CC BY
4SANOAT QURILISH KORXONALARIDA ISHLAB CHIQARISH SAMARADORLIGINI OSHIRISH BO'YICHA XORIJIY MAMLAKATLAR TAJRIBASI Axmedova Sanobar Ikrom qizi
Toshkent arxitektura qurilish universitseti tayanch doktoranti e-mail: sanobarahmedova839@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.11027820
Annotatsiya. Iqtisodiy rivojlanishning hozirgi bosqichi jahon iqtisodiyotining rivojlanishi sharoitida iqtisodiyotning yuqori ko'rsatkichlarini ta'minlash uchun keskin o'zgarishlarni talab qiladi. Qurilish sanoatidagi vaziyatni nazariy tadqiqotlar va tahlil qilish natijalari qurilish muammolarining murakkabligi va ko'p qirraliligini ko'rsatadi. Yurtimizda iqtisodiy islohotlar brogan sari chuqurlashib, bozor munosabatlariga asoslangan yangi mustaqil milliy iqtisodiyotni barpo etsih jarayonlari tezlashmoqda. Bu jarayonlarni tezlashtirishda ishlab chiqarish korxonalarini modernizatsiyalash va raqobatbardoshligini boshqarish o'rni katta ahamiyatga ega.
Kalit so'zlar: qurilish sanoat korxonalari, ishlab chiqarish, qurilish materiallari, ishlab chiqarish samaradorligi, xorij tajribasi.
Аннотация. Современный этап экономического развития требует кардинальных изменений для обеспечения высоких показателей экономики в условиях развития мировой экономики. Результаты теоретических исследований и анализа ситуации в строительной отрасли показывают сложность и многогранность проблем строительства. В нашей стране углубляются экономические реформы, ускоряются процессы построения новой независимой национальной экономики, основанной на рыночных отношениях. В ускорении этих процессов большое значение имеет модернизация производственных предприятий и управление их конкурентоспособностью.
Ключевые слова: предприятия строительной отрасли, производство, строительные материалы, эффективность производства, зарубежный опыт.
Abstract. The current stage of economic development requires drastic changes to ensure high indicators of the economy in the conditions of the development of the world economy. The results of theoretical studies and analysis of the situation in the construction industry show the complexity and versatility of construction problems. Economic reforms are deepening in our country, and the processes of building a new independent national economy based on market relations are accelerating. In accelerating these processes, the role of modernization of production enterprises and management of their competitiveness is of great importance.
Key words: construction industry enterprises, production, construction materials, production efficiency, foreign experience.
Kirish qismi. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash hozirgi vaqtda iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo'llab-quvvatlash bo'yicha birinchi navbatda ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish, hamkorlik aloqalarini kengaytirish, mustahkam hamkorlikni yo'lga qo'yish, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga ichki talabni rag'batlantirish masalalari alohida o'rin tutadi. Mamlakatimizda o'z vaqtida tanlab olingan iqtisodiy taraqqiyot modelining asosiy tamoyillari asosida ishlab chiqilgan, chuqur va har tomonlama o'ylangan iqtisodiyotni tarkibiy o'zgartirish va modernizatsiyalash bo'yicha ishlar amalga oshirilishi natijasida 2021 yil yakunlariga ko'ra, mamlakatning yalpi ichki mahsuloti -
8,0 foizga, qishloq xo'jaligi - 6,8 foizga, sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmi - 8,8 foizga, chakana savdo aylanamsi - 14,8 foizga oshdi. Prezidentimiz, Sh. M. Mirziyoyev aytganlaridek, "Tadbirkorlik va ishlab chiqarish sohalarini rivojlantirish," ularga zamonga mos holda diversifikatsiya va modernizatsiya qilish, ularni imkoniyatlaridan to'la foydalanish xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishga xizmat qiladi va shunda biz qurayotgan jamiyat o'z-o'zidan rivojlanish yo'liga qadam qo'yadi" [1]. Respublikamizda ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash va modernizatsiyalash, hamda mahsulot raqobatbardoshliligini boshqarishni takomillashtirish, rivojlangan mamlakatlar qatori zamonaviy asbob-uskunalar bilan ta'minlash va mahsulot raqobatbardoshliligiga erishish uchun uning sifatini oshirish jarayonida qo'l keladigan taklif va tavsiyalarni tahlil qilish va uni amalda qo'llay olish hisoblanadi. Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilab olindi:
- rivojlangan chet davlatlarda sug'urta munosabatlarining tashkil etilish parametrlarini tadqiq qilish;
- korxonalarda mahsulot raqobatbardoshligini boshqarishning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish;
- sanoat ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash, modernizatsiyalash va mahsulot raqobatbardoshligini oshirishning xorij tajribasini taqqoslash;
- korxonalarni modernizatsiyalash sharoitida raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishning ustuvor yo'nalishlarini atroflicha o'rganish;
- O'zbekiston iqtisodiyotini yanada diversifikatsiya qilish hamda uning raqobatbardoshliligini mustahkamlash yo'llari va choralarini tahlil qilish;
- ishlab chiqarish korxonalarini diversifikatsiyalash va modernizatsiyalash jarayonini tashkil etishning nazariy asoslari.
Asosiy qism. Iqtisodiy va ijtimoiy nuqtai nazardan juda ziddiyatli omil - bu ishlatiladigan qurilish materiallari narxini pasaytirish orqali loyihaning iqtisodiy samaradorligi, chunki bunday iqtisodiy samaradorlik har doim ham mos kelmaydi. Binolarning mustahkamligi, shuningdek, foydalaniladigan qurilish konstruksiyalarining chidamliligi bilan ham belgilanadi va xizmat ko'rsatish shartlariga, qurilish-montaj ishlarining sifatiga, konstruksiyalarni ishlab chiqarishning puxtaligi va o'zaro bog'lanishiga, texnik shartlarga to'liq mos kelishiga bog'liq. Bundan tashqari, ishlab chiqarish qoidalari, ishlab chiqarish normalari va standartlarining ham ahamiyati katta.
Qurilish materiallari sanoati qurilishni jarayon sifatida va sanoat sifatida arxitektura, qurilish konsepsiyalari, binolarning turli tipologiyalari va ularni qurilish texnologiyalaridagi o'zgarishlarni hisobga olgan holda tegishli materiallar bilan ta'minlash uchun mo'ljallangan. Qurilish materiallari sanoati mahsulotlari qurilish korxona va tashkilotlarini zarur sifatli, ekologik toza, innovatsion qurilish materiallari va konstruksiyalari bilan ta'minlamoqda. Binobarin, har qanday rivojlangan davlat iqtisodiyotida sanoatning ushbu kichik tarmog'ining ahamiyati katta. Shunday qilib, qurilish materiallari sanoatining rivojlanish xususiyatlarini, uning mintaqaviy iqtisodiy rivojlanish ko'rsatkichlariga va aholi turmush sifatiga belgilovchi ta'sirini mahalliy va xorijiy amaliyotda o'rganish dolzarb ilmiy va amaliy talab qilinadigan yo'nalishdir. Xorij tajribasini o'ranishdan maqsad, qurilish materiallari ishlab chiqarishni rag'batlantirish bo'yicha xorijiy tajribalarni hisobga olgan holda mahalliy qurilish materillari bozorini jadal rivojlantirish bo'yicha yechimlarni topishdan iborat. Ilmiy yangiliklarni esa, ilg'or mahalliy tajriba va xorijiy tajribalardan foydalanish asosida qurilish materiallari ishlab chiqarishni rivojlantirishni rag'batlantirishning iqtisodiy va tashkiliy mexanizmlarini takomillashtirishdadir. Qurilish sanoat
korxonalarida ishlab chiqarish samaradorligini oshirish uchun kerakli vazifalarni belgilab olinadi. Ular quyidagilardan iborat:
- qurilish materiallarini o'z ishlab chiqarishni tashkil etish va rag'batlatirish orqali qurilish jadal rivojlanayotgan davlatlarni aniqlash;
- qurilish materiallarini o'z ishlab chiqarishini xorijiy amaliyotda iqtisodiy va tashkiliy rag'batlantirish mexanizmlarini ko'rib chiqish;
- qurilish materiallari ishlab chiqarishni rivojlantirish xususiyatlarini aniqlash.
Xorijiy mamlakatlatlarda qurilish sanoat korxonalarida ishlab chiqarishning "quruq" usuli ustunlik qiladi. Yapniya, Ispaniya, Germaniya kabi ko'plab sanoati rivojlangan mamlakatlarda sementning 100% ga yaqini "quruq" usulda, AQSHda 40% ga yaqiniishlab chiqariladi. Quruq usul eng tejamkor usul bo'lib, u barcha ishlar (aralashmani maydalash, aralashtirish, o'rtacha va sozlash) quruq materiallar bilan suvdan foydalanmasdan amalga oshirilishi nazarda tutiladi. Bugungi kunda zamonaviy modellarning kalsinatorlari va issiqlik aralashtirgichlari bilan ishlatiladigan qurqu usul lineyalari klinkerni yoqish uchun yonuvchan materialning birlik narxini pasaytirishga yordam beradi, shuningdek, yuqori darajadagi gazni tozalashni ta'minlaydi va kalsinatorlarda turli xil yonuvchan materiallarni yoqish imkonini beradi. Turli xil yonuvchan materiallarga oldindan tayyorlangan, ishlovsiz bo'lakli jigarrang ko'mir va yoqilg'i chiqindilari ishlatiladi.
Xorijiy mamlakatlar amaliyotida turli xil yonuvchi chiqindilardan foydalanish keng tarqalgan bo'lib, ularga eskirgan shinalarni ham kiritish mumkin. Xom ashyoni maydalash uchun "yopiq" silliqlash siklida ishlaydigan separatorli kuchli quvurli tegirmonlar qo'llaniladi. Bugungi kunga kelib, mahalliy quvur tegirmonlarining mahsuldorligi ancha past, ko'p hollarda separatorlarsiz "ochiq" silliqlash sikli qo'llaniladi. Yuqori unumdor va ishonchli valikli tegirmonlar afzalliklarga ega bo'lib, ular "quruq" ishlab chiqarish usulida foydalanish uchun keyinchalik yaroqsiz deb hisoblangan yuqori namlikni xom ashyoni maydalash quritishni birlartirish imkonini beradi.
Amerika Qo'shma Shtatlari va Kanadada tolali izolyatsiyalash va qurilish ko'piklari ko'pincha isitgich sifatida ishlatiladi. Izolyatsiyaning asosiy turi mineral jun mahsulotlariga nisbatan sezilarli afzalliklarga ega bo'lgan shisha tolaga asoslangan mahsulotlar deb hisoblash mumkin. Ularning o'ziga xosligi juda past zichlikdagi ishlab chiqarishda yotadi va to'g'ridan-to'g'ri ularni siqilgan holatda qo'shimcha o'rashga imkon beradi, yuk olib tashlanganda, ular asl hajmini tiklaydi. Shu bilan birga, mineral jundan mahsulotlar ishlab chiqarish ancha kam, chunki mahalliy amaliyotda qo'llaniladigan, yuqori o'choq shakllaridan ishlab chiqariladigan mineral junga qaraganda yaxshiroq konstruktiv va texnik xususiyatlarga ega bo'lgan (kislotalik moduli ko'tarilgan) jinslardan tayyorlangan mineral jundan foydalanish afzallaroq. Xorijiy mamlakatlarda qo'llaniladigan sintetik bog'lovchi namlik qarshiligini oshirdi va toksikligi past.
Xulosa va tavsiyalar. Xorijiy mamlakatlar tajribasini hisobga olgan holda, tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, qurilish materiallari ishlab chiqarishning tendensiyalari mavjud. Ular quyidagilar:
1. Innovatsion asosda jadal rivojlanayotgan qurilish materiallari va qurilish konstruksiyalari ishlab chiqarish bin ova inshootlarning og'irligini kamaytirishga qratilgan. Obyektlarni qurish va rekonstruksiya qilishda yechimlarning aksariyati yengilroq yig'ma konstruksiyalarni joriy etishga qaratilgan. Alyuminiy, po'lat, asbest-sement plitalaridan yasalgan, yuqori samarali issiqlik izolyatsion materiallar bilan izolyastiya qilingan "o'ta yengil" yopiq
konstruksiyalarni ishlab chiqarish an'anaviy g'ishtlarga nisbatan devorlarning og'irligini kamaytirishni ta'minlovchi jadal suratlar bilan rivojlanmoqda.
2. Yuqori samarali issiqlik izolyatsiyalovchi materillarni jadal ishlab chiqarish, deraza teshiklarini qo'shimcha oynalash, devorni maxsus izolyatsiyalash va boshqa yangiliklar bilan birga energiya tejovchi qurilish konvertlarini iste'mol qilish ko'lamini oshirishdir.
3. Moddiy resurslarning umumiy tarkibida ikkilamchi xom ashyodan foydalangan holda ishlab chiqariladigan materiallar, shuningdek, sanoat chiqindilari ulushining oshishi materiallar va konstruksiyalarning tannarxini pasaytiradi va xom ashyo bazasini kengaytirish imkonini beradi. Bunday qurilish materillarini ishlab chiqarishda issiqlik energiyasi, metallurgiya va kimyo, tog'-kon sanoati chiqindilari, shuningdek, maishiy chiqindilar ishlatiladi.
4. Ayrim turdagi materiallar va konstruksiyalarni ishlab chiqarish tuzilmasidagi o'zgarishlar shuni ko'rsatadiki, shisha tolali temir-betonlar o'z samaradorligini bo'yicha ko'proq istiqbolli bo'lib, ular kanalizatsiya quvurlari, tayanch devorlari, yo'llar, yulka plitalar, suvoq ishlarini yaratishda qo'llaniladi.
5. Fan-texnika taraqqiyotida yangi materiallar ishlab chiqarish ahamiyatini oshirish qurilishni tejamkorroq texnologik jarayonlar bilan ta'minlaydi va mahsulotning progressiv turlarini yaratishga yordam beradi.
REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 24.01.2022 yildagi "Respublikada ishlab chiqarsihni rivojlantirish va sanoat kooperatsiyasini kengaytirishning samarali tizimini yaratish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-99- sonli Qarori. lex.uz
2. Yuldasheva S.N. "Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish" o'quv qo'llanma. Buxoro, 2020.- 290 bet.
3. Sh.Sh. Shodmonov, U.V. G'afurov "Iqtisodiyot nazariyasi" darslik. Toshkent, 2005.- 784 bet.
4. Харитонов В.А. Основы организации и управления в строительстве. М.: Академия, 2018.- 224 с.
5. Друкер П. Практика менежмента. М.: Манн, Иванов и Фербер, 2017.- 416 с.
6. Gaibnazarova Z.T., Gaibnazarov S.B. Development of education system in the context of world experience and national specificity as an investment in human capital. Journal of Critical Reviews. 2020, Vol. 7, Issue 12, Р. 302-308. DOI: http://dx.doi.org/10.31838/jcr.07.12.57. http://www.jcreview.com/?mno= 116300
7. Gaibnazarova Z.T., Gaibnazarov S.B. Study of the Synthesis of the Stabilizer SG-1 by Phosphorylation of HIPAN. International Journal of Emerging Trends in Engineering Research. 2020, Vol. 8. Issue 9, P. 5472-5476. https://doi.org/10.30534/ijeter/2020/91892020http://www.warse.org/IJETER/static/pdf/file/ij eter91892020.pdf
8. Gaibnazarova Z.T. Prospects for improving the forecasting of the gross domestic product of regions based on mathematical models. Proceedings - 9th IEEE International Conference on Information Technology and Nanotechnology, ITNT 2023, Institute of Electrical and Electronics Engineers Inc., Samara, Russian Federation, 2023, pp. 1-4, doi: 10.1109/ITNT57377.2023.10139074. https://ieeexplore.ieee.org/document/10139074
9. Gaibnazarova Z.T., Gulamov M.S. Strategy for fair transition to the environmentally sustainable economy through the creation of «green» jobs. Ta'lim sifatini oshirishni tashkil
etish va uni boshqarish texnologiyalari, Uzbekistan. 2024, yanvar 23. https://doi.org/10.5281/zenodo.10555207
10. Butaboyev M., Gaibnazarova Z.T. Hududlarda "yashil" iqtisodiyotni rivojlantirishning zamonaviy tahlili. Yashil iqtisodiyot va taraqqiyot, 2023-1 (11-12). https://doi.org/10.55439/GED/vol1 iss11-12/a189
11. Курпаяниди К.И. Экономическая теория. Учебник. Фергана, 2023. D0I:10.5281/zenodo.8347304
12. Климченя Л.С., Гаибназарова З.Т. Рост электронной торговли на потребительском рынке. В книге: Экономический рост Республики Беларусь: глобализация, инновационность, устойчивость. Материалы XVI Международной научно-практической конференции. Минск, 2023. С. 181.
13. Gaibnazarova Z.T., Farkhodov B.U. Methods of evaluating the effectiveness of innovative investment in industrial enterprises. Scientific and analytical journal Science and Practice of the Plekhanov Russian University of Economics. 2022. Т. 14. №3 (47). С. 72-83.
14. Gaibnazarova Z.T., Farkhodov B.U. Development trend of the world and domestic automotive industry in modern conditions. Scientific and analytical journal Science and Practice of the Plekhanov Russian University of Economics. 2022. Т. 14. №4 (48). С. 81-94.
15. Гаибназарова З.Т. Анализ инвестиционной деятельности железнодорожной системы Республики Узбекистан. Научно-аналитический журнал Наука и практика Российского экономического университета им. Г.В.Плеханова. 2021. Т. 13. №3 (43). С. 79-91.
16. Гаибназарова З.Т., Юсупхожаева Ф.Д. Формирование механизма взаимодействия и интеграции национальных инновационных систем Республики Узбекистан и зарубежных стран мира. Научно-аналитический журнал Наука и практика Российского экономического университета им. Г.В.Плеханова. 2021. Т. 13. № 4 (44). С. 83-93.
17. Gaibnazarova Z.T. Development of research and educational activities at automotive industries. Человеческий капитал и профессиональное образование. 2021. № 3 (37). С. 63-76.
18. Гаибназарова З.Т., Абирова Н.Ш. Подготовка кадров в Республике Узбекистан: социально-экономические аспекты. Научно-аналитический журнал Наука и практика Российского экономического университета им. Г.В. Плеханова. 2020. Т. 12. № 2 (38). С. 56-64.
19. Гаибназарова З.Т. Анализ возможностей повышения эффективности человеческого ресурса в совершенствовании развития промышленных предприятий. Экономика и финансы (Узбекистан). 2020. №2. С. 145-163.
20. Гаибназарова З.Т. Управление персоналом и инновациями в Узбекистане: проблемы трансфера технологий. Социально-трудовые исследования. 2018. № 4 (33). С. 113-118.
21. Gaibnazarova Z.T. Relationship of human capital with intellectual capital and its role in improving the economic efficiency of enterprise production. Человеческий капитал и профессиональное образование. 2020. № 2 (32). С. 4-11.
22. Гаибназарова З.Т. Тенденция развития мировой и отечественной автомобильной промышленности в современных условиях. Экономика и финансы (Узбекистан). 2021. №5 С. 2-11.
23. Гаибназарова З.Т. Инвестиции в человеческий капитал как драйвер увеличения его стоимости. В сборнике: Финансово-правовые и инновационные аспекты
инвестирования экономики региона. Сборник материалов международной научно-практической конференции. 2020. С. 183-187
24. Гаибназарова ЗТ. Влияние Человеческого Капитала на переход от информационного общества к цифровой экономике. Архив научных исследований. 2022 Jun 28;4(1).
25. Гаибназарова З.Т., Солиева Б.Т., Иминова Н.А. Прогнозирование риска банкротства в слабо формализованных процессах. НАУКА и ТЕХНИКА. 2024 Feb 5;23(1):80-6.; Gaibnazarova Z.T., Solieva B.T., Iminova N.A. Forecasting the Risk of Bankruptcy in Poorly Formalized Processes. Наука и техника. 2024;23(1):80-6.
26. Gaibnazarova Z.T. Artificial Intelligence and Smart Railway Transport as a Tool to Accelerate the Transformation Process in Uzbekistan. InDigital Transformation: What are the Smart Cities Today? 2024 Feb 1 (pp. 261-274). Cham: Springer Nature Switzerland.
27. Talatovna G.Z. Yashil ish o'rinlarini yaratish orqali ekologik barqaror iqtisodiyotga adolatli o'tish strategiyasi: doi. org/10.5281/zenodo. 10555207. Ilm-fan yangiliklari konferensiyasi. 2024 Jan 27;1(1).
28. Talatovna G.Z. Increasing the effectiveness of higher education in improving national human capital. Science and innovation. 2023;2(Special Issue 7):5-11.
29. Гаибназарова З.Т., Лавренова О.А. Перспективы совершенствования прогнозирования валового внутреннего продукта регионов на основе математических моделей. Prospects for improving the forecasting of the gross domestic product of regions based on mathematical models. XI Форум вузов инженерно-технологического профиля Союзного государства: сборник материалов. - Минск: БНТУ, 2023. - С. 49-51.
30. Пономарёва Н.П., Гаибназарова З.Т. Интеграция потенциала кластера и технопарка для реализации инновационных проектов. Integration of cluster and technopark potential for innovative projects. XI Форум вузов инженерно-технологического профиля Союзного государства: сборник материалов. - Минск: БНТУ, 2023. - С. 281-283.
31. Гаибназарова З.Т., Фарходов Б. Priority directions and trends of the mechanism of sustainable development of the activities of small business entities in industrial sectors of Uzbekistan. Направления развития благоприятной бизнес-среды в условиях цифровизации экономики. 2022;1(01):54-8.
32. Гаибназарова З.Т., Фарходов Б. Experience of foreign countries in improving the mechanism of sustainable development of small entrepreneurship. Направления развития благоприятной бизнес-среды в условиях цифровизации экономики. 2022;1(01):50-3.
33. Gaibnazarova Z.T., Gaibnazarov S.S. The relationship of human capital with intellectual capital. Взаимосвязь человеческого капитала с интеллектуальным капиталом. Непрерывная система образования «Школа - университет». Инновации и перспективы: сборник статей VI Международной научно-практической конференции. - Минск: БНТУ, 2022. - С. 105-109.
34. Гаибназарова З.Т., Юсупхожаева Ф.Д. Формирование механизма взаимодействия и интеграции национальных инновационных систем республики узбекистан и зарубежных стран мира. Научно-аналитический журнал наука и практика Российского экономического университета им. Г.В.Плеханова. 2022;13(4):83-93.
35. Гаибназарова З.Т., Юсупходжаева Ф.Д. Современные формы дистанционного обучения: проблемы, решения и трансфер технологии. Modern forms of distance learning: problems, solutions and technology transfer. Непрерывная система образования «Школа -
университет». Инновации и перспективы: сборник статей V Международной научно-практической конференции. - Минск: БНТУ, 2021. - С. 54-57.
36. Гаибназарова З.Т. Анализ инвестиционной деятельности железнодорожной системы республики Узбекистан. Научно-аналитический журнал наука и практика Российского экономического университета им. Г.В.Плеханова. 2021;13(3):79-91.
37. Гаибназарова З.Т., Тешабаев А.Э. Пандемия COVID-19 и проблемы развития высшего образования в Узбекистане. COVID-19 pandemic and problems of higher education development in Uzbekistan. Непрерывная система образования «Школа - университет». Инновации и перспективы: сборник статей V Международной научно-практической конференции. - Минск: БНТУ, 2021. - С. 50-53.
38. Gaibnazarova Z.T. Improving the national education system using international experience of investing in human capital. International Relations: Politics, Economics, Law. 2021;2020(1):97-109.
39. Гаибназарова З.Т. Повышение качества человеческого капитала как императив развития промышленных компаний. Экономика и образование. 2020 Jun 26;1(3):15-21.
40. Saitkamolov M.S., Gaibnazarova Z.T., Cowie J. Modern model for assessing the efficiency of investments attracted in railway transport. Technical science and innovation. 2020;2020(1):34-42.
41. Гаибназарова З.Т. Подготовка кадров в Республике Узбекистан: социально-экономические аспекты. Научно-аналитический журнал Наука и практика Российского экономического университета им. Г.В.Плеханова. 2020;12(2):56-64.
42. Gaibnazarova Z.T. Human capital as an intense factor of the development of industry and driver of innovative waves. International Finance and Accounting. 2020;2020(1):24.
43. Gaibnazarova Z.T. Theoretical and methodological development of human capital and determining its effectiveness. Economics and Innovative Technologies. 2019(6):6.
44. Гаибназарова З.Т. Качество образовательных услуг как развития человеческого капитала. Экономика и инновационные технологии. 2016, 12(6):149-56.
45. Гаибназарова З.Т. Оценки стоимости инвестиционных проектов методом реальных опционов. Экономика и инновационные технологии. 2015, 14(6):49-56.
46. Zumrat Talatovna Gaibnazarova. Improving the quality of personnel as an imperative for the development of companies (overview of in-house training). Journal of Management Value & Ethics. July-Sept. 2020, Vol. 10, No.03
