Научная статья на тему 'СІНТАКСІС СКЛАДАНАГА СКАЗА Ў БЕЛАРУСКІХ ЛІТАРАТУРНЫХ АФАРЫЗМАХ (складаназлучаны сказ)'

СІНТАКСІС СКЛАДАНАГА СКАЗА Ў БЕЛАРУСКІХ ЛІТАРАТУРНЫХ АФАРЫЗМАХ (складаназлучаны сказ) Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
875
115
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Шпаковская Виктория Александровна, Е Е. Иванов

У артыкуле вызначаюцца асноўныя мадэлі складаназлучаных сказаў, якіявыкарыстоўваюцца ў беларускіх літаратурных афарызмах, акрэсліваецца прадуктыўнасцьасобных мадэляў, сродкаў сінтаксічнай сувязі і семантычных адносін паміж прэдыкатыўнымічасткамі складаназлучаных сказаў, іх абумоўленасць катэгарыяльнымі ўласцівасцямі афарызмаі яго стылістычнымі асаблівасцямі ў мове мастацкай літаратуры.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article deals with the main patterns of a compound sentence used in the Belarusian literary aphorisms. Efficiency of certain patterns, means of syntactic connections and semantic relations between predicative parts of a compound sentence, as well as their agreement with categorial characteristics and stylistic peculiarities of belletristic literature are highlighted by the author.

Текст научной работы на тему «СІНТАКСІС СКЛАДАНАГА СКАЗА Ў БЕЛАРУСКІХ ЛІТАРАТУРНЫХ АФАРЫЗМАХ (складаназлучаны сказ)»

168

ВЕСНІК МДПУ імя І. П. ШАМЯКІНА

УДК 811.161.3367

В. А. Шпакоўская

СІНТАКСІС СКЛАДАНАГА СКАЗА Ў БЕЛАРУСКІХ ЛІТАРАТУРНЫХ АФАРЫЗМАХ

(складаназлучаны сказ)

У артыкуле вызначаюцца асноўныя мадэлі складаназлучаных сказаў, якія выкарыстоўваюцца ў беларускіх літаратурных афарызмах, акрэсліваецца прадуктыўнасць асобных мадэляў, сродкаў сінтаксічнай сувязі і семантычных адносін паміж прэдыкатыўнымі часткамі складаназлучаных сказаў, іх абумоўленасць катэгарыяльнымі ўласцівасцямі афарызма і яго стылістычнымі асаблівасцямі ў мове мастацкай літаратуры.

Уводзіны

Адной з актуальных праблем вывучэння літаратурных афарызмаў у беларускай мове з’яўляецца апісанне іх сінтаксічнай будовы, якая значна адрозніваецца ад сінтаксісу фальклорных афарызмаў - прыказак, выслоўяў і інш. На сённяшні дзень акрэслены асноўныя сінтаксічныя мадэлі сказаў і іх колькасная прадстаўленасць у літаратурных афарызмах [1], апісаны сінтаксічныя і стылістычныя асаблівасці літаратурных афарызмаў, якія пабудаваны па мадэлі простага сказа [2]. Акрамя гэтага, асобныя пытанні сінтаксічнай будовы афарызмаў закранаюцца ў нешматлікіх працах, прысвечаных рознааспектнаму апісанню афарыстыкі мовы беларускай мастацкай літаратуры [3]-[7]. Пытанне сінтаксічнага апісання беларускіх літаратурных афарызмаў, пабудаваных па мадэлі складаных сказаў, асобна не ставілася. Гэта перашкаджае стварэнню цэласнага ўяўлення аб структурных і стылістычных асаблівасцях сінтаксісу літаратурных афарызмаў у сучаснай беларускай мове.

Афарызмаў, пабудаваных па мадэлі складанага сказа, налічваецца прыкладна 50% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў, якіх для сінтаксічнага аналізу было абрана каля 3000 адзінак [2, 111]. Складаныя паводле сваёй сінтаксічнай будовы адзінкі падзяляюцца на афарыстычныя выслоўі са структурай складаназлучанага, складаназалежнага і бяззлучнікавага сказаў, а таксама складанага сказа з рознымі відамі сінтаксічных сувязей.

Мэтай дадзенага даследавання з’яўляецца апісанне сінтаксічных і стылістычных асаблівасцей літаратурных афарызмаў, якія пабудаваны па мадэлі складаназлучанага сказа, на матэрыяле каля 300 адзінак, выбраных з мастацкіх твораў беларускіх пісьменнікаў і паэтаў ХХ стагоддзя.

Вынікі даследавання і іх абмеркаванне

1 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа, складаюць прыкладна 10% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

У сучасным мовазнаўстве існуе дзве класіфікацыі складаназлучаных сказаў [8, 157-158]: 1) паводле характару сэнсавых адносін паміж часткамі з улікам семантыкі злучнікаў, у межах якой вылучаюцца спалучальныя, раздзяляльныя, супраціўныя, паясняльныя і далучальныя сказы [9, 206-207]; 2) паводле сінтаксічных сродкаў сувязі (злучнікаў) з улікам сэнсавых адносін паміж састаўнымі часткамі, у межах якой вылучаюцца складаназлучаныя сказы са спалучальнымі, супастаўляльнымі (супраціўнымі), пералічальна-размеркавальнымі і далучальнымі злучнікамі і злучальнымі словамі, якія, у сваю чаргу, маркіруюць пэўны тып адносін паміж прэдыкатыўнымі часткамі [10, 275], [11, 216], [12, 588-589].

У складаназлучаных сказах асобныя яго часткі выступаюць як амаль самастойныя адзінкі, сувязь паміж якімі ўспрымаецца з агульнага зместу ўсяго сказа [13, 201]. Таму вельмі важную ролю ў афарызмах, якія паводле сваёй сінтаксічнай будовы з’яўляюцца складаназлучанымі сказамі, адыгрываюць злучнікі і злучальныя словы. Яны ў афарыстычных выслоўях не толькі выконваюць канструктыўную функцыю, а таксама тыя ці іншыя семантычна-стылістычныя функцыі, але і нясуць асобную, вельмі істотную сэнсавую і стылістычную нагрузку [14, 164].

ФШАЛАГГЧНЫЯ НАВУКІ

169

Паводле існуючых разнавіднасцей злучальных злучнікаў [10, 275], беларускія літаратурныя афарызмы, якія з’яўляюцца па сваёй сінтаксічнай структуры складаназлучанымі сказамі, падзяляюцца на наступныя чатыры вялікія групы.

2 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа з супастаўляльнымі злучнікамі, складаюць 6% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

Супастаўляльныя злучнікі маркіруюць наяўнасць супастаўляльных адносін паміж прэдыкатыўнымі часткамі, пры якіх адна частка або асобныя яе члены супастаўляюцца з другой часткай або асобнымі членамі [10, 281]. Розныя па сваіх сэнсавых адценнях адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі складаназлучанага сказа выражаюцца ў беларускіх літаратурных афарызмах пераважна пры дапамозе злучнікаў а, але, ды (у значэнні але), толькі.

Сінтаксічнай структуры афарыстычных выслоўяў, пабудаваных па мадэлі складаназлучанага сказа з супастаўляльнымі злучнікамі, якія маркіруюць супастаўляльныя адносіны паміж яго часткамі, часта ўласцівы сінтаксічны паралелізм. Паралельныя прэдыкатыўныя часткі ў афарызмах маюць структуру поўных ці няпоўных двухсастаўных або аднасастаўных сказаў. Пры гэтым сінтаксічная структура адной часткі прадвызначаецца структурай другой. Напрыклад, непаўната папярэдняй прэдыкатыўнай часткі звычайна дэтэрмінуе непаўнату наступнай, хоць другая частка можа быць няпоўным сказам і ў тых выпадках, калі мае агульны член з першым сказам [15, 229-230], параўн.: Каханне - гэта заземленая любоў, / А любоў - завоблачнае каханне (Р. Барадулін); Пустазелле губіць поле, / а няслава - усё людское (В. Аколава).

Можна вылучыць наступныя разнавіднасці супастаўляльных адносін паміж прэдыкатыўнымі часткамі афарыстычных выслоўяў, пабудаваных па мадэлі складаназлучанага сказа з супастаўляльнымі злучнікамі.

2.1 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа з адносінамі ўласнага супастаўлення паміж прэдыкатыўнымі часткамі, складаюць 2% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

У аснове ўласна супастаўлення ляжаць адрозненні паміж прадметамі, з’явамі, якія абагульняюцца ў афарыстычных выслоўях, напр.: Таленавіты - сам сабе суддзя, / А для паскуд -заўсёды небяспечны (Я. Янішчыц); Не мяняйце сяброў жывых, / А тым болей - сяброў памёрлых (Г. Бураўкін); Любімых не забываюць у радасці, а ў горы любяць яшчэ мацней (С. Грахоўскі).

2.2 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа з адносінамі супрацьпастаўлення паміж прэдыкатыўнымі часткамі, складаюць 1% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

У аснове супрацьпастаўляльных адносін ляжыць не адрозненне, а супрацьлегласць [10, 282] абагульненых характарыстык тых прадметаў і з’яў, аб якіх паведамляецца ў афарызме. Трэба адзначыць, што для сінтаксічнай структуры афарыстычных выслоўяў, пабудаваных па мадэлі складаназлучанага сказа з адносінамі супрацьпастаўлення паміж прэдыкатыўнымі часткамі, таксама характэрны паралелізм. З яго дапамогай інтэнсіфікуюцца адносіны супрацьпастаўлення паміж прэдыкатыўнымі часткамі афарыстычных выслоўяў, а таксама больш выразна маркіруюцца такія катэгарыяльныя прыметы афарызма, як замкнёнасць граматычнай структуры выказвання, яго зместавая самадастатковасць.

Супрацьпастаўляльныя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі афарыстычных выслоўяў могуць мець дадатковыя адценні, на падставе якіх размяжоўваюцца на наступныя разнавіднасці.

1 Супрацьпастаўляльна-абмежавальныя адносіны паміж часткамі афарызмаў, пабудаваных па мадэлі складаназлучанага сказа, сустракаюцца даволі часта. У такіх афарыстычных адзінках сэнс другой часткі сказа не вынікае са зместу першай часткі, не з’яўляецца яе развіццём, а наадварот, прызначаны абмяжоўваць тое, што гаварылася раней, акрэсліваць штосьці супрацьлеглае таму, што паведамлялася ў папярэдняй [15, 230]. Супрацьпастаўляльна-абмежавальныя адносіны маркіруюцца ў афарызмах злучнікамі але, ды, і, толькі, напр.: Добры рубель пазычаны, / Толькі спаць не дае (М. Танк); Добры агонь на чужыне, / Толькі грызе вочы дым (М. Танк); Лашчыць і лечыць чалавечую душу часіна згоды ў прыродзе, але найлепшая згода для чалавека - згода з самім сабою, са сваім сумленнем (М. Стральцоў); Iў чалавека раны зарастуць, / Але рубцы навечна застануцца (Ю. Свірка); Пяе крынічка, ды не дападае/Да мітуслівых спеўная вада... (Н. Мацяш).

170

ВЕСНІК МДПУ імя І. П. ШАМЯКІНА

2 Супрацьпастаўляльна-ўступальныя адносіны ў афарыстычных выслоўях, пабудаваных па мадэлі складаназлучанага сказа, сустракаюцца значна радзей і выражаюцца з дапамогай злучнікаў але, ды, напр.: Сабачае жыццё незайздроснае, але ніякіх павіннасцей сабака не нясе (Я. Колас); На што вада, але і тая /Неўсюдыроўны нораўмае... (Я. Колас).

2.3 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа з адносінамі неадпаведнасці паміж прэдыкатыўнымі часткамі, складаюць 3% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

Такія адносіны маркіруюцца ў афарызмах найчасцей злучнікамі а, ды, напр.:

Гаварыць языком можна ўсё ўсякаму, а зрабіць можа не ўсякі і не ўсё (Я. Колас); Мы ўсе жывём за кулісамі, а паказваем сябе на сцэне і нават гаворым заўсёды аб сцэне (К. Чорны); Гасподзь схіляецца да ўсіх, / Ды духам ніцых Ён не чуе (Н. Мацяш); Трывучы мой народ, /А песняю - параніш (Я. Янішчыц).

3 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа са спалучальнымі злучнікамі, складаюць 3% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

У такіх афарызмах адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі носяць пераважна часавы характар. Паводле тыпу спалучальных злучнікаў, якія маркіруюць розныя сэнсавыя адценні часу або нейкія дадатковыя значэнні, беларускія літаратурныя афарызмы, што з’яўляюцца па сваёй сінтаксічнай структуры складаназлучанымі сказамі, падзяляюцца на наступныя групы.

3.1 Складаназлучаныя сказы са спалучальным злучнікам і найбольш распаўсюджаны сярод афарыстычных выслоўяў акрэсленага сінтаксічнага тыпу і складаюць 2,8% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў, напр.: Колькі таго веку, / I той надаядае... (Я. Колас); У кожнага ёсць свая школа /1 літары ёсць залатыя (Я. Янішчыц); Паэт уласны ў кожнага народа, / І ў кожнага паэта свой Дантэс (П. Макаль).

З’явы ці падзеі, пра якія паведамляецца ў прэдыкатыўных частках такіх афарызмаў, адбываюцца пераважна адначасова, напр.: Не роўны дрэвы ў баравінах, /1 ў лузе розная трава (Я. Колас); Памагаць, чым можаш, людзям /1 не плакаць аб сабе (Н. Мацяш). І значна радзей -у розны час, напр.: Ліха ператрэцца, /1маланкай доля блісне (В. Быкаў); Адзін прыходзіш на свет калючы /1 адыходзіш - адзін (Р. Барадулін).

Злучнік і можа выкарыстоўвацца ў афарыстычных выслоўях і для далучэння другой прэдыкатыўнай часткі са значэннем нечаканага выніку, рэзкай змены меркавання

і да т. п. [14, 165], напр.: Ёсць мова, зразумелая для ўсіх, і ёсць мова, даступная для нямногіх... (Я. Колас).

Трэба асобна адзначыць выпадкі ўжывання паўторнага злучніка і ў афарызмах, пабудаваных па мадэлі складаназлучаных сказаў з адносінамі адначасовасці паміж прэдыкатыўнымі часткамі. Выкарыстанне паўторнага злучніка і надае афарыстычнаму выслоўю адметны рытм, характэрную пералічальную інтанацыю, узмацняе значэнне кожнай з прэдыкатыўных частак, напр.: I людзі простыя так ветлы, /1 погляд добры іх і светлы... (Я. Колас); І ў сцюжу нечай ласкай ты сагрэты, /1ў спёку пекане цябе зіма (П. Панчанка); Травой траву ніколі не стрымаеш, /1 ветрам ветру мусіць, не спыніць, /1 полымя не спаліш у агні... (Я. Сіпакоў); I ад шчаслівай гінулі развязкі, /1 гора узнімае да вяршынь (А. Грачанікаў).

Семантычныя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі афарызмаў са спалучальным злучнікам і, акрамя асноўнай характарыстыкі (часавай), могуць мець яшчэ дадатковыя адценні, на падставе якіх размяжоўваюцца на наступныя разнавіднасці.

1 Прычынна-выніковыя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі ўласцівы складаназлучаным сказам закрытай структуры, часткі якіх суадносяцца ў строга вызначаным парадку (у першай паведамляецца аб пэўнай прычыне, у другой - аб выніку), напр.: Душэўныя раны баляць доўга, і многім не зарубцавацца ніколі (В. Быкаў); Жыццё, як прырода, / І поры года / У ім часта мяняюцца (В. Вярба).

2 Умоўна-выніковыя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі, для якіх характэрны напружаная інтанацыя ў першай частцы і паўза перад другой часткай, напр.: Пасад і званняў абляціць лісцё, /1 застанецца голы ствол слупка /Магільнага (Р. Барадулін).

3 Адносіны супастаўлення, напр.: Паэты паміраюць на світанні - /1 астаюцца з намі жыць штодзень (Г. Бураўкін).

ФШАЛАГГЧНЫЯ НАВУКІ

171

3.2 Складаназлучаныя сказы са спалучальнымі злучнікамі ды, дык сустракаюцца адзінкава сярод афарыстычных выслоўяў акрэсленага сінтаксічнага тыпу і складаюць 0,2% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

Складаназлучаныя сказы, прэдыкатыўныя часткі якіх звязаны злучнікамі ды, дык, паводле сваёй сінтаксічнай семантыкі блізкія да сказаў са злучнікам і. Акрамя гэтага, злучнікам ды, дык уласцівы дадатковыя значэнні катэгарычнасці і далучэння [10, 280], напр.: Ды ёсць жа ты, праўда, на свеце, / Ды ёсць жа ты, вечны закон (Я. Колас).

4 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа з далучальнымі злучнікамі, складаюць толькі 0,7% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

У другой прэдыкатыўнай частцы такіх складаназлучаных сказаў змяшчаюцца дадатковыя звесткі ці заўвагі да зместу першай часткі, другая частка ўзнікае як бы ў час самога працэсу маўлення, як нешта дадатковае да першай [10, 287]. Другая частка можа ўдакладняць папярэднюю, выражаць новае паведамленне, вынік або проціпастаўленне, выкліканыя зместам першай часткі. Адносіны такога тыпу маркіруюцца злучнікамі ды, дык, і.

Адметнай асаблівасцю афарыстычных выслоўяў, пабудаваных па мадэлі складаназлучаных сказаў з далучальнымі злучнікамі, з’яўляецца тое, што далучальная (другая) частка ў іх выражае асноўны сэнс усяго выказвання, з’яўляецца зместава больш значнай, чым першая.

Семантычныя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі афарызмаў з далучальнымі злучнікамі могуць мець пэўныя адценні, на падставе якіх размяжоўваюцца на наступныя разнавіднасці.

4.1 Далучальна-азначальныя адносіны (у 0,6% ад агульнай колькасці афарызмаў), калі далучальная частка характарызуе папярэднюю, раскрывае яе змест з боку якасці, прызначэння, напр.: Бацька праўдзе вучыў змаля, / Дык з гэтай праўдай ступім далей (Я. Колас); Ды ёсць жа ты, праўда, на свеце, / Ды ёсць жа ты, вечны закон (Я. Колас); Бог апошнім падзеліцца ў кожнай долі / І пра гэта не напомніць ніколі (Р. Барадулін); Жыццё - мацней за Смерць, / і Смерць за гэта помсціць (Э. Акулін).

4.2 Далучальна-прычынныя адносіны (у 0,1% ад агульнай колькасці афарызмаў), калі ў другой прэдыкатыўнай частцы змяшчаецца дадатковае ўказанне на прычыннае значэнне першай часткі, напр.: Чалавек жыве ў звязку з усім і толькі таму зусім не памірае (Л. Галубовіч).

5 Афарызмы, пабудаваныя па мадэлі складаназлучанага сказа з пералічальна-размеркавальнымі злучнікамі, складаюць каля 0,3% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў.

У такіх афарызмах фармуліруецца несумяшчальнасць ці чаргаванне з’яў, напр.: А завядзеш і тут парадак, / То й сам харош ты будзеш, гладак (Я. Колас); Адным словам можна вельмі шмат выказаць, або тым жа самым словам нічога не сказаць (К. Чорны).

Вывады

Афарыстычныя выслоўі, пабудаваныя па мадэлях складаназлучаных сказаў, складаюць 10% ад агульнай колькасці беларускіх літаратурных афарызмаў. Найбольш распаўсюджаныя сярод іх складаназлучаныя сказы з супастаўляльнымі злучнікамі (6%). Паміж прэдыкатыўнымі часткамі такіх сказаў пераважаюць адносіны неадпаведнасці (3%). Напалову менш складаназлучаных сказаў са спалучальнымі злучнікамі (3%). Самым прадуктыўным сродкам сінтаксічнай сувязі ў такіх сказах з’яўляецца злучнік і (2,8%), з дапамогай якога маркіруюцца разнастайныя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі. Зусім мала сярод афарызмаў сустракаецца складаназлучаных сказаў з далучальнымі (0,7%) і прычынна-размеркавальнымі (0,3%) злучнікамі.

Адносна вялікая колькасць беларускіх літаратурных афарызмаў, пабудаваных па мадэлі складаназлучанага сказа з супастаўляльнымі злучнікамі, тлумачыцца тым, што такія сказы будуюцца па прынцыпе структурнага паралелізма, які адпавядае такой стылістычнай уласцівасці афарыстычных выслоўяў, як структурная двухкампанентнасць.

Прадуктыўнасць сярод спалучальных злучнікаў у складаназлучаных сказах, прадстаўленых у афарызмах, злучніка і абумоўлена такой важнай катэгарыяльнай уласцівасцю афарыстычных выслоўяў, як наяўнасць лагічна-семантычнай структуры суджэння, паколькі злучнік і маркіруе ў афарызмах пераважна прычынна-выніковыя і ўмоўна-выніковыя адносіны паміж прэдыкатыўнымі часткамі складаназлучанага сказа.

172

ВЕСНІК МДПУ імя І. П. ШАМЯКІНА

Літаратура

1. Іваноў, Я. Я. Сінтаксічная структура сучаснага беларускага літаратурнага афарызма / Я. Я. Іваноў, І. І. Баравая // Славянская фразеология в ареальном, историческом и этнокультурном аспектах : материалы V Междунар. науч. конф., Гомель, 22-23 окт. 2007 г. / УО «ГГУ им. Ф. Скорины», редкол.: В. И. Коваль (отв. ред.) [и др.]. - Гомель, 2007. - С. 180-182.

2. Шпакоўская, В. А. Сінтаксіс беларускіх літаратурных афарызмаў (просты сказ) / В. А. Шпакоўская // Весн. МДПУ імя І. П. Шамякіна. - 2011. - № 1(30). - С. 111-116.

3. Леванюк, А. Я. Лексіка-граматычныя і семантыка-стылістычныя асаблівасці беларускага паэтычнага афарызма : аўтарэф. дыс. ... канд. філал. навук : 10.02.01 / А. Я. Леванюк ; Беларус. дзярж. ун-т. -Мінск, 2002. - 19 с.

4. Назаранка, Ю. В. Выслоўе ў мове твораў Якуба Коласа: камунікацыйна-маўленчы статус, класіфікацыя, моўна-стылістычныя асаблівасці : аўтарэф. дыс. ... канд. філал. навук : 10.02.01 / Ю. В. Назаранка ; Беларус. дзярж. ун-т. - Мінск, 2003. - 22 с.

5. Гаўрош, Н. «Шчасця большага няма ў зярняці, як на ніве роднай прарастаці»: да праблемы вывучэння афарызмаў беларускіх пісьменнікаў / Н. Гаўрош, Н. Нямковіч // Роднае слова. - 2005. - № 11. -

С. 37-40.

6. Гаўрош, Н. «Ад зямлі да зор i сонца няма думкам забаронцы»: да пытання афарыстычнасці і афарызацыі тэксту / Н. Гаўрош, Н. Нямковіч // Роднае слова. - 2006. - № 5. - С. 33-36.

7. Іваноў, Я. Я. Афарызмы ў мове твораў Максіма Гарэцкага / Я. Я. Іваноў // Беларуская мова і літаратура. - 2008. - № 8. - С. 62-64.

8. Рагаўцоў, В. І. Сінтаксіс беларускай і рускай моў: дыскусійныя пытанні / В. І. Рагаўцоў. -Мінск : Універсітэцкае, 2001. - 199 с.

9. Белошапкова, В. А. Современный русский язык: синтаксис / В. А. Белошапкова. - М. : Высш. шк., 1977. - 248 с.

10. Беларуская граматыка : у 2 ч. / АН БССР, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа. - Мінск : Навука і тэхніка, 1986. - Ч. 2 : Сінтаксіс / рэд.: М. В. Бірыла, П. П. Шуба. - 328 с.

11. Бурак, Л. І. Сучасная беларуская мова: Сінтаксіс. Пунктуацыя / Л. І. Бурак. - Мінск : Універсітэцкае, 1987. - 320 с.

12. Сямешка, Л. І. Курс беларускай мовы : падручнік / Л. І. Сямешка, І. Р. Шкраба, З. І. Бадзевіч. -Мінск : Універсітэцкае, 1996. - 654 с.

13. Цікоцкі, М. Я. Стылістыка беларускай мовы / М. Я. Цікоцкі. - Мінск : Універсітэцкае, 1995. - 294 с.

14. Королькова, А. В. Русская афористика : монография / А. В. Королькова. - М. : Флинта : Наука, 2005. - 344 с.

15. Тарланов, З. К. Русские пословицы: синтаксис и поэтика / З. К. Тарланов. - Петрозаводск : ПетрГУ, 1999. - 448 с.

Summary

The article deals wtih the таіп patterns of a compound sentence used іп the Веіагшіап titerary aphorisms. Effiriency of certam patterns, means of syntactic connections and semantic relations between predkative parts of a compound sentence, as well as then- agreement wtih categorial characteristics and stytistic pecutiarities of belletristic titerature are highlighted by the author.

Паступіў у рэдакцыю 01.08.11.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.