CC BY
5INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
SAYYOHLIK JARAYONLARINI BAHOLASHNING BAZAVIY ALGORITMLARI
Xoliqova Manzura Qoyirovna
"Muxandislik grafikasi va raqamli texnologiyalar" kafedrasi assistenti ,TIQXMMI MTU Buxoro
tabiiy resurslarni boshqarish instituti https://doi.org/10.5281/zenodo.7294924
Annotatsiya. Ushbu maqolada turizm sohasi uchun strategik ahamiyatga ega bo 'lgan axborot texnologiyalari xususiyatlari sifatlari ajratib ko'rsatilgan Sayyohlik jarayonlarini baholashning bazaviy algoritmlarining asosiy guruhlarining algoritmlari va formulalari ishlab chiqilgan.
Kalit so'zlar: internet, turizm ,axborot, tajriba, resurs,segment, baholash, aloqa vositalari, elektron, kommunikatsiya,integratsiya.
ОСНОВНЫЕ АЛГОРИТМЫ ОЦЕНКИ ТУРИСТСКИХ ПРОЦЕССОВ
Аннотация. В данной статье разработаны алгоритмы и формулы основных групп базовых алгоритмов оценки туристских процессов, которые выделяют характеристики информационных технологий, имеющих стратегическое значение для индустрии туризма.
Ключевые слова: интернет, туризм, информация, опыт, ресурс, сегмент, оценка, средства коммуникации, электронная, коммуникация, интеграция.
BASIC ALGORITHMS OF EVALUATION OF TOURIST PROCESSES
Abstract. In this article, the algorithms and formulas of the main groups of basic algorithms for the evaluation of tourism processes, which highlight the characteristics of information technologies of strategic importance for the tourism industry, have been developed.
Keywords: internet, tourism, information, experience, resource, segment, assessment, means of communication, electronic, communication, integration.
KIRISH
Bizga ma'lumki, algoritm - berilgan natijaga erishish uchun qilinishi kerak bo'lgan aniq ko'rsatmalar ketma-ketligi hisoblanadi. Algoritm keng ma'noda faqat kompyuterga oid atama bo'lmay, balki unda berilgan ko'rsatmalarni bajara oluvchi har qanday narsaga oiddir. TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI
Algoritm- ma'lum bir turga oid masalalarni yechishda ishlatiladigan amallarning muayyan tartibda bajarilishi haqidagi aniq qoida (dastur). Kibernetika va matematikaning asosiy tushunchalaridan biri hisoblanadi. Hozirgi kunga kelib fan va texnika rivojlanishi bilan bir qatorda turizm sohasiga ham juda katta rivojlanishlar , o'zgarishlar bo'lyapti.
Turizm sohasi, xizmat ko'rsatish va ishlab chiqarish samaradorligi ixtisoslashuvning xilma-xilligi, tarmoqlarning turlicha uyg'unlashtirilishi, ularga ajratilgan yer uchastkalarining o'lchamlari, unumdorlik, turizm sohasida mahsulotlarini ishlab chiqarish va ularning tannarxi bilan tavsiflanadi. Shuningdek, ziyoratgoh va qadimiy obidalar, hamda dam olish markanlari sifati, ulardan foydalanish darajasi, infratuzilma bilan ta'minlanganlik va h.k. bo'yicha keskin farq qiladi. Sayyohlik maskanlari infratuzilmasi qiymatini baholashning «bazaviy algoritmi» tushunchasining ta'rifini talab qiluvchi birinchi holat shundan kelib chiqadiki, sayyohlik va ziyorat turizm qadamjolariga nisbatan ko'proq yer uchastkalari uchun ularning asosiy (bazaviy) qiymat bahosini aniqlash mexanizmi sifatida foydalanilishi mumkin bo'lgan, o'xshash omillarning bir xil ta'siri ostida belgilanadigan algoritm ana shunday algoritm hisoblanadi.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
Bundan kelib chiqadiki, bazaviy algoritm sayyohlik tizimi infratuzilmasiga nisbatan qo'yiladigan qator talablarga asoslanishi kerak, (1.1-rasm).
1.1-rasm.
Sayyohlik jarayonlarini baholashning bazaviy algoritmlarini aniqlashda turizm sohasi obyektlariga nisbatan qo'yiladigan asosiy talablar.
TADQIQOT NATIJALARI
Sayyohlik jarayonlarini baholashning bazaviy algoritmlarini aniqlashda turizm sohasi obyektlariga nisbatan qo'yiladigan barcha talablarning mohiyati quyidagi umumlashtirilgan talablarni begilab beradi:
- Sayyohlik jarayonlarini tizimi infratuzilmalari qiymatini baholashning bazaviy algoritmlari tur-soha xo'jaliklarining bazaviy yer uchastkalari bilan belgilab beriladi;
- baholash guruhlarida bazaviy yer maydonlarini aniqlashning qator usullari mavjud (1.2-
rasm).
1.2-rasm.
Sayyohlik jarayonlarini baholash guruhlarida tur-hududlarni aniqlashning asosiy
usullari.
Yuqorida sanab o'tilgan usulllardan har biri o'zining kamchiliklariga ega bo'lib, muayyan sharoitga qarab qo'llanishi mumkin
Sayyohlik obyektlarini baholashning matematik hisoblash bazaviy algoritmini ishlab chiqish uchun bazaviy hududni aniqlashning yuqorida keltirilgan usullaridagi qayd etilgan kamchiliklar, agar ular grafik ko'rinishda aks ettirilsa, relef ko'rinish hosil qiladi .
1. 1-jadval
Sayyohlik jarayonlarida turizm hududlarini aniqlash turli usullarining asosiy kamchiliklari va ularni optimal qo'llash sohalari
Sayyohlik jarayonlarini Usulning kamchiliklari
Optimal qo'llash sohalari
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
baholash da hududlarni aniqlash usullari
O'rtacha arifmetik tanlash usuli Baholash guruhi doirasida hududlarining tarkibini hisobga olmaydi Bir baholash guruhi doirasida hududlarning o'xshashligining yuqori darajasi sharoitida
Umumiy ko'rsatkichlarini tanlash usuli Qo'llash muayyan guruh bilan chegaralanmaydi, buning oqibatida tur-hududlar ko'rsatkichlari asossiz tarzda buzib ko'rsatiladi Bir necha baholash guruhlari doirasida qo'llash mumkin
O'rtacha geometrik tanlash usuli Bazaviy bahoda qiymat bahosini shaklantirishning turli noo'xshash omillari hisobga olinadi Bir baholash guruhi doirasida turizm hududlari bir-biridan katta farq qilgan sharoitda
MUHOKAMA
Sayyohlik jarayonlarida turizm hududlarini aniqlashning yuqorida keltirilgan usullarini sinchklab ko'rib chiqish natijalari shundan dalolat berib turibdiki, barcha usullarni qo'llashda tanlangan bazaviy hududlar qator o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'ladi, shu jumladan ushbu uchastka:
1. O'rtacha arifmetik tanlash usuli
B variant
MM ax
MM in
A variant
Tanlangan variant
Max
Min
Tanlangan variant
Aksariyat tur-hududlar o'rtacha ko'rsakichlardan yuqori bo'lgan ko'rsatkichlari inkor etiladi
Aksariyat tur-hududlarning o'rtacha ko'rsakichlardan past bo'lgan ko'rsatkichlari inkor etiladi
Max
Min
2. Umumiy ko'rsatkichlarini tanlash usuli
::::::: ::::::::::::::: Bir necha baholash
- Tanlangan guruhlaridan hududlarning
variant bazaviy kattaligini tuzish
. . . ..................natijasida baholash
... ..................guruhidan tashqaridagi
turizm obyektlari katta ahamiyatga ega, bu aniqlikning yo'qotilishiga olib keladi
3. O'rtacha geometrik tanlash usuli
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
Max
Min
Tanlangan variant
Shartli belgilar: -----Max va min ko'rsatkichlar;
_tanlangan variant;
::::::::::: Sayyohlik jarayoni alohida turizm hududi uchun yakka tartibdagi ko'rsatkichlar.
XULOSA
Umuman olganda, dunyo bo'yicha yoki turli hududlar bo'yicha baholash ishlarini maxsus maqsadlar uchun, masalan sayyohlik jarayonlarini boshqarish, investitsiya loyihalarini amalga oshirishning dam olish markanlariga ta'sirini aniqlash, garov evaziga kreditlashni yanada kengaytirish, yer uchastkasini yaxshilash va h.k. maqsadlarda o'tkazish zarurati paydo bo'ladi. Shu munosabat bilan shu va shunga o'xshash sharoitda tur-hududlarni bahosini aniqlashning bazaviy algoritmlarini shakllantirish masalasini batafsil ko'rib chiqishga zarurat tug'iladi.
REFERENCES
1. «Elektron to'lovlar to'g'risida» O'zbekiston Respublikasi Qonuni, 16.12.2005 y.
2. «Elektron hujjat aylanishi to'g'risida» O'zbekiston Respublikasining qonuni, 29.04.2004 y.
3. Karimov I.A. «Erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi marralar sari izchil harakat qilishimiz lozim».// «Xalq so'zi», 2006 y., 11-fevral.
4. Xramsov P.B., Brik S.A., Rusak A.M., Surin A.I. Osnovbi web-texnologiy. 512 str. 2003 g.
5. Konnekut D. Ispolzovanie Internet, 2-ye izdanie. — Kiev: Dialektika, 1997 g.
6. Prinsip elektronnogo biznesa / Perevod: Rubsov V., Gracheva M.V. - Izd-vo: Otkrbitbie sistembi, 2001g.
7. Norchayev A..N. Xalqaro sayyohlik rivojlanishning iqtisodiy o'sishga ta'siri. //Turkiston gazetasi. 14 - sentabr. 2009
8. Norchayev A.N., Eshnazarov M.A. Taraqqiyotning muhim bo'gini. //Turkiston gazetasi. 29 - noyabr. 2006 y
9. Butunjahon Turizm Tashkilotining 2010 - yil turizm sohasi rivojlanishi va uning kelajakdagi prognozi bo'yicha hisoboti. // www.unwto.org, 2010
10. ,,O'zbekturizm" MKning 2005 - 2012 - yillarda xizmat ko'rsatish va servis sohasini jadal rivojlantirish dasturi
11. Дурович А.Р. Организация туризма - СП.: «ПИТЕР» 2009. 320 b
12. Турковский M. Мар^тинг гостиничных услуг. Y4eÔHoe пособте - М.: «ФиС» 2008. 296 b
13. Бутко И.И. и другте. Туpистичeский биз^с: Основы организации - М.: «ФиС» 2008. 384
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
14. Биржаков М.В. Введение в туризме. - СП.: «ПИТЕР» 2008. 230 Ь
15. Александрова А.Ю. Международный туризм. - М.: «ГРИФ» 2004. 138 Ь
16. http://www.gov.uz - О^Ье^Шп hukumatining rasmiy sayti
17. http://www.stat.uz - О^Ье^Шп Respublikasi Davlat Statistika Qo'mitasi rasmiy sayti
18. http://www.uzbektourism.uz - „O'zbekturizm" МК rasmiy sayti
19. http://www.unwto.uz - ВМТп^ Butunjahon turizm tashkiloti rasmiy sayti
