CC BY
42
AZ9RBAYCAN KIMYA JURNALI № 1 2012
43
UOT 547.1'1:678.61.8
FERROSEN V3 ONUN FUNKSIONAL QRUPLU TORÖMÖSI -FERROSENILDIMETILKARBINOL METALKOMPLEKSININ YENI ALINMA METODUNUN I§L3NIB HAZIRLANMASI V3 ONLARIN POLIMER DA§IYICILARLA eM3Le G3TIRDIKL3RI IKI FAZALI SISTEML3RIN B3ZI ELEKTROFIZIKI
XASS3L3RININ T3DQIQI
Z.M.Mammadova, G.Z.Süleymanov, O.H. Okbarov*, M.A.Qurbanov**, R.3.Valiyev
Azdrbaycan Milli EA M.F.Nagiyev adina Kimya Problemldri Institutu, *Baki Dövldt Universiteti, ** Azdrbaycan Milli EA H.M.Abdullayev adina Fizika Institutu
itpcht@itpcht. ab.az
Redaksiyaya daxil olmujdur 05.05.2011
Ferrosen va onun dimetilkarbonil töramasinin yeni alinma metodlannin ijbnib hazirlanmasina, alinan birbjmabrin monokristall ¡jakilda yetijdirilmasi ügün müvafiq ¡jaraitbrin segilmasim va onlarin polimer dajiyicilarla amala gatirdiklari ikifazali sistemlarin bazi elektrofiziki xassalarinin tadqiqina hasr olunmujdur.
Agar sözlzr: polimer, ferrocenildimetilkarbinol, polivinilidenftorid, polietilen.
Malumdur ki, ferrosen va onun goxsayli töramalari kimya, neft-kimya, aczagiliq, harbi va s. sanaye sahalarinda katalizator, darman preparatlari, motor yanacaqlari ügün tüstü azaldici, yüksak effektli y-§üa radioprotektorlari, polimer materiallari ügün köhnalma va gatlamaya qarji doldurucu va s. kimi genij imkanlara malik olan birlajmalardir [1, 2]. Bu birlajmalar igarisinda ferrosen va onun karbonil qru-plu töramalari iki baximdan xüsusi maraq dogurur. Ferrosen ham özünün genij tatbiqi, ham da onun müxtalif qruplu töramalarinin sintezi ügün xammal rolu oynayir. Digar tarafdan ferrosenin bir va iki nüvali karbinol tip birlajmalari - C5H5FeC5H4C(RiR2)OH, [C^FeC^C-^-^OH molekuldaki aktiv funksional qrupun olmasi, onlarin reaksiyaya girma qabiliyyatini artirmaqla ferrosena nisbatan daha genij sintez imkanlarina malik agar birlajmasi kimi ferrosen kimyasinin inkijafi ügün böyük önam dajiyir, lakin hazirda onun alinmasi ügün mövcud olan metodlar kütlavilik baximindan ona olan talabati ödaya bilmir va karbinol tip birlajmalarin alinmasi ügün daha mükammal va bir marhalali sintez metodlari mövcud deyildir.
Istar ferrosen, istarsa da onun karbinol töramalarinin sintezindaki asas gatijmayan cahat, sintez zamani asas mahsulun araliq mahsullarla girklansasidir ki, bu da onlarin tamizlanmasi zamani mahsulun yaridan goxunun itkiya getmasina va ümumilikda isa sintez prosesinin goxmarhalali olmasina sabab olur.
Qeyd edilan gatijmazliqlarin aradan qaldirilmasi maqsadila taqdim olunan ijda ham ferrosenin, ham da ferrosenin karbinol tip birlajmasi olan dimetilkarbinol töramasinin yeni sintez metodikalarinin ijlanib-hazirlanmasi nazarda tutulmujdur.
Piridinla aktivlajdirilmij monotsiklopentadien va diizopropilatdibromiddamir solvat duzundan istifada etmakla ferrosenin (1) reaksiyasi ila birmarhalali üsulla alinma texnologiyasi ijlanib hazir-lanmijdir:
10-20° C
FeBr2(i-C3H7OH)2 + 2C5H6 + 2C5H5N 10 20 C > Fe(C5H5)2 + 2C^sN^HCl + 2 7-C3H7OH. (1)
Reaksiya (1)-da istifada edilan FeBr2(i-C3H7OH)2 solvat duzu FeBr2 2H2O dihidrat duzunun mütlaqlajdirilmij izopropil spirti ila bir nega saat arzinda desolvatasiyasi natica alda edilmijdir.
Reaksiya zamani piridinin tsiklopentadiyenla amala gatirdiyi hetero-bipolyar araliq kompleksi hesabina monotsiklopentadienin turju adadini pK=10-11-dan pK=21-22-a qadar qaldirmaqla (1) reaksiyasindan istifada etmakla hayata kegirilmijdir.
Reaksiya naticasinda alinan piridin hidroxlorid araliq birlajmasinin izopropilatnatriumla piridina qadar neytrallajdirilmasi va onun takrar prosesa qaytarilmasi üsulunu tullantisiz hayata kegirilan kimyavi proses adlandirmaq olar. Taklif olunan bir marhalali üsulla ferrosen 96.8-99.2% tamizlikla va tsiklopentadiyena göra 86-88% giximla alinmijdir. Bu da üsulun daha alverijli va samarali olmasini bir daha sübut edir.
44
FERROSEN УЭ ONUN FUNKSIONAL QRUPLU TORÖMÖSI
Ferrosenildimetilkarbinol töramasinin yeni metodla sintezina galinca, bu metod (2) reaksiyasina asasan tetrahidrofuran (THF) mühitinda asetonun YbL2 [3] katalizatorunun i§tiraki ila 20-400C temperatur intervalinda ferrosena birla§masi reaksiyasina asaslanir:
CsHsFeCsHs + CH3-C-CH3 THF,YbJ > CsH5FeC5H4C(CH3)2OH (2)
|| 10-200C O
I II
reaksiyasina asaslanan ferrosenildimetilkarbinol II töramasinin birmarhalali üsulla ferrosena göra fiximi 62-90% ta§kil edir. 9sas mahsulun fiximinin bela geni§ diapazonda dayi§ma imkanlari ara§dirilmi§dir, yani asas amillarin - reaksiya temperaturunun, reagentlarin mol nisbatlarinin, reaksiya müddatinin -maqsadli mahsulun fiximina tasiri tadqiq edilmi§dir. Bu amillarin maqsadli mahsulun fiximina tasiri olsa da bu zaman reagentlarin reaksiya zonasina verilma ardicilliginin daha önamli oldugu müayyan edilmi§dir. Bunun üfün azotla üfurülmü? reaksiya zonasina avvalca 00C-ya qadar soyudulmu?, mütlaq-la§dirilmi§ THF halledicisi, sonra YbL2(THF)4 solvat §akilli katalizator daxil edilir. Sonra reaksiya orta süratla qari§dirilmaqla qari§igin temperaturu 100C-ya qadar qaldirilir. Daha sonra reaksiya qari§igi 0.5 saat müddatinda soyuq aseton alava edildikdan sonra reaksiya temperaturu 1 saat müddatinda fasilasiz qari§dirilmaqla 200C-ya qadar qaldirilir. Daha sonra hidroliz üfün buzlu 5%-li HCl mahlulu alava olunur va ekstraksiya yolu ila maqsadli reaksiya mahsulunun 90% fiximla alinmasini mümkün edir.
Belalikla, (1) va (2) reaksiyalarina asaslanan metodlarla alinmi§ ham ferrosen, ham da onun dimetilkarbinol töramalarinin 96-99% tamizlik daracasina malik amorf §akilli metalkomplekslarindan istifada etmakla onlarin mono- va ya polikristallarinin alinmasi üfün müvafiq halledici va temperatur §araiti sefilmi§dir.
Malum olmu§dur ki, be§ hissa toluol-ksilol qari§igina bir hissa dekan alava edilarak ferrosenin daha yax§i hall olmasi üfün mahlula 0.5 saat müddatinda aks-soyuduculu §ü§a qabda qaynadilaraq mahlulun bir neca sutka arzinda otaq temperaturunda saxlanilaraq tadrican buxarlandirilmasi naticasinda ferrosenin (2.2-2.8)x(0.02-0.026)x(3.3-3.8) mm ölfülü lövha§akilli monokristallarinin alinmasina, etanol halledicidan istifada etmakla isa ferrosenin (1.1-1.3)x(2.2-2.4)x0.001 mm ölfüda iynavari monokristallarin alinmasina imkan vermi§dir.
Ferrosenildimetilkarbinol töramasinin monokristallarinin alinmasina galinca isa, bu birla§ma toluol-ksilol-dekan halledici qari§iginda fox yax§i hall olduguna göra bu qari§igin toluol-dekan (1:1) kimi götürülmasi va kristalla§dirilacaq birla§manin bu halledicida 0.2 saat müddatinda 50-600C temperatura qadar qizdirilaraq sonradan mahlulun otaq temperaturunda bir nefa gün saxlanilmasi 1.5x1.6x0.22 mm ölfülü düzbucaq§akilli monokristallarin alinmasina gatirib fixarir.
Har iki monokristal nümunasi mahluldan fökdükdan sonra onlarin zadalanmamasi üfün mahlulun ba§qa qaba dekantasiya edilmasi yolu ila ayrilmi§ va eksikatorda halledicilardan tamamila tamizlanmasi üfün parafin altinda saxlanilir.
Fotohassas bark cisimlar fizikasi hal-hazirda özünün an intensiv dövrünü kefiran fizika elminin an mühüm sahalarindan biri olmaqla, müasir elektronika sanayesinin inki§afinda böyük rol oynayir [4, 5]. Odur ki, fizika va elektronikanin bu sahasina aid olan va fotovoltait, fotorezistiv, fotoelektron va fotouducu effektlarina malik olan yeni materiallarin i§lanib hazirlanmasi da süratlanmi§dir [6, 7].
Bununla da hal-hazirda optiki elektronika sanayesi üfün müxtalif tayinatli polimerlar [6], üzvi yarimkefiricilar [6], qeyri-üzvi man§ali birla§malar asasinda [8, 9] yeni nasil fotohassas materiallar alda olunmu§dur. Naticada ham fotohassas kompozit materiallarin, ham da onun ayri-ayri komponentlarinin (masalan, metalüzvi birla§malarin, kefid metallarin hetero fox nüvali komplekslarinin va s.) alda olunmasi tamin edilmi§dir ki, bunun da naticasinda göstarilan birla§malarin polimerlarla qar§iliqli tasir naticasinda müxtalif optiki va elektrofiziki xassalar kasb etdiyi öyranilmi§dir.
Bu baximdan ferrosen (di-rc-tsiklopentadienildamir) va onun karbinolavazli töramasi (ferrosenildimetilkarbinol C5H5FeC5H4C(CH3)2OH)-polimer asasinda alinmi§ kompozitlarin manfi fotokefiricilik effekti göstarmasi xüsusi maraq dogurur.
Malumdur ki, manfi daxili fotoeffekt o zaman yaranir ki, fotoyarimkefirici materialin elektromaqnit va ya konsulyar §üalandirilmasi naticasinda elektrik kefiriciliyi azalmaga yönaldilsin. Bu
Z.M. M9MM9DOVA va b.
45
hadisaya gox nadir hallarda rast galinir ki, bu da normal daxili fotoeffekt hesabina bir qayda olaraq §üalandirilmi§ materialin elektrik kegiriciliyinin artmasi ila mü§ahida olunur. Bununla bela fotoyarimkegirici materiala edilan xarici tasir (masalan, elektrik garginliyi, yaxud elektrik sahasi) fotoeffektin sönmasi istiqamatinda manfi fotoeffektin yaranmasini tamin edir.
Odur ki, i§da tadqiqat obyekti kimi ferrosen va onun karbinol töramasi polimerasasli ikifazali va PVDF-CdS asasli ügfazali fotohassas yüksak effektli elektrik kegiricikli fotosöndürücü üzvi kompozitlarin alinma imkanlarinin ara§dirilmasi va polimer-ferrosen (ferrosenildimetilkarbinol) heterogen sistemlarinda fotosönma effektinin formala§ma xüsusiyyatlarinin öyranilmasi nazarda tutulmu§dur.
Tadqiqat ügün kompozit amala gatirici polimer materiali kimi polyar tabiata malik polivinilidenftorid (PVDF), qeyri-polyar yüksak sixliqli polietilen (YSPE) va fotohassas faza kimi ferrosen va onun dimetilkarbinol töramasi götürülmü§dür.
Digar tarafdan hazirlanacaq kompozit nümunalarda faza amalagatirici komponentlarin hacmi miqdarlarinin kompozitin fotokegiricilik müqavimatina №/R2) tasirlari müayyan edilmi§dir (R0 -kompozitin §üalandirmaya qadarki, Rf isa sonraki müqavimatidir).
Daha sonra i§iq §üa intensivliklarinin ferrosen (ferrosenildimetilkarbinol) polimer kompozitlarinin va PVDF müqavimatina tasirlarinin fotoelektrik xüsusiyyatlari tadqiq olunmu§dur.
Bu istiqamatda aparilan tadqiqatin naticalarinin §arhini vermazdan avval qeyd etmak lazimdir ki, tadqiqat ügün götürülmü? istar ferrosen, istarsa da onun dimetilkarbinol töramasinin aqressiv tasira malik oksigen tarafindan agiq hava §araitinda qurulu§ xüsusiyyatlarinin, i§iq va ya elektrik tasirlarina maruz qalmalarinin böyük ahamiyyati vardir.
Bela ki, tadqiqat zamani ferrosen molekulunun tsiklopentadienil C5H5 (TSPD) halqasindaki hidrogenin va ya bütöv TSPD-in özünün gox asanliqa müxtalif qruplarla avaz olunma reaksiyalarina [6] mahz i§iq §üalarinin tasiri altinda daxil olmalarinin nazara alinmasi vacibdir. O da qeyd edilmalidir ki, ferrosen molekulundaki C5H5 hidrogenlarinin avazlanmasi zamani rc-donor-aksentor yolu ila amala galmi§ (^5-C5H5)2Fe rabitasi tam saxlanilmaqla, onun elektrokimyavi va ya fotokimyavi xüsusiyyatlari dönar birelektronlu oksidla§ma-reduksiya prosesina asaslanir:
(C5H5)2Fe ^ (C5H5)2Fe+ + e.
Ferrosen-ferrosenil kation [(C5H5)2Fe]+ sistemi hal-hazirda mövcud metallosen tipli metalüzvi birla§malar (MÜB) igarisinda an süratli dönar oksidla§ma-reduksiya prosesidir [1]. Ferrosenin mahz bu xassasindan polimerlarin modifikasiya olunmasinda istifada edilmi§dir.
Ferrosenin ba§qa sahalarda tatbiqina galinca isa onu qeyd etmak olar ki, o motor yanacaqlari ügün ekoloti tamiz antidetonator, tüstü va naqarazaldici kompozisiya materiallari, fotohassas material, polimer va yanma katalizatorlari kimi geni§ istifada imkanlarina malik olan birla§madir [2].
Ferrosen molekulu qeyri-polyardir va Fe-C rabitasi kovalent diamaqnitdir.
Ferrosen va onun bütün mövcud töramalari havanin oksigeni ila gox asanliqla va dönarlikla ferrosinil kation radikalina qadar oksidla§a bilir [1]. Ferrosenin ionla§ma potensiali 6.72 eV ta§kil edir. Müxtalif müalliflar tarafindan bu potensial göstaricisinin ±0.5 eV farqla oldugu güman edilir [1].
Ferrosen ügün üg tip kimyavi gevrilma xarakterikdir: C5H5 halqasindaki hidrogen atomlarinin avazlanmasi zamani Fe-CCjH5 rabitasinin saxlanilmasi, Fe atomunun oksidla§masi ila Fe-CCjH5 rabitasinin qirilmasi va molekuldaki tsiklopentadienil halqasinin ba§qa üzvi liqandla tam avaz olunmasinin hayata kegirilmasi.
Yuxarida göstarilan bütün faktlari nazara alaraq sonda bela bir qanaata galmak olar ki, ferrosen va onun töramalari görünan i§iq §üalarina hassas olmaqla müayyan §araitlarda (masalan, polimer matrisalarda) polimer fazanin tabiatindan, §üanin dalga uzunlugundan va oksigenin i§tirakindan asili olaraq döna bilan fotopargalanma prosesina maruz qala bilar.
Aparilan eksperimental tadqiqatlar naticasinda müayyan edilmi§dir ki, istar ferrosen (Fc), istarsa da onun dimetilkarbinol töramasinin Fc-C(CH3)2OH (FcDMK) fazaamalagatiricilik xassasina onlarin miqdarinin polimer kompozit sistemlarinda yaratdiqlari elektrik müqavimatlarinin fotohassasliqlarinin böyük tasirlari vardir.
övvalca PVDF-Fc (I), PVDF-Fc DMK (II), YSPE-Fc(III) va YSPE-FcDMK (IV) kompozit sistemlarindaki Rf/R0 dayi§malara nazar salaq.
46
РЕКЯ08БК УЭ ОКиК РиКК8ЮКЛЬ рЯОТШ TORЭMЭSI
gэrginlik (ф=100 V) §эгаШ^э уэ £'=4000 W/m2 ^е^уНкН gбrйnэn i§lq §иа1апшп tэsiri altmda ¡-IV котро211 nйmunэlэrindэki faza эmэlэgэtirici МИВ hэcmi miqdarlarmdan aslll о1агад Я/Я0 dэyi§mэsi gбstэrilmi§dir.
А1тап ек8рейтеп!а1 nэticэlэr gбstэrmi§dir к1, tэdqiq edilэn ¡-IV fotoe1ektrik kompozit nйmunэlэri metalйzvi ЬМэ^эшп уэ matrisaшn tэbiэtindэn aslll o1mayaraq тэп£! fotoke9iritilik уэ уа fotosбnmэ effektinэ malikdirlэr. Ви zaman kompozitlэrin e1ektrik ke9iritiliyiшn Я/Я0 dэyi§mэsi kompozitdэki МИВ miqdaпшn artmasl йэ tez уэ qeyri-dйz xэtt qanunlarma tabe o1maq1a fэrqlэnir. 0dur Ы, Я/Я0 =/Т) funksiona1 asййlgl kompozitin tэbiэtindэn aslll o1araq dэyi§mэш labйd edir.
Мйэууэп edilmi§dir ki, nйmunэlэrdэn fotosбnmэ effekti zamaш e1ektrik ke9iriciliyi qeyri-po1yar po1imer эsasll I уэ IV nйmunэlэrindэn бzйnй daha qabanq biruzэ verir. Ве1э ki, II уэ III nйmunэlэrinin gбrйnэn ^кп sahэsindэ 4000 W/m2 mtensiyliklэ i§lqlandmlmasl уэ materialm e1ektrik mйqayimэtinin mйyafiq МИВ miqdaпшn 10%-dэn 50%-э qэdэr variasiya etmэklэ qaldmlmasl kompozitin ke5iriciliyini 10-dan 108 dэfэyэ qэdэr daha ?ох azaltmaga gэtirib 5lxaпr.
Eyni asйlhgm I уэ III kompozitlэrindэ tэdqiq edilmэsi nэticэsindэ, nйmunэlэrdэki e1ektrik ke5iriciliyinin kompozit nйmunэlэrindэki МИВ-т miqdarmdan aslll olmadlgl уэ onun yalшz ^кипт enerъisindэn aslll o1araq dэyi§mэsi mйэyyэn edilmi§dir.
МИВ-т I, III kompozitlэrindэki kйtlэ miqdan 20% 1э§Ы1 etdiyi ha1da nйmunэlэrin e1ektrik ke9irici1iyi §йasmm mtensivHymdэn aslllll o1araq dэyi§mэsi a§agldakl bэrabэrliklэ hesab1ana bilэr:
о. ,л! Отт2 = —- = 18.85-105-.
АЕ W
Bunun1a da I уэ III kompozit nйmunэlэrindэ e1ektrik mйqayimэtinin §йalarmm
intensiyliyindэn aslll o1araq dэyi§mэsi effekt1iyi mйэyyэn edilmi§dir.
Belэliklэ, tэdqiq edilэn I уэ III kompozit nйmunэlэrinin hamlsmda i1k dэfэ o1araq e1ektrik ke5iriciliyinin fotosбnmэ effektliyinэ ma1ik olmalaп mйэyyэn edilmi§dir.
Tэdqiq о1ипап 1к1 кошрогк materiallarmm 1^11^1111^1 vэ tэdqiqi metodikalaп.
Tэdqiq й?йп nэzэrdэ tutu1an ikifazall PVDF-ferrosen (I), PVDF-ferroseni1dimeti1karbino1 (II), PEVP-ferrosen (III), PEVP-ferroseni1dimeti1karbino1 (IV) эsasll kompozit nйmunэlэri a§agldakl qaydada hazlrlanml§dlr.
Mйyafiq narm ovuntu po1imer materiall ^^й 30-50 mikrondan bбyйk o1mayan) уэ kompozit эmэlэgэtirici metalйzyi birlэ§mэsi [(MИB)-ferrosen уэ ya ferroseni1dimeti1karbino1] nэzэrdэ tutu1an hэcmi miqdarda gбtйrйlэrэk otaq temperaturunda tam qan§dmldlqdan sonra, qaп§lq б^йЬй 20х 10x0.07 mm o1an dйzbucaqll ^эЫ^э qэliblэnir уэ 150-2000С temperatur interyalmda qlzdmllr уэ sonra 15 MPa tэzyiq altmda presformaya sallшr. Daha sonra almml§ presformall kompozit nйmunэsi yenidэn preslэnmэ yo1u ilэ alйminium fa1qadan ibarэt e1ektrod1ara bэrkidilir.
Kompozitlэr termip1astik po1yar po1ivini1idenftorid уэ qeyri po1yar yйksэk slxllllq po1ieti1en kimi po1imerlэrdэn istifadэ etmэklэ эldэ olunmu§dur. Kompozitlэrdэki fotocэrэyaшn, fotomйqayimэtin уэ fotodolmaшn e1ektrometrik бl5йlmэsi и5-11 tip vo1tmetrlэrdэ [10] metodikasma uygun hэyata ke5irilmi§dir.
1§щ ^кипт intensiyliyindэn 200-dэn 4000 W/m2-э qэdэr dэyi§dirmэklэ istifadэ edilmi§dir. Kompozit nйmunэlэrinэ verilэn e1ektrik gэrginliyi 100 V-a ьэшьэг olmu§dur. Kompozit sэthlэrindэn e1ektrodlararasl mэsafэ 5 mm gбtйrйlmй§dйr.
Kompozitlэrin e1ektron parametrlэrinin бl5йlmэsi e1ektrik potensia11ar fэrqi уэ e1ektrik у^-lэnmэsinin vaxtdan aslllllq reaksiyasl эsasmda hэyata ke5irilmi§dir. Fotoe1ektretik re1aksiya yaxtl dedikdэ e1ektretik yйklэnmэsi уэ ya onun potensia11ar fэrqinin пэ qэdэr zaman kэsiyindэ azalmasl mйddэti nэzэrdэ tutu1ur.
Z.M. MeMMeDOVA УЭ b.
47
Репгееп-^-'гс^Ыорейа&уешЫэт^ (C5H5)2Fe, yйksэk simmetrikliyэ malik Ыг1э§тэ kimi atomlararasi mэsafэ1эrin Fe-Corta=2.02 A, C-Corta=1.43 A, Corta-Horta=1.11 А уэ Fe-Horta=2.81 A olmaqla [7] metodu ib alinmi?, hэr iki tsiklopentadienil halqalari bir-birinэ nisbэtэn firlana bibn, super aromatik xassэ1i, 173-1740C temperaturda эйуэп, 4800C-dэn yuxari temperaturda tam pargalanan meta1йzyi Ыrb?mэdir. Tsiklopentadien ^koordinasiyali molekul kimi dэmir atomu ib rc-donor-akseptor rabitэsi i1э birb?mi?dir.
Bir1э?mэdэ dэmir atomunun oksidb?mэ dэrэcэsi [11] mэ1umatma uygun olaraq sifirdan bir az yuxari (+0.25 Ev), tur?u1uq эdэdi isэ [9] mэ1umatma uygun olaraq pK=10-11-dir.
Ferrosenil dimetilkarbinol - C5H5FeC5H4C(CH3)2OH tбrэmэsi [11] mэ1umatma uygun olaraq ferrosen molekulunda tsiklopentadien halqasinin hidrogen1эrindэn birinin aseton molekuluna Ыr1э?mэsi nэticэsindэ sintez edilmi? уэ 66-680C эrimэ temperaturuna malik Ыrb?mэdir.
Beblikb, yekun olaraq onu qeyd etmэk lazimdir ki, aparilmi? tэdqiqat nэticэsindэ ilk dэfэ olaraq ferrosen уэ onun funksional qruplu dimetilkarbinol - C5H5FeC5H4C(CH3)2OH meta1йzyi Ыrb?mэsi -YSPE уэ PVDF эsas1l polimer ikifazali kompozit nйmunэ1эrinin alinma metodlari i?bnib hazir1anmi?dir. Alinmi? nйmunэ1эrin bэzi elektrofiziki xйsusiyyэt1эrinin tэdqiqi istiqamэtindэ geni? eksperimental i? apari1mi?dir.
Alinan nэticэ1эrэ g6re mэ1um o1mu?dur ki, faza эmэ1эgэtirici MUB-in уэ polimer matrisasinin tэbiэtindэn asili olmayaraq alinmi? kompozit nйmunэ1эrinin hamisi fotohэssas xйsusiyyэt1эrэ ma1ikdir1эr уэ g6rumn i?iq ?йa1aпnln tэsiri ib mэnfi elektrik kegiricilik - fotosбnmэ effektinэ ma1ikdir1эr.
eDeBIYYAT SIYAHISI
1. Перевалова Э.Г., Решетова О.А., Грандберг К.И. Методы элементоорганической химии.
Ферроцен. М.: Наука, 1983. 548 с.
2. Харвурд Дж. Промышленное применение металлоорганических соединений. М.: Химия,
1980. 350 с.
3. А.с. 1175115 СССР. 1982.
4. Симон Ж., Андре Ж.Ж. Молекулярные полупроводники. М.: Мир, 1988. 314 с.
5. Першенков В.С., Попов В.Д., Шальнов А.В. Поверхностные радиационные эффекты в элементах интегральных микросхем. М.: Энергоатомиздат, 1998. 253 с.
6. Мыльников В.С. Фотопроводимость полимеров. Л.: Химия, 1990. 250 с.
7. Дулов А.А., Слинкин А.А. Органические полупроводники. М.: Наука, 1979. 125 с.
8. Давиденко Н.А., Кокозей В.Н., Давыденко И.И. и др. // Физика твёрдых полупроводников.
2006. Т. 40. № 2. С. 246 .
9. Керимов М.К., Курбанов М.А., Оруджов И.Н., Гочуева А.Ф. // Докл. АН Азербайджана.
2007. Т. 63. № 3. С. 33.
10. Hallam B.F., Puason P.T. // J. Amer. Chem. Soc. 1988. V. 62. P. 646.
11. Аз.Р. Патенти И 2005. 0092.
РАЗРАБОТКА НОВОГО МЕТОДА ПОЛУЧЕНИЯ ФЕРРОЦЕНА И ЕГО ПРОИЗВОДНОГО -
ФЕРРОЦЕНИЛДИМЕТИЛКАРБИНОЛЬНОГО МЕТАЛЛОКОМПЛЕКСА И ИССЛЕДОВАНИЕ НЕКОТОРЫХ ЭЛЕКТРОФИЗИЧЕСКИХ СВОЙСТВ ДВУХФАЗНЫХ СИСТЕМ, ПОЛУЧЕННЫХ НА
ОСНОВЕ ПОЛИМЕРНЫХ НОСИТЕЛЕЙ
З.М.Мамедова, Г.З.Сулейманов, О.Г.Акперов, М.А.Курбанов, Р.А.Велиев
Разработан новый метод получения ферроцена и его производного - ферроценилдиметилкарбинольного ме-таллокомплекса, исследовано выращивание монокристалла полученного соединения в соответствующих условиях и изучены некоторые электрофизические свойства двухфазных систем, полученных на основе полимерных носителей.
Ключевые слова: полимер, ферроцендиметилкарбинол, поливинилиденфторид, полиэтилен.
WORKING OUT THE NEW METHODS OF OBTAINING FERROCENE AND ITS DERIVATIVE -
FERROCENYLMETHYLCARBINOL METALLOCOMPLEX AND RESEARCH OF SOME ELECTROPHYSICAL PROPERTIES OF DOUBLE PHASE SYSTEMS, FORMED BY THEIR
POLYMER CARRIERS
48
FERROSEN УЭ ONUN FUNKSIONAL QRUPLU TOReMeSI
Z.M.Mamedova, G.Z.Suleymanov, O.G.Akperov, M.A.Gurbanov, R.A.Valiev
The paper is devoted to working out a new method of obtaining ferrocene and its dimethylcarbinol investigation of growing monocrystal of received compound in corresponding condition and study of some electrophysical properties of double phase system, formed by their polymer carriers.
Keywords: polymer, ferrocenyldimethylcarbinol, polyvinylidenfluoride, polyethylene.
