Научная статья на тему 'Саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришнинг омиллари тизими'

Саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришнинг омиллари тизими Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
394
92
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кичик саноат зонаси / ички ва ташқи омиллар / инновацион омил / омиллар клас­ сификацияси / кооперацион алоқа / инвестиция / инфратузилма / лизинг хизмати / рақобат / кичик биз­ нес. / small industrial zone / internal and external factors / innovation factor / classification of factors / cooperations links / investment / infrastructure / leasing / competitiveness / small business.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Салимов Баҳодир Бахтиёрович

Мақолада Ўзбекистонда кичик саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришга таъсир этувчи ички ва ташқи омиллар муҳокама қилинган ва уларнинг таснифи ишлаб чиқилган, бугунги кунда эътиборга олиниши зарур бўлган асосий омиллар моҳияти кўрсатиб берилган, амалиётда фойдала­ ниш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE SYSTEM FACTORS IN THE CREATION AND DEVELOPMENT OF SMALL INDUSTRIAL ZONES

There is considered in the article internal and external factors affecting the creation and development of small industrial zones in Uzbekistan, their classification has been developed, the role and importance of the main factors that are relevant today are revealed, recommendations of those implementation in practice are given.

Текст научной работы на тему «Саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришнинг омиллари тизими»

Салимов Ба^одир Бахтиёрович,

Тошкент давлат иктисодиёт университети докторанти

САНОАТ ЗОНАЛАРИНИ БАРПО ЭТИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ОМИЛЛАРИ ТИЗИМИ

УДК: 332

САЛИМОВ Б.Б. САНОАТ ЗОНАЛАРИНИ БАРПО ЭТИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ОМИЛЛАРИ ТИЗИМИ

Маколада Узбекистонда кичик саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришга таъсир этувчи ички ва ташки омиллар мух,окама килинган ва уларнинг таснифи ишлаб чикилган, бугунги кунда эътиборга олиниши зарур булган асосий омиллар мох,ияти курсатиб берилган, амалиётда фойдала-ниш буйича таклифлар ишлаб чикилган.

Таянч иборалар: кичик саноат зонаси, ички ва ташки омиллар, инновацион омил, омиллар классификациям, кооперацион алока, инвестиция, инфратузилма, лизинг хизмати, ракобат, кичик бизнес.

САЛИМОВ Б.Б. СИСТЕМА ФАКТОРОВ СОЗДАНИЯ И РАЗВИТИЯ МАЛЫХ ПРОМЫШЛЕННЫХ ЗОН

В статье рассматриваются внутренние и внешние факторы, влияющие на создание и развитие малых промышленных зон в Узбекистане, разработана их классификация, расскрыта роль и значение основных факторов, которые на сегодняшный день являются актуальными, приводятся рекомендации по их использованию на практике.

Ключевые слова: малая промышленная зона, внутренние и внешние факторы, инновационный фактор, классификация факторов, кооперационные связи, инвестиции, инфраструктура, лизинг, конкурентоспособность, малый бизнес.

SALIMOV B.B. THE SYSTEM FACTORS IN THE CREATION AND DEVELOPMENT OF SMALL INDUSTRIAL ZONES

There is considered in the article internal and external factors affecting the creation and development of small industrial zones in Uzbekistan, their classification has been developed, the role and importance of the main factors that are relevant today are revealed, recommendations of those implementation in practice are given.

Keywords: small industrial zone, internal and external factors, innovation factor, classification of factors, cooperations links, investment, infrastructure, leasing, competitiveness, small business.

Кириш.

Тадкикот мавзусининг долзарблиги. Хозирги вактда кичик бизнесни ривожлантириш ва уни давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг сама-рали йулларидан бири булиб кичик саноат зона-лари (КСЗ) хисобланади. Кичик саноат зоналари Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2014 йил 31 декабрдаги «Кичик саноат зонала-рини барпо этиш ва уларнинг фаолиятини ташкил килиш тартиби туFрисидаги Низомни тасдиклаш хакида»ги 378-сон карорига кура, давлат мулки объектларининг фойдаланилмаётган худудлари ва буш ишлаб чикариш майдонлари негизида ташкил этилиши курсатиб утилган.

Карорда яна шу белгиланганки, КСЗлар зарар куриб ишлаётган, иктисодий ночор ва паст рен-табелли ташкилотларнинг фойдаланилмаётган худудларида хамда ортикча ишлаб чикариш май-донларида ташкил килинади ва бу майдонлар мухандислик-коммуникация ва керакли инфра-тузилма объектлари билан таъминланган. Кичик саноат зоналари худудларни ривожлантиришга катта имкониятлар яратади. Хусусан, саноат ишлаб чикаришни жадаллаштиради, худудларни тадбир-корлик учун инвестицион жозибадорлигини оши-ради, янги инвестиция ва янги технологияларни жалб килиш, тадбиркорлик фаолиятини ратбатлан-тириш ва уларнинг ривожланишига кенг имкониятлар очиб беради, жамият учун улик юк булиб ётган буш, фойдаланилмаётган майдонлардан реал иктисодий секторни ривожлантириш оркали улардан самарали фойдаланишга, ахоли учун иш жойларини яратишга хамда янги ракобатбардош махсулот ишлаб чикаришга олиб келади. Шу сабабли КСЗларни барпо этиш ва ривожланти-ришда мухим ахборот базаси булиб хизмат киладиган омилларни аниклаш ва уларнинг таъ-сирини урганиш долзарб масалалардан хисобла-нади

Муаммонинг куйилиши. КСЗлар мураккаб иктисодий тизимни ташкил этади ва унга жуда куп омиллар таъсир килади. Ушбу омилларни аниклаш ва уларни тизимлаштириш КСЗларни барпо этиш ва ривожлантиришнинг асосий йуналишларини аниклаш ва уларни давлат томонидан максадли куллаб-кувватлаш буйича чора-тадбирлар ишлаб чикишга ёрдам беради.

Тадкикот максади. КСЗларни барпо этиш ва ривожлантиришга таъсир этувчи омлларни аник-лаштириш, уларни классификациялаштириш оркали тизимлаштириш.

Тадкикот методлари. Изланиш жараёнида иктисодий, киёсий тахлил, тизимли тахлил, математик ва статистик усуллардан фойдаланилди. Шу билан бирга Узбекистан ва хорижий олимларнинг ушбу мавзу юзасидан чоп этилган илмий ишла-ридан хам фойдаланилди.

Асосий натижалар.

Узбекистан Республикаси Иктисодиёт ва саноат вазирлигининг Республика худудларида 2017-2018 йилларда ташкил этилган кичик саноат зоналари туFрисидаги маълумотларига кура (2018 йил 1 июнь холатига) республикамизнинг барча худудларида 87 та КСЗ фаолият юритмокда, уларга жами 1364,0 минг кв. метр ер майдони ажратил-ган. КСЗларда 1144 та КБХТ субъектлари фаолият юритмокда, киритилган инвестициялар 2594,9 млрд сум ва 84,15 млн АКШ долларини ташкил этади. Уларда 32 мингга якин ишчи ишлайди.

Омиллар тизими ички ва ташки омилларга булинади. Атроф-мухит ва жамият томонидан саноат комплексини барпо этишга таъсир килув-чилар ташки омил сифатида каралади [4].

Ташки омилларга куйидагиларни киритиш мумкин:

• табиий - иклим (иклим узгаришлари, географик жойлашув, экологик талаблар, табиий ресурслардан фойдаланиш имкониятлар) омил-лари;

• сиёсий (геосиёсий холат, сиёсий барка-рорлик, миллатлараро тотувлик, терроризм) омиллар;

• ижтимоий (ижтимоий холат, ахолининг банд-лик даражаси, демографик холат, ахолининг сотиб олиш кобилияти, ахоли соFломлиги) омиллари;

• давлат томонидан тартибга солиш омили (пул-кредит, бюджет-солик, давлатнинг божхона сиёсати, монополияга карши сиёсати, худудий иктисодий сиёсати, давлат томонидан кичик бизнес ва иктисодиётнинг устувор тармоклари ва йуналишларини куллаб-кувватлаш даражаси, фаолият турларини лицензиялаш ва махсулотни сер-тификациялаш, ижтимоий ва миллий хавфсиз-ликни таъминлашни амалга ошириш талаблари бажарилишини назорат килиш);

• ресурс омиллари (керакли мехнат ва моддий ресурсларни жалб килиш имконияти);

• бозор омиллари (ракобатчилар ва эркин ракобат мухитининг мавжудлиги, махаллий истеъ-молчиларнинг махсулотга талаби, умуман, шу махсулотга бозор талабининг мавжудлиги);

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 4(124)

Тизимни ташкил этувчи ички омилларга куйидагиларни киритиш мумкин, бу омиллар КСЗда жойлашган корхоналарнинг бир-бири билан узаро иктисодий муносабатда булишини билдиради:

• ракобатлашув буйича алокалар [1], саноат зонаси таркибидаги корхоналар уртасидаги ва шу билан бирга бошка корхоналар билан буладиган ракобат даражаси;

• кооперацион алокалар, яъни саноат зонаси таркибидаги КБХТ субъектлари уртасидаги ишлаб чикариш алокалари, КСЗдан ташкарида булган корхоналар билан буладиган ишлаб чикариш ва хизмат курсатиш буйича алокалар; корхоналарнинг инновацион фаоллигини билдирувчи инно-вацион алокалар, корхоналарнинг илмий тадкикот ва таълим муассасалари уртасидаги инновация-ларни ишлаб чикаришга жорий этиш ва уларни таркатиш билан боFлик булган алокалар; мала-кали кадрлар тайёрлайдиган таълим муассасалари билан буладиган алокалар.

Таъсир курсатиши буйича омилларнинг мухимлигига караб классификация килиш мумкин: доминант омиллар, яъни КСЗнинг ривожланишига мухимлиги буйича критик таъсир килувчи ва иккинчи даражали омилларга (ривожланиш учун мухим булса-да, лекин таъсири мухимлиги биринчи даражада булмайди); мазмуни буйича карайдиган булсак, истикболли (таъсири истикболда мухим ахамият касб этади) ва жорий омиллар (саноат зоналарининг бугунги боскичда ривожланиши учун мухим хисобланади). Булардан ташкари, фойдаланиш шаклига кура омилларни интеграцион (барча субъектлари учун устувор хисобланадиган омиллар) ва локал (аълохида ёки бир гурух тадбиркорлик субъектлари учун мухим хисобланадиган омиллар).

Минтака саноат комплекси ривожланишига таъсир этувчи омилларни караймиз. Бу омилларни классификация килишда турли ёндашувлар мав-жуд. Омилларни классификациялаш буйича ёнда-шувлардан бирини караймиз [3]. Ушбу ёндашувга кура омиллар куйидагича булинади: ишлаб чикариш омиллари (ишлаб чикариш кувват-ларидан фойдаланиш даражаси, ишлаб чикариш турлари ва ускуналар тури, асосий фондларнинг эскириш даражаси ва бошкалар), моддий-техника таъминоти омиллари (материаллар захираси ва уни ошириш имкониятлари, хом ашё таъминоти билан шуFулланувчи корхоналарнинг имкониятлари, ишончлилиги, альтернатив таъминотчилар-

нинг мавжудлиги), маркетинг омиллари (махсулотга талаб хажми ва талабнинг барка-рорлиги, альтернатив бозорлар мавжудлиги ва уларнинг сиFими), кадрлар омили (малака даражаси, иш хаки даражаси, кадрлар сифати, кадрлар жинси, ёши ва бошкалар), молиявий омил (молия мабла^арини жалб килиш усул ва шакллари, кредит ресурсларининг мавжудлиги ва бошкалар), илмий тадкикот омили (илмий тадкикот имкониятлари ва унинг сифати, илмий тадкикот ва таж-риба конструкторлик ишланмаларга килинадиган харажатлар ва бошкалар). Ушбу ёндашувга кура хам барча омиллар ташки ва ички, тартибга соли-надиган ва солинмайдиган, аник ва ноаник омилларга булинади. Юкоридаги ёндашувлардан ташкари бошка ёндашувлар хам мавжуд [б], [7]. Бу ёндашувда хам муаллиф барча омилларни ташки ва ички омилларга ажратади. Ташки омилларга макроиктисодий, демографик, ижтимоий, технологик, сиёсий-хукукий, инфратузилма ва талаб омили киритилади. Ички омилларга эса молиявий-иктисодий, ишлаб чикариш-технологик, кадрлар ва бошкарув, моддий таъминот омиллари киради.

Шундай килиб, омиллар тахлили шуни кур-сатяптики, купчилик муаллифлар омилларни ташки ва ички омилларга ажратмокда. Уз навба-тида, бу омиллар туртта гурухга ажратилиб курсатилмокда: иктисодий, технологик, ижтимоий ва сиёсий.

Минтакада саноатни ривожлантириш сохаси буйича етакчи олимлар: С.Ю.Глазьев [2], Р.С.Гранберглар [8] минтака саноат комплексини интенсив ривожлантиришга олиб келадиган инновацион омилни энг асосий омил сифатида куради ва биз хам бу омилга КСЗларни ривожлантириш-нинг асосий омили сифатида караймиз.

Юкоридаги омилларни умумлаштириш ва тизимлаштириш оркали Узбекистан шароитида КСЗни барпо этиш ва ривожлантиришга таъсир этувчи куйидаги омиллар классификациясини таклиф этиш мумкин. Юкоридаги ёндашувларни умумлаштириш ва тизимлаштириш КСЗларни барпо этиш ва ривожлантиришга таъсир этувчи омиллар классификациясини тузишга асос булади (1-жадвал).

Ушбу таклиф этилаётган омиллар классификациям КСЗларни барпо этиш ва ривожланишига таъсир этувчи асосий омилларни хисобга олади. Омилларнинг таъсир курсатиши буйича мухимлиги нуктаи назаридан карайдиган булсак, биз

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 4(124)

1-жадвал. КСЗ ларни барпо этиш ва ривожлантиришга таъсир этувчи омиллар классификацияси1

Ташки омиллар

Табиий омиллар:

• иклим узгаришлари;

• географик жойлашуви;

• экология талаблари;

• табиий ресурслардан фойдаланиш имкониятлари (хомашё ресурслари захираси ва уни ошириш имкониятлари, хомашё таъминоти билан шу Fулланувчи корхоналарнинг имкониятлари, ишончлилиги, альтернатив таъминотчиларнинг мавжудлиги, бозорда уриндош ресурсларнинг мавжудлиги).

• Мехнат ресурслари:

малакали кадрлар билан таъминлаш имкониятлари (малака даражаси, иш хаки даражаси, жинси, ёши.

• Маркетинг омили:

махсулотга талаб хажми, талабнинг баркарорлиги, ташки талаб (махсулотни экспорт килиш, экспорт килиш имкониятлари).

• Давлат томонидан тартибга солиш омили: пул-кредит, бюджет-солик, давлатнинг божхона, монополияга карши сиёсати, худудий иктисодий сиёсати, давлат томонидан кичик бизнес ни иктисодиётнинг устувор тармоклари ва йуналишларни куллаб-кувватлаш даражаси, фаолият турларини лицензиялаш ва махсулотни сертификациялаш.

• Молиявий омил: молиявий ресурсларни жалб килиш имконияти, фоиз ставкаси, молиявий лизинг хизматидан фойдаланиш имконияти, давлат ва хусусий шерикчилик асосида молиялаштириш, хорижий валюта ва кредитлардан фойдаланиш имкониятлари.

• Бозор омили: ракобатчи корхоналарнинг мавжудлиги, ракобат мухити, уриндош товарларнинг мавжудлиги, суFурталаш хизмати.

• Технологик: юкори унумдорли, ривожланган хорижий давлатлар технологияларини олиш имкониятлари; хорижий корхоналар билан кушма корхона тузиш имкониятлари, КСЗ га чет эл инвестицияларини жалб килиш имкониятлари

Ички омиллар

• Инфратузилма элементларининг мавжудлиги: газ, сув, электроэнергия, КСЗ ни

магистрал транспорт йулларига чикиш йулларини мавжудлиги;

• КСЗ да жойлашган корхоналарнинг бир-бири билан узаро иктисодий муносабатлари:

КСЗ таркибидаги корхоналар уртасидаги ракобат даражаси ва шу билан бирга бошка ташки корхоналар билан буладиган ракобат даражаси.

• Кооперацион алокалар:

КСЗ таркибидаги корхоналар уртасидаги ишлаб чикариш алокалари КСЗ дан ташкаридаги корхоналар билан буладиган ишлаб чикариш буйича алокалар; корхоналарнинг инновацион фаоллигини билдирувчи инновацион алокалар, корхоналарнинг илмий тадкикот ва таълим муассасалари уртасидаги, инновацияларни ишлаб чикаришга жорий этиш ва уларни таркатиш билан боFлик булган алокалар.

• Ижтимоий омил:

КСЗ да овкатланиш учун ошхона, магазин,медицина хизмати, автомобиль турар жойи, почта хизмати.

• Ахборот омили:

илFор, унумдор технологиялар, инновациялар туFрисида ахборот олиш имконияти, бозор конъюнктураси туFрисида ахборот олиш, махсулот экспорти билан ш^улланувчи корхоналар туFрисида, илмий тадкикот ва малакали кадрлар тайёрлайдиган таълим муассасалари туFрисида ахборот олиш имкониятлари.

• Инновацион омил: янги технологияларни яратиш имконияти, янги махсулотни ишлаб чикариш (махсулот инновацияси); мавжуд техноло гияни янгилаш ва унинг самарадорлигини ошириш; ишлаб чикарилаётган махсулот сифатини ошириш (жараён инновация)

2-жадвал. Республика ва худудлар кесимида ЯИМ, саноат махсулоти ва кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектлари томонидан

ишлаб чи^арилган саноат махсулоти1

№ Худудлар Ялпи ички мах,сулот млрд сум Республика Ялпи ички мах,сулотида худудларулуши, фойизда Саноат мах,сулот ишлаб чик,ариш млрд сум Саноат мах,сулот ишлаб чик,аришда худудлар улуши, фойизда КБХТ субъектларининг саноат махсулоти млрд сум КБХТ саноат махсулоти да худудлар улуши, фойизда

2017 й. 2017 й. 2017 й. 2017 й. 2017 й. 2017 й.

1. Узбекистан Республикаси 249136,4 100,0 144185,3 100 57095,3 100,0

2. К,орак,алпо-гистон Республикаси 8285,2 3,3 6669,0 4,6 1197,3 2,1

Худудлар

3. Андижон 14479,0 5,8 13230,3 9,2 4551,4 8,0

4. Бухоро 12283,9 4,9 6353,1 4,4 2758,8 4,8

5. Жиззах 5762,7 2,3 2288,5 1,6 1402,1 2,5

6. К,ашк,адарё 17366,1 7,0 10820,9 7,5 2499,7 4,4

7. Новоий 12317,4 4,9 13088,0 9,1 2460,9 4,3

8. Наманган 10552,5 4,2 3901,7 2,7 2669,4 4,7

9. Самарканд 18319,5 7,4 9167,7 6,4 5088,7 8,9

10. Сурхондарё 10633,3 4,3 2189,8 1,5 1003,2 1,8

11. Сирдарё 5066,4 2,0 3404,9 2,4 1528,9 2,7

12. Тошкент вил. 23525,3 9,4 21060,3 14,6 6230,6 10,9

13. Фарюна 16773,1 6,7 9612,7 6,7 3978,9 7,0

14. Хоразм 8232,9 3,3 3828,0 2,7 1553,4 2,7

15. Тошкент ш. 38642,9 15,5 28310,2 19,6 20177,0 35,3

п О

>

Ь

п

m —I

О

> ь

сг

П m

—I

О

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

О

о

о

S

Эй

О

о

Жадвал илмий электрон журналда эълон к,илинган мак,олалардаги маълумотлар асосида муаллиф томонидан тузилди [10,11,12].

юкоридаги етакчи олимларнинг фикрига кушилган холда, хозирги шароитда инновация омилини биринчи уринга куйиш мумкин.

Инновация омилини тулаконли ишлатиш катта маблаF билан боFлик булгани учун КСЗларда бу омилдан фойдаланиш паст даражада дейиш мумкин. Хозирги кунда КСЗларни ривожлантириш, ракобатбардош ва экспортбоп махсулот ишлаб чикариш куп жихатдан кичик бизнес субъектлари томонидан фойдаланилаётган технология, ускуна ва малакали кадрларга боFлик булиб колмокда. Янги, илFор хорижий давлатларда ишлаб чикилган технологияларга асосланган ишлаб чикаришни йулга куйган кичик бизнес субъектлари баркарор фаолият курсатишга эришиши мумкин. КСЗларда фаолият юритувчи кичик бизнес субъектларининг олдида турган асосий тусик, бу улар даромади-нинг пастлиги, янги самарали хорижий техноло-гияларни сотиб олиш имкониятлари ва илмий тадкикот ишларига инвестиция куйишнинг чекланганлигидир. Натижада зона катнашчи-ларининг купчилиги эскирган, ортикча харажат талаб киладиган ускуна ва технологиялардан фой-даланишига туFри келмокда. Инновацион омил бу корхоналарнинг истикболда ривожланишини таъминловчи асосий, хал килувчи омил хисоб-ланади.

КСЗ корхоналарини модернизация килиш, эскирган асосий фондларни янги технология ва ускуналар билан алмаштириш зоналарнинг ик,ти-содий ривожланишини таъминловчи асосий йул-ларидан бири булади.

КСЗнинг ички тизимни ташкил этувчи омил-ларга ракобатлашув алокалари, кооперацион алокалар, молиявий ва ахборот омилларини киритиш мумкин.

КСЗларнинг ривожланишига энг кучли таъсир этувчи омиллар сифатида янги технология ва инновацион омиллар, ахборот, молиявий ва юкори малакали кадрлар билан таъминланиш омилларини келтириш мумкин. Агар корхона бирор инновацион фаолият билан шугулланса, уни инновацион фаол корхона дейиш мумкин [5]. Умуман олганда, инновацион фаол корхона деганда, корхонанинг фаолият сохаларидан бири инновацион соха булиб ишлаб чикаришга янги самарали технологиялар, ускуналарнинг янги моделини жалб килиш, келажакда баркарор талабга эга булган янги турдаги махсулотларни

1 Муаллиф томонидан ишлаб чикилган.

ишлаб чик,аришни йулга куйган корхонани тушу-ниш мумкин.

КСЗларни сифат жихатдан ривожланишига ЯИМ ва саноат махсулоти хам таъсир килади. ЯХМ ва саноат ишлаб чикариши юкори булган худудларда саноат махсулоти ишлаб чикариш буйича тажрибали мутахассис кадрларнинг мав-жудлиги мухим омил хисобланади. Ушбу омил-ларни худудлар буйича урганадиган булсак (2-жадвал), энг куп ЯХМ ва саноат махсулоти ишлаб чикариш Тошкент шахрига (республика ЯИМдаги улуши - 15,5%, саноат махсулоти -19,6%), Тошкент вилояти (мос холда 9,4%; 10,9%), Самарканд вилояти (7,4%; 8,9 %), ва Андижон вилояти (5,8%; 9.2%) ва ФарFона вилоятига (6,7%; 6,7%) туFри келишини курамиз. КБХТ томонидан ишлаб чик,арилган энг куп саноат махсулоти хам айнан шу худудларга туFри келади. Бу худудларда, айникса Тошкент шахрида ташкил килинаётган КСЗларга юкори технологик укладга тегишли саноат махсулотлари, экспортбоп ва импорт урнини босувчи махсулотларни ишлаб чикаришни йулга куядиган КБХТ субъектларини жалб килиш максадга мувофик булади. Олий таълим муасса-ларининг 36 фоизи ва илмий-тадк,ик,от институт-ларининг 95 фоиздан купроFи Тошкент шахрида жойлашган. Кашкддарё ва Навоий вилоятларида саноат махсулоти ишлаб чикариш юкори, лекин саноат корхоналари кам ахоли яшайдиган худудларда тарк,ок, холда жойлашгани учун КБХТ яхши ривожланмаган.

Хулоса ва таклифлар.

КСЗларни барпо этиш ва ривожлантиришда инновацион, молиявий, кадрлар ва технологик омилларни мухим омиллар деб караш мумкин. Худудларнинг ижтимоий-иктисодий ривожлан-ганлик даражаси хам КСЗларнинг баркарор ривожланишига таъсир килувчи мухим омил булиб хисобланади.

КСЗларни олий укув юрти муассасалари ва илмий-тадкикот институтлари билан алокаларини йулга куйиш, КСЗ ичида ва махаллий саноат корхоналари уртасида кооперацияни ривожлантириш масалалари мухим масалалардан хисобланади. ИлFор хорижий ускуна ва технологияларни олишда КБХТ субъектларга давлат томонидан имтиёзлар яратилишини хам мухим йуналиш, деб караш мумкин.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 4(124)

Адабиётлар руйхати:

1. Аpyтюнoв Ю.А. Фopмиpoвaниe perиoнaльнoй иннoвaциoннoй cиcтeмы нa ocнoвe icnac-тepнoй мoдeли экoнoмики perиoнa [Элeктpoнный pecypc]. - http:||koet.syktsu.ru| vestnik|2008|2008- 4|1|1.htm

2. Глaзьeв C.Ю. Cтpaтerия oпepeжaющero paзвития Poccии в ycлoвияx rлoбaльнoro ^и-зиca. - M.: «Экoнoмикa», 2010. -C. 255.

3. Еpыгинa Л.В., Шaтaлoвa Н.Н. || Вecтник Cибиpcкoro rocyдapcтвeннoro aэpoкocмичe-cкoro yнивepcитeтa имeни aкaдeмикa M. Ф. Peшeтнeвa. 2011, № 2. - http:IIcyberleninka.ruI article|n|sistematizatsiya-faktorov-okazyvayuschih-vliyanie-na-razvitie-predpriyatiy-oboronno-promyshlennogo-kompleksa

4. Kapaeвa Ф.Е. Фopмиpoвaниe, идeнтификaция и yпpaвлeниe кoнкypeнтocпocoбнocтью perиoнaльнoro пpoмышлeннoro клacтepa: диc. ... д-pa экoн. нayк | Ф.Е. Kapaeвa ; ИПРЭ РАН. - Œ6v 2014. - http:||www.iresras.ru|uploads|Dissertacia%20Karaevoy%20F.%20E..pdf

5. Kpacкинa O.C. Иннoвaциoннaя дeятeльнocть кaк инcтpyмeнт пoвышeния кoнкypeнтo-cпocoбнocти. I O.C. Kpac^ha, C.А. Mиpoceди || Maтepиaлы lVMeждyнapoднoй нayчнoй шн-фepeнции cтyдeнтoв, acпиpaнтoв и мoлoдыx yчeныx «кучный пoтeнциaл cтyдeнчecтвa в XXI вeкe». Toм тpeтий. Экoнoмикa. - Cтaвpoпoль: CeвKaвГTУ, 2010. -C. 592.

6. Maзилoв Е.А. Paзвитиe пpoмышлeннoro кoмплeкca в кoнтeкcтe мoдepнизaции экoнo-мики perиoнa. Moнorpaфия. - Вoлorдa: ИCЭPT РАН, 2015. -C. 168.

7. Poмaнoвa И.M. Meтoдикa oцeнки фaктopoв, влияющиx нa paзвитиe интerpaциoнныx пpoцeccoв в xлeбoпeкapнoй пpoмышлeннocти perиoнa. | И.M.Poмaнoвa, И.C. Mиxинa. || Извecтия Дaльнeвocтoчнoro фeдepaльнoro yнивepcитeтa. Экoнoмикa и yпpaвлeниe. 2010, № 2. - http:||cyberleninka.ru|article|n|metodika-otsenki-faktorov-vliyayuschih-na-razvitie-integratsionnyh-protsessov-v-hlebopekarnoy-promyshlennosti-regiona156

8. Cтpaтerичecкиe opиeнтиpы экoнoмичecкoro paзвития Poccии. | P.C.Гpинбepr, А.Я.Pyбинштeйн, Л.И.Абaлкин, C.Ю.Глaзьeв, В.Л.Maкapoв [и дp.]. - CПб.: «Алeтeйя», 2010.

Caлимoв Б.Т., Caлимoв Б.Б., Maдpaxимoвa Г. Xyдyдлapнинr ялпи мax1cyлoти динaмикacи, тapкиби, x1yдyдлapapo тaккocлaмa тax1лили вa ycтyвop вaзифaлap. || «Иктиcoдиëт вa иннo-вaциoн тexнoлorиялap» илмий элeктpoн жypнaли, 2018 йил, 2-coн, мapт-aпpeль.

Caлимoв Б.Б. Caнoaт мax1cyлoт ишлaб чикapишнинr x1yдyдлap бyйичa киëcий тax1лили вa уни pивoжлaнтиpишнинr ycтyвop йyнaлишлapи. || «Иктиcoдиëт вa иннoвaциoн тexнo-лorиялap» илмий элeктpoн жypнaли. 2018 йил, 3-co^ мaй-июнь.

Caлимoв Б.Т. Хoджибaeвa И.В. Xyдyдлap вa caнoaт cox,a^ бyйичa кичик бизнecнинr pивoжлaниш динaмикacи вa xycycиятлapи. || «Иктиcoдиëт вa иннoвaциoн тexнoлorиялap» илмий элeктpoн жypнaли, 2019 йил, 1-coн, янвapь-фeвpaль.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.