Научная статья на тему 'Разработка технологии получения обогащенного суперфосфата на основе смеси фосфатного сырья'

Разработка технологии получения обогащенного суперфосфата на основе смеси фосфатного сырья Текст научной статьи по специальности «Прочие сельскохозяйственные науки»

CC BY
86
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
обогащенный суперфосфат / апатитовый концентрат / фосфорит Каратау / технология / поточный метод. / concentrated superphosphate / apatite concentrate / Karatau phosphorite / technology / flow method

Аннотация научной статьи по прочим сельскохозяйственным наукам, автор научной работы — Р. Х. Кулиев, М. С. Алосманов, С. М. Ибрагимова, М. Ш. Атаев

Разработана технология получения обогащенного суперфосфата на основе смеси апатитового концентрата и фосфорита Каратау поточным методом, позволившая заменить 40% дорогого дефицитного апатитового концентрата фосфоритом, улучшить качество продукта, интенсифицировать процесс за счет исключения стадии складского вызревания и уменьшить загрязнение окружающей среды соединениями фтора. Разработанная технология наряду с решениям экономических и экологических проблем дает возможность поддерживать объем производства обогащенного суперфосфата на необходимом уровне.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по прочим сельскохозяйственным наукам , автор научной работы — Р. Х. Кулиев, М. С. Алосманов, С. М. Ибрагимова, М. Ш. Атаев

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVED TECHNOLOGY OBTAINED OF CONCENTRATED SUPERPHOSPHATE ON THE BASIS OF PHOSPHATE CRUDE MIXTURE

Technology of obtained concentrated superphosphate on the basis of apatite concentrate and Karatau phosphorite by flow method has been developed, allowing to substitute 40% of expensive deficite apatite concentrate by phosphorite, to improve the quality of the product, to intensify the process and at the expense of excluding store growth stage and to reduce environment pollution by fluorine compounds. The developed technology of obtained concentrated superphosphate together with the solving of economical and ecological problems gives an opportunity to support the volume of its production in the necessary level.

Текст научной работы на тему «Разработка технологии получения обогащенного суперфосфата на основе смеси фосфатного сырья»

Р.Х.КУЛИЕВ и др.

37

Таблица 1. Влияние состава исходной смеси кислот на степень разложения фосфатного сырья (продолжительность смешения реагентов - 1.5 ч)_

Норма кислоты, мас.ч. на 100 Исходная концентрация Исходный состав смеси Степень

мас.ч. смеси фосфатного сырья фосфорной кислоты, кислот, % разложения

И2804 И3РО4 % Р2О5 И2804 И3РО3 И2О сырья, %

20 25.0 20.0 55.0 90.8

50 20 25 29.2 23.3 47.5 91.5

30 32.9 26.3 40.8 91.8

20 19.5 21.6 58.9 87.0

45 25 25 23.1 25.7 51.2 87.9

30 26.3 29.3 44.4 88.6

20 15.3 22.9 61.8 83.6

40 30 25 18.3 27.5 54.2 85.0

30 21.1 31.7 47.2 86.7

20 12.0 23.9 64.1 81.5

35 35 25 14.5 29.0 56.5 83.0

30 16.8 33.7 49.5 83.7

Таблица 2. Показатели обогащенного суперфосфата после сушки

Норма кислоты, мас.ч. на 100 мас.ч. смеси фосфатного сырья Исходная концентрация фосфорной кислоты, % Р2О5 Состав обогащенного суперфосфата, % Степень разложения сырья, %

И2804 И3РО4 Р2О5общ Р2О5усв Р2О5вод Р2О5св

50 20 20 32.10 30.80 26.75 8.15 93.54

25 32.20 31.15 27.10 8.37 94.31

30 32.35 31.50 27.25 8.50 95.03

45 25 20 34.90 33.40 29.20 7.89 93.15

25 35.05 33.80 29.55 8.15 93.78

30 35.20 34.15 29.80 8.32 94.36

40 30 20 37.50 35.52 31.20 7.58 91.58

25 37.60 36.00 31.60 7.95 92.58

30 37.83 36.43 31.85 8.20 93.00

35 35 20 40.05 37.90 33.40 7.39 91.44

25 40.25 38.40 33.75 7.55 91.99

30 40.35 38.80 34.00 7.90 92.73

Из сопоставления данных табл. 1 и 2 следует, что при сушке пульпы степень разложения смеси фосфатного сырья возрастает на 2.74-9.94%, что позволяет исключить из технологического процесса стадию складского дозревания продукта.

Полученный обогащенный суперфосфат нейтрализовали и гранулировали. Состав гранулированного обогащенного суперфосфата представлен в табл. 3.

Таблица 3. Показатели гранулированного обогащенного суперфосфата

Норма кислоты, мас.ч. на 100 мас.ч. смеси фосфатного сырья Исходная концентрация фосфорной кислоты, % Р2О5 Состав гранулированного обогащенного суперфосфата, %

нейтрализация мелом нейтрализация аммиаком

И2804 И3Р04 Р2О5общ Р2О5усв Р2О5вод Р2О5общ Р2О5усв Р2О5вод N

50 20 20 31.40 30.05 25.95 31.88 30.60 26.60 1.20

25 31.35 30.12 26.05 31.85 30.67 26.65 1.24

30 31.30 30.25 26.15 31.80 30.80 27.75 1.27

45 25 20 34.18 32.65 28.40 34.66 33.15 28.95 1.14

25 34.10 32.80 25.55 34.63 33.30 29.05 1.20

30 34.05 32.95 28.60 34.60 33.55 29.25 1.24

40 30 20 36.83 34.80 30.45 37.32 35.30 31.00 1.09

25 36.76 35.10 30.52 37.29 35.60 31.10 1.16

30 36.70 35.25 30.65 37.25 35.85 31.30 1.21

35 35 20 39.35 37.15 32.75 39.83 37.68 33.32 1.05

25 39.30 37.30 32.90 39.80 37.90 33.40 1.08

30 39.23 37.62 33.00 39.75 38.15 33.55 1.15

38 РАЗРАБОТКА ТЕХНОЛОГИИ ПОЛУЧЕНИЯ ОБОГАЩЕННОГО СУПЕРФОСФАТА

Как видно из приведенных в табл. 3 данных, в составе полученного обогащенного суперфосфата 94.59-96.86% Р2О5 находится в усвояемой и 86.93-90.1% в водорастворимой формах. Кроме того, в продуктах содержится 5-8% серы и 1.05-1.27% азота.

Таким образом, разработанная технология позволяет получить обогащенный суперфосфат на основе смеси фосфотного сырья поточным методом, заменить 40% дефицитного апатитового концентрата фосфоритом Каратау, улучшить показатели продукта и получить обогащенный суперфосфат с незначительным содержанием балласта - CaSO4, за счет исключения стадии складского дозревания продукта существенно сократить продолжительность технологического цикла и уменьшить загрязнение окружающей среды соединениями фтора, что, несомненно, приведeт к улучшению экономических показателей производства обогащенного суперфосфата. Кроме того, разработанная технология дает возможность поддерживать объем производства обогащенного суперфосфата на необходимом уровне.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1. Позин М.Е. Технология минеральных солей. Ч. 2. Л.: Химия, 1974. 1556 с.

2. Технология фосфорных комплексных удобрений / Под ред. Бродского А.А. М.: Химия, 1988. 464 с.

3. Позин М.Е. // Журн. прикл. химии. 1968. № 7. С. 1402.

4. Расчеты по технологии неорганических веществ / Под ред. Позина М.Е. Л.: Химия, 1977. 496 с.

5. Руководство к практическим занятиям по технологии неорганических веществ / Под ред. Позина М.Е. Л.: Химия, 1980. 368 с.

FOSFAT XAMMAL QARI§IGI OSASINDA ZONGiNLOSDiRiLMiS SUPERFOSFATIN ALINMA

TEXNOLOGiYASININ i^LONiLMOSi

R.X.Quliyev, M.S.Alosmanov, S.M.ibrahimova, M.§.Atayev

Apatit konsentrati va Qaratau fosforitin qan§igi asasinda axin usulu ila zanginla§dirilmi;j superfosfatin alinma texnologiyasi i§lanilmiijdir. G6starilmi§dir ki, bahali, defisit apatit konsentratinin 40%-nin fosforit ila avaz olunmasina, anbarda yeti§ma marhalasini ixtisar etmakla prosesin intensivlaijdirilmasina va atraf muhiti fluorlu birla§malarla girklanmasinin qar§isinin alinmasina imkan verir. i§lanmi§ texnologiya iqtisadi va ekoloji problemlarin hall edilmasi ila yana§i zanginla§dirilmi§ superfosfatin istehsalini lazimi saviyyada saxlamaga imkan verir.

Agar sozlzr: z3ngmh§dirilmi§ superfosfat, apatit konsentrati, Qaratau fosforiti, texnologiya, axin usulu.

IMPROVED TECHNOLOGY OBTAINED OF CONCENTRATED SUPERPHOSPHATE ON THE BASIS

OF PHOSPHATE CRUDE MIXTURE

R.Kh.Kuliyev, M.S.Alosmanov, S.M.Ibragimova, M.Sh.Atayev

Technology of obtained concentrated superphosphate on the basis of apatite concentrate and Karatau phosphorite by flow method has been developed, allowing to substitute 40% of expensive deficite apatite concentrate by phosphorite, to improve the quality of the product, to intensify the process and at the expense of excluding store growth stage and to reduce environment pollution by fluorine compounds. The developed technology of obtained concentrated superphosphate together with the solving of economical and ecological problems gives an opportunity to support the volume of its production in the necessary level.

Keywords: concentrated superphosphate, apatite concentrate, Karatau phosphorite, technology, flow method.

AZ9RBAYCAN KÍMYA JURNALI № 2 2012

39

UOT 547.1.13

FERROSENÍL(SÍMANTRENÍL)TSÍKLOPENTÍL(TSÍKLOHEKSÍL)KARBÍNOL VB ONLARIN BBZÍ TÓRBMBLBRÍNÍN REAKSÍYAYAGÍRMB VB DÍZEL YANACAQLARINDA TÜSTÜAZALDICILIQ VB DEMERKAPTANLA§MA XtSUSiYYBTLBRiNiN TBDQÍQÍ

E.V.imanov, Z.H.Qurbanov*, B.A.Hasanov, E.H.Mammadbayli, G.Z.Süleymanov

Ázarbycan Milli EA M.F.Nagiyev adina Kimya Problemlari Institutu *ADN§ Azsrneftyag emali zavodu

elmarimanov@yohoo. com Redaksiyaya daxil olmu^dur 18.04.2011

ilk dafa sintez edilmi§ ferrasen va simantrenin tsiklopentil- va tsikloheksilkarbinolavazli toramalarinin bazi fevrilma va reaksiyayagirma qabiliyyatlarinin müayyan edilmasi ila alaqadar alinmi§ eksperimental naticalarin §arhi verilmi^dir. Tadqiq edilan har iki sinif karbinol metalkomplekslari asasmda alinmi§ bariumkarbinolyat metalkomplekslari a§agi setan adadli dizel yanacaqlarma 1-2% (kütla) miqdarinda alava edilmasi onlarin yüksak effektli, ekoloji tamiz tüstüazaldiciliq va demerkaptanla§ma üfün aktiv reagent kimi vacib xüsusiyyatlara malik olmalari müayyan edilmi^dir.

Agar sozlzr: sintez, ferrosen, simantren, kompleks smslsgslms, tsiklopentanon, tsikloheksanon, karbinol, fazalararasi kataliz.

Bazi kefid elementlarinin tsiklopentadienil üzvi liqandli metallosen tip yeni karbinol tora-malarinin sintezi, qurulu§ va xassalarinin oyranilmasi istiqamatinda hayata kefirilan eksperimental tadqiqatlarin [1-3] davami kimi taqdim edilan hazirki i§da asas maqsad sintez edilmi§ [4, 5] ferroseniltsiklopentilkarbinol (I), ferroseniltsikloheksilkarbinol (II), simantreniltsiklopentilkarbinol (III) va simantreniltsikloheksilkarbinol (IV) metallosenkarbinol tip birla§malarin bazi fevrilma, reaksiyayagirma qabiliyyatlarinin va onlarin birinci, ikinci qrup elementlari ila amala gatirdiklari karbinolyat tip metalkomplekslarinin alda olunmasi, onlarin dizel yanacaqlarinda, tüstüazaldiciliq va demerkaptanla§mada istifada imkanlarinin tadqiqindan ibarat olmu§dur.

Aparilan tadqiqatin ela ilk anlarindan bela malum olmu§dur ki, simantreniltsiklopentil(hek-sil)karbinol I-IV metalkompleks toramalari müvafiq xatti qurulu§lu alkil(aril)toramalarina [LMC5H4C(RiR2)OH] [2] nisbatan daha zaif reaksiyayagirma qabiliyyati gostarirlar.

Bela ki, I, II ferroseniltsiklokarbinol toramalari katalitik miqdar CH3COOH i§tirakinda toluol mahlulunda 30-400C temperatur intervalinda 1-2 saat müddatinda qizdirilaraq qari§dirilsa da LMC5H4C(RiR2)OH kimi müvafiq sada efir (V, VI) toramalarina fox fatinlikla fevrilan (6-7%) birla§malaridir. Gorünür buna sabab -OH qruplari üfün molekulda yaradilmi§ ham faza, ham da a§agi dipola malik olmasi fatinliyidir. Odur ki, bu reaksiyalarin daha effektli getmasi üfün protonla§dirici su alicilarindan, masalan, qati H2SO4-dan istifada etmakla hayata kefirilmasi daha faydali olmu§dur. Bu-nun üfün (1) reaksiyasinin toluol halledicisinda 0.5-1 saat müddatinda katalitik miqdar H2SO4-ün i§ti-rakinda aparilmasi kifayat etmi§dir ki, 50-60% fiximla müvafiq V, VI efir toramalari alda olunsun:

2C^sFeC5H4C(CH2)n toluol/H2SO4( ^FeC^CC^nll O , (1)

OH

V, VI

I, V n=4; II, VI n=5.

Bununla bela (1) reaksiyasi V, VI ferrosenil tsiklopentil(tsikloheksil)avazli efir toramalarinin alinmasina imkan versa da, taassüf ki, reaksiya zamani tur§ mühit hesabina istar ilkin, istarsa da re-aksiya mahsulunun bir hissasinin parfalanmasi hesabina bir tarafdan maqsadli mahsulun firklandi-rilmasina, digar tarafdan taklif olunan metodun preparativliyina manfi tasir gostarir.

Simantrenilkarbinol metalkompleks toramalarinin III, IV sada efir birla§malarina fevrilma imkanlarina galinca, ilk onca onu qeyd etmak lazimdir ki, ilkin III va IV maddalari (1) reaksiya mü-hitinda tamamila parfalanmaya maruz qaldiqlarindan müvafiq (VII, VIII) efir toramalarini alda olunmasini qeyri-mümkün etmi§dir. Odur ki, simantreniltsiklopentil(tsikloheksil)karbinollarin III, IV müvafiq sada efir toramalarina VII, VIII fevrilmalari üfün III, IV susuzla§dirilmi§ tabii seolit (kli-noptilolit va ya mordenit) sathindan buraxmaqla alda etmak mümkün olmu§dur. Maraqlidir ki, bu

40 РЕККО8ЕМЦ81МАЖЕЕМЬ)Т81КЮРЕЖ1ЦТ81КЮНЕК81Ь)КАРБ1НОЬ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.