СОЦИАЛЬНЫЕ ОСОБЕННОСТИ И РОЛЬ ПЕРИОДИЧЕСКОЙ ПРЕССЫ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

УДК 002.6 ББК 76.12

Кутбиддинов Абдулмуъмин Хршимович, н.и.ф., дотсенти кафедраи журналистикаи байналхалции Донишгоуи миллии Тоцикистон (Тоцикистон, Душанбе)

Кутбиддинов Абдулмумин Хошимович, к.ф.н., доцент кафедры международной журналистики ТНУ (Таджикистан, Душанбе)

Qutbiddinov Abdulmumin Hoshimovich, candidate of philological sciences, Associate Professor of the department of the International Journalism under the Tajik National University (Tajikistan,Dushanbe), E-mail: ADAB-75@mail.ru

Вожа^ои калиди: матбуоти даврй, цамъият, сиёсат, омма, идеология

Дар мацола дар бораи нацши ицтимоии матбуот дар %аёти башар сухан меравад. Гуфта мешавад, ки ВАО чанд аср инцониб %амчун ифодагари ахборируз ба минбаре табдил ёфт, ки тавассути он цузъиёти мухталифи %аёти инсоният барраси карда карда мешавад. Цайд карда мешавад, ки мо%ияти ицтимоии матбуот дар он зо%ир мешавад, ки вай дар цараёни мавцудияти худ ба як цузъи мууими цомеаи мадани маусуб ёфт ва хонанда ба василаи он тафаккуру андеша рондан, маърифат кардан, дар тасаввур гунцонидан ва дида тавонистани дурнаморо омухта, ца%онбинии худро такмил дод. Собит мешавад, ки дар огози пайдоиш матбуот тан%о вазифаи ахбориву маълумотиву фар%ангиро ицро мекард ва %ануз мо%ияти васеи ицтимоии он зо%ир нагашта буд, вале бо мурури замон ба неруи та%рикди%андаи тамоми раванд%ои ицтимоиву сиёсии %аёти инсоният табдид ёфта, ба сифати сило%и гоявй мацоми хеле густурда пайдо кард. Дар замони муосир шаклгирии раванд%ои сиёсиро бидуни %узури матбуот тасаввур кардан гайриимкон аст ва он бе%тарин василаи таъсир ба шуури цамъияти аст, ки дар сар задани та%аввулоти мусбату манфии цомеа нацш дорад. Хулоса мешавад, ки матбуот имруз рисолати ицтимоиву цамъиятии худро аз даст додан намехо%ад, зеро бо гуногунмавзуиву гуногунназарии худ инъикоскунандаи рузгори а%ли цомеа мебошад.Бо назардошти он, ки маълумоти дар матбуот пацнгардида ба щёти щмаи иштирокчиёни сощи ицтимои ва сиёси дахл дорад, он ягона минтацаи бархурди афкори цуввацои сиёси, ки манфиати ощо фарц мекунанд, мебошад. Ин аст моуияти иттилооти ва ауамияти ицтимоии матбуоти даврии мащллй.

Ключевые слова: периодика, общество, политика, масса, идеология

В статье рассматривается социальная роль прессы в современной жизни общества. Подчеркивается, что СМИ стали платформой для освещения различных аспектов человеческой жизни на протяжении веков. Отмечается, что социальная природа прессы отражается в том, что за время своего существования она стала важной частью гражданского общества, благодаря которой читатель учится мыслить, просвещать, воображать и видеть улучшенный мир. Автор выдвигает гипотезу о том, что социальная природа прессы заключается в объективном освещении происходящих событий, формировании у аудитории политического знания, побуждении ее к определенным нормам поведения, а также в социализации различных слоев населения. Доказывается, что вначале пресса выполняла лишь новостную, информационную и культурную функцию, и ее широкое социальное значение еще не было раскрыто, но со временем она стала движущей силой всех общественно-политических процессов человеческой жизни и стала мощным идеологическим оружием. В наше время невозможно представить формирование политических процессов без присутствия прессы, и это лучшее средство воздействия на общественное мнение, которое играет роль в позитивных и негативных изменениях в обществе. В связи с тем, что информация, распространенная в прессе, касается жизни всех участников социальной и политической сферы, она является единственной зоной столкновения мнений политических сил, отличающихся своими интересами. Именно в этом заключается информационная сущность и социальная значимость местной периодической печати.

Key words: periodicals, society, politics, mass, ideology

The article dwells on the social role of the press in human-being life. The author of the article lays an emphasis upon the idea that the media has become a platform for covering various aspects of human-

ХУСУСИЯТХООИ ИЦТИМОИ ВА ТАЪЙИНОТИ МАТБУОТИ ДАВРИ

СОЦИАЛЬНЫЕ ОСОБЕННОСТИ И РОЛЬ ПЕРИОДИЧЕСКОЙ ПРЕССЫ

SOCIAL FEATURES AND THE ROLE OF THE PERIODIC PRESS

being life over the centuries. It is underscored that the social nature of the press is reflected in the fact that during its existence it has become an important part of civil society due to which the reader learns to think, educate, imagine and see the world improved. The author hypothesizes that the social nature of the press consists in objective coverage of current events, the formation of political knowledge among the audience, their incitement to certain types of behavior and in the socialization of various segments of the population as well. It is testified that at first, the press was only a news, information and cultural function, and its wide social significance has not yet been disclosed, but over time it has become the driving force of all the socio-political processes of human-being life and has become a powerful ideological weapon, on the whole. Nowadays, it is impossible to imagine the formation of political processes without the presence of the former and this is the best means of influencing public opinion, which occupies a role in both positive and negative changes in the society. Owing to the fact that the information circulated in the press concerns the life of all participants in the social and political sphere, it is the only zone of clash of opinions ofpolitical forces that differ in their interests. This is precisely the essence of information and the social significance of the local periodical press.

Х,удуди зиёда аз 400 сол мешавад, ки матбуоти даврй дар инкишофу тахаввули афкори ичтимоиву сиёсии чомеаи башарй накш бозида истодааст. Рушду инкишоф ва нуфузу эътибор пайдо кардани матбуот пеш аз хама бозгуи пешрафти чомеа дар тамоми чабхахост, ки хдмкадами замон будани матбуотро нишон медихдд. Рузнома ба хаёти инсоният ворид гардид ва чун китоб ба чузъи чудонопазири хдёти бани башар табдил ёфт. Рузнома хамчун тараннумгари оханги руз дар кутохтарин муддат ба минбаре табдил ёфт, ки чомеа нисбат ба он эътимоду бовариро пайдо намуд. Ахли чомеа дар сахифахои он аз огоз то имруз тачассуми зиндагии худро дидан мехоханду чуё мегарданд. Хонанда тавассути матбуот фикр кардан, андеша рондан, чахонбиниро такмил додан, дар тасаввур гунчонидан, маърифат кардан ва дида тавонистани дурнаморо омухт. Шахсияти бузурги Фаронса Шарл де Гол дар робита ба алокамандии рузномаву хонанда гуфта буд:«Хушбахтона, чанобон журналистон, ман газетаи шуморо барои он мехонам, ки донам, ки чиро фикр мекунам»(2, 262).

Матбуоти даврй мафхуми фарогир буда, таркиби он як самти мушаххас надорад. Зери мафхуми матбуоти даврй рузномахои харруза, рузномахои давоми хафта 2-3 бор нашршаванда, хафтаномахову мачаллахо, мохномаву фаслнома, солномаву гохнома, мачмуаву варакахое дар назар дошта мешаванд, ки номи доимиву раками чорй дошта, дар фосилаи муайяни вакт нашр мегарданд. Даврияти рузномахо аз солномахо ва рузномахои нимсолаи Аврупо огоз мешаванд, ки бо гузашти вакт ба нуктаи нихой - рузномаи харруза расидаанд.

Мусаллам аст, ки газета хамчун «...низоми муайяни иттилоърасонй тавассути варакахои дастнавис»(12,7) дар Рими кадим пайдо шудааст.Матбуот дар огоз таъиноти тичоратй дошт, аммо дар кутохтарин фурсат накши ичтимоии он дар тахаввули афкори омма ошкор гардид. Ба сифати як василаи мухими таъсир ба афкор мохияти оммавиро сохиб гашта, хамчун минбари пурарзиш сохибону моликони худро пайдо намуд. Самтхои идора кардани давлату чомеахоро бо тахаввулоту пешрафти техникй махз матбуот ба душ мегирифт. Ин холат то замони пайдоиши дигар навъхои васоити ахбор худуди зиёда аз 300 сол (бо назардошти таъсиси аввалин нашрия чопй дар Англия дар соли 1588) давом кард.

Матбуот оинаи зиндагй ва инъикоскунандаи набзи хаёти чомеа мебошад, ки хамчун «аввалин ва кадимтарин воситаи иттилоотй»(7, 14) садсолахо боз мавкеи худро нигох дошта омадааст ва барои пайдоиши дигар шаклхои ВАО замина ба вучуд овардааст. Вазифахои ин шакли анъанавй имруз дар дигар шаклхои васоити ахбор фаровон ба назар мерасад. Матбуот дар навбати аввал маънавиёту маърифат мебошад, ки зина ба зина бо пешрафти хаёт ин рисолатро дар колабу шаклхои нав пайваста тагйир додааст. Пешрафти хаёт ва ташаккули сатхи маънавию фархангии чомеаи инсонй матбуотро ба вучуд овардааст, ки баъдан матбуот ба сифати мух,аррики ин чараён пазируфта шудааст. Матбуот, бинобар набудани манбаъхои дигари маълумот дар даврахои гуногун рисолати маърифативу донишбахшии худро дар мадди аввал мегузошт: «Талабот ба рузнома хамон вакт афзуд, ки одамон аз нигохи чугрофй аз шахру давлатхо дур карор гирифта буданд ва дар бораи онхо донистан мехостанд»(3,34).

Дар огози пайдоиш матбуот танхо таъиноти ахбориву маълумотиву фархангй дошт. Дар огози ташаккул бинобар ба хама дастрас набудан, саводнок набудани омма ва ба мохияту мантики он пурра сарфахм нарафтан таваччух ба он кам буд. Бо гузашти вакт он ба хамрозе табдил ёфт, ки бидуни рохнамоиву маълумоти он чомеа ба чизи дигаре бовар намекард. Матбуот манбаи муътамади иттилооту маълумот аст. Нависандаи чех Карел Чапек дар бораи эътимоду боварй ба рузнома аз чониби хонанда андеша дорад, ки «...одамоне хастанд, ки ба

пешгуии институтхои метеорологии давлатй бовар надоранд, то холе ки онро дар сахифаи рузномаи худ нахонанд»(2,262). Таъбири боло бо назардошти эътимод ба чиддияту масъулияти матбуот гуфта шудааст. Ба ин акида аз он чихат чонибдор метавон буд, ки корманди матбуот шахси тасодуфиву рохгузари куча нест. Корманди матбуот шахсиятест, ки то кадом андоза мукаддас будани ин минбари ичтимой ба фаъолияту махорати у рабт дорад.

Матбуот неруи тахрикдихандаи тамоми равандхои ичтимоиву сиёсии хаёти башарият мебошад, ки иктидори ба хама чиз дахлу таъсир доштанро сохиб аст. Дар ин самт накши ичтимову сиёсии он дар мадди аввал карор гирифта метавонад. Дар давоми ду садсолаи охир чун як силохи идеологй макоми хеле густурда пайдо карда, шаклгирии равандхои сиёсиро бидуни хузури матбуот тасаввур кардан гайриимкон хам мебошад. Фахмиш ва мафхуми "хокимияти чорум"-ро махз матбуот ба вучуд овардааст. Баъди хокимияти конунгузору ичроияву судй, матбуот хокимияти чоруми то хадде шартиро ба вучуд овард. Ба он манзур шартй гуфта мешавад, ки дар асл матбуот ва умуман тамоми шаклхои дигари васоити ахбори оммавй кудрати кабули карореву амалй кардани онро надоранд. Накши онхо танхо ин аст, ки дар амалй гардонидани хадафхои се хокимияти дигар (конунгузор, ичроия, суд) мусоидат мекунад ва ё кумак мерасонад. Яъне бо оммавияти матолиби гуногун чомеаро огох менамояд, хушдор медихад, дастур пешниход мекунад ва барои амалкарди мухталиф афроди алохидаро водор менамояд. Матбуот бехтарин василаи таъсир ба шуури чамъиятй аст, ки дар сар задани тахаввулоти мусбату манфии чомеа накш дорад. Медиамагнати амрикой Вилям Рандол Херст, ки тавассути матбуот шухрати чахонй пайдо карда буд, бо назардошти накшу ахамияти ин воситаи иттилоот дар бораи рузнома хукм дорад, ки «...рузномахо неруи бузурги пешрафт мебошанд.Газетахо чангхоро огоз мебахшанд, сиёсатмадоронро таъин мекунанд, сиёсатмадоронро аз майдон дур месозанд»(2, 261).

Дар сахифахои рузномахо журналистон нахуст худро шинохтаанд ва баъдан дарк кардаанд, ки тавассути матбуот дар шинохту худшиносии дигарон низ кудрату имкон доранд. Ин шинохт уфукхои домандорро сохиб буда, бештар аз хама хукму рохнамоии ахли чомеа ба хисоб меравад. Ин хукму хулосахо, ки дар мехвари озодихои баёну гуфтор карор доранд, имкон медиханд, ки асли вокеоти руз бо тамоми пахлухои мусбату манфии худ тачассум ёбанд. Албатта, ин тамоюл чонибдории кулл надошта, харакату фаъолияти матбуот дар хама даврахои инкишоф ва минбаъд низ аз чониби нерухои алохида зери назорат карор дорад. Бо назардошти ин чихат, Ч,он Милтон (1608-1674) публитсист ва адиби англис, ки бо памфлетхои худ тавассути матбуот шухратманд гардида буд, хануз хеле барвакт дар робита бо талаби озодии баён гуфта буд: «..ба ман озодии донистан, озодии гуфтан ва, аз хама асосй, озодона хукм карданро дихед»(2,36).

Матбуоти даврй бо заминахои инкишофи таърихии худ рисолати чамъиятии худро аз даст додан намехохад. ^атъи назар аз баъзе омилхои начандон мусбати инкишоф (очилият, фаврият, рузмаррагй) «газета намурдааст, вай тавонист доимо худро ба вазъи нав мутобик намояд»(7, 14). Мутобик гардонидани матбуот ба вазъ ва даврони нави инкишоф бошад, бо масъулияти сахлу андак сурат гирифта наметавонад. Локайдонаву бетафовут чун як маълумотномаи хушку бесадо ба рох мондани фаъолияти рузнома хеч гох мучиби маком пайдо кардани он намешавад. Матбуот оммавият дорад ва агар онро аз даст дихаду сохиб нашавад, пас бебако будуни он амри возех аст: «матбуоте ки таъсир надорад, хонанда ва ахамияти худро гум мекунад»(9,132). Таълимоти марксистиву ленинй матбуотро натанхо хамкадами замон, балки пешгоми замон арзёбй мекард, ки пуразиштарин шинохти матбуот мебошад. Хдмкадами замон будани матбуот ин пеш аз хама «.ба зухурот саривакт ва чиддй бахо додан»(9, 132) -и_ матбуот вобаста аст. Хонанда, махсусан дар шароити имруза хеле закиву нуктасанч аст. У бо ахбори сарозери фаровон ру ба руст ва дар миёни ин хама ахбор хукму хулосаву шархи аник барояш кимат дорад. Имруз корманди матбуот низ чун як мухаккик икрор аст, ки даврони иттилоотии матбуот дар замони гузашта бокй монд. Чун намояндаи бевоситаи корзори эчод медонад, ки матбуот дар сабкати иттилоотй иктидор надорад. Матбуот накши созандагиву бунёдкорй дорад ва махз таргибу ташвики доимиву таъсирбахши он дар солхои баркарорсозии хокимияти шуравй тавонист, ки рухияи халкро баланд нигох дорад. Зиндагиву корро ботину иродаву майлу суботу равнак мебахшад, ки ин вазифа ба души матбуот вогузор мегардид. Матбуот даъват менамуд, хитоб мекард, боварй мебахшид ва аз чониби давлат низ кадр ёфтаву бахои баландро сазовор мегардид: «Ба касе пушида нест, ки дар хамаи корхое, ки мардуми мо ба чо меоварданд, роли воситахои ахбори омма бузург аст. Махз аз ин ру, давлат ва хукумат ба матбуот доимо бахои баланд медиханд ва онро хамеша кадр менамоянд»(9,132).

Матбуот дар муколамаи ичтимой имкони зиёд дорад ва ин муколамахоро хамчун «... миёнарав ва робитачии ичтимой»(7,12) барои амалй гардонидани накшаву хадафхои пешгузоштаи муассис истифода мебарад. Ин муколамахо сурати ягонаву шахшуда надоранд. Манзур он аст, ки аз чониби сохибони матбуот дар домани ин муколамахо садхо фикру андешахои мусбату манфй матрах мешавад. Матбуот хосияте дорад, ки «дар тасаввури хонанда фикри навро пайдо месозад»(11, 88) ва ин фикр метавонад, ки дар партави акидахои ислохотпарваронаву бунёдкорона ва, хатто, инкилобй карор дошта бошад. Чунин холат камтар мушохида шавад хам, аммо хусусияти густурдатари матбуот он аст, ки ба воситаи он одамон «... фикру акида, назару андеша, муаммову мушкилоти мавчуда ва розу ниёзи хешро баён месозанд»(1,6).

Доираву фазои илмии Русия дар шинохти матбуот барои собик чумхурихои шуравй назарияи шинохтро хануз дар солхои сиюми асри гузашта ба вучуд оварда буд. Х,арчанд таъиноту арзишдихихову нишондодхои дигаре пеш аз Инкилоб (аз чониби шахсиятхои гуногуни сиёсиву инкилобй) вучуд дошта бошанд хам, онхо хануз шаклу колаби илмй пайдо накарда буданд. Дар такя ба ин назарияхо чунин бардоште ба миён меояд, ки матбуот дар чомеа хамчун як миёнарав ва пайвандгари фаъол дар хама ракобатхои тираву равшан бо дигар шаклхои васоити ахбор чанд садсола боз макоми худро устувор нигох доштааст. Зеро матбуот "хуччату санади вокеист", ки таълифоти он дар пояи масъулияту тахриру чавобгарй ба миён омадааст. Х,амчун як институти сиёсии ичтимой бовариву эътимоди аудиторияро сохиб гардида, накши созандаи он дар пайдоиши равобити ичтимой амик будааст. Ба андешаи мухаккик С.М.Гуревич «газета институтест, ки бо накши миёнаравии худ робитаи тамоми чузъиёти ичтимоиро таъмин менамояд»(7,12). Накши созандаву ташкилотчигии он омили аслии пайдоши эътимоду боварии ахли чомеа мебошад. Аудитория ба он чун ба як манбаи хукукии пурэътимод муносибат менамояд. Халкияти матбуот бовариву эътимодхои хукукиро дар байни чомеа афзоиш дода, дар аксар холатхо аудитория ба он такя низ менамояд. Ин раванду тамоюл дар кишвархои бузурге чун Русия бештар падидор буда, дар миёни чомеа эхтирому эътикоди хоси он ба назар мерасад. Ба андешаи Львов В.Л «Дар ягон кишвари чахон чун Русия матбуот ин кадар ба фоидаи мардум вучуд надоштааст... Матбуоти мо - парлумони мост»(8, 458). Ниёзмандй ба иттилоот ва маълумот матбуотро ба вучуд овардааст. Маълумот бошад, хеч гох аз чанбаи маърифатбахшй дар масъалахои хукукй, фархангй, иктисодй, сиёсй ва амсоли ин холй нест. Пас, иттилоот сарчашмаи тамоми чараёнхои маърифатй мебошад, ки хамаруза чомеа ба он эхтиёч дорад. Андешаи К.Бюхер дуруст аст, ки «...газета пеш аз хама воситаи иттилоотй аст»(4,9). Аммо бояд ба инобат гирифт, ки бо назардошти дигаргунии авзои илмиву фархангии чомеа натанхо имруз, балки дар гузаштахо низ дар хошияи ин иттилооти даххо вазифахои дигар карор мегирифт. Андешаи мазкур ба он вачх аст, ки феълан накши иттилоотии матбуот дар доираи ракобатхо дар аксар манотики чахон коста гардидааст. Имруз майдони амалии матбуот низ бисёр равандхову омилхои ташвишовари такдири онро мушаххас карда метавонад, ки ба таври доимй дар мадди назари кормандони соха карор гирифтааст. Аз даст додани вазифаи ахбории матбуот аз чумлаи онхост ва инро бузургтарин талафот низ хисобидан мумкин аст. Мункир наметавон гардид, ки харчанд "роли ахборй"-и матбуот дар зинаи поёнтар карор дошта бошад хам, аммо то кунун принсипи халкият ва гуманизми матбуот пойбарчост ва ин раванд давомдор хам хохад буд. Зеро инсоният дар баробари тамоми пешрафтхо хамеша ниёз ба маънавиёту фарханги пешрафта дорад. Ба андешаи А.Н.Василйевна «газета хидмат менамояд ва тарбият мекунад»(5,16). Андешаи боло марбут ба замони шуравй бошад хам, аммо фахмиши фарсудашуда нест.

Матбуот муддати чанд садсола боз хамчун номанигори руз сахифахои вокеии таърихро месозад. Сабти авзои руз бо тараннуми охангхо бехтарин сарчашмаи таърих барои ояндагон аст. Дар хошияи сохтани сахифахои таърихй матбуот имкони дигар низ дорад, ки он кудрати таъсир расонидан ба мафкураи одамон аст. Ин таъсирбахшй як чизи одй набуда, он дар замони худ неруи тавоное мебошад. Ба андешаи мухаккик В.Ворошилов "...матбуот кудрат дар замони худ мебошад" (6, 39), ки дар анчом додани инкилобхо хидмат кардааст. Тавре зикр гардид, матбуот ба сифати хокимияти чорум сохдби конунхои нонавиштаест, ки дар мавридхои алохида болотар аз конуниятхои вокеист. Хркимиятхо хамеша бо хароси маълуме бо матбуот созиш менамоянд, аз неруи он истифода кардан мехоханд ва дар бакои устуворашон ба он такя хам мекунанд. Зеро неруи матбуот дар огоз мавчи ором буда, дар нихоят туфонхоро ба вучуд оварда метавонад. С.М.Гуревич дар ин маврид чунин акида дорад: "Матбуот ва дигар шаклхои ВАО хокимият нест, неру хаст. Неруе хаст, ки иктидори бузургеро бо ифодаи афкори ичтимой сохиб буда ба

х,окимияти вокей таъсир мерасонад. Бо ин таъсир метавонад, ки дар давоми чанд соат имкониятхои хокимиятро махдуд намояд" (7, 13).

Матбуот нахуст бо хадафхои тидоратй ба майдон кадам нихода, дар андак фурсат неруи сиёсй буданашро собит намудааст. Ба андешаи В.Ученова "матбуот нахуст аз неруи сиёсии бузург буданаш хабар додааст" (10,26), ки ин раванд хеле мураккабу печида мебошад. Инсоният ба табодули ахбору афкор ниёз дошт ва матбуот дар ин рох бехтарин васила гардид. Як замоне ахбори сиёсии бидуни матбуот танхо огозу андоми як вокеа то огозу андоми вокеаи дигар буд. Яъне вукуи як ходиса дар доираи овозахову шунидахо раванди холатро бозгу мекард. Матбуот ин холатро ба як чизи доимй табдил дода, акнун омма натанхо аз вокеаи рухдода хабардор мегардид, балки аз ходисаи дар пеш истода низ каблан огох мегашт.

Шинохти матбуот аз руи нишондоди К.Бюхер «...газета- воситаи оммавй гардонидани ахбор аст»(4, 10) то хадде имруз низ риоят мешавад. Дуруст аст, ки матбуот дар сабкати дарёфти ахбор феълан имконоти кам дорад, аммо пояи эътимоднокии ахбори матбуот устувортар мебошад. Хоху нохох рухи иттилоотии матбуот катъи назар аз ра^ибони кавй (интернет ва телевизион) бо баъзе унсурхои тахлилй бокй мондааст. Тавре мушохидаву тахкикхо нишон медиханд, харчанд имруз накши маънавию фархангии матбуот бартарият дошта бошад хам, вале шинохти мукаддами матбуот вазифаи иттилоотии он аст.

Матбуот захмату талоши домеаи мехнатие мебошад, ки омма ба он дар доираи завку мухаббат рафтору муносибат менамояд. Х,ар як шумораи рузнома аз даххо пахлухои мавзуй иборат буда, он сахифахои рузгори ахли домеа мебошад. Табиист, ки он сахифахо аз мадмуи хадафхо иборат буда, аз дониби як нафар пурра сохтани холигахи мавзуй аз имкон берун аст. Таъбири «хар як шумораи рузномаи харрузаи имруза баробари як асари пурмуъдиза аст»(4,10) гувохи он мебошад, ки дар хайати эдодии рузнома гурухеву афроде карор доранд, ки дар мутобикат ба завку майли ахли домеа мавод интишор менамоянд.

Матбуот аз замони пайдоиш ин накли возехи вокеоту хаводиси имрузу гузаштаи рузгори инсоният аст. Матбуот бо он ки номаи рузро менигорад ва мадду дазри зиндагии харрузаро инъикос мекунад, чун як махзани илмй низ ахамият дорад. Ч,узъиёти мухталифи зиндагй дар сахифахои он инъикос мешавад ва рузе ба хукми сахифахои таърих барои доирахои васеъ чун манбаи омузиш хидмат менамояд. Дар бастахои рузномахо нафаси харрузаи хаётро эхсос кардан мумкин аст. Матбуот нишондихандаи холати бемориву сихатй ва раванди сухтану сохтани дамъияту давлатхост.

ПАЙНАВИШТ:

1. Андамов, Х. «Рахбари дониш»-мадаллаи маорифй ва адабй/ Х.Андамов. - Душанбе: Истеъдод, 2017. - 128 с.

2. Ахмадулин, Е.В. Краткий курс теории журналистики. Учебное пособие/Е.В.Ахмадулин. -М.:ИКЦ «МарТ»; Ростов н/Д: издательский центр «МарТ», 2006.- 272 с.

3. Берлин, П. Очерки современной журналистики /П.Берлин// История печати: Антология: Том II/Сост.Я.Н. Засурский, Е.Л.Вартанова.-М.: Аспект Пресс, 2001.- 494 с.

4. Бюхер, К Происхождение газеты /К.Бюхер// История печати: Антология: Том II/Сост.Я.Н. Засурский, Е.Л.Вартанова.-М.: Аспект Пресс, 2001.- 494 с.

5. Васильева, А.Н. Газетно-публицистической стиль / А.Н. Васильева.- М.: Русский язык, 1982, - 198 с.

6. Ворошилов, В.В. Журналистика. Базовый курс / В.В.Ворошилов.- СПб.: Изд-во Михайлова В.А. 2004. - 700 с.

7. Гуревич, С.М. Газета: Вчера,сегодня, завтра: Учебное пособие для вузов / С.М.Гуревич.-М.: Аспект Пресс, 2004. - 228 с.

8. Рогачевский-Львов, В.Л. Печать и цензура // История печати: Антология: Т.П/Сост.Я.Н. Засурский, Е.Л.Вартанова.-М.:Аспект Пресс, 2001.- 494 с.

9. Усмонов, И.К. Журналистика.4,.4/ И. К.Усмонов. - Душанбе, 2011.-474 с.

10. Ученова, В.В. Публицистика и политика. / В.В.Ученова.- М.; Политиздат, 1973. - 231 с.

11. Шарифзода, «Бухорои шариф»: назаре пас аз 100 сол / ^.Шарифзода. - Душанбе, 2012. -100 с.

12. Шарифзода, Газета (рузнома) аз таърих, вазифахои идтимой, таснифот ва сохтори редаксияи он. Воситаи таълимй / ^.Шарифзода. - Душанбе: Ирфон, 2016. - 104 с.

REFERENCES:

1. Andamov, Kh. "The Guidance of Knowledge" - Educational and Literary Journal /Kh. Andamov. - Dushanbe: Talent, 2017. - 128 p.

2. Akhmadulina, E.V. A Brief Course in Journalism Theory. Manual / E.V.Akhmadulina. - M.: ICC "MarT"; - Rostov n /D: publishing center of MarT, 2006. - 272 p.

3. Berlin, P. Essays on Contemporary Journalism / P. Berlin // The History of Press: Anthology: V.II / Compliers: Ya.N. Zasursky, E.L. Vartanova. - M.: Aspect Press, 2001. - 494 p.

4. Byukher, K The Origin of Newspaper / K. Byukher // The History of Press: Anthology: V. II / Compliers: Ya.N. Zasursky, E.L. Vartanova. - M.: Aspect Press, 2001. - 494 p.

5. Vasiliev, A.N. Newspaper-Journalistic Style /A.N. Vasilieva.-M.:Russian language, 1982, - 198 p.

6. Voroshilov, V.V. Journalism. Basic Course / V.V. Voroshilov. - SPb.: Publishing-house of Mikhailov V.A. 2004. - 700 p.

7. Gurevich, S.M. Newspaper: Yesterday, Today, Tomorrow: manual for universities / S.M. Gurevich. - M.: Aspect Press, 2004. - 228 p.

8. Rogachevsky-Lviv, V.L. Printing and Censorship // The History of press: Anthology: V.II / Compliers: Ya.N. Zasursky, E.L. Vartanova. - M.: Aspect Press, 2001. - 494 p.

9. Usmonov, I.K. Journalism. V.4 /I.K.Usmonov. - Dushanbe, 2011. - 474 p.

10.Uchenova, V.V. Journalism and Politics /V.V.Uchenova. - M.: Politizdat, 1973. - 231 p.

11. Sharifzoda, K. "Saint Bukhara": some viewpoints later 100 years / K. Sharifzoda. -Dushanbe, 2012.-100 p.

12.Sharifzoda, K. Newspaper (Ruz-Name) from the History, its Social Functions, Classification and Editorial Structure: manual / K. Sharifzoda. - Dushanbe: Cognition, 2016. - 104 p.