Научная статья на тему 'Наќши иттињодияњои љамъиятї дар татбиќ намудани њуќуќ, озодї, вазифа ва ўњдадорињои шањрванд дар љумњурии тољикистон'

Наќши иттињодияњои љамъиятї дар татбиќ намудани њуќуќ, озодї, вазифа ва ўњдадорињои шањрванд дар љумњурии тољикистон Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
279
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
њИЗБњОИ СИЁСї / ИТТИњОДИЯњОИ љАМЪИЯТї / ИСТИќЛОЛИЯТ / љУМњУРї / њУќУќ ВА ОЗОДИњО / ПОЛИТИЧЕСКАЯ ПАРТИЯ / POLITICAL PARTY / ОБЩЕСТВЕННЫЕ ОБЪЕДИНЕНИЯ / НЕЗАВИСИМОСТЬ / INDEPENDENCE / РЕСПУБЛИКА / REPUBLIC / ПРАВА И СВОБОДЫ / RIGHTS AND FREEDOMS / SOCIAL UNIONS

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Санавваров Голибджон Бакоевич

После приобретения независимости в нашей республике появились некоторые проблемы в области общественных отношений. Среди них особое место занимает правовой статус общественных объединений. В статье указаны основы формирования, деятельность, а также пути развития общественных объединений в современной государственности Таджикистана. Кроме того, определяется структура устава объединения, членство в нем и конституционно-правовой статус гражданина как участника общественного объединения. При разработке темы также уделено внимание области правового статуса политических партий и их роли в государственном управлении.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Роль общественных объединений в реализации прав, свобод и обязанностей граждан Республики Таджикистан

The author of the article considers that some problems in the field of public relations appeared in our country after getting its independence. The legal status of public associations takes the special place among them. The author indicates formation bases, activity and the ways of public association promotion in modern Tajik sate. There is also defined the structure of association charter membership and constitutional – law status of citizens as members of public associations. During research particular attention is paid to the sphere of law status of political parties and their role in state management.

Текст научной работы на тему «Наќши иттињодияњои љамъиятї дар татбиќ намудани њуќуќ, озодї, вазифа ва ўњдадорињои шањрванд дар љумњурии тољикистон»

Мухторов К. Т.

Тенденция развития конституционно-правовых основ местного самоуправления на современном этапе

В статье рассматриваются правовые вопросы совершенствования организационной структуры местных органов государственной власти и местного самоуправления в Таджикистане. Обоснованы выводы по совершенствованию правовой, территориальной и организационной основы местного самоуправления, а также по развитию системы государственной поддержки местного самоуправления, по укреплению их материальной, технической, кадровой базы, по созданию системы подготовки, профессиональной переподготовки и повышения квалификации кадров для органов местного самоуправления, по организации центров научно-методической и информационной поддержки местного самоуправления и, самое главное, по поддержке социально-экономического развития самоуправленческих территорий.

Mukhtorov K.T.

The tendency of constitution-legal basis development of of local government

at the present time

The legal problems ofperfection of organizational structure of local public authorities and local government in Tajikistan are considered in the article. Substantiated conclusions on perfection of a legal, territorial and organizational basis of local government, and also on development of system of the state support of local government, on strengthening of their material, technical, personnel base, on creation of system of trainings, professional retrainings and improvement of professional skill skilled workers for local governments, on the organisation of the centres of scientifically-methodical and information support of local government and, the most important thing, on support of social and economic development of self-administrative territories.

Санавваров Голиблон Бакоевич -

омузгори кафедраи тукуки гражданг, сотибкорг ва байналхалкии ДД^БСТ

накши иттиаодияаои ламъият! дар татбик

НАМУДАНИ аУЕУЕ, ОЗОД1, ВАЗИФА ВА УВДАДОРИ&ОИ ША&РВАНД ДАР ЛУМ&УРИИ ТОЛИКИСТОН

Дар замоне, ки муносибатаои ламъият! хеле тез афзоиш ёфта истодаанд, накши шаарванд аамчун муааррики асосии ин муносибатао муассир мегардад. Конститутсияи Лумаурии Толикистон дар моддаи 8 худ пешбин! менамояд, ки "Дар Толикистон ааёти ламъият! дар асоси равияаои гуногуни сиёс! ва мафкурав! инкишоф меёбад."&амзамон кайд намудан лозим аст, ки мувофики моддаи 2 Конститутсия шаарвандони Толикистон аукуки муттааид шуданро доранд. Шаарванд аак дорад дар ташкили аизбаои сиёс!, аз лумла аизбаои характери демократ!, дин! ва атеист! дошта, иттифокхои касаба ва дигар иттиаодияаои ламъият! иштирок

намояд, ихтиёран ба онао дохил ва аз онхо хорил гардад. Чунонки мебинем, ин меъёр яке аз шаклаои амал! намудани иштироки шаарванд дар идоракунии давлат ба шумор меравад. Пас ин ло саволе ба миён меояд, ки вазъи аукукии иттиаодияаои ламъият! ч! гуна муайян ва ба танзим дароварда мешаванд ва накши онхо дар татбик намудани аукук, вазифа ва уададориаои шаарвандон дар чист?

Мувофики Конуни Лумаурии Толикистон «Дар бораи иттиаодияаои ламъият!» дар зери мафауми иттиаодияи чамъият! иттиаоди ихтиёрона, худидора ва гайритилоратие фаамида мешавад, ки бо ташаббуси шаарвандон ва шахсони аукук! бо максади амал! намудани манфиатаои умумие, ки дар низомномаи иттиаодия пешбин! шудааст, таъсис дода мешавад.

Иттиаодияаои ламъият! бояд дар асоси принсипаои зерин таъсис дода шаванд:

1. йар як иттиаодияи ламъият! новобаста аз шакли ташкил!-аукукиаш дар назди конун баробар аст.

2. Фаъолияти аамагуна иттиаодияао дар асоси принсипи ихтиёр!, баробараукук!, худидора ва конуният амал! карда мешавад.

3. йангоми муайян намудани сохтор ва шаклаои амал! намудани фаъолияти худ онао озод мебошанд.

4. Фаъолияти иттиаодияаои ламъият! бояд озод ба роа монда шуда, маълумот нисбати онао дастрас бошад.

Ба сифати таъсискунандагони иттиаодияаои ламъият! шахсони лисмон!, шахсони аукук!, иттиаодияаое дохил мешаванд, ки онао дар ламъомад, конфаронсаои худ низомномаи иттиаодия ва аамчунин аъзои роабариятро ташкил менамоянд. Лозим ба ёдоварист, ки максади асосии таъсис додани иттиаодияаои ламъият!, пеш аз аама, дар амал татбик намудани доираи масъалааои мушаххас ба шумор меравад. Яке аз принсипаои асосие, ки аангоми таъсис додани иттиаодияаои ламъият! ба инобат гирифта мешавад, принсипи ихтиёрнок!, баробараукук!, худидора ва риояи конун дар фаъолияти онао ба аисоб меравад. йамзамон яке аз талаботи асосие, ки конунгузории муосир пешбин! менамояд, конун! ба роа мондани фаъолияти ааматарафаи иттиаодияаои ламъият! ба аисоб меравад. Барои минбаъд дуруст ба роа мондани фаъолияти онао назорати умум! аз болои иттиаодияаои ламъият! ба зиммаи Прокурори генералии Толикистон ва прокуророни тобеи он вогузор карда шудааст. Фаъолияти иттиаодияаои ламъият! дар асоси низомномаи онао ба роа монда мешавад. Мувофики моддаи 18 Конун дар бораи иттиаодияаои ламъият! мазмун ва таркиби низомнома бояд ин нуктааоро пешбин! ва фаро гирад:

- номи иттаодия ва шакли ташкил!-аукукии он;

- сохтори макомоти роабарикунанда ва аамчунин аудуди мукаррарии

он;

- шарт ва тартиби аъзо шудан ва аз аъзогии иттиаодияи ламъият! баромадан, аукук ва уададориаои онао;

- тартиби даровардани тагйирот ва иловаао ба низомномаи иттиаодия;

- ваколат, тартиби ташкили сохтор ва макомоти роабарикунандаи иттиаодияаои ламъият!, муалат, лойи истикомати шахси роабарикунанда;

- сарчашмаи даромади молии иттиаодияи ламъият!';

- тартиби катъии фаъолият ва бараам додани иттиаодияи ламъият!'.

Ба аамин тарик, таъсис додани иттиаодияи ламъият! воситаи асоснок кардашудаи аукукиест оид ба дар амал татбик намудани аукуки шаарванд ба иштирок дар идораи давлат. Нисбати ин аолат олими намоёни рус Е.И.Козлова чунин овардааст: "Ин аукук воситаи муаими нишон додани фаъолияти илтимо'ьсиёсии шаарванд дар кораои давлат! ва муаофизати ин аукукао аз тарафи худи шаарвандон ба шумор меравад. Муролиати шаарванд риштаи хуби алокаи у бо давлат буда он имконият медиаад, то ки шаарвандон бо аамин восита муаммоаои сиёс! ва илтимоии худро аал намоянд».1

Чунонки мебинем, ин яке аукукаои сиёсии шаарванд буда, амал! намудани он аз тарафи Конститутсияи Толикистон кафолат дода мешавад. Бояд кайд намуд, ки Конуни Лумаурии Толикистон дар бораи иттиаодияаои ламъият! шаклаои ташкил! -аукукии иттиаодияаои ламъиятиро ба чунин гуруаао таксим намудааст:

- ташкилоти ламъият!.

- ааракатаои ламъият!.

- макомоти худфаъолияти ламъият!.

Дар баробари ин, аар як намуди дар боло номбаршуда ба зергуруааои алоаида таксим мешаванд, ба мисли:

- муассиса;

- кооперативи матлубот!;

- иттиаодияаои дин!;

- аизбаои сиёс!;

- иттифокаои ламъият! ва гайраао.

Кайд намудан лоиз аст, ки аар як намуди дар боло номбаршуда вобаста ба мазмун ва таркиби худ аз аам фарк мекунад ва дорои вазифаву максадаои муайян мебошад.

Дар дохили ин иттиаодияао лои муаимро аизбаои сиёс! ишгол менамоянд. йолати аукукии аизбаои сиёс! дар Лумаурии Толикистон аз тарафи Конститутсияи Толикистон, Конуни Лумаурии Толикистон дар бораи аизбаои сиёс! ва дигар санадаои аукук! ба танзим дароварда мешаванд. Дар зери мафауми аизби сиёс! иттиаодияи ламъиятие фаамида мешавад, ки максади асосии он иштирок намудан дар ааёти сиёсии ломеа ва давлат тавассути ташаккул додани иродаи сиёсии шаарванд, ба амал баровардани аокимияти давлат! бо воситаи намояндагони худ ба шумор меравад.

1 ниг. Е.И.Козлова, О.Е.Кутафин. Конституционное право России. - М.: Проспект,2009.

Таъсис додан ва ба фаъолият гузоштани аизбаои сиёс! давраи аз аама муаими аукук! ба шумор рафта, он бояд, пеш аз аама, дар асоси талаботи волоияти конун кушоду равшан ба роа монда шавад, зеро талрибааои давлатдории замони муосир дар баъзе кишвараои дунё исботи ин фикрао шуда метавонанд. Ба андешаи мо иттиаодияаои ламъият! алалхусус аизбаои сиёс! на минбари таадид ва зурии сиёс!, балки минбари муборизаи одилона ва конун! бояд бошанд.

Дар аамин асос моддаи 4 Конуни Лумаурии Толикистон дар бораи аизбаои сиёс! пешбин! менамояд, ки таъсис ва фаъолияти аизбаои сиёсие, ки максад ва амалашон ба зуран сарнагун кардани сохти конститутсион!, ташкил намудани гуруааои мусаллаа равона гардидааст ва ё низои нажод!, милл!, мааалл!, илтимо! ва диниро таргибу ташвик менамоянд, манъ карда мешавад... йизбаои сиёс! ва аъзои онао дар фаъолияти сиёсиашон аак надоранд, ки аз ташкилотаои дин! истифода намоянд.

йамаи инро ба назар гирифта ба худ чунин савол мегузорем, ки накш ва вазифаи иттиаодияаои ламъият! дар замони муосир дар Толикистон дар чист?

Ба андешаи мо иттиаодияи ламъият! воситаи хуби аукукии шаарванд нисбати дар амал татбик намудани аукук ва уададориаои конститутсионии худ ба шумор меравад. Дар шароите, ки тараккиёти имруза пешравии дуруст, асоснок ва аукукиро талаб менамояд, эатироми аукук ва озодиаои шаарвандон вазифаи аар як барандаи ламъият ба шумор меравад. Дар аамин асос таъсис додани иттиаодияаои гуногуни ламъият!, ташкилотаои ламъият! имконият медиаад, то ки фикру андешааои сиёс! ва илтимоии аар як шаарванд дар доираи талаби конунгузории муосир дар амал татбик карда шаванд. Ба аамин тарик иштироки шаарвандон дар ааёти сиёсии давлат бо аъзог! дар иттиаодияаои ламъият! имконият медиаанд, то ки кафолати аукук ва озод!, уададориаои инсон ва шаарванд дар амал татбик карда шуда, имконияти озодона ширкат варзидани онао дар идоракунии давлат пурра фароаам оварда шаванд.

Калидвожашо: аизбаои сиёс!', иттиаодияаои ламъият!', истиклолият, лумаур!', аукук ва озодиао

Ключевые слова: политическая партия, общественные объединения, независимость, республика, права и свободы

Key words: political party, social unions, independence, republic, rights and freedoms.

Пайнавишт:

1. Конститутсия (Сарконун)и ^умиурии Толикистон.

2. ^онуни Лумаурии Толикистон "Дар бораи иттиаодияаои ламъият!" аз 12 майи соли 2007.

3. Конуни Лумаурии Толикистон "Дар бораи аизбаои сиёс!" аз 23 майи соли 1998.

4. Козлова Е.И., Кутафин О.Е. Конституционное право России. - М.: Проспект, 2009.

5. Имомов А, Ойев Х. Конституционно-правовой статус некоммерческих

организаций в Республике Таджикистан. - Душанбе, 2005.

Санавваров Голибджон Бакоевич-

преподаватель кафедры гражданского, предпринимательского и международного права ТГУПБП

Роль общественных объединений в реализации прав, свобод и обязанностей граждан Республики Таджикистан

После приобретения независимости в нашей республике появились некоторые проблемы в области общественных отношений. Среди них особое место занимает правовой статус общественных объединений. В статье указаны основы формирования, деятельность, а также пути развития общественных объединений в современной государственности Таджикистана. Кроме того, определяется структура устава объединения, членство в нем и конституционно-правовой статус гражданина как участника общественного объединения. При разработке темы также уделено внимание области правового статуса политических партий и их роли в государственном управлении.

Sanavvarov G.B.

The role of public associations in realization of rights, liberties and duties of Tajik people

The author of the article considers that some problems in the field of public relations appeared in our country after getting its independence. The legal status of public associations takes the special place among them.

The author indicates formation bases, activity and the ways of public association promotion in modern Tajik sate. There is also defined the structure of association charter membership and constitutional - law status of citizens as members of public associations. During research particular attention is paid to the sphere of law status of political parties and their role in state management.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.