Научная статья на тему 'РОЛЬ ЖЕНЩИНЫ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ТАДЖИКИСТАНА (НА ТАДЖ.)'

РОЛЬ ЖЕНЩИНЫ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ТАДЖИКИСТАНА (НА ТАДЖ.) Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
91
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
РОЛЬ ЖЕНЩИНЫ / ПОЛИТИКА / ГОСУДАРСТВО / ПРАВИТЕЛЬСТВО / ОБЩЕСТВО / ПРОГРАММЫ И ЗАКОНЫ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Ахиева Саодат Умарбековна, Халимова Дилафруз Додихудоевна

В статье рассматривается роль женщин в государственном управлении современного Таджикистана. Статья написана на конкретных материалах и духовном подъёме роли женщины в обществе. Актуальность статьи в том, что авторы подробно анализируют роль и место женщины в государственном и общественном управлении Республики Таджикистан.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РОЛЬ ЖЕНЩИНЫ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ТАДЖИКИСТАНА (НА ТАДЖ.)»

ТОЛЕРАНТНОСТЬ ТАДЖИКСКОЙ КУЛЬТУРЫ

Шомуродов Б., Зикиров Х., Джаъфари М.

В данной статье анализируется основная проблема формирования толерантности в современном политическом процессе, которая приобретает особое значение для понимания перспектив развития таджикской государственности. Толерантность - это сложный и многогранный феномен, который включает в себя различные аспекты социальной жизни: этнический, межкультурный, религиозный, политический, социальный.

Ключевые слова: толерантность, социокультурный контекст, проблема толерантности, формирование толерантности, глобализация, этнический, межкультурный.

TOLERANCE OF TAJIK CULTURE

Shomurodov B., Zikirov H., Ja'fariM.

This article analyzes the main problems of tolerance formation in modern political process, which gives a good idea for development prospects of Tajik Government. Tolerance is a complex and multifaceted phenomenon, which includes various aspects of social life, like ethnic, inter-cultural, religious, political and social aspects.

Key words: tolerance, social and cultural context, the problem of tolerance, tolerance formation, globalization, ethnic, intercultural.

Сведения об авторах: ШомуродовБаходир - доцент кафедры философии Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни,тел.: (+992) 918 242344, e-mail: shomurodov58@mail.ru

Зикиров Хобилджон - кандидат философских наук, доцент кафедры философии Таджикского педагогического университета имени Садриддина Айни, тел.: (+992) 918 854054, email: hobiljon1981@mail.ru

Джаъфари Марям - аспирант Таджикского национального университета, тел.: (+992) 918 854054

Information about authors: Shomurodov Bakhodir, Associate Professor, Chair of Philosophy, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (+992) 918 242344, e-mail: shomurodov58@mail.ru

Zikirov Hobiljon - Ph. D. of philosophy, Associate Professor, Chair of Philosophy, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (+992) 918 854054, e-mail: hobiljon1981 @mail.ru

Ja'fari Maryam - researcher of Phylosophy Chair in Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (+992) 918 854054

НАКЩИ ЗАЩО ДАР ЧОМЕАИ МУОСИРИ ТОЧИКИСТОН

Ахиева С. У., Халимова Д.Д.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни

Дар замонаи кунунй мадз тавассути сулду истиклолияти кишвар, иштироки занон дар дама чабдадои зиндагии нек эдсос карда мешавад. Дар чомеаи имруза занони точик бо баробари шинохти макому манзалати хеш дар содадои гуногуни давлат фаъолият мебаранд. Бояд кайд намуд, ки он кишвар ё чомеа, ки арзишу макоми ин кишри чомеаро эдтирому пос медорад, дамон чомеа аз маданияту фарданги баланде бархурдор аст.

Имруздо занони кишвар дукуки ширкат дар дама сохтордои давлатиро содибанд ва албатта кам дам нестанд, теъдоди занони сиёсатмадор, ки дар умури давлатй кору фаъолият мебаранд. Ва бубинед сафи намояндагии занон дар макомоти кудратию давлатии Точикистон руз аз руз афзун гашта истодааст, ки ин шадодати арзишманди макоми занон мебошад. Новобаста аз ин занон дар чомеаи кунуни содибдукуку содибраъянд. Симои зани точик дануз дар аввалин китобдои мардуми куданбунёду фархангпарвар ва хештаншиносу баори мо дамчун фарди озоданажоду озодиход, донишманду фархангдуст, диловару гурдофарид, ватандору ватанпараст ва дунарманд тасвир ёфтааст.

Як силсила фармондову карордои Хукумати Чумдурии Точикистон, инчунин накшаву барномадои давлатй дар хусуси баланд бардоштани маком ва накши зан, таъмини имкониятдои баробардукукии мардону занон ва умуман оид ба масъалахои дукуки занон бароварда шудаанд.

Боиси сарбаландиву ифтихор аст, ки модарони точик барои тамаддуни чадонй чунин нобигадои беназири илму адабро ба мисли Рудакй, Фирдавсй, Ибни Сино, Умари Хаём, Носири Хусрав, Исмоили Сомонй, Бобочон Еафуров, Садриддин Айнй ва дазорон мардони бошараф ва номбардори миллатро ба дунё овардааст. Мадз модари точик чунин фидоиёнро тавлид намуд, то манфиатрасони чомеа бошанд.

Фармондои Президенти Чумдурии Точикистон, Барномаи давлатии «Самтдои асосии сиёсати давлат оид ба таъмини дукук ва имкониятдои баробари мардону занон дар Чумдурии Точикистон барои солдои 2001-2010», ^онуни Чумдурии Точикистон «Дар бораи кафолатдои давлатии мардону занон ва имкониятдои баробари амалигардонии он» ва дигар санаддои мудими сиёсие, ки аз тарафи Хукумати кишвар кабул гардиданд, ба фародам овардани шароити мусоид бадри рушди дамачонибаи зани точик равона шудаанд. Талаби замон аст, ки имруз мо ба масъалаи маком ва чойи зан дар чомеа диккати чиддй дидем. Давлати дукукбунёди точикон занро дамчун кувваи пешбаранда ва як узви мудими чомеа эътироф намуда, иштироки уро дар тамоми чабдадо, аз чумла сиёсат, иктисодиёт, ичтимоиёт ва маънавиёти кишвар ногузир медонад.

Таъкиддои пайвастаи сарвари давлат Эмомалй Радмон оид ба тадкими конунияту тартибот, волоияти конун кабл аз дама исботи он аст, ки бе ташаккул додани маърифати дукукии шадрвандон аз поён то ба боло дигаргунии чиддиеро дар зиндагй умедвор шудан гайриимкон аст. Дар катори сиёсат ва родбарии давлат садми ташкилотдои байналхалкй ва чамъиятй, ки фаъолияташон ба тадкики масъаладои гендерй дар чомеа, чанбадои дукукй, гузаронидани семинардои омузишй, мизи мудаввар ва вохуридо равона шудааст, ки хеле мудим аст. Дар айни замон марказхои будронй ва панодгодй муваккати ин накши пешбарандаро дар тадбирдои пешгирии низоъ ва хушунат нисбати зан дар оила накши мудим мебозанд.

Чй тавре шоири бузург Мирзо Турсунзода фармудааст: Зан агар оташ намешуд, хом мемондем мо, Норасида бодае дар чом мемондем мо.

Оре, зан, модар сарчашмаи даёт даст. Дар чомеаи имрузаи точик, макоми зан, модар баланд даст, вале инро тандо оиладои солим дарк менамоянд, ба конуни тартиботи оиладорй риоя менамоянду халос. Зани босавод ва хирадманд, метавонад, ки корманди болаёкату пурарзиш шавад, чомеаи имрузаи точикро ба сатди баланд расонад.

Фаромуш набояд кард, ки бисёрии занони точик имруз зери хушунати хонаводагй карор дошта, аз норасоидои зиндагй, вазъи саломатй ва иктисодии худ, дар ташвиш дастанд. Бадри бартараф намудани чунин монеъадои вазнини даётй лозим даст, ки барномадои калони давлатй тартиб дода, занони точикро, аз вартаи вазнину зиндагии имруза барорем.

Зеро Наполеон бедуда нагуфтааст, «Модар бо як даст годвора ба дасти дигараш, дунёро такон медихад».

Чомеае, ки ба зан - модар эътибори хоса дорад у гамхорй мекунад. Давлате, ки нисбат ба модар бепарво бошад, ояндаи худро аз даст медидад, зеро Модар сарчашмаи даёт ва бакои насли инсон мебошад.

Мадз бо далли масъалаи макоми зан дар чомеа метавонем бунёди чамъияти боадолат ва даматарафа тараккикардаро устувор нигод дорем. Аз дамин сабаб сиёсати давлат бояд бо дарки мушкилоти занон дар чомеа, тагйир додани афкори чамъият нисбати зан, ба хотири солим гардонидани генофонди миллй, амалй гардад. Конститутсияи Чумдурии Точикистон дукуки зан ва модарро димоя мекунад. Шурои Олии Точикистон 26 июни соли 1993 Созишномаи Милали Муттадид "Доир ба дукуки кудак"-ро тасдик намуд.1

Точикистон яке аз аввалиндо шуда, дануз 27 декабри соли 1993-юм Созишномаро оид ба бардам додани хама гуна намуддои маддудияти дукуки занон имзо карда буд. Хамчунин доло лоидаи Конуни Чумдурии Точикистон "Оид ба дукуки кудак" омода шудааст. Яъне аз нуктаи назари дукукй дар чумдурии мо нисбати занон ягон маддудияте вучуд надорад.2

Бонувони Точикистон дар кордои давлатдорй ва сиёсат дам фаъоланд. Ондо дар дайати органдои конунбарору ичроия дар Мачлиси Олй, сохтордои дифзи дукук, вазорату муассисадои давлатй вазифадои хеле масъулро ба удда доранд, ки боз дам нишонаи содиби иззату эдтиром будани ондо мебошад. Ташаббус, катъияту гайрат, дарку фадмиши раванддои сиёсй ва

1 Эмомалй Радмон.- Мавкеи зан дар чомеа. Душанбе, 1997, сад.6

2 Хамон чо сад.7

ичтимоию. иктисодии замони муосир аз чониби ин гуна занон барои бисёре аз мардон метавонад намунаи ибрат бошад. Вале, мутаассифона, масъалаи интихоб ба вазифаю кордои масъул пешнидод кардани занон, тарбияи насли чавони кадрдои родбарикунанда аз хисоби занону духтарон, махсусан дар мадалдо дануз моро каноатманд карда наметавонад.

Имруз чомеаи мо дигаргунсозидои куллиро аз cap гузаронида, ба низоми комилан нави иктисодй кадам мегузорад. Вакти он расидааст, ки шумораи зандои ихтисосманд, аз кабили агроном, мудандис, духтур, муаллима, иктисодчй ва гайра дар дедоти чумдурй сол то сол зиёд гардад. Вазоратдои Маориф, Меднат ва шугли адолй, Комитети кор бо занон ва оила, дукуматдои вилоятдо ва шадру нодиядои чумдурй бояд ба ин масъаладо таваччУди аввалиндарача зохир намоянд. Хангоми кабул ба мактабдои олй ва миёнаи махсус бо назардошти талаботи замон ва тавсияи дукуматдои мадаллй барои тайёр намудани кадрдо аз миёни духтарони нодиядои дурдасти кудистон бояд чойдои кабули гайриконкурсй чудо карда шавад.

Гузаштагони бузурги мо дам, ки поядои назарию ахлокии дини мубини, исломро бунёд гузоштаанд, дамеша зидди чадолат, таассуб ва хурофот мубориза мебурданд, онро монеаи пешрафту шукуфоии чомеа медонистанд, озодй, ворастагй ва сарфарозии инсонро аз дама боло ва мукаддас мешумориданд. Мисолдои зиёдеро аз таърихи халкамон овардан мумкин аст, ки аз шучоату корнамоидои занон дар ин талошу муборизадо гуводй медиданд. Номдои малика Томирис, малика Бухорхудот, Робияи Балхй, Зебуниссо, Дилшоди Барно ва даддои дигар имруз дам рамзи далерй ва шучоатмандии зан мебошанд. Метавон ёдовар шуд, ки талошу муборизадои занони кишварамонро дар огози acp, бадри радой аз чадолату вомондагй, бадри ба даст овардани дукуку озодидои инсонй ва шадрвандии худ датто чони азизи хешро аз даст доданд. Аз ин ру гумон мекунем, ки шумо, модарону ходарони азиз, занони озоду, сарбаланди Точикистони муосир бо он маърифату чадонбиние, ки доред, даргиз розй находед шуд, ки занчири таассубу чадолат ба гарданатон афтад, макому шарафи инсониатон осеб бинад, дукуку озодидое, ки Конститутсияи (Сарконуни) Чумдурии Точикистон бароятон кафолат додааст, халалдор гардад.

Зан оинаи поку бегубор, инъикоси симои зодирй ва ботинии дар халку миллат ва давлат

аст.

Бо максади ичрои «Стратегияи миллии фаъолгардонии иакши занон дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2011-2020» моди феврали соли равон мониторинги чараёни амалигар-донии «Стратегияи миллии фаъолгардонии накши занон дар Чумдурии Точикистон барои солдои 2011-2020» ва фаъолияти МИМН-до гузаронида шуда, масъалаи мазкур барои бартараф намудани ислоди камбудидо дар чаласаи Шурои гайринавбатии Кумита мудокима карда шуд.3

Бо максади амалй гардидани Кдрори Хукумати Чумдурии Точикистон аз 19 апрели соли 2001 тадти №199 « Дар бораи ба низом даровардани кабули духтарон ба мактабдои олии Чумдурии Точикистон тибки квотаи Президента Чумдурии Точикистон» 5373 нафар донишчуён аз нодиядои дурдасти кудистон ба мактабдои олй кабул гардида, тадсили илм менамоянд, ки аз ондо 2897 нафарро духтарон ташкил медиданд.

Мутобики маълумотдои ба даст омада, теъдоди донишчуёне, ки тавассути квотаи Президента дар муассисадои тадсилоти олии кишвар дар соли хониши 2012-2013 тадсил намуданд, 1185 нафарро ташкил медидад, ки аз он 607 нафарашонро духтарон ташкил мекунанд.

Инчунин дар хоричи кишвар тибки бурсиядо 1269 нафар талабагон ба Донишгоддои Олии хоричи кишвар дохил шуда, тадсили илм доранд, ки 167 нафари ондоро духтарон ташкил медиданд.

Тибки маълумоти оморй дар соли 2013 бо квотаи Президента 339 нафар духтарон муассисадои тадсилоти олии касбии чумдуриро бо ихтисосдои омузгорй хатм намуда, барои кор тибки родхат ба муассисадои тадсилоти умумии чумдурй фиристода шуданд, ки аз ин шумора то 20 сентябри соли чорй 212 нафар ба фаъолият шуруъ нумуда, 127 нафар ба чои кор дозир нашудаанд.

Хамчунин, дар соли тадсили 2013-2014 тибки квотаи Президента 629 нафар духтарон ба муассисадои тадсилоти олии касбии чумдурй барои идомаи тадсил кабул карда шуданд.

Дар чумдурй 3813 муассисадои тадсилоти умумй амал менамоянд, ки 5 адади он тадсилоти умумй- гоибона, 3 адади он муаассисадои гоибонаи ёрирасон мебошад.

Имруз дар Хукумати ^онунгузори Чумдурии Точикистон 5 нафар зан узви Мачлиси Миллии Мачлиси Олии Чумдурии Точикистон ва 12 нафар вакилони Мачлиси Миллии

3 Маълумот аз Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Хукумати Чумдурии Точикистон.

18

Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон мебошанд. Дар мачлисони вакилони халки вилоят ва шахру нохияхо 517 нафар занон узви мачлиси вакилони халкй махаллй мебошанд.

Дар замони имруза занхое хастанд, ки бо вучуди ин хама болоравихо хануз ба мухочирати мехнатй мераванд, шумораи онхо дар соли 2013 аз НТЧ, ва ш.Душанбе 33,092 нафар, зан дар макомтхои кудратй, судй дар сатхи чумхурй-89 нафар, дар тандурустй-28817 мебошанд.

Адабиёт:

1. Эмомалй Рахмон.- Мавкеи зан дар чомеа. Душанбе, «Шарки озод»,1997

2. Бобокалонова Ч,.- Накши занон дар номаи шохон. Душанбе, «Адиб» 1998.

3. Набиева Рохат. Накши занхо дар даврони Ч,БВ. Душанбе, 1999.

4. Еафорова М. Занони Осиёи Марказй дар сохтмони чомеа. Душанбе, 1969.

5. Маколахо ва фишурдахои илмй доир ба зан.

РОЛЬ ЖЕНЩИНЫ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ТАДЖИКИСТАНА

Ахиева С. У., Халимова Д.Д.

В статье рассматривается роль женщин в государственном управлении современного Таджикистана.

Статья написана на конкретных материалах и духовном подъёме роли женщины в обществе. Актуальность статьи в том, что авторы подробно анализируют роль и место женщины в государственном и общественном управлении Республики Таджикистан.

Ключевые слова: роль женщины, политика, государство, правительство, общество, программы и законы.

THE ROLE OF WOMEN IN MODERN CONDITIONS OF TAJIKISTAN

Akhieva S.U., Khalimova D.D.

The authors consider the role of women in state management of the modern conditions of Tajikistan. The article is written on the basis of specific manuals and spiritual woman's role in modem conditions of Tajikistan. The importance of this article is that the authors analyse the role and the place of women in democracy society of sovereign Tajikistan in detail.

Key words: woman's role, politics, state, government, society, the programmers and the laws.

Сведения об авторах: Ахиева Саодат Умарбековна - ассистент кафедры политологии Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни, тел: (+992) 918 440149;

Халимова Дилафруз Додихудоевна - старший преподаватель кафедры гражданского права МВД РТ, тел: (+992) 907 388523.

Information about authors: Akhieva Saodat Umarbekovna, assistant, Chair of Politology, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini, tel.: (+992) 918 440149;

Khalimova Dilafruz Dodikhudoevna, senior lecturer, Chair of Civil Law, MIA, RT, tel.: (+992) 907 388523.

РОЛЬ ОБЩЕСТВЕННОГО ДОГОВОРА В СТАНОВЛЕНИИ И КОНСОЛИДАЦИИ

РУССКОГО МИРА

Петрушков М.Г.

Союз Молодых Российских Соотечественников Республики Таджикистан

Начиная разговор об Общественном договоре и консолидации Русского Мира, хочется сделать небольшой экскурс для лучшего понимания того, какой смысл мы вкладываем в само понятие Общественного Договора на современном этапе развития общества и в чем его смысл и необходимость для консолидации Русского Мира, которое невозможно без развития всех институтов Гражданского общества, причем не только России, но и Русскоязычного Зарубежья.

Общественный договор, суть моделей которого заключается в достижении согласия и компромисса в Гражданском обществе относительно правопорядка и общественных процессов, на сегодняшнем историческом отрезке - это утверждение примата Гражданского общества по отношению к государственной власти, обеспечивающее ее контроль, децентрализацию,

19

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.