Научная статья на тему 'Reflection of Patriotic Ideas in Sorbon’s Novel “The Poem about God's Son”'

Reflection of Patriotic Ideas in Sorbon’s Novel “The Poem about God's Son” Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
153
87
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НАСРИ МУОСИРИ ТОҷИК / РОМАНИ ТАЪРИХӣ / "ДОСТОНИ ПИСАРИ ХУДО"-И СОРБОН / ғОЯҳОИ ВАТАНДўСТӣ ВА МУБОРИЗА ЗИДДИ АҷНАБИЁН ДАР АДАБИЁТ / СОВРЕМЕННАЯ ТАДЖИКСКАЯ ПРОЗА / ИСТОРИЧЕСКИЙ РОМАН / "ПОЭМА О БОЖЬЕМ СЫНЕ" СОРБОНА / ИДЕИ ПАТРИОТИЗМА И БОРЬБЫ ПРОТИВ ИНОЗЕМНЫХ ЗАВОЕВАТЕЛЕЙ / SORBON'S "THE POEM ABOUT GOD'S SON'' / MODEM TAJIK PROSE / HISTORICAL NOVEL / THE IDEAS OF PATRIOTISM AND STRUGGLE AGAINST FOREIGN INVADERS

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ульмасова З.

Сорбон в своём романе уделяет особое внимание художественному решению проблемы патриотизма и верности Родине, народу В романе отражаются два вида патриотизма, обусловленного классовыми позициями героев. Автор очень достоверно показывает истоки показного патриотизма правителя Бохтара Бесуса, патриотизма иранского военноначальника Набарзана, считавщего склочение вокруг царя основным путем защиты Родины, и истинной любви к отчизне согдийца Спитамена, отдавшего жизнь в борьбе с захватчиками.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In his novel Sorbon pays special attention to the solution of the problem of patriotism and faithfulness to Motherland and the people. Two types of patriotism preconditioned by class positions of characters are reflected in the novel. The author shows extremely authentically the ostentations patriotism of governor Bokhtar Besus, that one of Iranian military leader Nabarzan who considered solidarity with the tsar as the main way for the defence of the motherland; Sughdian citozen Spitamen is presented as a patriot loving greatly his native land who sacrificed his life in the struggle with the invaders.

Текст научной работы на тему «Reflection of Patriotic Ideas in Sorbon’s Novel “The Poem about God's Son”»

3. Улмасова

БОЯДОИ ВАТАНХОДЙ ДАРРОМАНИ СОРБОН «ДОСТОНИ

ПИСАРИ ХУДО»

Вожатой калидй: насри муосири тоцик, романы таърихй, "Достоин писари Худо"-и Сорбон, гоя^ои ватандустй ва мубориза зидди а цнабиён дар адабиёт

Романи Сорбон «Достоин писари Худо» аз чу мл а и асарх,ои таърихист, ки родеъ ба 4а рас и и зиндагй ва иабарди иурфодиаи Искаидари Мацдунй (356-323), шох,и ^авони Мавдуния ваЮиоии к,адим, лашкаркаши чах,<нп ир бах,с меиамояд. У х,ам мисли Куруши Кабир иият дошт, ки мамлакатх,ои '(ах.опро ба х,ам мут-тах,ид сохта, имиерияи бузург барпо намояд ва худ х,окими мутлац гардад. Искаидар бо таърихи Эрой ва Осиёи Марказй ва киш-варкушоих,ои иурхуиаш иртиботи ногусастанй доштааст. Искан-дар х,амагй 33 сол умр дорад ва чун пас аз марги падари худ Файлацуси II ба сари кудраг омад, дар рох,и муттах,ид кардаии Маь; /имя ва Юнон мубориза бурд, алайх,и форсх,о дангида, дар сох,илх,ои руди Граник (соли 334), Исса (соли 333) ва шах,ри Гавгамелла (соли 331) пирузй ба даст овард, х,окимияти Х,ахома-нишиёнро сарнагун ва ба худ тобеъ намуд. Вай ба Осиёи Марказй х,амла оварда (соли 329), ба итоати худ даровард, ба Х,индустон лашкар кашид ва бо х,иреи ^ах,он1 ирй дар гарибй 40ц ба чаббор суиурд. Мацсади Искаидар [Парку I "арбро муттах,ид кардан, империяи вох,ид ташкил намудан ва хукмрони ягонаи чаз^он гардидан будааст.

Сорбон дар асоси омузиш, пажух,1пп ва фарогирии маводи фаровони таърихй, дугрофй ва адабй на тапх,о чараёни зиндагй ва фаъолияти лашкаркашии Искандарро аз айёми кудакй то вафоташ батафеил тасвир меиамояд, балки вазъи сиёсй, пдтимой ва ахлоции тамоми кишварх,оро, ки у фатх, карда буд, бо образ ва манзарах,ои бадей нишон медих,ад. Искандар х,ар шах,рро, ки

ба куштору сухтор Fac6 менамуд, бо мацсади шух,ратпарас] й ва зиндаю пойдор нигох, доштани номи худ ба ч<ш он шах,ри тоза месохт. Ин аст, ки ба ин васила маданияти мацдуниву юнонй дар Эрон ва Осиёи Марказй рох, меёфт.

Яке аз масъалах,ои асосии романи «Достоин писари Худо», ки сужети онро фарох,ам овардааст, масъалан чах,ош ирии Искан-дар ва саъю х,арака ги у дар рох,и ба як империяи бузург мубаддал иамудани тамоми олами х,асгй ба шумор меояд. Аз ибтидо то интщои роман I аваччух,и Искандари Маьдунй ба х,амин масъала банд аст ва у х,ама муаммох,ои х,аёгро алоцамаидона бо х,амин ришта х,аллу фасл менамояд. «Шох,и ^авон... орзуйи '(ях.опдорй меиарварид дар дилу cap» (1, I, 91). Дар тасвири Сорбон, чун Искандар ба сарн цудрат омад, бо чангу чидол юноних,ои шуришгару саркашро зарба зад ва Мацдуниёву Юнонро муттах,ид кард: «Вилояти шимолийи Юнон дубора cap фаровард ба мацдуниён ва Искандари чавонро сарвару сардори мулк хонд...» (1,1, 91). Искандар тамоми Юнонро ба худ тобеъ кард.

Академик Ь.Иафуров бо далелх,ои муыамал, факту рацамх,о ва мух,окимароних,ои мантией ба исбот мерасонад, ки дар натирай чох,нарасгй, найрангу дасиса ва кунпорх,о бо мацсади бадаст овардани тахту точ давлати Хахомапишй заиф гардида буд. «Искандар батавассути хабарх,ое, ки аз Форс мерасид, аз вазъия-ти ноустувори давлати Хахомапишй ба хубй oi ох, гардида буд (2, 119). Сорбон х,амаи бахши дувуми романи худро, ки аз сездах, банд (97 сах,ифа) иборат мебошад, дар асоси х,амин маводи таърихй менависад ва ба воситаи образной инсонй ва манзара-х,ои бадей нишон медих,ад, ки империяи Х1ахоманишй дар нати-Чаи фитиаю мансабталошй ва цатли х,амдш арии шох,он ваднгар арконн хукумати давлати Х1ахомаиишй таназзул меёфт ва Искандари Мацдунй аз ни вазъияти сиёсй истифода бурда, ба мамла-кати Форс лашкар кашид. Агар дар китоби «Толикой» подшо-х,оии Х1ахоманншй Ардашери II, Мнемон, Ардашерн III Ох, Арсас, Дорой III К,удумон хо^асарой Бох,уй чун сарварони ноухдабаро ва х,илагар тазаккур ёфта, оцибати фа^еонаи Чох,нарас1 их,о таъкид шуда бошад, дар «Достоин писари Худо» х,амаи ин воцеах,ои фо^еавй ва сабабгоронн онх,о батафснл тасвнр ёфтаанд ва образной рох,барони бехнрадн давлати Х.ахоманишй

зиндаю доннок, бо хую хислат ва амалиёташон ба тасвир омадаанд.

Аз чумлаи масъалах,ои vi ух, и vie, ки дар «Достони писари Худо» х,аллу фасли бадеии худро ёфтаанд, масъалаи ватандустй ва садоцат ба халк;у мамлакати худ мавцеи намоён доранд. Роях,ои Bai ан, [усгй дар робита бо мубориза алайх,и Искандари Мацдупии дах,онхох, ва лашкари горатгари у ифода ёфтаанд. Х,удуми focii6oiiii мацдуиию юнонй ба Осиёи Сагар, Поре ва Сугду Бохтар дар байни ах,олии ин мамлакатх,о нисбат ба Искандар муносибатх,ои гуиогуиро ба вудуд овардаид, ки ин муиосибатх,о ба мавцеи синфии <шх,о вобаста буд. Чунон ки ишора карда будем, баъзе х,окимоиу волиёни шах,рх,о бо мацеади аз даст надодани Чоху мансаб Искандарро бо нону намак пешвоз гирифтанд, бархе дигар бо мацеади хунрезй нашудан ва сулх,у оштй уро хуш истицбол карданд, мансабдороне чун шах,рдори Ориёи Сотирбарзан буданд, ки пои уро буен, (анд, мисли х,оки vi и Хоразм, ашрофзодаи Поре Мифрон дар Лидия ба Искандар калиди арки Сардаро х,адя кард, аммо аксарият ватани худро аз юриши адиабиёи дифоъ карданд ва дар ин рох, чон ба чаббор супориданд. Сокинони шах,ри Тир иамунаи дурахшоии вагандустиро нишон додаид. Опх,о тамоми воситах,оро истифода бурдаид, бахусус Чавонони ватаниараст синаи худро енпар сохта сарзамини худро х,имоя карданд ва бар зидди душман дангиданд, вале дар иабардх,ои нобаробар шикает хурданд. Х,амии гуна манзарах,ои муборизаи шадид дар кух,истоии Мардй низ воцеъ гардид, ки Искандар аз диловарию шудоати опх,о ба вах,му х,арос афтод.

Ба суи Поре бо лашкари сершумор юриш кардани Искандар х,иссиёти ватаихох,ии эрониёнро низ бедор кард. Опх,о х,аргиз асиру FynoMii аднабиёни FopaTrap шудан намехостанд. Мух,аббати тахту 104 ва сарзамини FaHiin Поре шох,и ин сарзамини бостонй нюх, К,удумонро, ки худро Дорой III аз сулолаи Х,ишоёршо эълон дошт, низ ба х,аракат овард ва у бо мацеади муцовимат алайх,и сарбозони cap то по мусаллах,и Искандар лашкар кашнд. Х,арчанд ки у дар рох,и х,ифзи мамлакати Поре ва озодии он саъю талош ба кор мебурд, иирузй ба даст наовард, зеро азму продай ватаихох,ии аспл на дар шох, ва на дар лашкари у дида намешуд. Табиист, ки дар байни мансабдорон, лашкар-кашон ва сарбозони Поре ватанхох,они шудоъ ва диловар буданд,

вале х,иссиёти чонсунорй дар рох,и мудофиаи ватан Дорой III Кудумон ва артиши уро пурра фаро нагирифта буд, ки ин сабабх,ои ЧВДДЙ дошт. Аввалан Кудумон, ки дуртарин иайванди сулолаи Х,ахоманишй буд ва дар Арманистон умр ба cap мебурд, ба даъвати хо^асарой Бох,уй ба Поре омада сох,иби тахту то^и 111ах,анп1ох,й гардида буд. Аз ин ру мех,ри Эрой дар дили у маскан надошт, х,арчанд ки у борх,о худро шох,и ватанхох,, эрондуст эълон мекард. Сониян, у аз овони бачагиаш тарсу буд ва дар солорй х,ам тарсандагй х,амчун яке аз хислатх,ои манфии у х,ар сари цадам зухур мекард. Ин аст, ки у аз х.у^уми лашкари Искандар тарсида гурехт ва дар шах,рх,ои гуногун иипх,оп шуда гашт. Ин гуна шох, х,аргиз ватанхох, шуда наметавонад. Солисан, дар артиши порсиён юноних,ои кироя бисёр буданд. Онх,о хиёнати зиёд карданд. Юпопих,ои кироя ба Эрой барон ^амъ овардани сарватх,ои моддй омада, дар лашкари Дорой III хизмат мекарданд, опх,о вазифах,ои сарбозию афсариро и^ро менамуданд, аммо х,исси эронхох,й надоштанд.

Дорой III, волии Бохтар Бесус, Мох,уй - додари Бох,уй, ки низ хо^асарой таъин гардида буд, дар бораи ватану ватанхох,й бисёр сух,Г)яг ва мубодилаи афкор мекунанд. Дорой III чунин а^ида дорад: «Бесус ватанашро дуст надорад, таъна бар шох, заданро дуст дорад», гуфта будам. Агар Бесус ватанашро ду< дошта буд, х,амчун сииах,солор чонбагарав Порсро х,имоя карда буд; пеш аз шох, рох,и гурезро наиазируфта буд. Ватанпарастиро Худованд ба х,ар кас насиб нагардонад. Ватанхох,у ватаниараст касест, ки дили шерона дорад. Бо х,авойи дах,ан буми хешро парастида иашавад ва х,атто, tyci доштаи имкои надорад. Онх,ое, ки дар лофу газоф ватанро дуст медоранд, таъна бар шох, заданро дуст медоранд, ба як пули пучак хох,анд фурухт; инцур касон беватананд» (1, II, 38).

Худи Дорой III Кудумон дар бораи ватану ватанпарастй бо х,арорат х,арф занад х,ам, Эроиро муттах,ид карда натавонист, зеро ба мах,алгарой рох, медод ва аз ^умла Бесусро бохтарй гуён таъна мекард. У мегуфт: «Оё боре андешндаед, ки Ватан чун шумо касонро дуст дорад ё на? Ч,анозаву наъшайи шуморо дар OFym гирад ё на?...» (1, II, 39).

Дар чилди дувуми «Достоин писари Худо» масъалаи мух,аббати ватан ва рох,х,ои на^от додани он аз тасарруфи

мацдуниёну юноних,о яке аз масъалах,ои асосй ба шумор меояд. Ин аст, ки вожах,ои ватану ватанхох,й дар забоин аксарияти цах,рамонон ва персонажной роман садо медих,анд.

Ба ацидаи сипах,солори эронй Набарзан муттах,ид гардидан дар атрофи inox, яке аз рох,х,ои х,ифзи ватан аст.

«Mo бояд дар гирди шох, оем ва неру фаро орем ва Эрони азизро аз вартаи х,алокат рах,онем, (1, II, 57) - мегуяд у ёрони х,амфикри худ Бесус, Барзаент, Сотирбарзан ва Ориёбарзанро дар назар дошта. Бисфан иури Вух,ако - шох, Ардашери савум, ки ба суп х,ангоматан (Х,амадон) лашкар кашидани Искандарро фах,мида буд, ба мулокоти Дорой III даст ёфта, хитобан ба у мегуяд:«Агар коре карда метавонед, баройи Эрон бикунед. Эронро аз вартайи х,алокат берун оред!» (1, II, 67)

Бисфан, ки аз тухмаи Х,ахоманиш буд, шох,ро аз берах,мию бешафцатии Искандар ва нияти бади у - шах,аншох,и Эрон шудан огах,й дода ба Кудумон гуфт:

«- И к,pop кунам, ки аз тухмайи Х,ахоманиш х,астам ва аз касе натарсам... Тарсам он бошад, ки Эрон вайрон шавад ва юноних,о хукумат кунанд, занону духтарон гиранд, чавонон барда гарданд ва аз тухмаи Хахомапишиёп ва аз нажоди Куруши Дориюш ва Ардашерон касе намонад» (1, II, 68).

Афсус, ки аз суханони Бисфан Доро чизе нафах,мид ва андеш-ах,ои ватанхох,онаю миллатиарастонаи уро «хобх,ои руъёй» ииндошт.

Сорбон ду навън ватанхох,онро тасвир менамояд. Ватанхохри Бесус барин типх,о дар сухан аст. Мацсади онх,о аз «х,ифзи Эрон» ба поях,ои баланди маснад, них,оят ба шох,й расидан аст, вагарна иарвое надоранд, ки Эрон ободу озод мешавад ё вайрону гулом. Дар баробари ин, дар «Достоин писари Худо» типх,ои барчастаи ватанхох,оне тасвир ёфтаанд, ки тамоми умр ва х,астиашонро ба х,имояи Эрон бахшидаанд. Сииах,солор Ортабоз ватанхох,и асил аст. У на танх,о дар сухан балки дар амал, х,омии Эроизамии мебошад, то 40e ки на танх,о худаш дар ин чода зах,мат мекашад, балки писаронашро низ илми х,арб омухтааст, то ки Эронро аз х,амлаи а^набнён х,имоя намояид. Аз ин лих,оз у худро «Коваи ох,аигар» меиомад. Вале 60 iifboio дасисаи бадхох,он Дорой III Кудумон Ортабози ватандустро аз вазифаи сииах,солорй сабукдуш карда, ба ^ои у Бесуси Бохтариро таъин кард. Дар

монологи Ортабоз андешах,ои ватанхох,онаи f дар иртибот бо масъалаи садоцату хиёнат ба Эрон, ба шох, чунин ифода ёфтааст:

«... Ва х,ар чй буду набуд, барои ватан кардам; баройи Эрон кардам; баройи кишвари Поре кардам... набояд iynox, бошад. Нашояд марогунах,кор донистанва чазо додан... Эронрохиёнат накардам, модару падарро хиёнат накардам, Худоро хиёнат накардам..., ба фарзандон, ба шох, ва дзетой хиёнат накардам... Пан^ох,сол аст, ки бо шох,он ранц мебарам... баройи пойдорийи шох,он ^ангидам! Ватан гуфтам, Поре гуфтам, Эрон гуфтам. Аммо орзуйи 1пох,й накардам» (1, II, 98-99) .

Ортабоз имони комил дорад, ки иисаронаш К,оф, Аршак, Ориёбарзан, х,атто духтараш Барзин, д^стдори Эрон мебошанд. У бо мацеади тарбия кардан ва ба рашодат расондани ватанхох,они сарсупурда фарзандони худро илму та^рибаи х,арб омухта буд, зеро онх,о дар лашкаркаших,о аз кудакй ширкат меварзиданд. Ортабоз мехост, ки авлодаш Эронро зиёдтар аз гавх,араки чашм мудофиа намоянд. Сабаби шах,рдори Эроншах,р будани Ориёбарзан х,ам дар х,амин буд. Бадхох,они Ортабоз уро таъна мезананд, ки иисаронаш ба душман дару дарвозаи шах,рро кушодааст. «На-а-а!- фарёд мезанад сииах,солор, - май иисаронамро дар чунин рух, тарбия накардаам, ки бо дасти адаб кишвар ба душман дих,анд... Онх,о бояд cap дих,анду кишвар надих,анд... Ориёбарзан нигахдори Эрон аст» (1, II, 76). Вацте Ортабоз фахдшд, ки Ориёбарзан бо Бесус иайваста, ба истикболи Искандар рафтааст, уро хоин эълон кард. Ба писари худ чунин дога лаънат гузоштан барои Ортабоз фобиям маънавй ба шумор меомад, лекин у худро бо х,а\шп таскин медод, ки Ориёбарзанро Бесус аз рох, баровардааст, вагарна дар сиришти у заррае хиёнат ба ватан вучуд надорад. Ортабоз писарони худро бо зархариди бадкори юнонй, Патрони эллиий, ки дар артиши шох,и Эрон алайх,и х,амватанони худ ме^ангид, мукоиса карда мегуяд: «Ту номус дошта бошй, зар гуфта ба мукобили ватану ватандорони худ ме^ангй?» (1, II, 109). Ортабоз дертар дарк кард ва ба хулоса омад, ки Ориёбарзан ба ватан хиёнат накарда, балки аз шох,и но^хдабаро ру гардонидааст.

На танх,о у, балки сарбозон ва сарфав^х,о аз Дорой III дил-сард шуда, ру тофтаанд. Ин аст, ки Доро бар зидди онх,о чангидан мехост. На^шаи ^ангро Патрони эллинй тартиб дод, зеро

— 38 НО МАИ донишгох )

камцувват кардан нияти у буд. Бинобар ин, Ортабоз чун ватан-дустонн х,ак,ик,й шохро аз ин рох, баргардонида, ба чанги зидди Искандар даъват кард. Воцеан х,ам, фарзандони часуру диловари Эрон алайх,и лашкари Искандар танх,о ба хотири мух,аббати ватани худ мечангиданд. Озодии диёр барон оих,о рисолати олй ба шумор меомад. Ин мардонагии эрониёнро худи Искандар шуэор мекард: «Эрониён чунинанд: ба хотири кишвару ватану миллат cap супоранд, аммо асрор х,увайдо накунанд. Май койил х,астам мардонагй ва ватаниарастии ононро» (1, II, 127) .

Дар х,ак,икД1 муносибат ба ватан яке аз рипп ах,ои асосии сужети романи «Достоин писари Худо» аст, ки бар мукобили Чах,ош ирии Искандар маънии амик; дорад. Оих,ое, ки маизурашон Чоху мансаб буд, ваганфурушй мекарданд, х,атто пои Искаидарро мебусидаид, аммо ватаихох,они асил то охири цат рай хуи дар бадан, то вопасин нафасн худ дар рох,и озодй ва ободни кншвари худ алайх,и душманон мубориза мебурданд, шаъну шарафн худ, ватан ва миллатро нигох, медоштанд. Намунаи барчастаи ватаихох,й муборизаи халкдои Осиёи Миёна, бахусус фарзандони диловари Сущ дар рох,и начоти халцу ватан аз душманони ачнабй мебошад. Тачассуми бадеии цахрамонй ва фидокории сугдиён Спитамон мах,суб мешавад. Дойр ба Сиитамони сугдй 1>. 1^афуров чунин маълумот медих,ад: «Ба муборизаи бах,ри истицлолияти Сугд ва Бохтар сипах,солори мах,аллй Спитаман, ки яке аз симо-х,ои барчаста дар таърнхи ачдодн к, ад и ми хал к, и точик буд, сар-варй мекард»(2, 127).Вай барои точу тахт ва шух,рат мубориза иамебарад, балки ягоиа муродаш ин аст, ки кишвару мардумро х,ифзу х,имоя кунад. Спитамон дар муборизаи ватанхох,онааш ба халкдои Мароканд, Панчакент, Киропол, Хучанд (Искандарпян Ацсо), ки мардумони фидокор будаид, такя мекунад. У аз хал к, ва халц аз у неруманд мешавад. Бех,тарин сифати у муттах,ид намуданп х,амдиёрони худ дар рох,и озодии ватан ва муборизаи Часурона ба муцобплн лашкари мацдунию юнонй мебошад. Спитамон борх,о ба цисмх,ои артиши пурик/гидори аднабнёни истилогар х,амла оварда онх,оро шикает дод. Азбаски чустучолок буд, уро дастгир карда натавоиистаид. Вай х,амчун лашкаркаши мох,ири Сугд дар набарду пайкори худ алайх,и foch6ohh юнонию мацдунй цах,рамоннх,ои знёд иишои мед од. Мах,з Спитамон пойтахти давлати Сугд, шах,ри Марокаидро, чойгох,и ку1пупх,ои

Искандарро озод менамояд ва к,ал ьаро мух,осира мекунад. Спита-мон ба лашкари Искандар, ки хеле сершумор ва cap то по мусаллах, буд, пайдарх,ам зарбах,о мезанад.

Аз шу^оат ва цах,рамоних,ои Спитамон х,атто Искандари Маь;дунй ба х,айраг афтода буд. Вай ба сипах,солор, сарфавчх,о ва сарбозони худ суиориш медих,ад, ки Сиитамонро дастгир намуда, нобуд насозанд, балки зиндаю саломат ба назди у х,озир куианд. Искандар мехост бубииад, ки лашкари пуркудрати уро чандин маротиба кй шикает дод, вай чй гуна цах,рамон аст, сарчашмаи матонат ва нерумандни у дар чист, чй гуна сару сурат ва чй енрате дорад. Ин аст, ки худаш х,ам Сиитамонро шах,р ба шах,ру дех,а ба дех,а ЧУС1УЧУ мекард. Аммо Искандар ба мурод нарасид. Спитамон дар натирай хиёнати цабилах,ои кучманчй ва соддалавх,ии х,амсари худ Зарра, бахусус фиребу найрангн Оксарт кушта шуд.

Сарбозони Спитамон низ ми ели у гурди ватанхох,анд, мубо-ризони фаъолн рох,и озодй мебошанд. Сурудн онх,о, ки пур аз гояи ваганхох,ис1, чунин бувад:

«Сар медих,ему ба душман тан намедих,ем!

Ч,он медих,ему ватан ба душман намедих,ем!» (39, II, 474)

Сй нафар сарбозп шу^оън Спитамон, ки дастгир шуданд, бо сари баланд ва Fypypn чавонмардй х,амин сурудн озоднро бо садон шунаво хонда зерн дор рафтанд.

Дар китоби «То^нкон» -и 1>.1'афуров ин далели таърихй ба тарпан зайл зикр ёфтааст: «30 нафар сугдиёни мах,куми марг чунон хунсардие нишон доданд, ки мацдуних,о ангушти х,айраг газиданд: онх,о сурудхонон ба суи iyii люх, мерафтанд» (2, 130).

Дар байни муборизони х,имоят1 ари Ватан занон ва духтарон низ тасвир ёфтаанд. Агар Зарра, х,амсари Спитамон, худро ба варта андохта кушта бошад, то ки ба асорати душманон наафтад, хох,ари маънавии у ва сй тан сарбозони чонфидои Спитамон, духтари ннкобнуш Рахшои дар чанги тан ба тан бо Искандар зафар ёфт. Вай х,ам бо шамшер, х,ам бо тега сухан алайх,и шох,н мавдунй мардонавор чангид ва шаъну шарафн Сугдиёнро х,имояг кард. Дар роман омадааст: «Чун занони сугдй днданд, ки мардон ба х,алцайи танг омаданад, мардонапуш ба майдон омаданд. Садойи шамшеру сипар, жупину худх,ойи ба сашх,о бархурда, овози мнрандах,о, захмих,о аксандоз буд андар шахи Ориёмарз.

— 40 НОМАИ донишгох )

Ва тори сари у к, о Г) и сари к^х, каргасх,о иайдо гашта, хайлу сайл Чувозак мегаштаид» (1, II, 505).

Заной х,ам дар х,ифзи ватан cap медоданду сир намедоданд. Дар роман х,як,копй инъикос ёфтааст, ки юяи олии ватан-хох,й пиру барио, зану мардро фаро гирифтааст. Искаидар ба Осиёи Canip, Эрой, Оснёи Мнёиа ва Хипдустоп бо ^анги ^ах,ои-гирй омада бошад х,ам, сароии мардуми х,ар кишвар аввал сулх,у оштй хостаид, чун Искаидар ин пешних,одро напазируфт, сииас дар рох,и х,ифзи марзу бум, хал к, ва шаъиу шарафи худ цах,рамо-ноиа ба мубориза бархостанд.

I ояи асар аз он иборат аст, ки инсониятро бо зулму зурй тамо-маи нобуд карда намешавад, ин гуна зур заданно миён бишканад, чунон ки камари Искандари чах,онгирро бишкаст. Ин аст оцибаги нияти чах,онхох,й. Х,аёт давом кард ва идома хох,ад ёфт. Ватани х,ар хал к,у миллат ба худаш иасиб мекуиад, х,арчанд сарватх,ои моддию маънавии онро ба FopaT бурда бошанд х,ам, Ватаиро аз таърихию табиии он к^чонида намешавад. Халцу Ватан Човидонист!

ПАЙНАВИШТ

1. Сорбон. Достони писари Худо. Душанбе: Адиб, 2005. Ч,. I .II.

2. Бафуров Б. То^икон. Таърпхи цадимтарин, к;адим ва асри миёна.

-Душанбе: Ирфон, 1998

Отражение патриотических идей в романе «Поэма о Божьем сыне» Сорбона

3. Ульмасова

Ключевые слова: современная таджикская проза, исторический роман, «Поэма о Божьем сыне» Сорбона, идеи патриотизма и борьбы против иноземных завоевателей

Сорбон в своём романе уделяет особое внимание художественному решению проблемы патриотизма и верности Родине, народу В романе отражаются два вида патриотизма, обусловленного классовыми позициями героев.

Автор очень достоверно показывает истоки показного патриотизма правителя Бохтара Бесуса, патриотизма иранского военно-началъникаНабарзста, считавшего склочение вокруг царя основным путем защиты Родины, и истинной любви к отчизне согдийца Спитамела, отдавшего жизнь в борьбе с захватчиками.

Reflection of Patriotic Ideas in Sorbon's Novel "The Poem about God s Son"

Z. Ulmasova

Key words: Modern Tajik prose, historical novel, Sorbon's "The Poem about God's Son", the ideas of patriotism and struggle against foreign invaders

In his novel Sorbon pays special attention to the solution of the problem ofpatriotism and faithfulness to Motherland and the people. Two types ofpatriotism preconditioned by class positions of characters are reflected in the novel.

The author shows extremely authentically the ostentations patriotism of governor Bokhtar Besus, that one of Iranian military leader Nabarzan who considered solidarity with the tsar as the main way for the defence of the motherland; Sughdian citozen Spitamen is presented as a patriot loving greatly his native land who sacrificed his life in the struggle with the invaders.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.