CC BY
4RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR OBYEKTLARIDA ENERGIYA TA'MINOTI SIFATINI O'LCHASH VA NAZORAT QILISHNING INNOVATSION USULLARI 1Xusenov Shoxrux Sherali o'g'li, 2Qurbonov Behruz Amrulloyevich
1,2Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Dasturiy
injinering fakulteti 2-bosqich talabalari 1shohruhxusenov5@gmail.com, 2behruzkurbonov245@gmail.com 1+99897.548 12 05, 2+99888.486 99 44 https://doi.org/10.5281/zenodo.10725947
Annotatsiya. Ushbu maqolada raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilishning innovatsion usullari bo'lmish Smart Grid, Internet of Things, Building Automation Systems, energiya analitikasi, energiya auditlari, energiya manbalarining diversifikatsiyasi, energiya manbalarining monitoringi, Blokchain texnologiyalari kabi tushunchalar to'g'risida ma'lumotlar keltirilib o'tilgan. O'ylaymizki siz ushbu maqoladan o'zingizga kerakli bo'lgan ma'lumotlarga ega bo'lasiz.
Kalit so'zlar: Raqamli texnologiyalar, smart grid, innovatsion, optimallashtirish, obyekt, IoT, energiya, tizim, iste'mol, ta'minot, monitoring, avtomatlashtirish, Blokchain.
Аннотация. В данной статье рассматриваются инновационные методы измерения и контроля качества энергоснабжения в объектах цифровых технологий, Smart Grid, Интернет вещей, системы автоматизации зданий, энерго аналитика, энерго аудит, диверсификация источников энергии, мониторинг источников энергии. Информация о технологиях блокчейна о таких понятиях, Мы надеемся, что вы получите необходимую информацию из этой статьи.
Ключевые слова: Цифровые технологии, интеллектуальная сеть, инновации, оптимизация, объект, Интернет вещей, энергетика, система, потребление, снабжение, мониторинг, автоматизация, Блокчейн.
Abstract. In this article, innovative methods of measuring and controlling the quality of energy supply in digital technology objects, such as Smart Grid, Internet of Things, Building Automation Systems, energy analytics, energy audits, diversification of energy sources, monitoring of energy sources, Blockchain technologies information about concepts like We hope you will get the information you need from this article.
Keywords: Digital technologies, smart grid, innovative, optimization, object, IoT, energy, system, consumption, supply, monitoring, automation, Blockchain.
Energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilish, raqamli texnologiyalar bilan yanada innovatsion darajada rivojlantirilayotgan muhim sohalar orasidan oy olmoqda. Raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya isrofini kamaytirish, effektivligini oshirish va barcha jarayonlarni avtomatlashtirish imkonini beradi.
Birinchi innovatsion usul, Smart Grid deb ataladigan muhitni o'z ichiga olgan energiya tizimi. Smart Grid traditsiyonallikdagi elektr tarmoqlarini raqamli va sensorga asoslangan tizimga aylantiradi. Bu tizim orqali, elektr stansiyalari, mijozlar va tariflarni birlshtirish, energiya talabani va taklifini boshqarish, energiya isrofini kamaytirish, energiya tarqatishni optimallashtirish, energiyani qayta ishlashni yaxshilash va energiya xavfsizligini oshirish mumkin bo'ladi. Smart Grid bir nechta obyektlarning energiya ishlab chiqarish, tarqatish va iste'mol qilish jarayonlari orasidagi aloqalarni maksimal darajada optimallashtiradi.
Ikkinchi innovatsion usul, obyektlarida energiya sarfini kamaytirish uchun "IoT" (Internet of Things - narsalr interneti) va "BAS" (Building Automation Systems - binolarning avtomatlashtirilgan tizimlari) texnologiyalari bilan integratsiya. IoT obyektlarning har bir qismini sensorlar biln jihozlaydi va ularga obyektlardagi holatlarga oid ma'lumotlarni jo'natadi. BUS da esa binoning ichki muhitini avtomatik ravishda baholaydi va boshqaradi. IoT va BUS tizimlarini birgalikda qo'llash orqali obyekt energiya iste'molini nazorat qilish, valyuta vaqtlari bo'yicha energiya isrofini kamaytirish, muddatli o'rganilgan ishlar uchun energiya isrofini oldini olish va boshqa optimallashtirish jarayonlarini amalga oshirish mumkin.
Uchinchi innovatsion usul, "Energiya analitikasi" (Energy Analytics) deb ataladigan ma'lumotlarni analiz qilish tizimlari. Bu tizimlar obyektlar tomonidan generatsiya qilingan ma'lumotlarni (energiya ishlab chiqarishdan, tarqatishdan, iste'mol qilishdan kelib chiqqan ma'lumotlar) o'rganish, ta'qib ilish va analiz qilishda yordam beradi. Energiya analitikasi tizimlari o'zaro bog'lanishlarni aniqlab chiqish, bo'sh va ishlayotgan obyektlarni aniqlash, energiya ishlab chiqarish va iste'mol qilish jarayonlarini optimallashtirish uchun ma'lumotlar beradi. Bunday analitikalar obyektlarning energiya ta'minotida isrofni aniqlab chiqish va unga qarshi harakat qilish imkoniyatini beradi.
Raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilishning bu innovatsion usullari energiya isrofini kamaytirish, effektivlikni oshirish, boshqaruvni avtomatlashtirish va energiya ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirishga yordam beradi. Bu usullar energiya iste'molchilarga, energiya tarmoqlariga va energiya tizimlariga yuqori darajada boshqaruv imkonini beradi va energiya resurslarini samarali ishlatishga imkon yaratadi. Shuningdek, raqamli texnologiyalar obyektlaridagi energiya ta'minotini sifatini o'lchash va nazorat qilishning boshqa innovatsion usullari ham mavjud bo'lishi mumkin. Bu usullar energiya saqlash tizimlari, energiya isrofini kamaytirish uchun optimallashtirilgan qurilmalar va boshqalarni o'z ichiga oladi. Raqamli texnologiyalar sohasidagi rivojlanishlar davom etib keladiganidek, energiya ta'minoti sohasida ham yanada innovatsion usullar paydo bo'ladi va energiya ishlatishni samarali, yuqori samarador va ijtimoiy muhitda amalga oshirishga yo'l qo'yadi.
Raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilishning innavatsion usullari yana bir nechta ko'rsatkichlarga asoslanadi. Quyidagi usullar bu maqsadga erishish uchun o'rnatilgan eng yirik innovatsiyalardan ba'zi hisoblansa bo'ladi:
Ta'minot tarmog'ining monitoringi: Raqamli texnologiyalar yordamida energiya ta'minoti tarmog'ini monitoring qilish mumkin. Bu tarmoqning har bir qismida sensorlar o'rnatilishi orqali energiya iste'moli, quvvat sarflash va boshqa ma'lumotlar to'plab olinadi. Bu ma'lumotlar, tarmoqdagi yo'nalishlarni, qurilmalar qo'shilishini va energiya sarflashini tahlil qilish uchun foydalaniladi. Bunday monitoring tizimlari, energiya yo'nalishlari va qurilishlarning optimallashtirilishi uchun qo'llaniladi.
Energiya auditlari: Raqamli texnologiyalar, obyektlarga energiya auditlarini amalga oshirish uchun ham ishlatiladi. Bu usulda sensorlar va avtomatlashtirilgan tizimlar yordamida energiya iste'moli va sarflanishi o'lchanadi va tahlil qilinadi. Audit natijalari asosida energiya qo'shilishi, isitish va sovutish tizimlari, osiluvchanlik va boshqa qurilishlarning optimallashtirilishi uchun takliflar beriladi.
Energiya ta'minotini optimallashtirish: Raqamli texnologiyalar, obyektlarda energiya ta'minotini optimallashtirish uchun ham qo'llaniladi. Bunda, avtomatlashtirilgan tizimlar va algoritmlar yordamida energiya iste'moli va ta'minoti boshqariladi. Misol uchun, aqilli tarmoqlar
va boshqa avtomatlashtirilgan vositalar orqali, obyektning energiya iste'moli va tarmoqda mavjud energiya resurslari ta'minot darajasini o'rganib chiqish mumkin. Bu usul orqali, energiya sarflanishini kamaytirish, energiya ta'sirini optimallashtirish va energiya isrofini oldini olish mumkin.
Energiya manbalarining monitoringi: Raqamli texnologiyalar, energiya manbalarini monitoring qilish va ulardan foydalanishni optimallashtirish uchun ham qo'llaniladi. Energiya manbalaridagi sensorlar yordamida energiya iste'moli va sarflanishi, energiya isrofini aniqlash va energiya manbalarini boshqarish uchun ma'lumotlar to'plab olinadi. Bunday monitoring tizimlari, energiya iste'molining nazorat qilish va energiya manbalarini o'rnatish uchun qo'llaniladi.
Bu innovatsion usullar, energiya ta'minoti sifatini o'lchash, monitoring qilish va optimallashtirish orqali energiya isrofini kamaytirish, energiya iste'molining efektivligini oshirish va energiya manbalaridan samarali foydalanish imkonini beradi. Bunday tizimlar va usullar, energiya isrofini oldini olish, energiya ta'minoti ustidan nazorat qilish va energiya samaradorligini oshirishga yordam beradi.
Energiya manbalarining diversifikatsiyasi: Raqamli texnologiyalar, energiya manbalarining diversifikatsiyasini ta'minlashda hm muhim rol o'ynaydi. Bu usul, shuningdek, obyektlarga quvvatli batareya tizimlari, quvvat panellari va gidroelektr stansiyalari kabi alternativ energiya manbalarini o'rnatish imkonini beradi. Raqamli monitoring va avtomatlashtirilgan tizimlar, shu alternativ manbalar va elektr tarmoqlar orasidagi boshqaruvni optimallashtirish va energiya iste'moli samaradorligini oshirishga yordam beradi.
Energiya savdo tarmoqlari va savdo analitikasi: Raqamli texnologiyalar, energiya savdo tarmoqlari va savdo analitikasi yaratish va ularni boshqarishda ham innovatsion usul sifatida foydalaniladi. Bu tizimlar energiya iste'moli va ta'minoti, narxlar, sovuq va issiqlik sarflanishi, energiya isrofini o'rganish, o'zaro aloqalar va savdo muammolarini tahlil qilish uchun foydalaniladi. Bu usul energiya savdo tarmoqlarining tashkilotlar va mijozlar uchun samarali bo'lishini ta'minlaydi.
Bu usullar, enrgiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilish sohasida yana boshqa ko'proq ma'lumotlarga ega bo'lish uchun yuqoridagi usullarga qo'shimcha ravishda quyidagi usullarni kiritishimiz mumkin:
Sun'iy intellekt va Machine Learning: Raqamli texnologiyalar, sun'iy intellekt va ma'lumotlar tahlilining yuqori darajasini qo'llaydigan innovatsion usullarni ham o'z ichiga oladi. Sun'iy intellekt algoritmlari va ma'lumotlar tahlilining yordamida obyektning energiya iste'moli va ta'minoti, sovuq va issiqlik sarflanishi, ma'lumotlarga asoslangan sohalar va ustuvor yo'nalishlarni tan olish mumkin. Bu usul avtomatlashtirilgan qaror qabul qilish, energiya isrofini aniqlash, tariflarni optimallashtirish va obyektning energiya samaradorligini oshirish bo'yicha takliflar berishda foydalaniladi.
Blokchain texnologiyalari: Blokchain, energiya ta'minoti sohasida ham innovatsion usul sifatida qo'llaniladi. Bu usul, energiya iste'moli, ta'minoti, savdo muammolari, tariflar, energiya manbalarining identifikatsiyasi va ko'chirilishi kabi ko'rsatkichlar uchun transparensiyani va xavfsizlikni ta'minlashda foydalaniladi. Bu texnologiya orqali energiya ta'minoti o'zgaruvchilarini yashirish, tekshirish va to'g'rilash osonlashadi. Blokchain texnologiyasi energiya savdo tarmoqlari va boshqa sohalarda keng qo'llaniladi.
Aqilli qurol va robototexnika: Aqilli qurollar va robototexnika, obyektlarda energiya iste'moli va ta'minotini avtomatlashtirish uchun ishlatiladi. Bu usullar orqali energiya iste'moli va ta'minoti o'rganiladi va optimallashtiriladi.
Energiya shkalalarining isloh qilish Intellektual Tizimlari (Energy Management Systems -EMS) EMS, obyektlarning energiya ishlatishini nazorat qilish va boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlaridir. Bu tizimlar, obyektning energiya tarmog'ini boshqarish, energiya talablarini aniqlash, tariflarni optimallashtirish, energiya ishlatishni tartibga solish va energiya isrofini kamaytirishga yordam beradi.
Bu innovatsion usullar, raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'rganish va nazorat qilishda o'z vaqtida yaxshi natijalarni olish uchun integratsiyalangan qo'llanmalar sifatida ishlatiladi.
Xulosa o'rnida shuni aytish joizki raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilishning innovatsion usullari, energiya isrofini kamaytirish, effektivlikni oshirish va energiya resurslarini boshqarishni yaxshilashda katta ahamiyatga ega. Bu usullar energiya sozlamalarini avtomatlashtirish, energiya sarflarini nazorat qilish, tarqatishni optimallashtirish va isrofni kamaytirishga imkon beradi. Aqlli tarmoqlar, energiya monitorlash va boshqarish tizimlari, Internet of Things (IoT), energiya shkalalarining isloh qilish intellektual tizimlari (EMS) va energiya sahifalari kabi usullar, obyektlarda energiya ta'minoti va ishlatish jarayonlarini yanada samarali hollantirishga yordam beradi. Raqamli texnologiyalar, sensor ma'lumotlarini yig'ib olish, avtomatik jarayonlarni yo'naltirish va energiya tarmoqlarini boshqarish imkonini beradi. Bunday innovatsion usullar, energiya resurslarini samarali ishlatish, isrofni kamaytirish va energiya sarflarini optimallashtirishga imkon beradi. Bu esa energiya samaradorligini oshiradi, energiya isrofini kamaytirishga yordam beradi va energiya tarmoqlarini yaxshilashda o'z vazifasini bajaradi. Shuningdek, raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilishning innovatsion usullari, energiya sozlamalarini avtomatlashtirish, hujjatlarni birlashtirish, ma'lumotlarni analiz qilish, boshqarish markazlari va avtomatlashtirilgan tizimlar orqali energiya tarmoqlarini samarali boshqarishga imkon beradi. Barcha usullar birga innovatsion yondashuvlar hisoblanadi, bu esa energiya ishlatishni samarali hollantirish, isrofni kamaytirish va energiya ta'minoti va nazorati sohasida yuqori samaradorlik va effektivlikni keltiradi. Raqamli texnologiyalar obyektlarida energiya ta'minoti sifatini o'lchash va nazorat qilishning bu innovatsion usullari, energiya isrofining kamayishini, effektivlikni oshirishni va energiya resurslarini boshqarishni osonlashtirishga yordam beradi. Bu esa energiya samaradorligini oshiradi, energiya isrofini minimal qiladi va energiya tarmoqlarini yaxshilaydi.
REFERENCES
1. Соменков С.А. Искусственный интеллект: от объекта к субъекту? // Вестник Университета имени О.Е. Кутафина. 2019. № 2 (54). С. 75-85.
2. Трофимов Е.В., Мецкер О.Г. Искусственный интеллект в праве и публичном управлении: опыт разработок и исследований. В сборнике: Актуальные проблемы науки и практики: Гатчинские чтения-2019. Сборник научных трудов по материалам VI Международной научно-практической конференции. 2019. С. 84-90.
3. Умнова-Конюхова И.А. Право быть человеком - фундаментальное право и конституционный нарратив в системе личных прав и свобод в парадигме гуманизма // Конституционное и муниципальное право. 2021. №12. С. 41-46.
4. Федотова Г.В., Горлов И.Ф., Сложенкина М.И., Глущенко А.В. Тренды научно-технического развития и повышения конкурентоспсобности сельского хозяйства России // Вестник Академии знаний. 2019. № 3 (32). С. 251-255.
5. Филипова И.А. Влияние цифровых технологий на труд: ориентиры для трудового права: монография. Нижний Новгород: Нижегородский госуниверситет. 2021. 106 с.
6. Филипова И.А. Искусственный интеллект в системе трудовых отношений с учетом концепции служебного произведения // Право интеллектуальной собственности. 2020. № 1 (59). С. 21-25.
7.
8. it-park.uz
9. cyberleninka.ru
10. sciencedirect.com
11. researchgate.net.
