CC BY
37FTAXP 14.25.09
ХИМИЯДАН СЫНИ ОЙЛАУДЫ ЖЕТ1ЛД1РУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ
П.А. Абдуразова1, Т.А. ^айырбекова2, Е.Б. Райымбеков3
1 PhD, ага окытушы, 2 магистрант, 3 PhD докторант 1,2 «Сырдария» Университетi, Казакстан, Жетюай к;., 3М.Эуезов атындагы Ощустш Казахстан Мемлекеттiк университетi, Казакстан, Шымкент к;., eplusr@bk.ru
Бул макалада орта бшм беру мектептерiндегi сыни ойлау тэж1рибесше эсер ететiн эдiстердi импровизациялауга непзделген практикалык эрекеттер карастырылады. Сондай-ак, орта мектеп окушылары Yшiн химия саласындагы сыни ойлауды дамыту бойынша жаратылыстану гылымдары мугал1мдершщ кызмеп зерттеддi. Макалада сыни ойлауды аныктау, багалау жэне зерттеудщ негiзгi концептуалды жэне эдюнамальщ мэселелерi, сондай-ак балалардын шыгармашылык жэне сыни ойлауын зерттеу Yшiн химиялык бiлiмнiн мацызы кврсетiлдi. Сын тургысынан ойлауды дамыту технологиясынын окушыга берер он тустары кврсетiлдi, сонымен бiрге осы технологиянын ерекшелiктерi келтiрiлдi. Инсерт, кластер жэне синквейн эдiстерiнiн манызы атап втiлдi.
ТYйiн свздер: химияны оцъту эдгстемеа, сыни ойлау, стратегия, рефлексия, бшм беру
Сыни ойлау кабшет бугшп куш Казакстан когамындагы манызды вм1рл1к дагдылардын б1р1 болып калыптасуда. Элем тез каркынмен взгерш, экономика жаhандык болып отыргандыктан, жастардын ой-врю кенешп келе жаткан осы кезендерде олар эртурл1 салаларды жетш менгеруде. Каз1рг1 кезде орта буын окушыларынын ойлау куш1не ие болуын, элемдш нарыктагы жана жагдайларга вте икемд1 жэне шыгармашылыкпен бешмделуш камтамасыз ету кажет. Казакстан мектептершщ квпшшп сыни ойлауга уйрету эл1 кунге дешн бешмделе коймаган жэне сонын салдарынан, б1зд1н окушылардын квпшшп оны тэж1рибеде колдана бермейдь У.Цоллер жэне Н.Пиента жумыстарында [1-2] сыни ойлау стратегиялары квптеген елдерде бастауыш жэне орта бшм беру барысында эз1рленбейт1н1н жэне тэжiрибеде квп колданылмайтындыгын мэл1мдеген. Мектеп жуйелер1 орта мектеп бтрушшердщ сыни ойлау дагдыларынын берш непзш эз1рлеу1н камтамасыз ету уш1н оку багдарламасына взгерютер енпзуге тшс, бул оларга орта мектепт бтргеннен кешн вз тандаган салаларында негурлым табысты болуга мумк1нд1к береди
Казакстан орта бшм беру жуйесшде окушылардын прогресс мен кузыреттшпндамыту уш1н жанартылган бшм беру багдарламасы кабылданды. Окытушылар окушыларга заманауи, жаЬандык когамнын нюанстарын синтездеу ушш кажетп дагдыларды дамытуга квмектесуге кажет бшм мен б1л1ктерд1 менгеруде. Отандык бшм берудщ туракты дамуы жагдайында окытушылар окытудын мотивациясын арттыратын, пэнге танымдык кызыгушылыгын арттыратын окытудын ти1мд1 эдютерш колдануга мумк1нд1г1 бар. Окытушылардын назарын аударатын квптеген педагогикалык тэс1лдер бар, бул жумыста сыни ойлауды дамыту тэс1лдер1 туралы свз болады.
Ка^рп уакытта окытушылардын кызыгушылыгы дамытушы технологияларга тартылган, олардын б1р1 сыни ойлауды дамыту технологиясы болып табылады. Казiргi адамнын ойлау процес баспа, аудиовизуалды акпаратпен тыгыз байланысты. Аудитория жузеге асыратын акпаратты тандау онын калауына, мYдделерiне, кундылыктык багдарларына, жас жэне гендерлш ерекшелiктерiне жэне т. б. байланысты.
Сыни ойлау - бул стандартты емес ойлау немесе белгш жагдайда баска квзкараспен карау, сондай-ак вте пайдалы шыгармашылык шешiмдердiн нэтижесi болатын ойлау кабiлетi. Сыни ойлау, сондай-ак сыни ойшылдардын сипаттарынан тYсiнiктi болуы мYмкiн. Жапон галымдары [3] ой мен кызыгушылыктын ашыктыгы диспозициясы шыгармашылык ойлау компонентi ретшде, шындык пен тYсiнудi iздеу, стратегиялык болу жэне сыни ойлау компонент ретiнде скептикалык
6олу жэне рефлексивт ойлay метaтaным ретiнде rçaрaстырaды. Б^л сын т¥рFысынaн ойлay стротегиялыщ жоспaрлaр мен ю-^имылдорды ^жет ететшш кeрсетедi. Сыни ойлayды пaйдaлaнaтын aдaмдaр eзiн-eзi бaFыттayшы, eзiн-eзi реттейтiн, e3rn-e3Í бо^ылойтын т¥ЛFa ретiнде rçaбылдaнaды, emrem олордыц ойлayы кемелдiк стaндaрттaрынa бaFыттaлFaн жэне одомныц тya бiткен эгоцентризмi мен социоцентризмiн ецсеруге бейiлдiлiкке экеп соктырады [4].
Вaн Орден e3imrç ецбепнде [5]бiлiм берy жYЙесiнщ шектеyлерiн кeрсеттi. Фaктiлер, ^ымдор, дaFдылaр мен принциптер тiкелей объектiлер болып тaбылaды, aл мэселелердi шешy, о^ыту, о^у, зияткерлiк дaмy, жеке ж^мыс, топпен ж^мыс iстеy жэне оц ^рым-^о^тс Fылыми о^ытудыц жaнaмa объектiлерi болып тaбылaды. Сынып Fылыми дискурсы осы нысaндaрдьщ aйнaлaсындa жYредi. Fылым (тiкелей немесе жaнaмa) - б^л пaйымдay нысaны. Fылыми ойлay логикоты^ ойлayдaн, жорaмaлдaрды т^жырымдоу мен тексеруден, зaттaрды ^ынудон, пaйымдayлaрды, ой-пiкiрлер мен ^орытындылорды rçaлыптaстырy мен негiздеyден т^роды.
Сын т¥рFысынaн ойлay со^ы 20 жыл iшiнде aйrçындaлып, кезец-кезещмен ^ролсо дa, жaлпы химиядa сын т¥PFысынaн ойлayды кeтермелеy стрaтегиясы кец нaзaрдaн тыс ^отон жо^. Бiрнеше aвторлaр сыни ойлay жaттыFyлaрын эзiрлеyге жэне осы дaFдылaрды ЖОО химия бойыншa о^у бaFдaрлaмaсынa бiрiктiрyге aйтaрльщтaй ^ш ж^мсоды. Америкaн Faлымдaры [6] 1970 жылдaры химияныц кiрiспе кyрсындa ^олдоетон сыни ойлоудыц eсyiне ы^пол ету Yшiн такты Yдерiстер жиынтыFын бaяндaды. Ол осы процедyрaлaрды пaйдaлaнy Жaн Пиоженщ aтaп eткен зияткерлiк домудыц eсyiне ыщтал ететiнiн оны^тады.
Faлымдaр [7] 1980 жылы химия бойыншa зерттеу жYргiзiп, сыни ойлayды о^ыту стрaтегиясы кyрсынa (сыныптa т^^лоу, видеосегменттер, aрнaйы эзiрленген YЙ тaпсырмaлaры) енпзшдь Тестiлеyге дейiнгi жэне одaн кешнп сaлыстырyлaрFa негiзделе отырып, олaр жад жэне пiкiрлерiне бaйлaнысты о^ушылордыц тYсiнiгiндегi елеyлi кемшiлiктерге экеп со^тыроды жэне о^ушылор осы зерттеуде кeрсетiлген процедyрaлaр негiзiнде сыни ойлay кдбшетш едэyiр жо^сорто aлaды деген ^орытынды жaсaйды.
Мынa ецбектерде [5-6] сондой-arç сын т¥рFысынaн ойлay тэж1рибесшщ мэселелерiн ra^ana^m, жaлпы химия бойыншa 112 о^ушыдон т^ротын сыныптa сын т¥рFысынaн ойлay кзбшетш дaмытyдa осы жaттыFyлaрдыц ттмдшпн бaFaлaды жэне осындaй ^орытындыта келдь Олaр сондой-arç окушылордыц осындaй сaрaптaмaльщ дaFдылaры бос^ дa тYрлi проблемaлaрFa кeшiрiлyi мYмкiн екенiн хaбaрлaды.
Сыни ойлayды дaмытy технологиясы-т¥ЛFaльщ-бaFдaрлы о^ытудыц бiр тYрi, о^ушылордыц шыFaрмaшыльщ, aнaлитикaльщ, конструктив^ ойлayын дaмытyFa мYмкiндiк беретiн о^поротпен ж^мыс iстеy дaFдылaрын rçaлыптaстырyдьщ жолпы педaroгикaльщ жYЙесi.
Сын т¥рFысынaн ойлоуды домыту технологиясы - б^л aлдымен о^ушыны rçызьщтырyFa, ондо зерттеу, шыFaрмaшыльщ белсендiлiктi оятyFa, содон кейiн мaтериaлды ^ыну Yшiн жaFдaй жaсayFa жэне, о^ырындо, aлFaн бiлiмдерiн жинa^тayFa кeмектесy Yшiн бaFыттaлFaн эр тYрлi тэшлдердщ
ЖИЫHTЫFЫ.
Б^л технологияныц ерекшелiктерi жэне о^ытушы мен о^ушыта бiлiм беру YPДiсiнде ^олдонылу кезiнде тигiсер пaйдaлaры жeнiнде мэлiметтер 1-3-суреттерде келтiрiлген:
бшм берудщ мацсаты бшм келем1 немесе акрарат саны емес. окушы 6pi акраратты к;алай баасара алады: 1здеу. ¥гыну. онда магына табу, ем1рде цолдану
"дайьш" 6ÍJIÍM беру емес. оку процеанде ездкгшен пайда болатьш бшмд! мергерту
г
танымдьщ объектщеп оц жэне терю жак^арын объективт! багалау
1-сурет. Сын т¥рFысынaн ойлоуды домыту технологиясыныц ерекшелiктерi
2-сурет. Сын т¥рFысынaн ойлоуды домыту технологиясыныц о^ушыта берер оц т^сторы
сыныпта ашьщтык пен
ынтымадтастык атмосферасын кура 6iny
оцыту процеанде сыни ойлау мен дербесмкта дамъггуга ыкдал ететш озсыту модеш мен тжыд1 эдастемелер жунесш пандалану муминдгл
3-сурет. О^ытушы Yшiн сын т¥рFысынaн ойлоуды домыту технологиясыныц мYмкiндiктерi
Сын тургысынан ойлауды дамыту эдютемесшщ негiздерi таным процесiнде сабакка катысуы тиiс Yш кезендi камтиды (4-сурет):
Рефлексия немесе ойлау. Ол окушыларга сабацта белшектелген барлык; нэрселерд1 туе ¡нуге, оны ез сезд ершен биццруге мумкшдис беред1
¥гыну. Ол жаца акдаратпен, тусшистермен танысуга, оларды бар бшшдермен б а кланы струга мумкищис беред1
Такырып бонынша бар бшшд! езектецщру
4-сурет. Сын тургысынан ойлауды дамыту эдютемесшщ негiзгi кезендерi
Эрине, окытушылар окушылардыц ойлай алмайтындыгына шагымданады. Бул окушылардыц тYсiнiктердi практикамен сэйкестендiру, шыгармашылык болу жэне дайындыкпен кYрделi мэселелердi шешу кабiлетсiздiгiмен байланысты деп тYсiндiрiледi. Осы бакылаулардыц кейбiрi сезаз дурыс. Бiрак бул муFалiмдерге бiздiц жауабымыз - сурак кою: Оз сыни ойлау дагдыларын калай керсетеаз немесе окушыларды ез пэшщзде сыни ойлауFа Yйретесiз? Сiз талдау мен багалауды ынталандыру Yшiн тапсырмалар жасадыцыз ба? Сiз жетекшi сурактар коясыз ба? Сiз окушылардыц гылыми терминдердi дурыс колдануын талап етесiз бе?
Сыни ойлау технологиясын химия сабагында окыту Yшiн келесi стратегияларды усынуга болады.
1. Инсерт-бул мэтiнмен, жаца акпаратпен жумыс iстеу кезiнде колданылатын оку жэне жазу аркылы сыни ойлауды дамыту технологиясыныц бiр эдюь Бiрiншiден, ол белгiлi бiр нэрсеш еске тYсiредi, ягни шакыру кезещ Yшiн кажет. Екiншiден, мэтiннен жацасын ажыратуга мYмкiндiк бередi-бул угыну сатысына тэн. Yшiншiден, акпаратты дербес талдауды, интерактивтi талкылауды болжайды, бул ойлау немесе рефлексия кезещнде колайлы.
Инсерт окушыдан пассивтi емес, мукият окуды талап етедi. Егер бурын ол тек мэтшде тYсiнiксiз сэттердi етюзш алса, онда инсерт эдiсiнле оларга назар аударуга, мэтiннiц эрбiр жолына шогырлануга мэжбYрлейдi.
Yлкен келемдегi теориялык материалды пысыктау кажет кезде инсерт ете тиiмдi жэне оны толтыру Yлгiсi 1-кестеде керсетiлген.
Кесте 1 - Инсерт кестесшщ Yлгiсi
У-Мен муны бшемш + - бул мен ушш жаца акпарат - - мен баскаша ойладым, бул менщ бшгешме кайшы келед1 ? — бул маган туашказ, тусшктеме, нактылау кажет
Мунда белгш болган мэтшде кездесетш терминдер мен угымдар жазылады. Мэтшнен белгш болган жацалыктардыц барлыгы атап етшед1 Кдйшылыктар жазылады. Ягни, окушы оныц бшм1 мен наным-сешмдерше кайшы болган акпаратты жазады. Мэтшнщ окылуына карай туындаган нактылауды немесе мэселелерд1 талап ететш тусш1кс1з сэттер атап керсетшедг
2. Кластер - бул акпаратты уйымдастырудыц графикалык нысаны, онда олардыц арасындагы барлык байланыстар кврсетiлген схема тYрiнде иркелетш негiзгi магыналык бiрлiктер кврсетiледi. Ол - оку материалын жYЙелеуге жэне корытуга ыкпал ететiн сызба.
Бiрiншi кезецде ужымныц барлык катысушыларын белсендецщру, процеске тарту жYредi. Максаты осы такырып бойынша бар бiлiмдердi жащырту, ассоциативтiк катарды калыптастыру жэне жауап алгысы келетiн сурактарды кою болып табылады. ¥гыну кезещнде акпаратпен жумыс уйымдастырылады: мэтiндi оку, алынган фактiлердi ойластыру жэне талдау. Рефлексия кезещнде алынган бiлiм шыгармашылык кызмет нэтижешнде вцделедi жэне корытынды жасалады.
Кластердi эдiсi кез-келген сатыда колданылуы мYмкiн. Шакыру кезещнде балалар такырып бойынша барлык бшмдерд^ вз болжамдарын жэне ассоциацияларды айтады жэне бекiтедi. Ол окушылардыц танымдык iс-эрекетiн ынталандыру, такырыпты мецгере бастаганга дейiн ойлауга ынталандыру Yшiн кызмет етедi. ¥гыну кезещнде кластердi пайдалану оку материалын курылымдауга мYмкiндiк бередi. Рефлексия кезещнде кластер эдю алынган бiлiмдi жYЙелеу функциясын орындайды.
Бул эдiстi колдану кезшде жумыс тYрi кез-келген болуы мYмкiн: жеке, топтык жэне ужымдык. Ол койылган максаттар мен мiндеттерге, муFалiм мен ужымныц мYмкiндiктерiне байланысты аныкталады. Бiр форманыц екiншiсiне ауысуына жол бершедь Мысалы, шакыру кезещнде бул жеке жумыс болады, онда эрбiр окушы дэптерде вз кластерiн жасайды. Жаца такырыптыц втiлуiне карай, вткен материалды бiрлесiп талкылау ретiнде дербес суреттер негiзiнде жэне сабакта алFан бiлiмдерiн ескере отырып, жалпы графикалык схема жасалады. Кластер сабакта жумысты уйымдастыру тэсiлi ретiнде жэне YЙ тапсырмасы ретiнде пайдаланылуы мYмкiн. Сощы жаFдайда окушылардыц оны курастыруда белгш бiр тэжiрибесiнiц болуы мацызды. Химия сабаFында кластер куру жэне колдану Yлгiсi 5-суретте кврсетiлген.
5-сурет. «Оттегшщ физикалык касиеттерЬ> такырыбына курастырылFан кластер
Кластердi колдану жYЙелi ойлауды дамытады, балаларды тек оку материалын жYЙелеуге Fана емес, сонымен катар взшщ баFалау пайымдауларын жYЙелеуге YЙретедi, балаларды бакылау, тэжiрибе жэне жаца алFан бiлiм негiзiнде калыптаскан вз пшрш жасауFа жэне айтуFа YЙретедi, бiрнеше устанымды бiр мезгiлде карау даFдыларын, акпаратты шыFармашылык кайта вцдеу кабшетш дамытады.
3. Синквейн-бул эдiстемелiк эдю, ол 5 жолдан туратын влец курастыру. Бул ретте олардыц эркайсысын жазу белгiлi бiр каFидаттарFа, ережелерге баFынады. Осылайша, окылFан оку материалдары бойынша кыскаша корытынды шыFарылады. Синквейн окушылардыц акыл-ой кызметiн оку жэне жазу аркылы белсендiретiн сыни ойлау технологиясыныц бiрi болып табылады. Синквейн жазу-бул окылатын такырыптаFы ец мацызды элементтердi тауып, бвлiп алуды, оларды талдап, корытынды жасауды жэне влец жазудыц негiзгi принциптерiне негiзделе отырып, кыска тужырымдауды талап ететiн еркш шыFармашылык.
Синквейн К¥РУ ережелерк
Элецнщ бiрiншi жолы - оньщ такырыбы. Б^л тек 6ip сез жэне мiндеттi тYрде зат.
Екiншi жол негiзгi такырыпты сипаттайтын екi сезден тирады. Б^л сын ешмдер болуы керек.
Yшiншi жолда, етiстiктердi пайдалану аркылы синквейн такырыбы болып табылатын сезге катысты эрекеттер сипатталады. Yшiншi жолда Yш сез.
Тертiншi жол - б^л сездердщ жиынтыгы емес, тугас фраза, оныц кемегiмен к^раушы такырыпка езшщ кезкарасын бiлдiредi. Б^л жагдайда б^л окушы ез бетiнше жасаган ^сыныс, сондай-ак канатты сез, макал, мэтел, дэйексез, афоризм, мшдетп тYрде ашылатын такырып контекстiнде болуы мYмкiн.
Бесiншi жол - бiр гана сез, ол корытынды, резюме. Кебiнесе б^л елец такырыбына синоним.
Дидактикалык практикада синквейн жазганда оны жазудыц негiзгi ережелершен елеусiз ауыткуларга жол берiледi. Мысалы, бiр немесе бiрнеше жолдардагы сездер саны езгеруi жэне берiлген сейлеу белштерш баскаларына ауыстыру мYмкiн.
Химиядан 8-сыныпта «Зат» такырыбына байланысты ^рылган синквейннiц Yлгiсi теменде келтiрiлген:
Зат (1 сез зат есiм)
Катты, с^йык (2 сез сын ешм)
Кебейедi, еридi, айналады (3 сез етютш)
КYнделiктi емiрде с^раныска ие (4 сез, магынаны ашу)
Атом (Синоним)
Синквейн окыту эдiсi ретшде эмбебап. Оны мектеп багдарламасыныц кез келген пэншщ такырыптарына колдануга болады. Ол окушыларды кызыктырады, окылатын материалды жаксы тYсiнуге кемектеседi. Бес жолды елецдi к¥ру оцай, сондыктан оны кез келген жастагы балалармен ж^мыс iстеуге болады.
Синквейн - б^л талдау мен синтездiц нэтижесi немесе алынган деректер гана болып табылатын ерекше елец. Оны шакыру кезещнде колдануга болады, балалар жаца такырыптармен танысканга дейiн, белгiлi акпаратка CYЙене отырып, елец к¥растырады. Б^л м¥Fалiмге осы мэселе бойынша балалардыц не бшетшш тYсiнуге мYмкiндiк бередi жэне материалды д^рыс мецгеру Yшiн балаларга жеткiзу кажет акпаратты тYзетуге мYмкiндiк бередi.
Сабакта синквейн жасау кеп уакыт алмайды, бiрак ол нэтижеш жылдам алуга ыкпал ететiн бейнелi сейлеудi дамытудыц тиiмдi тэсiлi болып табылады. Осы эдiстеме бойынша ж^мыс барысында окушылар кез-келген такырып бойынша ез бшмдерш терендетiп кана коймай, косымша акпарат кездерiмен дербес ж^мыс iстеу, езiнiц оку iс-эрекетiн жоспарлай бшущ де жетiлдiре алады.
Ка^рп когам оныц азаматтары ездiгiнен эрекет етуге, шешiм кабылдауга, езгермелi емiр жагдайларына икемдi бейiмделуге кабiлеттi болуына мYДделi. Сын т^ргысынан ойлауды дамыту технологиясы б^л мiндеттердi сабактарга тYрлi пэндiк салаларда колданылуы мYмкiн эртYрлi эдiстер мен тэсiлдердi енгiзу аркылы iске асыруга мYмкiндiк бередi.
Сын т^ргысынан ойлауды дамыту технологиясын колдану сабакты эртYрлi етедi, сабактыц эр кезещнде окушылардыц iс-эрекетiн камтамасыз етедт Окушылар ж^птык немесе топтык ж^мыс аркылы карым-катынас жасауга, ез шыгармашылыгын керсетуге мYмкiндiктерi бар. Эзiн-езi бакылау жэне езiн-езi багалау тапсырмаларын орындай отырып, белсендi эдiс-тэсiлдермен ж^мыс ютей отырып, окушылар езiн-езi ^йымдастыру жэне езiн-езi реттеу дагдыларын, езiн-езi талдау, езше сыни кезкарас дагдыларын дамытады.
ПайдаланылFан эдебиеттер
1. Zoller U. Critical thinking in chemistry using symbolic math documents. Journal of Chemical Education. - 2004. - Vol.81, Iss.10. - P.1533-1534.
2. Pienta N.J. Science education for global sustainability: What is necessary for teaching, learning, and assessment strategies? Journal of Chemical Education. - 2011. - Vol.70. - P.1343-1344.
3. Yu H.-B. Promoting chemistry learning through undergraduate work experience in the chemistry lab: A practical approach. Journal of Chemical Education. - 2015. - Vol.92, Iss.3. - P.433-438.
4. Wardani S., Lindawati L., Kusuma S.B.W. The development of inquiry by using android-system-based chemistry board game to improve learning outcome and critical thinking ability. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia. - 2017. - Vol.6, Iss.2. - P.196-205.
5. Van Orden N. Critical-thinking writing assignments in general chemistry. Journal of Chemical Education. - 1987. - Vol.64, Iss.6. - P.506-507.
6. Vadlapatla R., Kaur S., Zhao Y. Evaluation of student perceptions of concept mapping activity in a didactic pharmaceutics course // Currents in Pharmacy Teaching and Learning. - 2014. - Vol.6, Iss.4. - P.543-549.
7. Uzuntiryaki-Kondakçi E., Çapa-Aydin Y. Predicting critical thinking skills of university students through metacognitive self-regulation skills and chemistry self-efficacy. Kuramve Uygulamada Egitim Bilimleri. - 2013. -Vol.13, Iss.1. - P.666-670.
СТРАТЕГИИ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ КРИТИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ ПО ХИМИИ
Абдуразова П.А.1, Цайырбекова Т.А.2, Райымбеков Е.Б.3 :PhD, ст.преподаватель, 2магистрант, 3PhD докторант 1,2 Университет «Сырдария», Казахстан, г.Жетысай, 3Южно-Казахстанский государственный университет имени М.Ауэзова, Казахстан, г.Шымкент,
eplusr@bk.ru
В статье рассматриваются практические действия, основанные на импровизации методов, влияющих на развитие критического мышления в средних школах. Авторами была изучена деятельность учителей по развитию критического мышления в области химии у учащихся средних школ. В статье отражены основные концептуальные и методологические проблемы выявления, оценки и исследования критического мышления, а также значение химических знаний для изучения творческого и критического мышления детей. Показаны положительные стороны технологии развития критического мышления, приведены особенности этой технологии. Подчеркивается значение методов инсерт, кластер и синквейн.
Ключевые слова: методика преподавания химии, критическое мышление, стратегия, рефлексия, образование
STRATEGIES FOR IMPROVING CRITICAL THINKING IN CHEMISTRY
Abdurazova P.A.1, Khayirbekova T.A.2, Raiymbekov Y.B.3 1PhD, senior lecturer, 2master-student, 3PhD student 1,2«Sirdariya» university, Kazakhstan, Zhetysai, 3M.Auezov South Kazakhstan State University, Kazakhstan, Shymkent, eplusr@bk.ru
This article discusses practical actions based on improvisation techniques that affect the experience of critical thinking in secondary schools. The activities of science teachers to develop critical thinking in chemistry for secondary school students were also studied. The article reflects the main conceptual and methodological problems of identification, evaluation and research of critical thinking, as well as the importance of chemical knowledge for the study of creative and critical thinking of children. The positive aspects of the technology of critical thinking development are shown, as well as the features of this technology are given. Methods like insert, cluster and cinquain were especially noticed.
Key words: methods of teaching chemistry, critical thinking, strategy, reflection, education.
Редакцияга 12.09.2019 tyctî.
2-бeлiм / Раздел 2
ФИЗИКА МАТЕМАТИКА ИНФОРМАТИКА
Section 2 PHYSICS MATHEMATICS COMPUTER SCIENCE
