Научная статья на тему 'Роль общественных объединений в реализации прав, свобод и обязанностей граждан Республики Таджикистан'

Роль общественных объединений в реализации прав, свобод и обязанностей граждан Республики Таджикистан Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
158
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
њизбњои сиёсї / иттињодияњои љамъиятї / истиќлолият / љумњурї / њуќуќ ва озодињо / политическая партия / общественные объединения / независимость / республика / права и свободы / Political party / social unions / Independence / republic / rights and freedoms

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Санавваров Голибджон Бакоевич

После приобретения независимости в нашей республике появились некоторые проблемы в области общественных отношений. Среди них особое место занимает правовой статус общественных объединений. В статье указаны основы формирования, деятельность, а также пути развития общественных объединений в современной государственности Таджикистана. Кроме того, определяется структура устава объединения, членство в нем и конституционно-правовой статус гражданина как участника общественного объединения. При разработке темы также уделено внимание области правового статуса политических партий и их роли в государственном управлении.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The author of the article considers that some problems in the field of public relations appeared in our country after getting its independence. The legal status of public associations takes the special place among them. The author indicates formation bases, activity and the ways of public association promotion in modern Tajik sate. There is also defined the structure of association charter membership and constitutional – law status of citizens as members of public associations. During research particular attention is paid to the sphere of law status of political parties and their role in state management.

Текст научной работы на тему «Роль общественных объединений в реализации прав, свобод и обязанностей граждан Республики Таджикистан»

Мухторов К. Т.

Тенденция развития конституционно-правовых основ местного самоуправления на современном этапе

В статье рассматриваются правовые вопросы совершенствования организационной структуры местных органов государственной власти и местного самоуправления в Таджикистане. Обоснованы выводы по совершенствованию правовой, территориальной и организационной основы местного самоуправления, а также по развитию системы государственной поддержки местного самоуправления, по укреплению их материальной, технической, кадровой базы, по созданию системы подготовки, профессиональной переподготовки и повышения квалификации кадров для органов местного самоуправления, по организации

центров научно-методической и информационной поддержки местного самоуправления и, самое главное, по поддержке социально-экономического

развития самоуправленческих территорий.

Mukhtorov K.T.

The tendency of constitution-legal basis development of of local government

at the present time

The legal problems ofperfection of organizational structure of local public authorities and local government in Tajikistan are considered in the article. Substantiated conclusions on perfection of a legal, territorial and organizational basis of local government, and also on development of system of the state support of local government, on strengthening of their material, technical, personnel base, on creation of system of trainings, professional retrainings and improvement of professional skill skilled workers for local governments, on the organisation of the centres of scientifically-methodical and information support of local government and, the most important thing, on support of social and economic development of self-administrative territories.

Санавваров Голиблон Бакоевич -

омузгори кафедраи пукуки гражданг, сопибкорг ва байналхалкии ДД^БСТ

накши иттиаодияаои ламъият дар татбик

НАМУДАНИ аУКУЕ, ОЗОД^ ВАЗИФА ВА УШДАДОРИаОИ ША&РВАНД ДАР .1,УМН,УРИИ ТОЛИКИСТОН

Дар замоне, ки муносибатаои ламъият! хеле тез афзоиш ёфта истодаанд, накши шаарванд аамчун муааррики асосии ин муносибатао муассир мегардад. Конститутсияи Думаурии Толикистон дар моддаи 8 худ пешбин! менамояд, ки “Дар Толикистон ааёти ламъият! дар асоси равияаои гуногуни сиёс! ва мафкурав! инкишоф меёбад.”&амзамон кайд намудан лозим аст, ки мувофики моддаи 2 Конститутсия шаарвандони Толикистон аукуки муттааид шуданро доранд. Шаарванд аак дорад дар ташкили аизбаои сиёс'1, аз лумла аизбаои характери демократ!, дин! ва атеист!' дошта, иттифокхои касаба ва дигар иттиаодияаои ламъият! иштирок

намояд, ихтиёран ба онао дохил ва аз онхо хорил гардад. Чунонки мебинем, ин меъёр яке аз шаклаои амал! намудани иштироки шаарванд дар идоракунии давлат ба шумор меравад. Пас ин ло саволе ба миён меояд, ки вазъи аукукии иттиаодияаои ламъият! ч! гуна муайян ва ба танзим дароварда мешаванд ва накши онхо дар татбик намудани аукук, вазифа ва уададориаои шаарвандон дар чист?

Мувофики Конуни Думаурии Толикистон «Дар бораи иттиаодияаои ламъият!» дар зери мафауми иттиаодияи чамъият! иттиаоди ихтиёрона, худидора ва гайритилоратие фаамида мешавад, ки бо ташаббуси шаарвандон ва шахсони аукук! бо максади амал! намудани манфиатаои умумие, ки дар низомномаи иттиаодия пешбин! шудааст, таъсис дода мешавад.

Иттиаодияаои ламъият! бояд дар асоси принсипаои зерин таъсис дода шаванд:

1. йар як иттиаодияи ламъият! новобаста аз шакли ташкил!-аукукиаш дар назди конун баробар аст.

2. Фаъолияти аамагуна иттиаодияао дар асоси принсипи ихтиёр!, баробараукук!, худидора ва конуният амал! карда мешавад.

3. йангоми муайян намудани сохтор ва шаклаои амал! намудани фаъолияти худ онао озод мебошанд.

4. Фаъолияти иттиаодияаои ламъият! бояд озод ба роа монда шуда, маълумот нисбати онао дастрас бошад.

Ба сифати таъсискунандагони иттиаодияаои ламъият! шахсони лисмон!, шахсони аукук!, иттиаодияаое дохил мешаванд, ки онао дар ламъомад, конфаронсаои худ низомномаи иттиаодия ва аамчунин аъзои роабариятро ташкил менамоянд. Лозим ба ёдоварист, ки максади асосии таъсис додани иттиаодияаои ламъият!, пеш аз аама, дар амал татбик намудани доираи масъалааои мушаххас ба шумор меравад. Яке аз принсипаои асосие, ки аангоми таъсис додани иттиаодияаои ламъият! ба инобат гирифта мешавад, принсипи ихтиёрнок!, баробараукук!, худидора ва риояи конун дар фаъолияти онао ба аисоб меравад. йамзамон яке аз талаботи асосие, ки конунгузории муосир пешбин! менамояд, конун! ба роа мондани фаъолияти ааматарафаи иттиаодияаои ламъият! ба аисоб меравад. Барои минбаъд дуруст ба роа мондани фаъолияти онао назорати умум! аз болои иттиаодияаои ламъият! ба зиммаи Прокурори генералии Толикистон ва прокуророни тобеи он вогузор карда шудааст. Фаъолияти иттиаодияаои ламъият! дар асоси низомномаи онао ба роа монда мешавад. Мувофики моддаи 18 Конун дар бораи иттиаодияаои ламъият! мазмун ва таркиби низомнома бояд ин нуктааоро пешбин! ва фаро гирад:

- номи иттаодия ва шакли ташкил!-аукукии он;

- сохтори макомоти роабарикунанда ва аамчунин аудуди мукаррарии

он;

- шарт ва тартиби аъзо шудан ва аз аъзогии иттиаодияи ламъият! баромадан, аукук ва уададориаои онао;

- тартиби даровардани тагйирот ва иловаао ба низомномаи иттиаодия;

- ваколат, тартиби ташкили соxтор ва макомоти роабарикунандаи иттиаодияаои ламъият'!, мÿалат, лойи истикомати шаxси роабарикyнанда;

- сарчашмаи даромади молии иттиаодияи .шамъия’п;

- тартиби катъии фаъолият ва бараам додани иттиаодияи .шамъия’п.

Ба аамин тарик, таъсис додани иттиаодияи ламъиятх воситаи асоснок кардашyдаи аyKyKиест оид ба дар амал татбик намyдани аyKyKи шаарванд ба иштирок дар идораи давлат. Нисбати ин аолат олими намоёни рус Е.И.Козлова чунин овардааст: “Ин аyKyK воситаи мyаими нишон додани фаъолияти ижтимоьсиёсии шаарванд дар кораои давлатї ва мyаофизати ин аyKyKао аз тарафи xyди шаарвандон ба шумор меравад. Муролиати шаарванд риштаи xyби алокаи ÿ бо давлат буда он имконият медиаад, то ки шаарвандон бо аамин восита муаммоаои сиёсх ва илтимоии xyдро аал намоянд».1

Чунонки мебинем, ин яке аукукаои сиёсии шаарванд буда, амалх намудани он аз тарафи Конститутсияи Толикистон кафолат дода мешавад. Бояд кайд намуд, ки Конуни Думаурии Толикистон дар бораи иттиаодияаои ламъиятх шаклаои ташкилх -аукукии иттиаодияаои ламъиятиро ба чунин гyрÿаао таксим намудааст:

- ташкилоти ламъиятх.

- ааракатаои ламъиятх.

- макомоти xyдфаъолияти ламъиятх.

Дар баробари ин, аар як намуди дар боло номбаршуда ба зергyрÿааои алоаида таксим мешаванд, ба мисли:

- муассиса;

- кооперативи матлуботі;

- иттиаодияаои диш;

- аизбаои сиёсх;

- иттифокаои ламъиятх ва гайраао.

Кайд намудан лоиз аст, ки аар як намуди дар боло номбаршуда вобаста ба мазмун ва таркиби xyд аз аам фарк мекунад ва дорои вазифаву максадаои муайян мебошад.

Дар доxили ин иттиаодияао лои муаимро аизбаои сиёсх ишгол менамоянд. йолати аукукии аизбаои сиёсх дар Думаурии Толикистон аз тарафи Конститутсияи Толикистон, Конуни Думаурии Толикистон дар бораи аизбаои сиёсх ва дигар санадаои аукукх ба танзим дароварда мешаванд. Дар зери мафауми аизби сиёсх иттиаодияи ламъиятие фаамида мешавад, ки максади асосии он иштирок намудан дар ааёти сиёсии ломеа ва давлат тавассути ташаккул додани иродаи сиёсии шаарванд, ба амал баровардани аокимияти давлатï бо воситаи намояндагони xyд ба шумор меравад.

1 ниг. Е.И.Козлова, О.Е.Кутафин. Конституционное право России. - М.: Проспект,2009.

Таъсис додан ва ба фаъолият гузоштани аизбаои сиёа давраи аз аама муаими аукуй' ба шумор рафта, он бояд, пеш аз аама, дар асоси талаботи волоияти конун кушоду равшан ба роа монда шавад, зеро талрибааои давлатдории замони муосир дар баъзе кишвараои дунё исботи ин фикрао шуда метавонанд. Ба андешаи мо иттиаодияаои ламъият'!' алалxyсyс аизбаои отёС на минбари таадид ва зÿрии сжС, балки минбари муборизаи одилона ва конуш бояд бошанд.

Дар аамин асос моддаи 4 Конуни Думаурии Толикистон дар бораи аизбаои отёС пешбиш менамояд, ки таъсис ва фаъолияти аизбаои сиёсие, ки максад ва амалашон ба зÿран сарнагун кардани œxra конститутсиош, ташкил намудани гyрÿааои мусаллаа равона гардидааст ва ё низои нажодії, миллі.', мааалл:!, илтимоï ва диниро таргибу ташвик менамоянд, манъ карда мешавад... йизбаои отёс ва аъзои онао дар фаъолияти сиёсиашон аак надоранд, ки аз ташкилотаои диш истифода намоянд.

йамаи инро ба назар гирифта ба xyд чунин савол мегузорем, ки накш ва вазифаи иттиаодияаои ламъиятï дар замони муосир дар Толикистон дар чист?

Ба андешаи мо иттиаодияи ламъиятï воситаи xyби аукукии шаарванд нисбати дар амал татбик намудани аукук ва ÿададориаои конститутсионии xyд ба шумор меравад. Дар шароите, ки тараккиёти имрÿза пешравии дуруст, асоснок ва аукукиро талаб менамояд, эатироми аукук ва озодиаои шаарвандон вазифаи аар як барандаи ламъият ба шумор меравад. Дар аамин асос таъсис додани иттиаодияаои гуногуни ламъият':!, ташкилотаои ламъиятï имконият медиаад, то ки фикру андешааои отёС ва илтимоии аар як шаарванд дар доираи талаби конунгузории муосир дар амал татбик карда шаванд. Ба аамин тарик иштироки шаарвандон дар ааёти сиёсии давлат бо аъзоп дар иттиаодияаои ламъиятï имконият медиаанд, то ки кафолати аукук ва озод'].', ÿададориаои инсон ва шаарванд дар амал татбик карда шуда, имконияти озодона ширкат варзидани онао дар идоракунии давлат пурра фароаам оварда шаванд.

Калидвожашо: аизбаои сиёа, иттиаодияаои ламъияп, истиклолият, лумаур!.', аукук ва озодиао

Ключевые слова: политическая партия, общественные объединения, независимость, республика, права и свободы

Key words: political party, social unions, independence, republic, rights and freedoms.

Пайнавишт:

1. Конститутсия (Сарконун)и Æyмüyрии Толикистон.

2. ^онуни Думаурии Толикистон “Дар бораи иттиаодияаои ламъиятТ’аз 12 майи соли 2007.

3. Конуни Думаурии Толикистон “Дар бораи аизбаои сиёсТ’аз 23 майи соли 199В.

4. Козлова Е.И., Кутафин О.Е. Конституционное право России. - М.: Проспект, 2009.

5. Имомов А, Ойев Х. Конституционно-правовой статус некоммерческих

организаций в Республике Таджикистан. - Душанбе, 2005.

Санавваров Голибджон Бакоевич-

преподаватель кафедры гражданского, предпринимательского и международного права ТГУПБП

Роль общественных объединений в реализации прав, свобод и обязанностей граждан Республики Таджикистан

После приобретения независимости в нашей республике появились некоторые проблемы в области общественных отношений. Среди них особое место занимает правовой статус общественных объединений. В статье указаны основы формирования, деятельность, а также пути развития общественных объединений в современной государственности Таджикистана. Кроме того, определяется структура устава объединения, членство в нем и конституционно-правовой статус гражданина как участника общественного объединения. При разработке темы также уделено внимание области правового статуса политических партий и их роли в государственном управлении.

Sanavvarov G.B.

The role of public associations in realization of rights, liberties and duties of Tajik people

The author of the article considers that some problems in the field of public relations appeared in our country after getting its independence. The legal status of public associations takes the special place among them.

The author indicates formation bases, activity and the ways of public association promotion in modern Tajik sate. There is also defined the structure of association charter membership and constitutional - law status of citizens as members of public associations. During research particular attention is paid to the sphere of law status of political parties and their role in state management.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.