap вa 2020 йилнинг биpинчи чоpaги дaвомидa cyдлap томонидaн кypилгaн ишлap юзacидaн cтaтиcтик тaxлиллapгa нaзap тaшлacaк кyйидaги xолaтнинг гувохи бyлaмиз.

Фy;apолик ишлap бyйичa cyдлap томонидaн 2018 йилдa интеллектyaл мулк ху;у;и билaн богли; низолap бyйичa жaми 8 тa иш кypиб тaмомлaнгaн. Шyндaн, 2 тacи ;aноaтлaнтиpилгaн, 3 тacи paд этилгaн, 2 тacи бyйичa иш юpитиш тyгaтилгaн вa 1 тacи кypмacдaн ;олдиpилгaн. 2019 йилдa жaми 6 тa иш кypиб тaмомлaнгaн, шyндaн 2 тacи ;aноaтлaнтиpилгaн, 3 тacи paд этилтн вa колган 1 тacи кypмacдaн ;олдиpилгaн. 2020 йилнинг биpинчи чоpaгидa жaми 1 тa иш кypиб тaмомлaнгaн вa у ;aноaтлaнтиpилгaн.

Maъмypий cyдлap томонидaн интеллектyaл мулк хукуки бyйичa (xyкyк;бyзapликлap юзacидaн) Maъмypий жaвобгapлик тyFpиcидaги кодекcнинг 1ll, 1111 вa 1772-моддaлapини кУллaгaн xолдa мaъмypий ишлap кypиб чикилган. 2018 йилдa мaъмypий cyдлap томонидaн MЖтKнинг 177-моддacи бyйичa 2 тa иш 2 нaфap шaхcгa ниcбaтaн кypиб тaмомлaнгaн. 2019 йилдa MЖтKнинг 177-моддacи бyйичa жaми 7 тa иш 11 нaфap шaхcгa ниcбaтaн кypиб тaмомлaнгaн. 2018 йилдa MЖтKнинг 1771-моддacи бyйичa иш кypилмaгaн. 2019 йилдa MЖтKнинг 1ll1-моддacи бyйичa 8 тa иш 8 нaфap шaхcгa ниcбaтaн кypиб тaмомлaнгaн бyлca, шyндaн 2 тa иш бyйичa 2 нaфap шaхcгa ниcбaтaн жapимa жaзоcи тaйинлaнгaн, ;олтн 6 нaфap шaхcгa ниcбaтaн 6 тa иш тyгaтилгaн. 2018, 2019 йиллap вa 2020 йилнинг биpинчи чоpaги дaвомидa xaм MЖтKнинг 1772-моддacи бyйичa иш кypилмaгaн. 2020 йилнинг биpинчи чоpaги дaвомидa MЖтKнинг 177 вa 1771 -моддaлapи бyйичa 1 тa иш 1 нaфap шaхcгa ниcбaтaн кypиб тaмомлaнгaн.

Mиcол учун, «Узбеккино» Mиллий aгентлиги Узбекистон Реcпyбликacи Myaллифлик xy;y;лapи вa тypдош xyкyклapни химоя ;илиш жaмияти билaн биpгaликдa веб-pеcypc ycтидaн cyдгa дaъво aproan билaн мypожaaт килган. Apизaгa ^pa, 1983 йилдa тyFилгaн фy;apо Ж.И. миллий фильмлapни но;онуний тap;aтиш билaн шyFyллaниб келгaн. Maзкyp иш КУ;он шaxap мaъмypий cyди томонидaн кypиб чи;илиб, Узбекжтон Реcпyбликacи Maъмypий жaвобгapлик тyFpиcидaги кодекcнинг 1771-моддacигa биноaн фук^о Ж.И. ниcбaтaн мaъмypий жaвобгapлик чоpaлapи кУллaнилгaн [4].

Жaмият вa иннoвaциялap - Общecтвo и иннoвaции - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) | ISSN 2181-1415

Maъмypий cyдлap тoмoнидaн (oммaвиИ-x<yкyк;иИ мyнocaбaт буйинг) 2018 йилдa 17 тa иш кypиб тaмoмлaнгaн. Шyндaн, 5 тacи кaнoaтлaнтиpилгaн, 11 тacи paд этилгaн вa 1 тacи бyйичa иш юpитишдaн тугатилтн. 2019 йилдa эca, 19 тa иш кypиб тaмoмлaнгaн. Шyндaн, 7 тacи кaнoaтлaнтиpилгaн, 9 тacи paд этилгaн вa 3 тacи бyйичa иш юpитишдaн тyгaтилгaн. 2020 йилнинг биpинчи чopaги дaвoмидa бу тoифaдaги ишлap кypиб чикилмaгaн. Эътибopли xoлaтлapдaн биpи шуки, юкopидa Kaйд этилган cтaтиcтик мaълyмoтлapидa нaзapдa тyтилгaн 0ммaвий-xyкyкий мyнocaбaтлapдaн кeлиб чикувчи мaъмypий ишлapнинг бapчacи фaкaтгинa Toшкeнт шaxpидa фaoлият кypcaтyвчи мaъмypий cyдлap тoмoнидaн кypиб чикилгaн. Бoшкa xyдyдлapдaги мaъмypий cyдлap тoмoнидaн биpoнтa xaм 0ммaвий-xyкyкий мyнocaбaт бyйичa иш кypилмaгaн.

Иктиcoдий cyдлap тoмoнидaн интeллeктyaл мулк хУКУКи бyйичa 2018 йилдa жaми 63 тa иш кypиб тaмoмлaнгaн. Шyндaн 17 тacи фиpмa нoмигa бyлгaн xУKУKДaн кeлиб чиккaн низoлap бyлca, 46 тacи тoвap бeлгилapи (xизмaт кypcaтиш бeлгиcи)гa бyлгaн xУKУKДaн кeлиб чик^н низoлapдиp. Фиpмa нoмигa бyлгaн xУKУKДaн кeлиб чиккaн низoлap бyйичa жaми кypилгaн 17 тa ишлapдaн 12 тacи бyйичa дaъвo тaлaблapи кaнoaтлaнтиpилгaн, 2 тacи бyйичa paд этилган, 2 тa иш кypмacдaн кoлдиpилгaн, 1 тacи иш юpитишдaн тугатилган вa кoлгaн 1 тacи Узapo кeлишyв битими acocидa тyгaтилгaн. Toвap бeлгилapи (xизмaт кypcaтиш бeлгиcи)гa булган xyкyкдaн кeлиб чиккaн низoлap юзacидaн жaми кypилгaн 46 тa ишлapдaн 21 тacи бyйичa дaъвoлap кaнoaтлaнтиpилгaн, 11 тacи бyйичa paд этилтн, 2 тa иш кypмacдaн кoлдиpилгaн, 12тacи иш юpитишдaн тyгaтилгaн вa кoлгaн 3 тacи Узapo ^лишув битими acocидa тyгaтилгaн. 2019 йилдa жaми 28 тa иш кypиб тaмoмлaнгaн. Шyндaн 17 тacи бyйичa кУйилгaн тaлaб кaнoaтлaнтиpигaн, 7 тacи бyйичa paд этилгaн, 1 тa иш кypмacдaн кoлдиpилгaн вa 3 тacи бyйичa иш юpитиш туттилтн. 2020 йилнинг бeш oйи бyйичa жaми 15 тa иш кypиб тaмoмлaнгaн. Шyндaн 7 тacи бyйичa кУйилгaн тaлaб кaнoaтлaнтиpигaн, 7 тacи бyйичa paд этилгaн, 1 тa иш кypмacдaн кoлдиpилгaн вa 2 тacи бyйичa иш юpитиш тугатилган.

Cтaтиcтик тaxлиллapгa кapaгaндa, иктиcoдий cyдлap тoмoнидaн интeллeктyaл мулк хУКУКи бyйичa тoвap бeлгилapи (xизмaт кypcaтиш бeлгиcи)гa бyлгaн xУKУKДaн кeлиб чиккaн низoлap кyпpoк кypилгaн. X,aммaгa мaълyм тoвap бeлгилapи низoлapининг cyдлap тoмoнидaн кypиб чикиш вa мyxoфaзa килиш мacaлaлapини Уpгaнгaн xoлдa aмaлдaги кoнyнчиликдaги мaвжyд кoидaлapни xaммaгa мaълyм тoвap бeлгилapининг хУКУКий мaкoмидaн кeлиб чикиб, xaлкapo K0нyнчилик тaлaблapи дapaжacидa тaкoмиллaштиpиш лoзимгини тaъкидлaмoкчимиз. Жyмлaдaн, xaммaгa мaълyм тoвap бeлгилapи хУКУКий мyxoфaзa Килинишини тaъминлaшдa кoнтpaфaкт мaxcyлoт ишлaб чикapyвчилapнинг тaъcиp дoиpacигa тушиб кoлишидaн acpaш мaкcaдидa кyйидaгилapгa aлoxидa эътибop Kapaтиш лoзим:

- тoвap бoзopидa кoнтpaфaкт мaxcyлoтлapгa ниcбaтaн тaлaб вa тaклиф дapaжacини мapкeтинг тaдкикoти cифaтидa дoимий мoнитopинг ишлapини aмaлгa oшиpиш;

- тeгишли xУДУДДa жoйлaшгaн бoзop мaъмypияти тoмoнидaн хУКУКни мyxoфaзa килувчи opгaнлapгa кoнтpaфaкт мaxcyлoтлapни чaкaнa вa yлгypжи caвдo Килувчи coтиб oлyвчи, coтyвчи вa ишлaб чикapyвчилap тyFpиcидa дoимий axбopoт мaълyмoтлapини жaмлaш вa тeгишли opra^a тaкдим этиб бopиш;

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

- истеъмолчилар оммасини маълум товар белгиси остида ишлаб чи;арилган контрафакт товар махсулотлар тугрисида оммавий ахборот воситалари ор;али доимий равишда маълумот бериб бориш. Контрафакт махсулотлар тугрисида телевиденияда махсус дастур фаолиятини йулга ;уйиш;

- хаммага маълум товар белгиларини ху;у;ий мухофаза ;илиш билан боглик; ;онун хужжатларида белгиланган жавобгарлик чораларини алохида хаммага маълум товар белгисидан фойдаланиш ;оидаларини бузганлик ну;таи назаридан ;айта куриб чи;иш. Шунингдек, маъмурий ва жиноий жавобгарлик тугрисидаги ;онун хужжатларини такомиллаштиришга алохида эътибор ;аратиш лозим.

Шу уринда интеллектуал мулк объектларига нисбатан мутла; ху;у;ларнинг суд ор;али химоя ;илинишига доир бир мисолга муфассалро; тухталишни лозим топдик.

Даъвогар "Societe des Produits Nestle S.A" компанияси жавобгар "Family Group" МЧЖ ЦКга нисбатан и;тисодий судга даъво аризаси билан мурожаат ;илган. Даъвогарнинг фикрича унинг мутла; ху;у;лари жавобгар томонидан бузиб келинган ва бу истеъмолчиларни узи томонидан ишлаб чи;арилаётган махсулотнинг сифати хамда ишлаб чи;арувчиси тугрисида чалгитиши о;ибатида унга зиён етказиши мумкин. Чунончи, жавобгар томонидан ичимлик сувини ишлаб чи;аришда, реклама ;илишда ва тасарруф ;илишда фойдаланилаётган товар белгиси, яъни ;уллари ю;орига кутарилган одамлар тасвири (силуэти) ва марказдан таралаётган кук-мовий нурлар фонидаги айлана график ;исмлардан (элементлардан) иборат куринишдаги марка истеъмолчини янглишувга олиб келувчи даражада узининг товар белгисига айнан ухшашлигини важ ;илиб, жавобгарга ундан фойдаланишни тухтатиш мажбуриятини юклашни сураган. Суднинг ажрими билан ишга муста;ил талаблар билан арз ;илмайдиган учинчи шахс сифатида Узбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлиги жалб ;илинган.

Суд жараёнида ани;ланишича, даъвогар "Societe des Produits Nestle S.A" компанияси узининг товар белгисини Узбекистон Республикасида товар белгиларини химоя ;илиш учун хал;аро руйхатдан (№ 867993-сонли 26.09.2014 йилда, № 695660-сонли 01.07.1998 йилда, № 941054-сонли 21.09.1997 йилда ва № 895614-сонли 29.06.2006 йилда) утказган.

Белгиларни руйхатдан утказиш буйича товарлар ва хизматларнинг хал;аро таснифига мувофи; иккала юридик шахс томонидан ишлаб чи;арилган махсулотлар ухшаш ва бир хил ма;садга эга.

Узбекистон Республикасининг "Товар белгилари, хизмат курсатиш белгилари ва товар келиб чи;;ан жой номлари тугрисида"ги Цонунининг 3-моддасига асосан товар белгиси ва хизмат курсатиш белгиси (бундан буён матнда товар белгиси деб юритилади) бу бир юридик ва жисмоний шахслар товарлари ва хизматларини (бундан буён матнда товарлар деб юритилади) бош;а юридик ва жисмоний шахсларнинг шу турдаги товарларидан фар;лаш учун хизмат ;иладиган, белгиланган тартибда руйхатдан утказилган белгилардир.

Узбекистон Республикаси Давлат патент идораси директорининг "Товар белгиси ва хизмат курсатиш белгисини руйхатдан утказиш учун талабнома тузиш, топшириш ва куриб чи;иш ;оидаларини тасди;лаш тугрисида"ги буйруги (Узбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 2009 йил 29 июлда 1988180

^aMHHT Ba ннновaцнfl.nap - 06rn,ecTBO u ннновaцнн - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

coh ômiahgaßjiatpyhxatugahytka3mjirah)ra acocaH yxmam^HK cy3^H öe^rH^apHHHr yxmam^uru, TOBym^u yxmam^HK, rpa^uK yxmam^HK, Ma3MyHaH yxmam^HK Ba ^aM^aMa öe^rHHHHr yxmam^HK Ka6u KypuHum^apga öy^umu MyMKHH. rpa^HK yxmam^HK Kyßugaru a^OMaT^ap a) yMyMuß Kypum TaaccypoTH; 6) mpu^T Typu; b) xap^ap xapaKTepuHH xuco6ra o.firaH xo.flga rpa^HK ë3H^Hmu (6ocMa ëKH ë3Ma, 6om ëKH KHHHK x,ap^); r) x,ap^^apHHHr 6up-6upura Huc6aTaH ^OH^amumu; g) cy3 xap^apu ë3H^raH a^u^6o; e) paHr ëKH paHr^ap yHryH^uru acocuga aHurç^aHagu.

2015 HH^HHHr HO^6pb oßuga «De Facto» MapKeTHHr areHT^uru TOMOHugaH yTKa3H^raH ^aMoaTHunuK ^uKpura 6uHoaH cypoBga umTupoK этгaн 300 Ha^ap pecnoHgeHT^apHuHr 68% "Family" uhum^uk cyBuHu NESTLE PURE LIFE® 6peHgura Terum^u ge6 xuco6^araH^ap. myHuHrgeK, "H^tumouh $uKp" ^aMoaTHunuK ^uKpuHu ypraHum MapKa3u TOMOHugaH yTKa3u^raH u^tumouh cypoB Hara^a^apura Kypa xaM pecnoHgeT^apHuHr aKcapuAT kucmu myHgaß ^ukphu 6u^gupumraH.

Ym6y xo^aT^apHu cyg ^aBo6rap TOMOHugaH uhum^uk cyBuHu um^a6 nurçapumga, peK^aMa Kjunumga Ba Tacappy^ Ku^umga gabBorapHuHr TOBap 6e^rucura aHHaH yxmam, aihu Ky^apu ro;opura KyTapu^raH ogaM^ap TacBupu (cн^yэтн) Ba MapKa3gaH Tapa^aëTraH KyK-MOBuß Hyp^ap ^OHugaru aß^aHa rpa^uK ^ucM^apgaH ^eMeHTfiapgaH) u6opaT TOBap 6e^rucu ^оßga^aнн^raн^нrннн uc6ot^obhu ga^u^ap cu^araga 6axo^araH.

my ca6a6^u 6нpнннн ннcтaнцнн cygu gabBorapHuHr apu3acuHu ;ucMaH ^aHoaT^aHTupu6, ^aBo6rapra uhum^uk cyBuHu um^a6 nurçapumga, peK^aMa ^u^umga Ba Tacappy^ ^u^umga Ky^apu ro;opura KyTapu^raH ogaM^ap TacBupu (cн^yэтн) Ba MapKa3gaH Tapa^aëTraH KyK-MOBuß Hyp^ap ^OHugaru aß^aHa rpa^uK ^ucM^apgaH ^eMeHTfiapgaH) u6opaT TOBap 6e^rucugaH ^oßga^aHumHu TyxTaTum Ma^ypuflTuHu roKfiam xa;uga xa.fi rçu^yB ;apopuHu ;a6y.n rçu^raH.

AßTum ^ou3Ku, Ke^a^aKga MaM^aKaraM^ga uHTe^^eKTya^ My^K o6^eKT^apu 6u^aH 6y^raH Hu3O^apHu xafi этнm Maca^acu cyg^ap ^ao^u^ragaru go^3ap6

Maca^a^apgaH 6upura aß^aHumu TaßuH. HyHKu, uHTe^^eKTya^ My^K xy^y^^apuHuHr 6y3u^umu MaB3ycu 6yTyH gyHëga 6y^raHu Ka6u 6u3HuHr MaM^aKaTuMu3ga xaM ^ugguß u^tumouH MyaMMora aß^aHu6 6opMO^ga. ByHuHr 6up HeHTa y3ura xoc ca6a6^apu 6op, a^6aTTa.

BuHo6apuH, 6нpннннgaн, 6y ^a^aT y3uHuHr Mogguß MaH^aaT^apu xa^ugaruHa 6om ^OTupyBHu maxc^ap TOMOHugaH Myaß^H HHru^uK npaTum ynyH xeH ^aHgaß cap^-xapa^aT ^u^MacgaH $oßga ëKu xaTTO ^ymuMHa ^oßga o^umHuHr ocoh ßy^ugup. MKKuHHugaH, 3aMOHaBuß ax6opoT коммyннкaцнн TexHO^oru^^apu Ma^^yMOT^apHu yHuHr Mya^u^u pyxcaTucu3 y3^amTupum, y3ura moc paBumga y3rapTupum, KynaßTupum Ba Tap^aTum ^apaëHuHu yTa ocoh xaMga ap3OH umra aß^aHTupu6 ^yßgu. YnuHHugaH, MaM^aKaTuMu3ga uHTe^^eKTya^ My^K o6^eKT^apu Ba y^apra oug xy^y^^apHu Ta^MuH^amra ^apaTu^raH Mu^^uß KjOHyHHRnuK 6a3acu xa^u xaMOH ^O3uM gapa^aga TaKOMu^^amyBra MyxTO^. By эca 6arb3u 6up maxc^apra y3ra^ap TOMOHugaH Apara^raH uHTe^^eKTya^ My^K o6beKT^apugaH y3 MaH^aara ynyH ^oßga^aHu6 ^o^um uMKOHuHT^apuHu 6epagu, AbHu y^ap y3 xapaKaT^apuHuHr ax^o^-ogo6ra oug Ba ^OHyHuß ^uxaT^apu xarçuga yß^a6 xaM yTupumMaßgu. HyHKu, TexHuK puBO^^aHum ^aga^ cypbaT^apga gaBOM этмок;ga Ba y 6u^aH 6upra Typ^u-TyMaH HHru xy^y^6y3ap^uK^ap xaM cogup этн^мо;ga. ^OHyHHu^uK Hy;Tau Ha3apugaH эca 6y

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

ходисаларнинг барчасини ;амраб олиш ;ийин, албатта. Шунинг учун ушбу масала буйича хорижий мамлакатларнинг бой тажрибасини урганиш мухим саналади.

Х,озирги кунга келиб дунёнинг куплаб ривожланган мамлакатларида интеллектуал мулк объектларига доир ху;у;ларни суд ор;али химоя ;илиш институти тобора кенгро; ;улланилмо;да. Шунингдек, ушбу масалага доир хал;аро шартномалар юзасидан вужудга келган низоларнинг судга тааллу;лиги, суд ;арорларининг бажарилиши буйича хал;аро битимлар ва конвенциялар хам мавжуд.

Тахлиллар курсатадики, жахон мамлакатлари тажрибасида интеллектуал мулк объектлари билан богли; ишларнинг судловга тааллу;лилиги масаласи асосан икки тарзда хал этилган. Жумладан, Бельгия, Бразилия, Венгрия, Гонконг, Дания, Исроил, Эрон, Испания, Италия, Канада, Голландия, Норвегия, Покистон, Панама, Руминия, Словения, Словакия, Жанубий Америка мамлакатлари, Финландия, Франция, Швеция каби давлатларнинг умумюрисдикция судлари тизимида интеллектуал мулкка доир ишларни куриб чи;увчи махсус, яъни ихтисослашган суд таркиблари (двизионлар) ташкил этилган[5].

Австрия, Ирландия, Португалия, Швейцария ва Филлипинда эса интеллектуал мулкка доир низолар тижорат судлари томонидан куриб чи;илади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Бразилия, Колумбия, АЦШ ва Чилида интеллектуал мулк билан богли; масалалар апелляция судларида курилади.

Австралия, Кения, Хитой, Янги Зелландия, Сингапурда эса ушбу масалага доир низоларни куриб хал этувчи махсус трибуналлар ташкил этилган булиб, улар суд саналмайди.

Швейцариянинг Хал;аро хусусий ху;у; тугрисидаги ;онуни чет давлат ху;у;и мазмунини белгилашни судга юклайди, бунда суднинг тарафларга ёрдам сураб мурожаат ;илишига йул куйилади. Мулк билан богли; низоларни куриб чи;ишда чет давлат ху;у;и мазмунини ани;лаш тарафларга юклатилиши мумкин.

Франция судларида чет давлат ху;у;и мазмунини ани;лаш мажбурияти тарафларга юклатилган. Шу билан бирга, судлар, агар чет давлат ху;у;и меъёрлари уларга маълум булса, уз ташаббусига кура ана шу меъёрларни хам ;уллашлари мумкин.

Куриниб турибдики, дунёнинг аксарият мамлакатлари суд тизимида патент судлари уларнинг анъанавий (классик) вариантида ;арор топмаган. Бундай судлар асосан иккита давлатда, яъни Буюк Британия ва Германиядагина мумтоз шаклда мавжуддир.

Хусусан, Германияда патент судлари 1961 йилнинг 1 июлидан буён фаолият курсатиб келади. ГФР ;онунлари интеллектуал мулк ху;у;и буйича доир ишларни куриш жараёнида, умумий ;оидага асосан, судларга низони хал этиш учун тарафлар такдим этган далиллар билан чегараланиб ;олмасдан, бош;а манбаларни хам жалб этиш ва судга маълум булмаган чет давлат ху;у;и мазмунини ани;лаш учун барча чораларни куриш ваколатини беради. Чет давлат ху;у;ий ex officio меъёрлари мазмунини белгилаш Венгрия, Австрия, Туркия, Италиянинг хал;аро хусусий ху;у;;а оид ;онунларида хам назарда тутилган.

Таъкидлаш лозимки, интеллектуал мулк объектлари билан богли; низоларни куришга ихтисослашган алохида судларнинг ташкил этилганлиги

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Бойе1у а^ тпоуайош ¡ББие -1, №02 (2020) / ¡ББЫ 2181-1415

низоларни сансалорликларсиз, ;ис;а муддатларда куриб чи;илишига хамда ;онуний, асосли ва адолатли суд ;арорлари ;абул ;илинишига замин яратади

Одатда, интеллектуал мулк билан боглик; масалаларни куриб чи;увчи махсус, яъни ихтисослашган судларнинг амалиётида асосан икки тоифадаги муаммо мавжуд булади. Биринчиси, субъектив омиллар билан боглик; булса, иккинчиси, объектив ;ийинчилар хисобланади. Чунончи, субъектив муаммолар ;аторида судларда мазкур тоифадаги ишларнинг барчасини хам куриб хал этиш буйича тажрибанинг мавжуд эмаслигини айтиш мумкин. Куп холатларда судга мурожаат этувчиларнинг аксарияти узининг ху;у;ларини тула англаб етмайдилар. Масалан, Россияда судга ариза берганлар узларининг низоли мулкка эгалик ху;у;и расман тан олинганлигини тасди;ловчи хужжатларни та;дим ;ила олишмайди [6]. Бинобарин, амалдаги ;онунчиликка кура узининг ху;у;лари бузилган деб хисоблаган хар ;андай шахс уни химоя ;илиш учун судга мурожаат этиш ху;у;ига эга. Х,олбуки, ;онунчиликда барча интеллектуал мулк объектларига нисбатан хам муаллифлик ху;у;ини руйхатдан утказиш назарда тутилмаган.

Объектив омиллар сифатида судлар томонидан ушбу тоифадаги ишларни куриб чи;ишда муайян ху;у;ий асоснинг мавжуд эмаслиги ёхуд тегишли ;онун хужжатларининг лозим даражада такомиллашмаганлигини айтиш мумкин. Шу боис, бу борада ягона суд амалиётини яратиш имконияти мавжуд булмай ;олмо;да.

Узбекистонда сунгги йилларида амалга оширилган кенг куламли суд-ху;у; ислохотлари, жисмоний ва юридик шахсларнинг ху;у; ва ;онуний манфатларини химоя ;илиш тизимини такомиллаштиришга, и;тисодиётда маъмурий-буйру;бозликка асосланган бош;арув тизимидан воз кечилиб, бозор ислохотлари бос;ичма-бос;ич амалга оширилгани интеллектуал мулк сохиблари учун кенг имкониятлар ва ;улай шароитлар яратилишига хизмат ;илмо;да. Бозор и;тисодиётига асосланган ижтимоий муносабатларнинг тобора ривожланиши, интеллектуал мулкнинг давлат ва жамият хаётидаги ахамияти ва урнининг кескин ошиб бораётганлиги республикамизда хам ителлектуал мулк билан богли; низоларни куриб чи;ишга ихтисослашган судларнинг ташкил этиш заруратини келтириб чи;армо;да.

Шу сабабли, Узбекистон Республикаси Олий судида Интеллектуал мулк билан низоларни куришга ихтисослашган судлов хайъатини ташкил этиш ма;садга мувофи;дир. Бу судлов хайъати томонидан айнан интеллектуал мулк билан богли; низоларни куриб чи;ишнинг соддалаштирилган механизмлари ва тартиботларининг ишлаб чи;илиши натижасида судьяларнинг хам ихтисослашувига эришган булар эдик. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Судьялар олий кенгаши хузуридаги Судьялар олий мактабида судьяларни интеллектуал мулк ху;у;ига доир низоларни куриш буйича ;айта тайёрлаш хамда малакаларини ошириш тизимини йулга ;уйиш хамда бу борада Бутунжахон интеллектуал мулк ташкилоти ва Интеллектуал мулк агентлиги билан хамкорликни ривожлантириш ма;садга мувофи;дир.

Узбекистон Республикаси Президентининг "Интеллектуал мулк сохасида давлат бош;арувини такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 2019 йил 8 февралдаги ПЦ-4168-сон ;арорида мамлакатимизда интеллектуал мулк эгаларининг ху;у;ларини суд тартибида химоя ;илиш билан богли; ислохотларни янада кучайтириш лозимлиги белгилаб берилганлиги хам ю;орида баён этилган

Жaмият ba иннoвaциялap - Oбщecтвo и иннoвaции - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) | ISSN 2181-1415

фикpлapимиз acocли экaнлигининг иcбoти cифaтидa кapaлиши мумкин. Xycyca^ мaзкyp кapopнинг 5-бaндидa интeллeктyaл мулкнинг caмapaли xимoяcини тaъминлaш бyйичa «Йул xapитacи тacдиклaнгaн булиб yндa интeллeктyaл мулк хукукини cyд opкaли xимoя килиш бopacидa жyдa куп ишлapни aмaлгa oшиpиш peжaлaштиpилгaн. Жyмлaдaн, интeллeктyaл мулк хУКУКи coxacидaги мaъмypий xyкyкбyзapликлap тyFpиcидaги ишлapни кypиб чикиш вa мaъмypий жaзo кУллaш хукукини aдлия opгaнлapигa тaкдим этгaн xoлдa, интeллeктyaл мулк oбъeктлapидaн нoкoнyний фoйдaлaнгaнлик учун мaъмypий жaвoбгapликни кyчaйтиpиш, интeллeктyaл мулк oбъeктлapидaн нoкoнyний фoйдaлaнгaнлик учун жинoий жaвoбгapликни кyчaйтиpиш мacaлacини кypиб чикиш вa шу билaн биpгa Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Олий cyди кoшидa Пaтeнт cyдини тaшкил этиш мacaлacини Уpгaниб чикиб, acocлaнгaн тaклифлapни ишлaб чикиш xaм acocий вaзифa этиб бeлгилaнгaн.

Ушбу йул xapитacидaги вaзифaлapни aмaлгa oшиpиш учун aввaлaмбop интeллeктyaл мулк хУКУКини xaлкapo cтaндapтлapи нимaлapдaн ибopaт экaнлигини, ушбу cтaндapтлapнинг бapчacи Узбeкcтoн Рecпyбликacи K0нyнчилигидa имплeмeнтaция килингaнлигини, xaлкapo cтaндapтлap тaлaби дapaжacигa кeлтиpиш учун миллий кoнyнчилигимизгa кaндaй yзгapтиpиш вa кУшимчaлap киpитилиши лoзимлигини бeлгилaб oлиш зapyp бyлaди.

Фикpимизчa, энг aввaлo, pecпyбликaмиз ФКнинг янги тaxpиpи ^бул Kилинишидa унинг aмaлдaги тaxpиpи 2, 8, 18, 27, 56, 81, 97, 99, 137, 169, 214, 695, 698, 862, 979, 1007, 1031-1111, 1179, 1180-мoддaлapидa бeлгилaнгaн интeллeктyл мулк хУКУКи, мyaллифлик хУКУКи, иxтиpoлapгa бyлгaн хУКУК тyFpиcидaги нopмaлapни xaлкapo cтaндapтлap тaлaблapигa мocлaштиpиш нyктaи нaзapидaн Kaйтa кypиб чикиш лoзим.

Cy^pa, интeллeктyл мулк хУКУКи, мyaллифлик хУКУКи, иxтиpoлapгa бyлгaн хУКУК тyFpиcидaги бapчa кoнyн xyжaтлapини инвeнтapизaция килиш opкaли yлapни янги тaxpиpдaги ФKдa бeлгилaнaдигaн нopмaлapгa мocлaштиpиш лoзим бyлaди.

Шyнингдeк, Узбeкиcтoн Рecпyбликacининг Фyкapoлик пpoцeccyaл кoдeкcи, Иктиcoдий пpoцeccyaл кoдeкcи, Maъмypий cyд ишлapини юpитиш тyFpиcидaги кoдeкcигa xaм интeллeктyл мулк xУKУKигa oид низoлapни кypишнинг yзигa xoc xycycиятлapини a^ эттиpyвчи нopмaлapни жaмлaгaн 6o6 киpитилиши мaкcaдгa мyвoфик бyлaди. Maзкyp бoбдa кaйд этилгaн тoифaдaги ишлap бyйичa дaъвo apизaлap, apизaлap, шикoятлapгa кУйилaдигaн тaлaблap, cyдгa мypoжaaт килиш мyддaтлapи вa yлapни кypиб чикишнинг пpoцeccyaл мyддaтлapи, бу тypдaги ишлapни кypишнинг бoшкa тoифaдaги ишлapдaн фapкли булган жиxaтлapини ёpитиб бepyвчи бapчa xoлaтлapни ифoдaлoвчи нopмaлapни нaзapдa тутиш лoзим бyлaди.

Бyндaн тaшкapи, интeллeктyaл мулк хУКУКи coxacидaги мaъмypий xyкyкбyзapликлap учун мaъмypий жaвoбгapликни, шyнингдeк интeллeктyaл мулк oбъeктлapидaн нoкoнyний фoйдaлaнгaнлик учун жинoий жaвoбгapликни кyчaйтиpиш мacaлaлapини xaм кypиб чикиш зapyp.

Айни мacaлaдa К0нунчилигимизни Рoccия Фeдepaцияcининг шyнгa yxшaш K0нyнчилиги билaн киёcлaш нaтижacидa РФ Фyкapoлик кoдeкcининг мyтлaк XУKУKлap бузилиши учун юpидик шaxcлap вa xycycий тaдбиpкopлapнинг

Жaмият ba инновaциялap - Oбщеcтво и инновaции - Society and innovations Issue -1, №02 (2020) / ISSN 2181-1415

жaвобгapлиги xaкидaги ноpмacи долзapб экaнини aнглaб етиш мумкин. Унинг мaзмyни эca кyйидaгичa:

«^БВ-мод^. Myrnarç ^y^y^ap бузилиши учун юpидик шaxcлap вa xycycий тaдбиpкоpлapнинг жaвобгapлиги

Aap юpидик maxc интеллектyaл фaолият нaтижaлapигa xaмдa индивидyaллaштиpyвчи воcитaлapгa Hy^a; xyккyклapнинг биp MßHa Niapra ë.ки иупол paвишдa бузилиши.ra йул hy^a, cyд мaзкyp ^де^пинг 61-моддacи 2-бaндигa ку^pa юpидик шaxcнинг мyrлaкк x,yккyклapнинг бyзилишидaги aйби racдикклaнгaн xолarдa пpокypоp raлaбигa ку^pa унинг туттилиши xaкидa Kapоp ;aбул ;илиши мумкин. Aap шyндaй xyкyкбyзapликлap фyкapо rомонидaн у xycycий raдбиpкоp cифarидa aмaлгa ошиpaërгaн raдбиpкоpлик фaолияrи мобaйнидa йул кyйилгaн бyлca, конyнчиликдaypнarилгaн raprибдa cyд кapоpи ë^ хукми билaн мyrлaкк xyкyкlлap бyзилишидa унинг aйби мaвжyд бу/rca, унинг индивидyaл raдбиpкоp cифarидaги фaолияrи ту^тилиши мумкин».

Интеллектyaл мулк ху;у;и билaн богли; тypли xyкyкбyзapликлapнинг, xycyca^ бу боpaдaги фиpибгapлик, ногаглом paкобaт, cоxтa мyaллифликнинг олдини олиш, yмyмaн aйтгaндa, интеллектyaл мулк ху;у;и билaн богли; жapaëн cyбъектлapининг мacъyлиятини ошиpиш мaкcaдидa бизнинг конyнчиликкa xaм шyндaй ноpмaни жоpий этиш мaкcaдгa мувофи; бyлap эди.

Фойдaлaнилгaн aдaбиëтлap

1. Узбекистон Реcпyбликacининг Фyкapолик кодекcи // Узбекиcтон Ре^убли^га Oлий Maжлиcининг Axбоpотномacи, 1996 й., 11-12-cон, 1-моддa; .. 2016 й., 17-cон, 173-моддa; 2017 й., 16-ган, 265-моддa.

2. Узбекистон Реcпyбликacининг Kонcтитyцияcи. - Т.: "Узбeкиcтoн" 2018. - 76

б.

3. [Электpон мaнбa]: http://www.ima.uz/uz/services/sud-amaliyoti.

4. [Электpон мaнбa]: https://gis.uz/uz/news/373 // "Узбеккино" миллий aгентлиги мaxcyлотлapини но;онуний тapкaтгaн, мyaллифлик ху;у;и вa тypдош XУKУKлapни бyзгaн веб-caйт эгacигa чоpa к^илди.

5. Apтaмоновa E.M. к.ю.н., доцент кaфедpы cyдебной влacти и оpгaнизaции пpaвоcyдия фaкyльтетa пpaвa НИУ ВШЭ // Специaлизиpовaнный cyд по интеллектyaльным пpaвaм в cиcтеме apбитpaжныx cyдов // https://www.hse.ru/pubs/share/direct/document/69372829

6. Бaбaкyлов З.Ц. Товap белгилapининг фyкap0лик-xyкyкий мaкоми: нaзapий вa aмaлий мacaлaлap // Mоногpaфия. Macъyл мyxappиp: O.Oкюлов. - Т.: 2019. - Б.188.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.