Научная статья на тему 'СИНФДАН ТАШҚАРИ МАШҒУЛОТЛАР ОРҚАЛИ ЎҚУВЧИЛАРНИ ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТГА ЙЎНАЛТИРИШ МЕТОДЛАРИ'

СИНФДАН ТАШҚАРИ МАШҒУЛОТЛАР ОРҚАЛИ ЎҚУВЧИЛАРНИ ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТГА ЙЎНАЛТИРИШ МЕТОДЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
34
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ижодий / ташаббускор / конструктив / инновацион / таълим / ақл / асосий / сифат / даража / фикрлашни ривожлантириш. / original / creative / initiative / constructive / innovative / еducation / develop ment / basic / quality / level / thinking.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Дилфуза Садиновна Караматова

Ушбу мақолада таълим жараѐни нафақат миллий маданий мерос нуқтаи назаридан, балки интеллектуал ва ижодий нуқтаи назардан ҳам ўрганилиши кераклиги ҳақида фикр юритилган. Чунки интеллектуал ижодий идрок ва уни ижодий фаолият жараѐнига киритиш, зарур коммуникатив муносабатларни амалга ошириш дарсдан ташқари муҳитда тўлиқ амалга оширилиши мумкин.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

METHODS OF GUIDEING STUDENTS TO CREATIVE ACTIVITY THROUGH EXTRACURRICULAR ACTIVITIES

The educational process should be studied not only from the point of view of national cultural heritage,but also from the intellectual and creative point of view. Because intellectual creative perception and its introduction into tha process of creative activity, tha implementation of tha necessary communicative relations can be fully realized in the extracurricular environment.

Текст научной работы на тему «СИНФДАН ТАШҚАРИ МАШҒУЛОТЛАР ОРҚАЛИ ЎҚУВЧИЛАРНИ ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТГА ЙЎНАЛТИРИШ МЕТОДЛАРИ»

Google scholar ISSN:2181-2454

www.carjis.org VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021

CHHO^AH TAm^APH MAmry^OT^AP OPKA^H y^yBHH^APHH H^O^HH OAO^HHTrA HyRAHTHPHm METO^HAPH

Дилфуза Садиновна Караматова ТДПУ Бошланич таълим педагогикаси ва психологияси кафедраси

укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада таълим жараёни нафакат миллий маданий мерос нуктаи назаридан, балки интеллектуал ва ижодий нуктаи назардан хам урганилиши кераклиги хакида фикр юритилган. Чунки интеллектуал ижодий идрок ва уни ижодий фаолият жараёнига киритиш, зарур коммуникатив муносабатларни амалга ошириш дарсдан ташкари мухитда тулик амалга оширилиши мумкин.

Калит сузлар: ижодий, ташаббускор, конструктив, инновацион, таълим, акл, асосий, сифат, даража, фикрлашни ривожлантириш.

METHODS OF GUIDEING STUDENTS TO CREATIVE ACTIVITY THROUGH EXTRACURRICULAR ACTIVITIES

Dilfuza Sadinovna Karamatova Teacher of Pedagogy and Psychology of Primary Education, Tashkent State Pedagogical University

ABCTRACT

The educational process should be studied not only from the point of view of national cultural heritage,but also from the intellectual and creative point of view. Because intellectual creative perception and its introduction into tha process of creative activity, tha implementation of tha necessary communicative relations can be fully realized in the extracurricular environment.

Keywords: original, creative, initiative, constructive, innovative, еducation, develop ment,basic, quality, level, thinking.

Google scholar ISSN:2181-2454

www.carjis.org VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021

КИРИШ

Бугунги кунда давлат ва жамиятимиз синфдан ташккари таълимга янги, энг кулай шакл, метод, восита хамда методикани жалб этишни талаб этмокда. Уз мамлакати маданияти тарихини урганиш буйича синфдан ташкари машгулотларнинг ташкил этилиши ва самарали амалга оширилиши ёш авлодга сув ва хаводек зарур. Бу, биринчи навбатда, маданиятга фаол кдзикдш билдираётган, фаолият жараёнида идрок килиш, интеллектуал ва ижодий ривожланишга кодир булган юкори синф укувчиларига тааллуклидир.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев укувчи ёшларни замон талабларига мувофик янгича ишлаш ва фикрлашга, изланиш, ташаббускорлик ва тадбиркорликка чакирмокда.

Шу сабабли таълим тизими ва мазмунини такомиллаштириш, уни реал хаётга якинлаштириш, шунингдек, ёшларда интеллектуал-ижодий ривожланиш, ижтимоий- коммуникатив кобилиятни устириш лозимдир.

Узбекистон Республикаси Президентининг сунгги йилларда кабул килинган катор карорлари ва фармонларида хам ушбу гоя етакчи уринни эгаллайди.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Укувчилар интеллектуал-ижодий - креатив фаолияти катта ижтимоий-педагогик ахамиятга эга булиб, у баркамол авлоднинг базавий сифатлари ва кобилиятларини ривожлантириш ва такомиллаштиришнинг омилидир. Зеро, интеллектуал-ижодий ривожланиш "шахснинг маънавий сохаси билан боглик. Бу фаол фаолият жараёнидаги ахлокий, интеллектуал ва эстетик талаблар ва манфаатларнинг шакллантирилиши ва каноатлантирилишидир"

Демак, мазкур жараёнда инсон маънавиятининг мухим кирралари шакллантирилади, ривожлантирилади ва такомиллаштирилади. Зеро, узлуксиз

Google scholar ISSN:2181-2454

www.carjis.org VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021

ва изчил интеллектуал-ижодий фаолият шахсда интеллектни, яъни фикрлаш кобилияти ва креативлик (узига хос кадриятларни яратиш, ностандарт, ижодий карорларни кабул килиш кобилияти)ни ривожлантиради.

Кадрлар тайёрлаш миллий дастури марказида шахснинг интеллектуал-ижодий потенсиали (шиддатли кизикувчанлик, идрок килишга оид фаоллик, идрок килишнинг кучлилиги, дадил, узига хос тафаккур, тахлилий, ижодий, умумлаштирилган билимларни амалий фаолиятга кучириш кобилияти кабилар), интеллектуал-ижодий, айникса, маърифий-фунционал кобилиятларини ривожлантириш масаласи туради, уз навбатида, идрок килишга оид фаолиятга кизикиш, фикрларни мантикий, аник, ёркин ва тушунарли тарзда ифодалаш зарур лугавий тушунчалар захирасига эга булиш, ундан фойдалана билиш, ижтимоий-коммуникатив кобилиятларни сафарбар килиш, уз-узини танкид килиш ва узлуксиз такомиллаштириш каби ута мухим лаёкатларни рагбатлантиради.

Шу сабабли Миллий дастурда "...инсон кобилиятларини очиб бериш ва унинг хилма-хил таълимий эхтиёжларини каноатлантириш" вазифаси илгари сурилган .

Утган вакт мобайнида таълим амалиётида ушбу вазифларни хал этишда бирмунча ютукларга хам эришилди. Хусусан, мактабларда тарихий-маданий меросни урганиш буйича синфдан ташкари машгулотларда укувчиларни ижодий фаолиятга йуналтириш муаммоси долзарб ахамият касб этмокда.

Буюк мутафаккирлар: ал-Хоразмий, имом Бухорий, Абу Наср Форобий, Абу Райхон Беруний, Абу Али ибн Сино, Юсуф Хос Х,ожиб, Хужа Ахмад Яссавий, Алишер Навоий, Огахий ва бошка буюк аждодларимиз, шунингдек, Махмудужа Бехбудий, Абдулла Авлоний, Абдурауф Фитрат каби маърифатпарварлар педагогик мероси маданий-маърифий тарбиянинг асосини

Tammn Kunagu, 6y 3aMoHaBufi eTyK maxcHu maKnnaHTHpnmHHHr umoH^nu fiyHanumugup.

YKyBHHnapHHHr MatHaBufi HHTenneKTyan-H®;ogHH puBo^naHumuga xa^K negaroruKacugaH ^ofiganaHum ^aonnamgu.

HATH^AtfAP

ByryHrn KyHga TatnuMHuHr Sapna SocKunnapuga my ^yMnagaH, yMyMufi ypTa TatnHM SocKunuga yKyBHH maxcuga KpearaBnuKHu maKonaHTupumra, yKyBHH maxcHHHHr H^THMOHfinamyBHra, HHTe^neKTyan-H®;ogHH Ba MatHaBufi pHBO^naHHmnra acoc aparyBnu ryMaHHTap ^aHnapHH ypraHum ^apaëHura эtтн6op KapaTum 3aMOH Tanaôugup. YKyB ^apaëHuga Munnufi-MagaHufi MepocHHHr ugpoK KHnuHHÖrHHa KonMafi, HHTenneKTyan-H^ogufi HyKTau Ha3apgaH ypraHunumu 3apyp.

^yHKH HHTenneKTyan-H^ogufi KpearuB ugpoK KHnum Ba yHH u^ogufi ^aonuaT ^apaëHura ^opufi этнmнн, 3apyp KOMMyHHKaTUB MyHocaöaraapHu aManra TaTÖHK KunumHu cuH^gaH TamKapu mapouraapga TynuK aManra omupum MyMKuH.

YHra Kypa, yKyBnunapu öunaH aManra omupunaguraH uHTenneKTyQ^-u^ogufi umnap tu3UMU Ba cu^arara Kyfiugaru Tanaönap Kyfiunagu:

- MamrynoTnap MaB3ycu Ba Ma3MyHHuHr MyHocaSargopnuK;

- BapuaTuBnuK Ba KoMnneKcnunuK;

MyxuM MatHaBufi $a3unaraap:

1. - u^ogufi ^aonuflTra Kogup öynraH maxcHuHr uHTenneKTyQ^-u^ogufi puBo^naHumuHu a$3an KypaguraH, yMyMMunnufi Ba Munnufi axaMuaira эгa onufi KagpuaraapHu y3namTupum ^apaëHuga maKmaHTupunaguraH TU3UM xpcun KunyBHu $a3unaT,

Google scholar www.carjis.org

ISSN:2181-2454 VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021

2. - "унинг хаётий фаолияти асосини бархаёт инсоний кадриятлар ташкил килиб, шахс ривожланиши ва уз-узини бошкаришининг энг олий даражаси саналади.

- укувчида креативлик кобилиятни ривожлантира олиш;

- уларни уз-узини креатив ривожлантиришга йуналтириш.

Креатив кобилиятни устиришга каратилган бундай фаолият(идрок килиш, ахборот тматериалларини ижодий тайёрлаш, уларнинг турли укув аудиторияларида ижтимоийлаштириш) укувчилар учун кизикарли булиб, уларнинг эхтиёжларига мос келадиган, ахамиятли, зарур укув фаолияти хисобланди.

Бундай фаолият, айникса, юкори синф укувчиларини узига жалб килади.

Бу ёш даври идрок килиш, ижодий фаоллик, шаклланган интеллект, ижодий потенсиал, ижтимоий-коммуникатив фаолиятга интилиш, интеллек туал-ижодий ривожланиш, такомиллашишга интилишнинг кучлилиги билан ажралиб туради. Усмирда нафакат ижодий-интеллектуал, балки мулокот килиш, ижтимоий фаолиятга интилиш, оммавий ахборот воситалари, миллий ва жахон маданиятига кизикиш, уз билимлари билан уртоклашиш каби ижтимоий -комуникатив кобилиятлар хам шаклланади. Унда олдиндан сезиш, режалаштириш,масъулият, катъият, уз-узини бошкариш, назорат килиш каби эмосионал, интеллектуал ва иродавий хусусиятлар фаоллашади.

ХУЛОСА

Зарур шарт-шароитлар таъминланганида, унда "уз-узини бахолаш, индивидуаллиги ва бетакрорлиги"ни тушуниб етиш, бир суз билан айтганда,креативликнинг таркиб топиши, эстетик дид, маънавий-ахлокий дунёкараш, ижтимоий фаолликка эхтиёж, синфдан ташкари тадбирларда фаол иштирок этиш, эътироф этилиш ва маъкул- ланишга эхтиёжнинг кучайиши

Google scholar www.carjis.org

ISSN:2181-2454 VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021

кузатилади. Бу ёшдаги усмирлар халкимизнинг тарихи ва маданиятига катта кизикиш билан карайдилар. Бу кизикишларини юзага чикариш учун уз юрти тарихий-маданий ёдгорликларини креатив урганиш лозим.

Бу жараёнда синфдан ташкари машгулотларда "Саёхат дарси", "Зиёрат дарси", "Мозийга бир назар" каби дарс машгулотларидан уринли фойдаланиш максадга мувофик. Натижада бола шахсининг мавзуни узлаштира олишида, дарс сифат самарадор- лигини ошишида, гурухда ва синфларда укувчиларнинг интеллектуал-ижодий талаблар даражасида маънавий-маърифий билимларини ривожланиши учун мухим таянч уринлардан биридир.

REFERENCES

1. Мирзиёев Ш. Бугун маърифатга эътибор каратиш хар качонгидан хам мухимдир.

2. Формирование интеллектуалного, духовно-нравственного и физического потенсиала обучающихся общеобразователной школы Республики Узбекистан на современном этапе:Учебно-метод. пособие для учителей и воспитателей/ Пед. фанлари доктори, проф. Р.Х.Жураевнинг умумий тахрири остида. - Т., 2005. - 190 б.

3. Психология и педагогика. - М., 1998. - 311 б

Google scholar www.carjis.org

ISSN:2181-2454 VOLUME 1 | ISSUE 2 | 2021

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.